Թղթեր

Յաճախ զզօրութիւն Աքիւղղայ ոչ դանդաղի Հոմերոս պատուել գովասանական բանիւք եւ այն վճիտ եւ ականակիտ, չափաբերական, մանուածոյ, ոսկետեսակ, հրաշ առասական, մակարդակեալ տաղիւք յիւրումն սքանչելի տախտակին յառաջնում մատենին: Նա' զսա եւ Ափրոկանոս յիշատակէ եթէ ոչ միայն արիական առաքինութիւնս իմանամք սակս Աքիւղղայ, այլ եւ շինութիւնս քաղաքաց, վասն որոյ պարսպամարտ անուանել հաւանեցաւ, իսկ մեր Մովսէս զԱրտաշէսին եւ զՏիգրանայն:

Բայց ե'կ դու. զսիրելին քո այժմ բարբառել ոչ փքացայց. լաւագոյն ուրեմն յաստուածեղէն պատուիրանսն զկարկատողսն ցանկի մանաւանդ զպահպանողսն գիտէ, եւ յոռինս եւ վատթարագոյնս զպատառողսն նորին. զի ոչ միայն զայս եւ նախուստ թշնամւոյն մերոյ առաջնոյ ծայրի եւ բանական կենդանւոյն հրամայէ մահացուցիչն թիւնից` Որ քակեն զցանկ հայրենի: Եւ զայսոսիկ թէպէտեւ հաւատոյն օրինացն հրամայէ, ապա որչափ եւս առաւել որ ըստ մարմնոյ եւ ըստ հոգւոյ լինին քակիչք եւ ապականիչք եւ ոչ մի եւ մի իւիք օգնականութեան պարապեն առ ընտանիսն հաւատոյ: Զոր աղաչեմ պաղատանօք հանդերձ զՓրկիչն աշխարհի փրկել զմեզ երկաքանչիւր այսպիսի գործառնութեանց: Քանզի որք յէէ անտի են, զէացուցանելն խոկան. եւ որք ոչ են, կամաւ փակուցեալ զաչս, այն յապականելն փութան միշտ: Եւ պարտ պատշաճ է ըստ մերումս փանաքիմաց մտածութեանց, որքան կարողութիւն է զարդարել զաշխարհ եւ օգնական լինել իբրեւ զծառայ հլու եւ հպատակ Ստեղծչին զսա: Եւ որք արտաքոյ այսմ խոկան, հարստահարութիւն Արարչին ընդդէմ տրամախոհեն: Ապականութիւն խոկալ երկոցունց մեծագունի աշխարհի եւ փոքու մանաւանդ եթէ արտաքոյ հրամանաց իմանալի աշխարհին. քանզի իմանալի աշխարհ աստուածային էութիւնն իմանի ըստ Հերմեսեայ մեծի, իսկ փոքր մարդկայինս սեռ եւ մեծագոյն յորում բնակեալս եմք:

Այլ ձերդ աստուածային սրբազանութիւն, որ ոչ կամի փութալ սակս ամրոցիդ պատնէշի հանդերձ աշտարակօք եւ մահարձանօք, ուրեմն հեգնաբանութիւն եւ հակաճառութիւն ինձ հաւանիս յարմարել: Որպէս յիմումս մտածութեան կարծիս կասկածանաց այսպիսի յեղանակաւ, եթէ կայանք կրօնաւորաց յանապատի բնաւորեցան, եւ դու զիա՞րդ զանապատն պատ վարկանիս: Եւ այս տարակուսանս ոչ իրաւացի մեզ կարասցէ առնուլ դիմաբանութիւն. քանզի Յովհաննէս անապատասէր էր եւ ոչ մարդատեաց, եւ անապատ ի ցնորից եւ ի կենցաղական պատրանաց եւ ի հեշտութեանց, որ ըստ մարմնոյ մեզ հրամայէ բանն, այլ ոչ զպատն անապատ յեղափոխել եւ զամրոցն հարթս ճանապարհաց, որով դիւր ասպատակ թշնամեացն եւ աւար կապտողացն զնա յարմարեմք:

Վասն որոյ խնդրէ բանս ըղձական մաղթանօք եւ անձկացեալ տռփմամբ, զի փոյթ յանձին կալեալ, մինչ տակաւին Հեփեստոս մանուկ է եւ Պռիմիթոս երիտասարդ եւ Աթենա կոյս ոչ պառաւեալ, աճապարեա' օգնականութեամբ նոցա, զի պարեսցի բակառաբար Պարթեւն, եւ ծերունին մի' ի ծամելիս անկցի Հագարացւոց, եւ մի' Կռօնոս հասցէ հանդերձ հիւսիսային զօրովն, ընդ ինքեան բերեալ զՊիսիդոն, մակավազիկ առնելով ի վերայ աւանաց` շահատակել աժանդակ եւ հզօր բռնութեանն:

Քանզի քաջ գիտեմք, եթէ Պռիւմիթոս այժմ ուշ եդեալ է խաղալ չու պաւտ առ Բաբելոն եւ անդուստ ի ծայրս հարաւոյ. եւ Պիսիդոն հանդերձ սպիտակափառն զօրովք շահատակել հանդերձեալ է. եւ Կռօնոս յայծի հեծեալ ի վրնջապապջակն քաղ սալասմբակ. եւ յայսմանէ զարհուրեալ իւրաքանչիւր ոք յանբան կենդանեացն, որջս եւ խորս եւ ամբարս յարմարեն, եւ ի միմեանց երկիւղէ հնարին մնալ ամբողջական, որպէս նապաստակս զհետսն յեղափոխեն այլայլելով, եւ ի վէմն ապաւինին, եւ աղուիսուց ի յորջսն` զծխահանսն եւ զլուսանցսն, եւ եղջերուք զլերինս, եւ կաքաւք զվէմս կամ զանտառախիտ մայրս, եւ որ այլ այսպիսիք: Եւ զիա՞րդ ոչ մեք օգտակարագոյնս խոկամք խնդրել զխաղաղութիւն. ողջ լե'ր: