Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ԳԼՈՒԽ Ը
Ըստ կարգի զրոյցք զԱռանայ մինչեւ յՈւռնայր՝ Աղուանից արքայ եւ ցՏրդատ Հայոց արքայ, ոչ գտաք, այլ հարեւանցի գրեցաւ, որ ինչ ի պէտս էր, տեղեակ լինել

Յոյժ ցանկալի էր ըստ կարգաց գտանելզպատմածս, որ ինչ յԱռանայ նախագահութենէն ցայսրգործք։ Բայց արեւելայցս բազմազգութիւն մատենից եւկտակարանաց հրկիզութիւնք ամբոխեալ ցուցանենզորպէսն։ Սակայն յայսմ վայրի նպաստաւորէ մեզՔերթողահայրն Մովսէս զպատերազմելն Արտաւազդայ ընդՀռովմայեցիսն։ Վասն զի ի գումարելն նորազբիւրաւորսն Ատրպատականայ անդ կոչեաց զհզօր ազգսլերինն Կաւկասու եւ զզօրս Աղուանից եւ Վրաց եւխաղաց ի Միջագետս. եւ սոցին ուժով հալածեաց զզօրսնՀռովմայեցւոց։

Իսկ ի շահատակելն Արտաշեսի ի վերայԵրուանդայ էր նա ի սահմանս Աղուանից՝ յՈւտիգաւառի։ Թողու անդէն զզօրսն եւ ինքն գնայ յիւրքաղաքն։ Եւ եկեալ Արտաշէս միաբանէ զզօրսն Աղուանիցընդ ինքեան եւ ելանէ առ ափն ծովակին Գեղամայ. եւսոքօք վանէ զԵրուանդ. եւ ինքն տիրէ Հայաստանեայց։

Զայսու ժամանակաւ միաբանին Ալանքլեռնականօքն ամենեքումբք, մասն ինչ եւ ի Վրաց, եւմեծաւ ամբոխիւ տարածանին յերկիրն Հայոց։ Ժողովէ եւԱրտաշէս զզորս իւր ընդդէմ նոցա եւ բանակի առ Կուրգետով։ Սաստականայ պատերազմն, ըմբռնի արքայորդինԱլանաց ի ձեռս Արտաշեսի։ Եւ վասն այսորիկ զօրիորդնՍաթենիկ առնու կին Արտաշէս եւ դառնայ խաղաղութիւնհաստատեալ։ Վախճանի հայրն Սաթինկայ, եւ այլ ոմնբռնացեալ թագաւորէ եւ զեղբայրն նորա հալածէ։ Եւդայեակն Արտաշեսի Սմբատ եկեալ զօրու մեծաւ՝ վանէզբռնացեալն եւ տիրել տայ եղբօրն Սաթինկայ հայրենիաթոռոյն եւ դառնայ ինքն մեծաւ աւարաւ եւ բազումգերեօք ի Հայս։ Բնակեցուցանէ զգերեալսն ի գաւառինՇաւարշան, որ է Արտազ գաւառ։ Եւ նախարարութիւնԱռաւեղեան տոհմին յազգէ Սաթինկայ է կարգեալ, որ եւի ժամանակս մեծին Խոսրովու՝ հօրն Տրդատայ խնամեցաւընդ ումեմն առն քաջի ի Բասղաց եկելոյ։