Օրագրութիւններ (1912-1915)

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

17. Թուրքերուն ըսուելիք
[Դեկտ. 12/25, 1913, Հինգշաբթի]


1. Եթէ պետութեանց հետ բանակցութիւնները ելք մը չունենան, ի՞նչ պիտի ըլլայ: Բնաւ բարենորոգում չի՞ պիտի ի գործ դնեն: Պիտի դնեն որոշ չափով, բայց ո՛չ հայոց, ո՛չ պետութիւններուն առջեւ խնդիրը կարգադրած չի պիտի ըլլան: Հայերը` միշտ անստոյգ վաղուան վրա եղածին, կարեւորութիւն չի պիտի տան: Պետութիւնները chantage [1] ի համար յարմար պարագային պիտի գործածեն զայն` ի հարկէն հայերն ալ դրդելով: Բարենորոգումը իր իսկութենէն զատ արտաքին մը ունի: Այդ արտաքինը հայ ազգին զգացումին ալ վստահութիւն ներշնչելու է: Սխալ է կարծել, որ բարենորոգումը եթէ ի գործ դրուի` խնդիրը կը լմննայ, եթէ վաղուան ապահովութիւն չունենայ: Բարենորոգումներ կան, ի գործ կը դրուին, բայց օգուտ չեն ունենար նայեցէք (բանակին մէջը):

2. Հայերը վաղուան համար ապահովութիւն ուզելու մէջ իրաւացի են: Այդ ապահովութիւնը [indépendant] [2] միայն կ’ըլլայ: Թուրքերը կը խոստովանին այդպէս ըլլալը: [Indépendant]ը զանազան չափեր եւ ձեւեր ունի: Իրաւախոհութիւն ցուցնենք երկու կողմերէ: Մենք մեծագոյն չափով պիտի ցուցնենք: Թո՛ղ թուրքերն ալ որոշ չափով զիջողութիւն ընեն: Contrôle չի խօսինք։ Ահաւասիկ մեծագործը։ Représentation [3] կամ recommandation ընդունին ի հարկէն միայն 10 տարի պայմանաժամով:

Բարենորոգմանց հիմերուն մասին engagement [4] թող չառնին, բայց ծանուցանեն, ինչպէս սովոր են եւ նոյնիսկ ինչպէս (2ա. ) ըրին: Կէս առ կէս inerte [5] տեղերու մէջ: 2. Հողային հարց: 3. Լեզու: 4. Զինուորական ծառայութիւն: 5. Կրթական տուրք:

4. Համիտիէն:



[1] Շանտաժ։

[2] Ինքնուրույնութիւն։

[3] Ներկայացուցչութիւն։

[4] Պարտաւորութիւն։

[5] Անգործութիւն։