Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ԳԼՈՒԽ ԼԶ
Վա սն Վարազ Տրդատայ լինել իշխան յաթոռն Ջուանշիրի, եւ Հոնաց վրէժխնդրութիւն նորինմահուանն. եւ սորա առ նոսա առնել խաղաղութիւն

Եւ եղեւ յետ այնորիկ իբրեւ մեկնէրտրտմութիւնն, փարատէր սուգն, եւ փոքր միտարակուսական աղետիցն լինէր մոռացումն, յայնժամտեարք տոհմից, կուսակալք, կողմնակալք, մեծամեծք, նախարարք եւ ամենայն իշխանք աշխարհիս այսորիկժողովեալք առ մեծ արքեպիսկոպոսն Եղիազար՝խորհուրդ բարեաց վասն խաղաղութեան խորհէին եւշինութեան աշխարհիս Աղուանից։ Եւ մտադիւրմտածութեամբ հոգացեալ սակս իշխանութեան երկրի, հաճեցան առժամայն հաւանութեամբ ընտրել զնախարարոմն աւագ, որ մեծարեալն էր կայսերական պատուովզապուհիւպատ պատրակութեան ստացեալ պատիւ. որոյանուն էր Վարազ Տրդատ՝ որդի Վարազ Փերոժի՝ եղբօրՋուանշիրի, որք սրտայօժար կամակցութեամբ իշխանքաշխարհին եւ կաթողիկոսն ճեպէին մեծաւ փութովհասանել ի կատարումն գործոյն։ Եւ անդէն ամենայնմեծամեծքն առ հասարակ զնշան կենդանատեսակ դրօշուցվառելոց, ի ձայն փողոյ հռչակեալ՝ առեալկացուցանէին զնա ի վերայ ոսկեհանգոյց վահանիներիցս վերաբերելով, ներբողականս հնչէին բարբառս։

Եւ այսպէս մեծաւ ուրախութեամբ աւանդեալնմա զպատիւ նախագահ իշխանութեանն հայրենականգահուն՝ օժտաբեր եւ ընծայաբեր լինէին նորոգ նորատէրութեանն։ Նախ յառաջ իսկ քան զայս արի այրն ՎարազՏրդատ՝ հնարիմաց հանճարով գերագոյն էր՝ յոյժցուցանելով ամենեցուն սէր խնամակալբարեկամութեան. եւ իբրեւ յայն իսկ հասանէրիշխանութեանն գահ, թէպէտ եւ անբեղուն միտս ունէինընդ նմա ոմանք ի մախայորդոր տոհմակցացն. այլ նա իձեռն իմաստակիր եւ քաղցրահամբոյր խօսից նուաճէր եւյանկուցանէր յինքն զամենեցուն սիրտ։ Եւերկայնամիտ հեզութեամբն հնազանդեցուցանէրզաշխարհս ըստ սովորական իւրոյ նախնականտէրութեանն։ Եւ իսկոյն աճապարեալ ունէրզհռչակաւոր մայրաքաղաքն Պարտաւ։

Յայնմ ժամանակի զօրավարի եւ մեծիիշխանին Հոնաց՝ Ալփ Իլիթուերու առեալ զբազմութիւնզօրաց իւրոց, եւ որ ուստեք ուստեք եկեալ էին առ նայաժխուժազնեան յաշխարհէն Գովգայ, ի զէն եւ ի զարդվառելոց զօրապետաց, դրօշուք եւ գնդիւք մկնդազգեստաղեղնաւորաց եւ սպառազէն հեծելոց զրահեալք եւսաղաւարտեալք, իբրեւ թէ վրէժխնդիրք արեանն իցենՋուանշիրի՝ ասպատակ սփռեալ յաշխարհն Աղուանից՝ առստորոտով մեծ լերինն Կաւկասու եւ յաւանս Կապաղակայգաւառին։ Եւ ինքն իւրով յօգնական գնդիւն ի հովիտսդաշտացն ճախր առեալ՝ անցանէր յՈւտի գաւառ թնդ գետնԿուր. եւ ահա սաստիկ ամփոփէր զմարդ եւ զանասունաշխարհին այնորիկ, աւար առեալ գերէին զամենայն։ Եւինքեանք անդրէն դարձեալ բանակէին ի կողմանս դաշտինառ սահմանօքն Լփնաց։

Իսկ իբրեւ ետես իշխանն Աղուանից ՎարազՏրդատ զայն ամբոխ բազմութեան գնդին, զի ասպատակտուեալ յանխնայ գերէին, քանդէին զամենայն, նեղեցաւյոյժ եւ տարակուսեցաւ։ Ապա առաքէր պատգամ առիշխանն Հոնաց զմեծ եպիսկոպոսապետն Եղիազար՝ցուցանելով ի ձեռն նորա զիւրն հաւատարմութիւնմիամիտ եւ զսէրն, զոր ունէր առ նա մտերմաբար իբրեւեղբօր սիրելւոյ, թէ չէաք մեք հաղորդ սպանմաննՋուանշիրի. այլ ի ձեռն վատանշան առն միոյնուազագունի եղեն ոճիրք անհնարինք չարեաց։ Զայսամենայն խօսեցաւ կաթողիկոսն Աղուանից առաջիհիւղականին Հոնաց. որոյ յաւելեալ եւ այլ բանսԱստուածայինս զանգիտականս՝ մերձեցուցանէր զնայերկիւղ եւ ի սէրն Աստուծոյ եւ նուաճէր զմիտս նորաի հաշտութիւն եւ ի սէր անքակտելի։ Ապա հաւանականմտօք իշխանն Հոնաց օգնական եւ թիկունք նորաիշխանութեանն լինէր. եւ ինքն չուեալ անտի՝ անցանէրգնայր յաշխարհն իւր։