Յիշատակարան. Մասն I (1763-1767)

Կամէր Արքայն Հերակլէս զԲամբակաձորն շինեցուցանել, որ կայր ՚ի վաղուց ամայացեալ: Եւ զբնիկ բնակիչս նորին, որք ցրուեալք կային աստ եւ անդ, կամէր ժողովել եւ անդ տանել: Որ եւ ՚ի մեր առաքեաց զպանդխտաժողովս, զմի ոմն ՚ի ծառայից իւրոց` որում անունն էր Սիմօն բէկ եւ զտաճիկ ոմն Դամղուլի անուամբ, որ էր Բօռչալու եւ բնիկ տեղի նորին էր Բամբակաձոր: Որք ժողովեալ աստի զոր ինչ կարացին բերել ՚ի ձեռն զպանդխտեալս երկրին այնորիկ, առին եւ տարան ՚ի Բամբակաձոր եւ սկսեալ յայժմոյս եդին անդ զսկիզբն շինութեան: Եւ մինչ երթային սոքա գրեաց սրբազան Վեհըն զթուղթ մի առ Արքայն Հերակլ, ուրախանալով վասն կամացն այն բարի եւ ինքն եւս յորդորելով ՚ի յայն եւ խնդրելով զի այնպէս արասցէ, որ ասէ յոյժ օգուտ է յամենայնի եւ պայծառութիւն անուան քում, զի որք մինչեւ ցայժմ փախչէին եւ բռնութեամբ յայդկոյս գալ ո'չ կամէին, այժմ ՚ի լսելն զայդ, ինքնակամ վազեն եւ գան յայդր: Որպէս ոմն այժմ, որոյ անունն էր Մահմատ Ալիբէկ, ՚ի վաղուց գոլով ապստամբեալ յԱրքայէն, այժմ ինքնակամ երթայր ծառայել նմա: Եւ աղաչեաց զսրբազանն գրել վասն իւր զաղերս առ Արքայն, զի զառաջին յանցանսն իւր յերեսն մի բերցէ եւ ինքն մինչեւ ՚ի մահն ծառայեսցէ նմա: Եւ սրբազան գրեաց եւ զոմանս հարկաւոր բանս եւս ՚ի բերան պատուիրեաց Սիմօն բէկին ասել Արքային: Եւ շնորհաւորութիւն գրեաց վասն նորածին թոռին:

Թուղթ մի եւս առ Գեօրկի Արքայորդին գրեաց սրբազան Վեհըն ՚ի պատասխանի սիրոյ թղթոյն եւ շնորհաւորութիւն վասն որդեծնութեան, որում ընծայ եւս յղեաց:

Թուղթ մի եւս առ Զաքարիա վարդապետն նուիրակն եւ Առաջնորդն տեղւոյն գրեաց ՚ի պատասխանի թղթոյն շնորհակալութիւն, որ գրեալ էր զորպիսութեանց երկրին եւ զբարեյաջողութեանց Արքային, որ արարեալ էր զհաշտութիւն ընդ պիղծ լէկզեացն: Եւ զի ՚ի Յովհաննէս Կաթուղիկոսէն եւ ՚ի Դաւիթ վարդապետէն` որ այժմ էր ՚ի Մօսկով (որպէս եւ ՚ի Յունիսի Է ասացաւ) թուղթք էին եկեալ առ սա եւ սա յղեալ էր այժմ առ սրբազան Վեհն, վասնորոյ ծանոյց սմա զորպէսն Դաւիթ վարդապետին, զոր ՚ի գրոյ նորին ծանեաւ: Ծանոյց եւ զգրելն առ Արքայորդին զշնորհաւորական գիր ընծայիւ: Եւ յոյժ հարկիւ պատուէր յղել զբանադրանս չիք Իսրայէլին առ Յովհաննէս Կաթուղիկոսն (որպէս եւ ՚ի Յունվ. ԻԲ եւս գրեաց ըստ ժամանակի ՚ի վեր հանել): Եւ զի Արքայն Հերակլ զթուղթսն զորս գրէր առ նա սրբազան Վեհըն, թողոյր ՚ի ձեռս ընթերցողացն, վասնորոյ սմա զհարկ գրեաց, զի ասասցէ նմա ՚ի ծածուկ կամ պահել եւ կամ պատառել եւ մի' առ այլս թողուլ:

Թուղթ մի եւս Յովհաննէս Կաթուղիկոսն գրեաց ՚ի պատասխանի թղթոյն յորմէ խնդրեալ էին Շամախեցիքն արձակել զչիք Իսահակն (որ ՚ի Յունիսի Է եւ յայլ տեղիս յիշեցաւ): Իսկ նա պատասխանեալ էր թէ մինչեւ ոչ երթիցէ յԷջմիածին առ սրբազան Վեհըն ո'չ արձակի. առ այս գրեաց զշնորհակալութիւն եւ զպատուէր մնալ ՚ի նոյն: Ծանոյց եւ զգրելն առ Զաքարիա վարդապետն յղել առ ինքն զբանադրանս չիք Իսրայէլին, որոյ ՚ի հասանիլն առ քեզ ասէ, ընթեռնուլ տո'ւր ՚ի յամենայն տեղիս ՚ի յունկն ժողովրդեանն: Եւ զսաւատն ասէ առեալ եւ կնքեցուցեալ եպիսկոպոսաց շուտով եւ հաւատարմաւ` յղեա' ՚ի Հաշտարխան առ նուիրակն մեր, զի խնդրեալ էին անտի ՚ի վերոյիշեալ թուղթսն որք այժմ եկին: Գրեաց եւ ՚ի կողմանէ Բաքուայ եւ Դարբանտու զմիամտութիւն, զի հնազանդք են քեզ ասէ եւ միշտ առ մեզ զթուղթ գրեն. դու եւս գրեա' առ նոսա զօրհնութեան թուղթս եւ զսիրտս նոցա յարեա զկնի քոյ: Եւ վասն զի բարկութիւն Տեառն էր ՚ի վերայ իշխողին Գեանճայու պիղծ Շահվէրտի խանին եւ օրստօրէ ՚ի ձախ անդր ընթանային ամենայն առաջադրութիւնք նորին եւ բախտ (որպէս եւ յանցելումն ամի ՚ի Ի Օգոստ. ասացաւ) լինէին նմա ընտանիք իւր թշնամիք եւ օգնականք իւր կործանիչք եւ իշխեցեալք իւր իշխանք. եւ որքան նիւթէր նա զչարիս վասն այլոց, դառնային ՚ի գլուխ իւր: Իսկ նա փոխանակ զգաստանալոյ եւ եւս առաւել չարանայր: Քանզի (որպէս ՚ի Նոյ. Բ ասացաւ) իբրեւ Աստուածազօր Արքայն Հերակլ իրաւամբ էհան զՄէլիք Իւսիւֆն ՚ի նորին իշխանութենէ, զի այլ մի եւս իշխեսցէ նմա եւ արար ՚ի ներքոյ իւրոց հրամանաց եւ եդ ՚ի Գետաշէն, ապա նա եւս առաւել ոխացաւ ընդ Մէլիք Իւսիւֆին եւ օրստօրէ նիթէր վասն նորա զչարին ՚ի սրտի իւրում: Եւ յաւուր միում` էրէց որդի նորա, որոյ անունն էր Մահմետ-Հասան-խան (որ փեսայացեալ էր խանին երկրիս մերոյ) հրամանաւ հօրն առեալ ընդ իւր զբազմութիւն զօրաց, պատճառաւ իւիք ելանէր ՚ի Քաղաքէն եւ ՚ի կողմն Կուր գետոյ դէպ ուղիղ երթայր, հռչակելով թէ զորք լէկզեաց իցեն ելեալք, երթայ ընդդէմ նոցա. եւ ՚ի հասարակել գիշերոյն եւ մերձ յառաւօտն լինիլն, անկանէր յանկարծօրէն ՚ի վերայ Մէլիք Իւսիւֆին ՚ի Գետաշէն ՚ի կոտորել` յաւարել եւ գերել զբանակ նորին: Իսկ նա թէպէտ իւրայնովքն անկարծիք ելով` կային ամենեքեան յանհոգութեան եւ ՚ի քուն, սակայն Տեառն օգնութիւն ժամանէր նոցա եւ զօրացեալ քաջ որդի Մէլիք Յովսէփին Բէկլարն, առնոյր զսուր եւ ինքեամբ միայն յարտաքս վազէր եւ խորտակէր զճակատ յարձակման զօրուն, մինչեւ յիւրոց անտի հասանէին նմա օգնութիւն եւ հայրն եւս ի թիկունս եւ ի բաց վարէին ՚ի միջոյ գեղջն: Ապա առեալ զբովանդակ զօրն իւրեանց, առաջի արկանէին զզօրս պիղծ Շահվէրտուն եւ սաստիկ կոտորմամբ զմեծ մասն սպառէին: Իսկ ՚ի հայ զօրսն խնայէին, որք էին ՚ի մէջ զօրուն Գեանճայու եւ ձայնէին առ նոսա ՚ի բաց լինիլ ՚ի միջոյ անօրինացն: Եւ մնացորդք զօրացն Շահվէրտուն տեսեալ զանհնարին կործանումն, դառնային ՚ի փախուստ: Իսկ Մահմետ Հասան-խանն թէպէտ ընդ սաստիկ կոտորումն զօրացն բէկանէր ՚ի սիրտ եւ հոգի, սակայն զփախչիլն ամօթ վարկանելով սուր առեալ ՚ի ձեռն զփախստականսն միւսանգամ ՚ի կռիւ դարձուցանէր եւ զորս ո'չ դառնային, ինքն կոտորէր եւ հատեալ զյետին կողմն զօրուն իւրոյ` յառաջ մղէր ՚ի պատերազմ սաստիկ կոտորմամբ: Իսկ իբրեւ յոյժ սաստկանայր նոցա երկակողմեան կոտորումն, ապա ճեղքեալք ՚ի փախուստ դառնային միանգամայն: Որոց զհետ մտանէր Մէլիք Յովսէփն կոտորմամբ մինչեւ ՚ի դուռն Գեանճայու եւ դառնայր ամենայն զօրօքն իւրովք ողջանդամ: Եւ բազում աւուրս փակեալ զամենայն ճանապարհս Քաղաքին, ո'չ տայր նոցա ելեւմուտս առնել եւ զոչինչ պիտոյս յարտաքուստ մտանել թողոյր ՚ի Քաղաքն: Եւ առ յոյժ վտանկի իւրոյ յունկն Աստուածազօր Արքային Հերակլայ ծածկաբար զբողոքն հասուցանէր պիղծ Շահվէրտին: Եւ նորա գթացեալ գրէր առ Մէլիք Իւսիւֆն ՚ի բաց լինիլ ՚ի նմանէ եւ զի մի' միւսանգամ զնոյն ոճիրս չարութեան նիւթեսցէ վասն նորա պիղծ Շահվէրտին, հրամայէր նմա (որպէս եւ ինքն իսկ խնդրեալ էր) ելանել ՚ի Գետաշինու եւ դառնալ գնալ ՚ի բնիկ երկիրն իւր, յիշխանութիւն որդւոյ Փանահ խանին, յերկիր մի Տօրտ կոչեցեալ նահանգն, ուստի ելեալն էր յառաջագոյն, ապստամբեալ ՚ի Փանահ խանէն վասն նենգութեան նորին: Եւ որդի Փանահ խանին Իբրահիմ Խալիլ խանն հրաւիրեաց զնա ՚ի տեղի իւր, սիրով եւ հաւատարիմ երդմամբք: Եւ նորա գնացեալ անդ, ո'չ դադարէր այնուհետեւ յաւարելոյ զերկիրն Գեանճայու: Եւ յայնմ օրէ եւ առյապայ, անկաւ պիղծ Շահվէրտին յաչաց Արքային Հերակլայ եւ յոյժ ատեցաւ ՚ի նմանէ, այնքան, մինչեւ կամէր Արքայն բառնալ զնա ՚ի միջոյ: Այսպէս եւ ամենայն շրջակայք նորա ատեցին զնա, շարժեցեալք որպէս նաւ ՚ի ղեկավարէ, ՚ի կամաց Արքային Հերակլայ, յորմէ կախեալք էին: Իսկ Մէլիք Ադամն (որ եւս յառաջագոյն ընդ Մէլիք Իւսիւֆին ապստամբեալ ՚ի Փանահ խանէն` վասն սպանելոյ նորա զեղբայրն իւր զԱլլահղուլի Սուլթանն եւ այլ եւս բազմաց նենգութեանց նորին եւ իւր առ նա արարմանցն, եկեալ էր ՚ի Գեանճայ), իբրեւ ետես թէ սիրեցաւ Մէլիք Իւսիւֆն յԻբրահիմ Խալիլ խանէն եւ եգիտ անդ զյաջողութիւն, մանաւանդ` զի գիտաց թէ ՚ի չար անդր ընթանայ վախճան Շահվէրտի խանին յոր մինչեւ ցայժմ յեցեալն էր եւ բազմիցս ուժ եւ զօրաւիգ եւս եղեւ նմա ՚ի տկարութեան: Այժմ նա եւս շաժեցեալ ՚ի կամաց Արքային, կամէր երթալ յերկիր իւր ՚ի Չարաբերդ: Վասնորոյ զերդումն եւ զհաւատարմութիւն խնդրէր յԻբրահիմ խանէն, զի թէ չյիշեսցէ զառաջին անցսն, համարձակեալ երթիցէ: Եւ նա բազում երդմամբք եւ հրաւիրակօք եւ ընծայիւք հաւատացոյց նմա երթալ առանց կասկածանաց: Ապա ո'չ ինչ անսացեալ նորա Շահվէրտի խանին արգելման, ելեալ չուեաց ՚ի Գեանճայու ամենայն ժողովուրդք իւրովք գնալ յերկիր իւր: Բայց ՚ի տեղի ինչ զկայ առեալ, տակաւին խնդրէր յԻբրահիմ Խալիլ խանէն զուխտ հաւատարիմ: Եւ չիք Իսրայէլն եւս էր ընդ նմա: Զայս լուեալ Յովհաննէս Կաթուղիկոսին եւ երկուցեալ թէ գուցէ Իբրահիմ խանն ՚ի պատիւ Մէլիք Ադամին տեղի տայցէ չքոյն եւ նա լիցի ընդ դիմակ ինքեան եւ կամ խանն եւ Մէլիքն հաշտեցուցանել կամիցին ընդ ինքեան զչիքն, վասնորոյ գրեալ էր սրբազան Վեհին, թէ զի՞նչ արասցէ: Եւ սրբազան Վեհըն գրեաց նմա պատուէր, զգոյշ լինիլ եւ չխաբիլ եւ զորպէսն գրել:

Թուղթ եւս ըստ խնդրոյ սորին գրեաց առ Մէլիքսն Խամսայու եւ Շօշու. օրհնութիւն եւ շնորհակալութիւն վասն հարազատութեանցն առ Յովհաննէս Կաթուղիկոսն: Եւ վասն չիք Իսրայէլին պատուէր, թէ լուաք եթէ գալոց է յայդր, մի' ընդունիցէք, այլ համարեսջիք իբրեւ զհեթանոս եւ զկռապաշտ եւ ջանասջի'ք զսուրբ Աթոռն ձեր պահել ՚ի շինութեան եւ յամենայնի օժանդակեսջի'ք Յովհաննէս Կաթուղիկոսիդ, զի թէ մեք այսչափ` ասէ, դուք որքան առաւել քան զմեզ պարտիք զօգուտն Աթոռոյն ձերոյ կամիլ եւ առնել. եւ այլ առ այս պատուէր: Եդաւ այս ՚ի թղթոջ Յովհաննէս Կաթուղիկոսին եւ յղեցաւ առ Զաքարիա վարդապետն յղել առ նա ընդ Սիմօն Բէկին: Սեպտ. ԻԴ:

Արդ ըստ որում կամէր սրբազան Վեհն յղել զԲաղդասար վարդապետն ՚ի նուիրակութիւն Վանայ (որպէս ՚ի Սեպտ. Ը եւ յայլ տեղիս եղեւ ասացեալ), վասնորոյ` այժմ յղեաց եւ ետ նմա զնուիրակական Կոնդակ մի, յորում եւ գրեաց զպատուէր տալ ընդ նոր նուիրակութեանս եւ զանցեալ հին նուիրակութիւնն, որ մնացեալ էր ՚ի վերայ նոցա (որպէս ասացաւ ՚ի Մայիսի Ը):

Թուղթ մի եւս առ գլխաւոր իշխանսն գրեաց, ըստ նմանութեան այնմ թղթոյ զոր ՚ի Մայիսի Ը գրեաց առ նոսա: Եւ ըստ որում արդարացուցանէին նոքա զինքեանս վասն անցից Բաղդասար վարդապետին, թէ մեք չէաք պատճառն, գրեաց թէ` մինչեւ դուք ո'չ կամիցէիք, ոչ լինէր այնպէս, այլ զի կամեցայք, վասն այնորիկ եղեւ, թէպէտ մեք գիտելով զայս ձեզ ներեցաք: Եւ պատուէր (որպէս եւ յառաջ), զի զանցեալ նուիրակութիւնն եւս տացեն. զքէսիմ անունն բարձցեն, եւ գլուխ գլուխ տացեն զնուիրակութիւնն: Իսկ թէ ո'չ առնիցէք ասէ այսպէս, պատուիրեալ եմք Բաղդասար վարդապետիդ, զի այլ մի եւս առցէ ՚ի Քաղաքէդ զնուիրակութիւն, այլ յարտաքին վիճակսն ելեալ` զնոսա նուիրակեսցէ: Եւ յայնժամ ասէ` որք պատճառքն էին անցից Բաղդասար վարդապետին (զորս գիտեմք յանուանէ, եթէ մարսել կարասցեն զարարեալսն իւրեանց, պարծեսցին որքան կարեն: Օրինակն է ՚ի բոլորագրահամար տետրոջն յերեսն ՄՀԳ, ՄՀԴ:

Թուղթ եւս առ առաջնորդ Գրիգոր վարդապետն գրեաց, յիշեցուցանելով անորոշապէս զանցեալսն ընդ Պաղտասար վարդապետն կամակցութեամբն իւրով եւ ցուցանելով զի ժողովուրդքն որպէս ՚ի նպատակ ՚ի յինքն հային, թէ ինքն զայն չկամիցէր եւ չլինիցէր գործակից, կարէին իշխանքն արգելուլ զչարիսն: Բայց մինչ զինքն տեսին ձեռնամուխ նմին, նոքա եւս առաւել յառաջանալ ջանացին չարեացն: Զերկարապէսն ասէ յիշխանաց թղթոյն իմասցիս: Բայց թէ որքան ջանալ պարտիս ՚ի կատարումն հրամանաց մերոց, ՚ի մոռանալ տալ զանցեալսն եւ տուժել զտուեալ վնասն, դու մտածեա': Կրկին եւս սպառնալիք եւ զգուշացուցումն, թէ զգո'յշ լեր, զի մի' արծարծման տեղի տայցես առաջնոցն եւ զփոխարէնն երկուց ՚ի միասին կրիցես: Այլք առաջնորդք ասէ բաց ՚ի նուիրակութենէն իւրեանց ժողովրդովքն զյատուկ իմտատիայս եւս տան վասն Պարսպաշինութեանս, դու զկրկին նուիրակութիւնն ՚ի քեզ գանձեալ ամփոփես: Եւ այլ առ այսոսիկ ազդու բանք:

Թուղթ եւս առ պ. Շահրամիրն եւ յիւր եղբարսն, այսինքն պ. Սահակն, պ. Վարդանն եւ պ. Ալամն, եւ յորդին իւր պ. Յարութիւնն: Որ էր համառօտեալ միտքն թղթոյ իշխանացն եւ յանձնարարութիւն վասն նուիրակին:

Ընդ սմին գրեցան նա եւս թուղթ առ մհ. Թօմայն եւ յորդին պ. Ախիճանն: Որում եւ մխիթարութիւն վասն հանգուցեալ եղբօրն իւրոյ Սահակին:

Առ մահտեսի Հայրապետն եւ յեղբարսն իւր մհ. Սիմօնն եւ մհ. Յօնանն: Եւ առ մհ. Մինասն եւ մհ. Գասպար եղբայրն իւր:

Առ մհ. Յովհաննէսն եւ յորդիսն իւր Ղուլիջանն եւ Խաչատուրն: Առ որ եւ վասն վանից Պաղտասար վարդապետին գրեցաւ` պատուէր (որոց կարգեցաւ վէքիլ յամին անցելում ՚ի Յուլիսի Գ եւ յիշեցաւ եւս ՚ի Հոկտ. ԺԶ) զի զերկուց ամաց հաշիւն տացէ Պաղտասար վարդապետին եւ զդաւթարն երկուքն եւս կնքեալ յղեսցեն աստ առ ինքն: Այսք ՚ի Քաղաքն գրեցան: Իսկ ՚ի գիւղորայսն, գրեցան միայն երկու թուղթք, առ ռէս Սիանոսն եւ յորդիսն իւր Խլխաթն: Եւ առ ռէս Սարգիսն եւ յորդիսն իւր Գրիգորն եւ տիրացու Իսրայէլն եւ յեղբայրն իւր պ. Շահնազարն:

Առ Իսաղ Աղայն եւս գրեցաւ, դարձեալ ըստ առաջին թղթոյն, թէ` թէպէտ ո'չ ունէաք զկամս յղել յայդր զԲաղդասար վարդապետն եւ ո'չ զայլ նուիրակ, այլ վասն խաթեր եւ խնդրոյ քոյ ահա յղեցաք յայդր ՚ի նուիրակութիւն եւ ՚ի վէքիլութիւն ՚ի մերոյ կողմանէ եւ զի զվանսն իւր եւս պահեսցէ ՚ի շինութեան. եւ յանձնարարութիւն վասն նորա:

Առ Օմար Աղայն գրեաց, որ էր Աղայ վանից Պաղտասար վարդապետին ըստ նմին դարձեալ: Բայց Իսաղինն երկար գրեցաւ եւ անտեղութիւն առաջին անցիցն յիշեցաւ եւ այնր աղագաւ սրտամնայ լինիլն իւր եւս ցուցաւ:

Առ Մուշաղբիւրցի Տէր Յովհաննէսն յանձնարարութիւն վասն նուիրակին: Եւ վասն Աստուածատուր երիցուն նոյն որ ինչ ՚ի յՕգոստ. ԺԵ գրեցաւ, որ զջրաղացաքարինսն էր բերելոց եւ ո'չ բերէր եւ ո'չ համբաւ ինչ գայր զնմանէ: Եւ ԱՃ ղուռուշ յառաջ քան զայս ՚ի ձեռն Տէր Վահանին հասին որդւոյ սորին Ստեփանին ՚ի Բայազիտ, վասն ծախուց քարանցն, յայն դրամոյն, որ ՚ի Սեպտ. ԻԱ յիշեցաւ եւ տակաւին ո'չ գոյր նշան գալոյ քարանցն: Եւ այսր աղագաւ զբանս պատուիրեաց Պաղտասար պետին եւ սմա գրեաց իմանալ ՚ի նմանէ եւ այնպէս առնել եւ զքարինսն յղել փութով: Եւ զգրագիր Սարգիս էրէցն յղել, որպէս եւ յՕգոստ. ԺԵ գրեցաւ: Իսկ միաբանքն սրբոյ Կարապետին, թէպէտ բազում անգամ մինչեւ ցայժմ խնդրեցին ՚ի սրբազան Վեհէն զՊետրոս վարդապետն կարգել վէքիլ վանիցն եւ սրբազան Վեհըն ո'չ կարգեաց (որպէս ասացաւ յՕգոստ. ԻԳ եւ յայլ տեղիս): Այլ այժմ իբրեւ ետես սրբազան Վեհըն թէ` Յօնան վարդապետն ՚ի Պօլսոյ ո'չ դառնայ (զի իշխանքն զբան նորին ոչ հատանէին ՚ի մի կողմ) եւ սրբոյ Կարապետին հոգածու ոք ո'չ գոյր եւ օրստօրէ սուրբ տունն երթայր յաւերութիւն, նաեւ Պետրոս վարդապետն ո'չ անսալով իշխանացն Պօլսոյ եւ Պատրիարգին` ո'չ ելանէր անտի եւ սրբոյ տանն լինէին վնասք մեծամեծք: Վասնորոյ` լաւ համարեցաւ զՊետրոս վարդապետն վէքիլ կարգել վանիցն, զի հոգածու լիցի նմա եւ պահեսցէ ՚ի շինութեան, մինչեւ եզերումն իմն լիցի իրակութեան Յօնան վարդապետին: Վասնորոյ` զթուղթ գրեաց ՚ի վերայ միաբանից սրբոյ Կարապետին եւ երկրականացն եւ կարգեաց վէքիլ վանիցն զՊետրոս վարդապետն եւ պատուիրեաց նոցա յամենայնի հնազանդիլ նմա եւ ընդ նմա ի միասին զշինութիւն վանիցն ջանալ: Եւ յատուկ պատուէր գրեաց Պետրոս վարդապետին լինիլ յամենայնի հոգածու վանիցն զպատճառն եւս ծանոյց ժողովրդեանն թէ վասն էր կարգեաց:

Առ Պետրոս վարդապետն գրեաց այսր աղագաւ յիշեցուցանելով նմա անորոշապէս զամենայն անցեալսն եւ ցուցանելով թէ` դու իսկ եղեր նոցին պատճառ: Եւ թէ` մինչեւ ցայժմ բէկին, երկրականացդ եւ միաբանիցդ գրեցուցեր մեզ կարգել զքեզ վէքիլ վանիցդ, վկայելով լաւութեան քոյ եւ տնաշինութեան: Այլ մեք զանց առնէաք վասն անխոնարհելի բարուց ձերոց, որք զձեզ անխոնարհելի հրամանատու հաշուելով, մոռացեալ էիք իսպառ զիշխօղն եւ զհրամանատուն ձեր զսուրբ Աթոռս եւ զհայրապետն սորին եւ հաւասար եւս ոչ համարէիք ձեզ: Եւ մեք թէպէտ յառաջ քան զայս փոքր ինչ ճանաչեցուցաք ձեզ զչափս ձեր (որ էր բանադրելն զՅօնանն) այլ եւ ո'չ այնու զգաստացայք դուք: Վասն այնորիկ ցայժմ թուլատրեցաք, զի ՚ի ծայր խայտառակութեան հասջիք եւ ապա ՚ի միտս եկեալ ծանիջի'ք զիշխօղն եւ զգլխաւորն ձեր, որ կարօղ է հարկանել եւ բժշկել եւ մի' եւս թողեալ զաղբիւրն մշտաբուղխ (այսինքն զսուրբ Աթոռս) եւ փորիցէք զգուբս անջուրս (որ էր յենուլն ՚ի պատրիարգն եւ յիշխանսն Պօլսոյ). յորոց ոչ ինչ օգտիցիք. որպէս ահա փորձեցիք ՚ի յերկար ժամանակս: Եւ ապա յոյժ հարկիւ եւ սպառնալեօք պատուէր վասն իւրոյ վէքիլութեանն եւ վանիցն, լինիլ յամենայնի հոգածու նմին եւ ջանացօղ շինութեան: Ծանոյց եւ զկարգելն զՊաղտասար վարդապետն նուիրակ երկրին, ծանուցանելով զվերոասացեալ պատճառն եւ յանձնարարութիւն վասն նորա յոյժ: Զի այդու ասէ թերեւս զերկու նուիրակութեան վնասն եւ զբազմակոյտ յանցանսդ ծածկել կարասցես: Որոց օրինակն ի բոլորագրահամար տետրոջն է, յերեսն ՄՀԵ:

Առ Մշու իշխօղ Մախսուտ բէկն գրեաց, թէ ահա զՊետրոս վարդապետն կարգեցի վէքիլ ըստ խնդրոյդ. եւ յանձնարարութիւն վասն վանիցն: Գրեաց եւ զորպիսութեանց Յօնան պետին: Նաեւ յանձնարարութիւն վասն Բաղդասար վարդապետին: Եւ շնորհակալութիւն եւս վասն լաւութեանցն զորս արարեալ էր սրբոյ Աթոռոյս իւղի եւ պանրի ժողովարար Մարտիրոս պետին. յորմէ գողք ոմանք յափշտակեալ էին զիրս ինչ եւ նա յետս առեալ ՚ի նոցանէ տուեալ էր նմա: Ել սոքօք Բաղտասար վարդապետն ՚ի Սեպտ. ԻԶ. քանքանչին եւս ընդ սմա գնաց, որ ՚ի Յունիսի չորսն յիշեցաւ եւ պայմանեաց գալ ՚ի գարնանն: