Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի

ԳԼՈՒԽ ԺԴ
Նորին Միքայելի՝ Աղուանից հայրապետին խնդիր յաղագս պապանձմանն Զաքարիայ եւ ծննդեան եւ յայտնութեան փրկչին ընդդէմ երկաբնակ աղանդոյն

Մովսէս տօնս կարգեաց Իսրայէլացւոցնյեօթներորդում ամսեանն, որ է թշրին առաջին օրն՝ տօնփողոցն, տասներորդ օրն՝ տօն քաւութեան. հնգետասաներորդ՝ օր տօն տաղաւարահարացն, եօթնեւտասներորդն՝ պապանձոձմւն եղեւ Զաքարիայմինչեւ ի քսանեւերկու նոյն թշրին ամսոյ։ Ապա գնաց իտուն իւր, եւ յղացաւ Եղիսաբեթ կին նորա, որպէսՂուկաս աւետարանիչն ասէ. «Եթէ թաքուցանէր զանձնամիսս հինգ, եւ յամսեանն վեցերորդի առաքեցաւԳաբրիէլ հրեշտակ յԱստուծոյե։

Արդ՝ տեսցուք զվեցերորդ ամիսն, թէ ո՛րիցէ։ Տեսաք զտոմարն եւ գտաք այսպէս. ի թշրին ամսոյքսան եւ երկուսն լինի ըստ Հոռոմին հոկտեմբեր ամսոյինն։ Արդ՝ ի տասնէն յառաջ սկսանիմք լնուլ զվեցամիսն եւ լինի յապրիլի եօթանն, ըստ հրեշտակին, թէայս վեցերորդ ամիս է նորա, Եբրայեցւոցն նիսանի իտասն եւ եօթանն աւետիք կուսին։ Անտի յառաջ մինչեւ իհինգն յունուարի լինի ՄՀ օր, որ է ինն ամիս, եւծնունդն նորին Քրիստոսի։ Նոյնպէս ունիմքզվարդապետաց զասացուածս առ այս. իսկ զԾնունդն եւզՅայտնութիւնն եւ զԱւետիսն մի տօն կատարէ եկեղեցի, վասն զի միոյ Աստուծոյ ծնունդ՝ հոգեւոր փրկութեանմերոյ մի տօն կատարի։ Որպէս ոմն ի յաստուածազանվարդապետացն ասաց. «Երիս ծնունդս մեզ գիտէ բանն՝զմին փչմամբ, զերկրորդն մարմնանալով եւմկրտութեամբ, եւ մի ծնունդ թուէ եւ զերրորդնյարութեամբն։

Նոյնպէս Մարկոս հայրապետն Երուսաղէմի, որ մի էր ի Նիկիական հարցն, որ յիւիրում խրատականթղթին գրեաց ի Հայս յաղագս մկրտութեանն, եթէ իմիում աւուր տօնեմք զծնունդն եւ զմկրտութիւնն։ Եւզորօրինակ մահն եւ թաղումն անկատար է առանցյարութեանն. եւ որպէս յարութեան աւետարանն նախզխաչն եւ զթաղումն յայտնէ եւ ապա ի վերայ ածէզյարութիւնն, նոյնպէս եւ կատարէ զփրկութիւնն, զորդարձեալ ասէ Աստուածաբանն. «Բայց այժմ Աստուծոյյայտնութեանս տօն է, քանզի երեւեցաւ Աստուած մարդծննդեամբե։ Երուսաղեմայ եպիսկոպոսքն մինչեւցԿիւրեղ՝ ԽԲ եպիսկոպոսք, եւ յետ նոցա այլք տօնծննդեան եւ յայտնութեան կատարէին ի յունուարիամսոյ Զ ին մինչեւ ցՅոբնաղիոս, որ թուին լինել ամք իյարութենէն ցՅոբնաղիոս չորեքհարիւր։ Դարձեալ որյընթերցուածին ասէ վասն Դաւթի եւ Յակոբու տօնինաւուրն, եթէ յայլ քաղաքս առնեն զծնունդն Քրիստոսի, որ է դեկտեմբերի քսան եւ հինգն. յայլ քաղաքս այսպէսասեն, եթէ ի հեթանոսաց անտի հաւատացեալք էին, ոչ եթէի թլփատութենէն. եւ ի հեթանոսութեանն սովոր էինծնունդ արեգականն կատարել յայնմ աւուր, վասնայնորիկ ոչ հաւանէին թողուլ զտօնն։ Ապահարկաւորեցան առաքեալքն հաւանել նոցա եւ կարգելնոցա զՔրիստոսի ծնունդն յայնմ աւուր։ Իսկ որք իթլփատութեան են, ամենայն ուրեք ի յունուարի վեցինկատարեն, որ եւ մեր նախնեացն աւանդեցաւ, նոյնպէս եւունիմք այժմ, որպէս ասէ, «Եթէ Օրէնքն ի Սիոնէ ելցեն, եւ բանն Աստուծոյ՝ յԵրուսաղեմէե։