Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի

ԳԼՈՒԽ ԽԷ
Խորհրդազգածութիւն, թէ որով ժամանակաւ անիծաւ չար ժողովն Քաղկեդոնի. եւ Աղուանից մնալն անխառն յաղանդէն, կամ բաժանմանն Վրաց ի Հայոց. եւ զի՛նչ Աբրահամու կաթողիկոսի վասն Աղուանից

Քառասներորդ երրորդ ամ էր թուականինՀոռոմոց, յորժամ լուսաւորեցան Հայք ի հաւատս, եւԱղուանից լուսաւորութեանն ՄՀ ամ յառաջ։ Յետ ՃՁ ամիլնլոյ հաւատալոյն Հայոց յաղագս տիեզերակործանժողովոյն Քաղկեդոնի եղեւ հանդէս ժողովոց իժամանակս Բաբգենայ՝ Հայոց կաթողիկոսի։ Յոյնք եւամենայն Իտալիա, Հայք եւ Աղուանք եւ Վիրք միաբանեալնզովեցին զչարափառ ժողովն Քաղկեդոնի եւ զտոմարն՝Լեւոնի հրամանաւ բարեպաշտ թագաւորացն Հոռոմոց՝Զենոնի եւ Անաստասայ։ Եւ յետ ՁԷ ամի անցանելոյ իժամանակս Աբրահամու՝ Հայոց կաթողիկոսի, բաժանեցանՎիրք ի Հայոց միաբանութենէ ի ձեռն անիծելոյնԿիւրիոնի. այլ եւ Յոյնք եւ Իտալիա ընդ նոսա։ ԻսկԱղուանք ոչ քակտեցան յուղղափառութենէ եւ իմիաբանութենէ Հայոց։ Զորոց ի շրջաբերական թղթինվասն Կիւկոնի դիմադարձութեան Աբրահամզամբաստանականս վասն նորա գրէ յազգ ամենայն՝ ի բացկտրելով սրով հոգւոյն։ Ազդէ նախ յԱղուանս, տայզգիտութիւն եւ գրէ այսպէս ի թղթին. «Յառաջագոյն քանզմեզ կացեալքն յաստիճանի կաթուղիկոսութեանԱղուանից եւ նորին աթոռակիցս ընդ մեզ համաձայնգուով եւ նոցա կամակցութեամբ նզովեցաք եւ արտաքսընկեցաք զԿիւրոն ըստ կանոնական հրամանի հարցն զորհատին ի վերայ Հոռոմին եւ կացցէ մինչեւ ցբուն մեքեւ Աղուանք։ Զնոյնն ի վերայ Վրաց հրամայեցաք՝ամենեւին մի՛ հաղորդել ընդ նոսա մի՛ յաղօթս, մի՛ իկերակուրս, մի՛ յըմպելիս, մի՛ ի բարեկամութիւն, մի՛ի դայեկութիւն. մի՛ աղօթիւք երթալ ի խաչն, որՄցխիթայի տեղեօքն համբաւի, մի՛ ի Մանգլեաց խաչն եւմի՛ ի մեր եկեղեցիս զնոսա ընդունել, այլ եւամուսնութեամբ ամենեւիմբ հեռանալ. միայն գնել ինչկամ գնոյ տալ որպէս Հրէից։ Արդ՝ որ ոք անխտրաբարհաղորդեսցի՝ կամակից լինելով անհաւատութեան նոցա, նզովեսցի հոգւով եւ մարմնով. եւ ամենայն կենցաղովիւրով որոշեսցի յեկեղեցւոյ Աստուծոյ. եւ եղիցինխաւարաբնակք եւ յաւիտենից հրոյն կերակուր, որքզհրամանս զայս արհամարհեսցենե։