ԳԼՈՒԽ
ԻԷ
Յաղագս
Սրբոյն
Մեսրոպայ
եւ
ընկերաց
նորին
պատմութիւն
վիպասանաբար
Եւ
եղեւ
յետ
վկայութեանն
Գրիգորիսի՝Աղուանից
կաթողիկոսի,
բարբարոսական
ազգք
կողմանցնարեւելից
վերստին
ի
դիւցախելար
կռամոլութիւնսկործանեցան.
եւ
բազում
ուխտս
ատրուշանաց
կատարելովյարուցին
հալածանս
ի
վերայ
քրիստոնէից։
Մի
ոմն
ինախեղելոցն
վարդապետաց,
որ
ի
Հոգւոյն
Սրբոյխնամոցն
նշանագիր
երից
ազգացն
առնէր՝
Հայոց,
Աղուանից
եւ
Վրաց.
նա
այնուհետեւ
եւ
ի
Սուրբներթայր
յԵրուսաղէմ
մատուցանել
ուխտադրութիւն։Անտի
դարձեալ
աշակերտօքն,
ընդ
ինքեան
ունելովզխաչն
արծաթեղէն՝
ոսկեխաղաց
տեսակաւ,
յորում
իտէրունեան
խաչէն
էր
մասնաւորեալ։
Անցանելով
ընդՀայաստան՝
ճանապարհորդէ
հասանել
ի
սահմանսարեւելից՝
ի
գաւառն
Ուտիական։
Եւ
մտեալ
բնակէին
իճախճախուտ
տեղիս
եւ
ի
լօռաբոյս
մօրսն՝
առ
տեղեաւն,
որում
Գիսն
կոչեն։
Եւ
յայնժամ
նորոգեալ
զեկեղեցւոյհաստատէ
զհաւատս։
Եւ
ձգէր
զքարոզութիւնաւետարանին
յաշխարհն
Ուտիացւոց
եւ
յԱղուանս,
եւ՛Լփինս,
եւ՛
ի
Կասպս,
եւ՛
մինչեւ
ի
դուռն
Չորայ.
եւզայլազգի
ազգսն,
զոր
գերութեամբն
էր
ածեալԱղեքսանդրի
Մակեդոնացւոյ
եւ
նստուցեալ
զմեծլերամբն
Կաւկասու,
զԳարգարսն
եւ
զԿամիճիկ
Հեփթաղսնդարձուցեալ
ի
հաւատս՝
զկարգ
աստուածապաշտութեանուսուցանէր,
զոր
ի
վաղնջուց
ուսեալն՝
էինմոռացեալ։
Բոլորովին
քարոզ
եւ
առաքեալ
խուժադուժՍարոստանեացն
լինելով՝
ըստ
նոցին
բարբառոյդպրութեան
առնէր
զնոսա
ծանօթս։
Եւ
անտի
դարձեալ՝
իՄօրսն
երթեալ
բնակէին՝
ղօղեալ
ի
սպառնալեացնդժնդակ
իշխանացն.
եւ
անտի
անառ.
ծածուկ
լեալ
օր
ըստօրէ
հաստատէր
զեկեղեցիսն
Աստուծոյ։
Եւ
անդէն
ոգի
մոլորութեան
գրգռեր
զմիտսգազանացեալ
բռնակալացն.
զայրագնեալ
նոցա
փոյթյանձին
կալեալ
սպանանել
զնոսա։
Իսկ
երանելւոյնՄաշտոցի
ի
Հոգւոյն
Սրբոյ
ազդեալ՝
փութացեալ
փորէրփոս
մի
ըստ
պիտոյից
գործոյն
եւ
զաստուածային
առեալգանձ,
որ
է
խաչն
տէրունական,
եդեալ
ի
տապանի՝
ծածկէրի
գետնափոր
կայենի։
Եւ
այնուհետեւ
հաւատարիմ
եւ
զուգակրօնաշակերտօքն
միաբան
յաղօթս
եւ
ի
խնդրուածսապաւինեալ՝
միմեանց
կամաւ
յերկուս
բաժանէին
ջոկս։Կէսն
ի
կոյս
կողմանց
գաւառացն
ելանել
խորհէին.
կիսոցն
բազում
աշխարհս
հատեալ
անցեալ
քարոզէինհաւատս։
Բայց
մնացեալ
դասն
ի
տեղւոջ
կայենի
խաչին՝յետ
սակաւ
ինչ
աւուրց
զմարտիրոսական
առնուինզպսակ։
Յորոց
նահատակութեանցն
տեղւոջ
նշանքլուսեղէնք
եւ
հրաշալի
սքանչելիք
երեւեալ.
զորտեսեալ
բազում
անգամ
անհաւատիցն,
եւ
ուսեալ,
թէմեծին
Աստուծոյ
է
այն
նշանն,
հաւատային
միաբան
եւմկրտէին
առ
հասարակ։
Իսկ
մի
ոմն
ի
նորահաւատիցն,
որ
բազումանգամ
տեսեալ
էր
զնշանն
զայն,
ի
վերայ
գետնափորկայենի
խաչին
շինէ
մատուռն
մի
հողեղէն
չորեքկուսիեւ
տապան
տախտակամած
արարեալ՝
ամփոփէր
զնշխարսնոցա
ի
տապանի
անդ
եւ
ամ
յամէ
ուխտաւորեալ
կատարէրզյիշատակս
նոցա։
Եւ
յոլովիցն
լինէր
բժշկութիւն
իտեղւոջն,
յորս
հաստատեալ
նուաճեցան
հաւատացեալքն։Եւ
նախ
անդ
եդեալ
հիմունս՝
հաստատէին
եկեղեցիԱստուծոյ
ի
կայարանի
խաչին,
զոր
Հին
եկեղեցիտեղւոյն
անուանէին,
որում
Գիսն
կոչեն։
Այլ
եւ
յետբազում
ժամանակաց
վեհազգի
ոմն
իշխան
Վարազ
Փերոժանուն՝
յԱռանշահիկ
տոհմէ,
կամեցաւ
նորոգել
զհինեկեղեցին,
եւ
ոչ
կարէր
քակել
զաղիւսաշար
պոյրգմբեթին,
սակս
զի
բնակեալ
էր
անդ
խաչն
տէրունականեւ
նշխարք
վկայիցն։
