Թղթեր

Զմակարդակ բոլոր կենցաղականս դուզնաքեայ ըղձման իմոյ տռփելոյդ զմէ՞ կասկածանօք զմէնջ վարկանիս իբրու մոռացական եւ զապախտարար այսպիսւոյ նախածանօթութեան մանաւանդ եթէ առ ընտանիս հաւատոյ եւ ուսումնակցութեանց եւ մաքրագոյն եւ անբիծ սիրով առ Աստուած միացեալ. բայց ուրեմն զանց կամելով քեզ առնել մոռանալ զմեզ եւ որ ինչ ի մէնջ եղեալ զօրութեամբն Աստուծոյ այն, որ զօրացուցանէ զամենայն տկարացեալս, զտարակուսելոց բանայ զդուռն ողորմութեան իւր եւ ի բարկութեան իւրում զողորմութիւն յիշէ, որ ի ձեռն վաճառելոյն Յովսէփայ զվաճառողսն յանդիմանէ եւ արտալածելոյն շնորհս ընձեռէ, որ զանիրաւ հալածեալն յարքայէն ի լերինսն ոչ պատկառեցուցանէ ի հեթանոսացն, այլ առաջնորդ Իսրայէլի կացուցանէ զնա. գիտէ եւ ի Բաբելովն զնոյն նշանս գործել եւ դատաւոր մանուկ կացուցանել զԴանիէլ, եւ որք այսմ հետեւին:

Այլ դու, ո'վ վեհագոյն, եթէ կամեսցիս ոչ լինել դանդաղկոտ իբրեւ զաչաղկոտսն եւ տմարդիս առ ընկերս եւ բարւոք ծառայակիցս, աղէ~ հարցի'ր ընդ բոլոր Յաբեթեան նահանգի, զի՞նչ յաւուրսս յայսոսիկ ի բոլոր տանս Մարդպետական եղեալ գործառնութիւնս` ի քաղաքս եւ ի դեղեակս, յաւանս եւ ի գիւղս, յանապատս եւ ի պատս, ի բոլոր տնօրինական առաջարկութիւնս կամ ի հարաւային բռնութենէն խաղաղանալս, զի՞նչ եւ ի Միջագետս եւ կամ ո՞րպիսի պատուասիրութիւնս, մանաւանդ եթէ եւ բարձրութիւն մերոյս նահանգի եհաս ի ձեռն իմոյ տկարութեանս: Բայց թողից զայս ամենայն. ասա' ինձ, ո'վ սիրելի, զՄանիքեցւոցն որոյ Թոնդրակեցեացն, որ աւելի քան զերկերիւր ամ ապականեալ զաշխարհս ամենայն, արձանացուցին զայնպիսի ատրուշան իւրեանց վաւաշ մոլութեանն, եւ անհոգաբարձ եղեալ հօտին Քրիստոսի ի հովուաց եւ ի հովուապետաց, յարքայից եւ յիշխանաց եւ ի բոլոր գրեթէ ի մարդկանէ. զիա'րդ ողորմութիւնն Աստուծոյ եւ աղօթք մերոյ Լուսաւորչին եւ նախահօրն ի ձեռն իմոյ նուաստութեան զայնպիսին քակտեաց արձան եւ լուսաւորեաց լուսով աստուածութեանն իւրոյ: Զայդ եւս կարծեն նախանձու յաչաղկոտքն թագուցանել, զոր քաջ գիտեմք, եթէ եւ զարեգակն կամին այնք, զի մի' ծագեսցի: Բայց նա ոչ զբնութեանն իւրոյ կիրս կամի նահանջել: Եւ դու այժմ փութասցիս յայսոսիկ քոյով իմաստասիրական մակացութեամբդ հրատարակել. վասնզի ոչ եմք երբէք դադարեալ ի թարգմանութենէ եւս. բազում մատեանս, զորս ոչ եմք գտեալ ի մեր լեզուս` զերկուս մատեանսն Պղատոնի, զՏիմէոսի տրամաբանութեանն եւ զՓեդովնի, յորս բոլոր ճառսն նախագիտականին այն պարփակեալ կայ, եւ զայլս բազումս յիմաստասիրացն. իւրաքանչիւր մատեանքս այս մեծագոյն է քան զտարեւոր տօնականս, բայց եւ գտեալ մեր իսկ ի հայ լեզու գրեալ թարգմանչացն` զգիրս Ողոմպիոդորոսի, զոր Դաւիթ յիշատակէ, կարի յոյժ սքանչելի եւ հրաշալի բանաստեղծութիւնս մակաւասար բոլոր իմաստասիրական բանից. գտեալ եմ եւ զԿալիմաքոսի եւ զԱնդռօնիկեայն ի հայ լեզու. բայց եւ զերկրաչափականն զԵւկլիդոսին սկսայ թարգմանել. եւ եթէ տակաւին կամեսցի Տէր երկարանալ մեզ ի կենցաղումս, բազում հոգս յանձին կալեալ զմնացեալսն բոլոր Յունաց եւ Ասորւոց թարգմանել ոչ դանդաղեցայց: Եւ կարօտիմք քեզ մերձ ելոյ մեզ օգնականութեան այսպիսում իրողութեանց, ապ՚եթէ ոչ` աղօթիւք օգնեսցես մեզ: Բայց կամիմք յօժարութեամբ դարձեալ երթալ առ մերն քրիստոսապսակեալ արքայ եւ յանձն առնեմ աղօթել մեզ խորհրդական պաղատանօք առ այն, որ զփորձ առեալն է, զի ի փորձութեան մերում օգնեսցէ մեզ: