Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի

ԳԼՈՒԽ Զ
Տեսիլն Վեհկի

Յառաջնումն ամի հայրապետութեանն տեառնԱբասայ տեսի ես անարժանս Վեհիկ ի տեսլեան այր միանապատական որ ունէր նշան Աստուածային խաչինընդգրկեալ. եւ ասէր ցիս զանուն իմ։ Եւ ասեմ. «Ո՞վ եսդու, տէրե. եւ նա ասէ ցիս. «Ես եմ Պօղոսիկ։ Արդ ե՛կերկրպագեա՛ խաչիս եւ մի՛ մերձեսցիս ի սաե։ Եւ եսզարթուցեալ ի քնոյն՝ ոչ ինչ փոյթ առնէի զիրացն։ Եւյետ երկուց ամաց տեսանէի ի տեսլեան որպէս եթէՍուրբն Վարոս ի կերպ աբեղայի ասէր ցիս. «Մեք եմքնշխարք ծածկեալ ի գաւառին Արցախայ՝ ի Մխանց տոհմինի վայրս Կաղսետու։ Նախավկայն է տէրն Ստեփաննոս եւԹէոդորոս նահատակ, Սուրբքն Վարոս, Մամաս, Մար, Սարգիս, Գէորգիոս վկայ, Կոզմաս եւ Դամիանոս եւ մասնմի ի Սուրբ քառասնիցնե։ Եւ երեւէր այր մի նոյնձեւով եւ ասէր ցիս. «Ես եմ Բասիրա՝ ծառայ Քրիստոսի, որ չարչարեցայ ի խաչի եւ խնդրեցի ի փրկչէն միկորնչել նշխարաց իմոց. եւ որք մասին ցանկան ի Սուրբխաչէս, ընկալցին. եւ է մասն մի յայն խաչէն եւ մասն միյաստուածընկալ նշանէնե։ Եւ ես Վեհիկ հիացեալ կայիընդ միտս իմ՝ մինչեւ ցեօթն անգամ խնդրելովյամենողորմէն Աստուծոյ եւ ի Սուրբ վկայիցս՝ստուգութեամբ եւ ճշմարտապէս ցուցանել զխորհուրդտեսլեանն։

Եւ յաճախէր եւս առաւել նոյն տեսիլն, եւճեպէր զհանելն, զի դեռ ի նեղի եմք, ասէր։ Եւ ապայարուցեալ ես Վեհիկ՝ չոգայ առ Սուրբ հայրապետնԱբաս՝ պատմելով նմա զխմբումն մեծապայծառ վկայիցն։Եւ նորա լուեալ զտեսեալսն լինէն, ետ փառս Աստուծոյկենդանւոյ բազմապատիկ գոհութեամբ. եւ նոյնժամայնարձակեաց զԴանիէլ մեծահաւատ քահանայն Տրիոյիրագէտ լինել մեծասքանչ խորհրդոյն։ Եւերագութեամբ ընթացաւ այրն հաւատարիմ հանդերձԲոհիւ քահանայիւ եւ Եզեկիէլիւ դպրաւ, որքփութանակի հասին ի վայրս Կաղսետու առ իս Վեհիկս։Հասին եւ այլքն ի հանդէսն գործակից մեզ. Աբաս՝Մոմհարէից երէց հօտիւն իւրով եւ Մարկոս քահանայիւրով եղբարբք եւ հայր Տիրիթ ի Յովհաննու վանից՝յանապատէն Քարմեղինայ եւ այլ բազմութիւն յոյժհաւատացելոց։

Սոքօր հանդերձ կացեալ մեր յաղօթսմեծահայց խնդրուածովք՝ սկսաք զբրածն առնել որպէսչափ մարդոյ։ Եւ յանկարծակի եղեւ բուրումնանուշահոտութեան ի տեղւոջն. եւ յայտնեցաւ ծածկեալգանձն ըստ փրկչական բանին, եթէ չէ պարտ թաքչելլուսոյ եւ դնել ընդ գրուանաւ։ Այսպէս արտահայտեացԱստուած սրբական ծառայից իւրոց ճրագ եւ ետ լոյսփափագողաց սրտի աննուաղելի ճառագայթ։ Որոց իյայտնելն արար Աստուած ողորմութիւն աշխարհիսԱղուանից եւ քաղցրութիւն առողջական վայրինԿաղսետու։ Եւ նոյնժամայն մեծապէս օրհնաբանութիւնԱստուծոյ եւ գովեստ Սրբոցն տուեալ ժողովոյն՝ամփոփեցին զնշխարսն ի պատուական ինչ տեղարանս՝յիւրաքանչիւրոցն առեալ մասն։ Զմեծագոյնսնպարփակեալ Դանիէլ քահանայ վաղվաղակի հասանէմեծարգի ընծայիւն առ հայրապետն Աբաս։ Ընդ որ յոյժհրճուեալ նոցա, ի գալ Սրբոցն տօնախմբէ զնոցինյիշատակ եւ դնէ ի մաքրագոյն յարկեղս։