Յիշատակարան. Մասն I (1763-1767)

Այլ վասնզի` կարի յոյժ բազմացան անկարգութիւնք ՚ի յեկեղեցիս Հայաստանեաց արդեանս ժամանակի, առաւել ՚ի յեկեղեցականս մեր, թէ ՚ի յեպիսկոպոսունս եւ թէ ՚ի Քահանայս, որք առանց վիճակի եւ առանց ուրուք ընտրութեան ձեռնադրէին ինքնաընծայութեամբ եւ զյոլով անկարգութիւնս ՚ի յազգս մեր յառաջացուցանէին: Յաղագս որոյ` կարի յոյժ հարկաւորեալ առ այս սրբազան Վեհին, գրեաց զԿանոնական թուղթ առ հասարակութիւն ժողովրդեանն Պօլսոյ, առ իշխանսն մանաւանդ յատկապէս եւ առ Պատրիարգն, նաեւ առ համայն եպիսկոպոսունս այնմ կողման, յորում եւ զանուն գործակալացն սրբոյ Աթոռոյս գրեաց, զնուիրակ Յարութիւն եւ մութավէլի Բարսեղ վարդապետացն: Յորում գրեաց զերիս գլխաւոր կանոնս: Նախապէս այս` զի ՚ի յղելն Պատրիարգին զոք յԱռաջնորդութիւն վիճակի ուրուք, հարկ իցէ ՚ի վերայ նորա գալ ՚ի սուրբ Աթոռս եւ առնուլ աստի զհոգեւոր հրաման եւ զկոնդակ եւ ապա ՚ի վիճակն իւր երթալ, եւ մի վաղվաղակի ջանալ առնուլ զկարգ եպիսկոպոսական, այլ յամս երիս նստիլ ՚ի վիճակն իւր եւ տեսանել` եթէ ինքն ՚ի վիճակն եւ վիճակն ՚ի յինքն հաճին եւ սիրեն զիրեարս, ապա բազմակնիք մահսարով ՚ի սուրբ Աթոռս եկեալ` ձեռնադրեսցի եպիսկոպոս եւ գնացեալ հովուեսցէ զվիճակն մինչեւ ցմահն իւր: Քանզի` բազումք այսու պատճառաւ զեպիսկոպոսութիւն առնուին եւ թողեալ զվիճակն, ուր եւ կամէին շրջէին, յորոց եւ անկարգութիւնք յոլովք յառաջանային: Երկրորդապէս` զի սուրբ Երուսաղէմայ Պատրիարգն, զսեւագլուխ մի մինչեւ ոչ յղեսցէ յերկուս եւ յերիս գործս եւ յաթոռն եւս պահեսցէ ՚ի միաբանութիւն, ո'չ յղեսցէ ՚ի սուրբ Աթոռս վասն եպիսկոպոսութեան: Քանզի` յոլով սեւագլուխք երթային ՚ի սուրբն Սաղիմ, որոց որպիսութիւնն` ուստին եւ զինչ լինելն անգիտելի լինէր ՚ի նոցանէ: Որք փութով առնուին անտի զնուիրակութիւն մի եւ ՚ի Պատրիարգէն զվասն եպիսկոպոսութեան վկայական գիր մի եւս եւ ՚ի ստանալն աստի զեպիսկոպոսութիւնն եւ ՚ի գործոյն եւս զունեւորիլն, թողեալ զսուրբն Երուսաղէմ, ուր եւ կամէին շրջէին այնուհետեւ: Վասնորոյ` գրեաց թէ բաւականասցին եւ նոքա ժամանակ ինչ անդ գտանեցեալ եպիսկոպոսօքն եւ ՚ի պահանջել հարկին, զկատարեալն հասակաւ վարուք եւ գիտութեամբ, լեալն ՚ի վիճակէս մերմէ եւ զփորձեալն ՚ի քանի գործս, որ եւ ՚ի յԱթոռն զմիշտ մնալն յանձն առնուցու, ապա առաքեսցէ աստ ՚ի ձեռնադրիլ: Երրորդապէս` զի զյայլ կաթուղիկոսաց ձեռնադրեցեալ եպիսկոպոսն մի' թողուցուն ՚ի վիճակս մեր մտանել եւ կամ զձեռնադրութիւն ինչ առնել: Քանզի` ոմանք ՚ի նոցանէ լինէին իսպառ սուտք եւ ո'չ եպիսկոպոսք եւ ոմանք ՚ի սուտ կաթուղիկոսաց ձեռնադրեալ չեպիսկոպոսք. որպէս Աղուանից չԻսրայէլն է եւ այլք եւս ըստ նմին ՚ի կողմունս Սսայ եւ Լիբանան լերինն: Եւ ոմանք շատաշրջիկ սեւագլուխք եւս որք լինէին խոտեցեալք ՚ի Հայրապետացն սրբոյ Աթոռոյս, դիմեալք առ յայլս Կաթուղիկոսունս ձեռնադրէին ՚ի նոցանէ: Եւ Կաթուղիկոսունքն այնք, չհարցանելով թէ` յո՞յր վիճակէ ես եւ վասն որո՞յ վիճակի լինիս եպիսկոպոս եւ վասն է՞ր ՚ի քոյդ կաթուղիկոսէ ո'չ ձեռնադրիս եպիսկոպոս, վարկպարազի ձեռնադրէին: Նաեւ ՚ի վիճակէ իւրեանց եւս` զոմանս թարց ընտրութեան եւ առանց վիճակի ձեռնադրէին եպիսկոպոս, որք յայնմ վիճակի տեղաւորիլ ոչ կարելով, անկանէին ՚ի վիճակս մեր եւ զյոլով անկարգութիւնս եւ զհասարակավնաս ապօրինութիւնս ՚ի մէջ միամիտ ժողովրդոց գործէին: Զայսոսիկ կանոնս գրեաց սրբազան Վեհըն, բազմօք օրինաւոր առարկութեամբք եւ սրբոց կանոնաց վկայութեամբք, մեղադիր լինելով յոյժ կաթուղիկոսացն այնոցիկ, որք այսպիսեաց ապօրէն գործոց լինէին պատճառք, անպատուելով զսուրբ կարգն եւ պարտական եւ ցանկաքակ լինելով սրբոցն կանոնաց: Յիշեցուցանելով եւս զսրբոյ Հայրապետին Փիլիպպոսի հաստատեալ կանոնսն ընդ Ներսիսի Կաթուղիկոսին Սսայ եւ պարտաւորելով զջրօղս եւ զքակիչս նոցին արդեանս ժամանակի: Մանաւանդ` մեղադիր լինելով հասարակապէս ընդունողացն զայնպիսի խաբեբայսն ՚ի վիճակս մեր եւ մի ընդունել զնոսա եւ զձեռնադրեալսն ՚ի նոցանէ եւ հաստատել եւ պահել զերեսին կանոնս զայսոսիկ որք գրեցան. որպէս ասէ հաստատեցաք ՚ի մերս կոյս:

Թուղթ եւս առ իշխանսն գրեաց յատկապէս որք ՚ի Պօլիս, վասն անցից սրբոյ Կարապետին (զորմէ ասացաւ ՚ի Սեպտ. Ը եւ ՚ի ԺԶ եւ ՚ի Հոկտ. ԺԸ): Համառօտելով նոցա զխորդութիւն նորին եւ զյոգնադիմի վնասսն, զորս սրբոյ Աթոռոյս հասոյց նա ՚ի հնգետասան ամս եւ որոց աղագաւ բանադրեցաւ եւ ՚ի սուրբ Աթոռս եկեալ արձակեցաւ (որպէս ասացաւ ՚ի Յունիսի Լ եւ ՚ի Սեպտ. Բ): Եւ ապա մեղադիր լինելով նոցա, թէ զի՞նչ քան զանցեալսն այժմ մեղաւ, զի այժմ յայդր խնդրեցաւ: Եթէ ասէ Բ Աբեղայից գանգատանօք զայդ արարիք, ապա եւ ես ՚ի հերուն ամի վկայեցի վասն չարին եւ յետոյ վասն լաւութեան, ապա ընդէ՞ր եւ իմոյ վկայութեանս ո'չ հաւատացիք: Եւ կամ պարտէր ձեզ գոնեայ` յանուն Աթոռոյս խնայել, որովհետեւ նուիրակ էր սմա եւ կամ զդատաստանն մեզ ձգել: Ապա ծանուցանելով նոցա զսրբոյ վանից զվտանկն եւ զցրուիլն միաբանիցն եւ գրեալն ինքեան զյանձնարարութիւն վասն վանիցն. առ բէկն եւ առ միաբանսն եւս զպատուէր: Եւ խնդիր` զի թէ ինքեանք զդատաստանն առնել կամիցին, դարձեալ զՅօնան վարդապետն առաքեսցեն ՚ի սուրբ Կարապետ եւ մի' զայլ ոք, որովհետեւ ասէ վարժ է որպիսութեանց երկրին եւ տաճկացն վանիցն: Եւ մանաւանդ` կապել զգլուխ նորին ՚ի սուրբ Աթոռս, զի այնուհետեւ հրամանաւ եւ կարգադրութեամբ սրբազան Վեհին շարժեսցին, որ լինի իւրեան եւ վանիցն օգուտ, որպէս զի թէ դատելի եւս իցէ աստ դատեսցի: Զգիր մի եւս որպէս զկանոնական, առ բէկն գրել, զի ըստ այնմ վարեսցի ընդ վանիցն: Եւ զՊետրոս վարդապետն եւս ուղարկել ՚ի սուրբ Աթոռս, որպէս ինքն եւս էր գրեալ սրբազան Վեհին, զի մրրիկն վասն նորա իսկ լինէր: Եւ որովհետեւ` որպէս ՚ի Մարտի ԻԸ ասացաւ, գրեալ էին իշխանքն Պօլսոյ առ սրբազան Վեհըն, զի զհարկաւոր խնդիրս եւ զումուրի բանս մի գրեսցէ ինքեանց, այլ Պատրիարգին եւ Բարսեղ վարդապետին, զի նոքա հոգասցեն, վասնորոյ` մինչեւ ցայժմ բազում անգամ գրեաց առ նոսա վասն իթլախի Աբրահամ վարդապետին եւ յղել (որպէս ՚ի Սեպտ. ԻԴ եւ ՚ի բազում տեղիս եղեւ ասացեալ): Իսկ նոքա մինչեւ ցայժմ զանց արարին եւ վերջապէս բաց ասացին` պատճառելով թէ իշխանքն ոչ կամին: Եւ Բարսեղ վարդապետն գրէր թէ երկնչիմ, գուցէ իշխանքն զայդ խնդիրդ գիտասցեն եւ խռովեսցին: Ուստի առ այս կարի բարկացեալ սրբազան Վեհին, գրեաց առ իշխանսն, թէ զինչ է այս, զոր գրեն սոքա, յինէն վասն էր խռովիլ պարտիք, ՚ի խնդրելն իմ զիթլախն, մի՞թէ մեղանչեմ ինչ: Ո՞վ մնաց ՚ի յաքսորս մինչեւ ցվախճան: Ի յաքսորիլն ումեք, միոյ հասարակ անձին աղաչանօքն հոգայք զազատութիւն: Իրաւո՞ւնք է, որ ահա Բ ամ է, մեր աղաչանքն ոչ լինի լսելի վասն միոյ եպիսկոպոսի եւ բազում առ այս զզուական բանք եւ ՚ի վախճանի հարկ, զի առանց իրիք պատճառադրութեանց հանեալ յղեսցեն զիթլախն:

Իսկ եւ վասն յառաջացուցման սոյն կանոնական եւ պատուիրական թղթոցս գրեցան Դ թուղթք առ Պատրիարգ Գրիգոր վարդապետն եւ առ Գասբար, Մարտիրոս եւ Յարութիւն ամիրայսն: Փուսուլայ մի եւս առ Պատրիարգն վասն իւղի իրիք պալասանի: Այսք վերոգրեալ թուղթքս առ մհ. Սիմէօն Աղայն յղեցան, զի մի ծածկիցին կամ յօրէյօր անկցին այլ նա ընդ փոյթ ընթեռնուլ տացէ եւ զթուղթս իշխանացն յիւրաքանչիւրսն տացէ: Թուղթ մի եւս առ նա գրեցաւ վասն այսր:

Առ Բարսեղ վարդապետն, վասն Կանոնականին եւ զի` Տաքէս Ամիրայն զԽ ղռուշ հոգեբաժին էր տուեալ, առ որ զթուղթ գրեաց, շնորհակալութիւն այնր վասն Կանոնականին եւ Բարսեղ վարդապետին պատուէր` առնուլ զայն եւ դնել առ մհ. Մօվսէսն. եւ վասն մեծի Պատմագրին սրբոյ Աթոռոյս որ էր անդ առ Պետրոս Ամիրայն, գրեաց, զի զայն առեալ ընդ զգեստու Պատրիարգին յղեսցէ (զորոց եւ ՚ի Մարտի ԻԸ ասացաւ): Վասնորոյ` առ Պետրոս Ամիրայն գրեաց, տալ զՊատմագիրն Բարսեղ վարդապետին եւ վասն կանոնականին եւ յաղագս Գրիգոր վարդապետին միամտութիւն, որ էր չրաղ սորին (որ յիշեցեալ գոյ ՚ի Մարտի Ը): Եւ զի` զՂուկաս վարդապետէն Առաջնորդէն Զմիւռնոյ, գրեալ էր զբանս, որպէս թէ գանգատ, կամ թէ փորձոյ իրիք դիպեալ, գրեաց, զի պարզապէս գրեսցէ, զի ոչինչ լինէր յայնցանէ իմացեալ: Իսկ զթուղթ Պատրիարգին Երուսաղէմայ, որ գրեցաւ ՚ի Յուլիսի Գ, անդ առ սա արգելեալ կայր` զոր ո'չ յղէր: Վասնորոյ` գրեաց, զի յղեսցէ առ նա: Եւ այլք բանք:

Թուղթք եւս առ Հացագործ մհ. Պետրոսն եւ առ Աբրահամ Ամիրայն, վասն կանոնականին: Այսք առ Բարսեղ վարդապետն յղեցան:

Առ Պօլսոյ նուիրակ Յարութիւն վարդապետն, վասն կանոնականին (որոյ աղագաւ զփուսուլայ մի եւս գրեալ, զմիտսն ծանոյց): Եւ վասն Սաղաթիէլի բանին (որ ՚ի Հոկտ. Թ ասացեալ եղեւ եւ ՚ի ներքոյ եւս ՚ի թղթոջ Ղուկաս վարդապետին ասելոց եմ): Եւ ծանոյց եւս զայն, զոր ինչ յաղագս յետնոյ փօլիցային (գ) հոգացաւ (որպէս ասացաւ ՚ի Հոկտ. Լ), զի որպէս ձեռնտու լիցի, այնպէս արասցէ:

Առ Պրուսայու Առաջնորդ Սամուէլ վարդապետն վասն կանոնականին, երթալ փութով ՚ի Պօլիս ուր եւ իցէ այնր աղագաւ:

Առ Աթանաս վարդապետն վասն կանոնականին եւ շնորհակալութիւն վասն արծաթեայ բաժակին զոր յընծայ սրբազանին տուեալ էր նուիրակին:

Բ թուղթք եւս սիրոյ` առ Բաղտասար եւ Մանուէլ տիրացուսն: Առ Բաղտասարն եւ վասն խաբեբայի ումեմն, որ եկեալ աստ թոռն ձեւացաւ նմա: Իսկ սրբոյ Երուսաղէմայ Պատրիարգ Կարապետ վարդապետն զՄկրտիչ վարդապետն ոմն Ջուղայեցի` որ վասն սրբոյ Երուսաղէմայ նուիրակեալ զերկիրն Հնդկաց կարգեալ էր զնա դարձեալ նուիրակ նոյնոյ վիճակին եւ վասն եպիսկոպոսութեան զգիր իմն վկայական տուեալ էր նմա եւ յղեալ էր ՚ի սուրբ Աթոռս ՚ի ձեռնադրիլ եպիսկոպոս: Գրեալ էր եւ զթուղթ առ սրբազան Վեհըն եւ զընծայ եւս էր յղեալ, նաեւ զԱջահամբոյր եւս, ՚ի ձեռն նուիրակին Յամթայ Գաբրիէլ վարդապետին (որպէս ասացաւ ՚ի վերոյ ՚ի Նոյեմ. Դ): Վասնորոյ` գրեաց առ նա սրբազան Վեհըն ՚ի պատասխանի թղթոյն շնորհակալութիւն վասն ընծայիցն եւ վասն Աջահամբուրին միամտութիւն: Եւ վասն եպիսկոպոսացուաց, զի մի վաղվաղակի հաւատալով ամենում ումեք տացէ զթուղթ եւ յղեսցէ աստ ՚ի ձեռնադրիլ (որպէս եւ ՚ի Յուլիսի Գ եւս գրեցաւ) այլ ժամանակ ինչ ունեցելովքն բաւականանալ: Եւ յանձն առնլով զՄկրտիչն ձեռնադրել: Ծանուցանելով եւ զմիտ վերոյիշեալ կանոնականին եւ խնդրելով` զի եւ ինքն հաճեալ ընդ այն, գրեսցէ ՚ի Պօլիս զիւրն հաւանութիւն: Այսք առ նուիրակ Յարութիւն վարդապետն յղեցան:

Առ մհ. Մօվսէսն գրեաց վասն կանոնականին: Եւ զսա եւ զայլ ամենայն վերոգրեալ թուղթսն եդեալ ՚ի միում պահարանոջ, յղեաց առ տիրացու Խաչատուրն որ ՚ի Պօլիս եւ եւս գրեաց առ նա, զի յիւրաքանչիւր տեարս հասուսցէ: Իսկ զԵՃ ղռուշն Ֆռանկիւլին, որ ՚ի Հոկտ. Թ ասացաւ թէ տուեալ է Յարութիւն վարդապետն, չէ'ր տուեալ (որ ՚ի վերոյ ՚ի թղթոջ Յարութիւն վարդապետին եւս յիշեցաւ): Այլ Ղուկաս վարդապետն ըստ հարկի սրբազան Վեհին, ջանացեալ էր ՚ի ձեռն իշխանացն Զմիւռնոյ հոգալ զայն կերպիւ իւիք: Որեւ հոգացեալ իսկ էր, զի հաճեցուցեալ էին իշխանքն զՍաղաթիէլն առնուլ զԵՃ ղռուշ եւ մնացորդ ԵՃ ղռուշն լինիլ հոգեբաժին: Վասնորոյ` խնդրեալ էր Ղուկաս վարդապետն գրել առ իշխանսն եւ առ Սաղաթիէլն զշնորհակալութիւն: Ուստի` զթուղթ գրեաց առ իշխանսն Զմիւռնոյ, առ Պետրոս Աղայն, Աւետիք Աղայն, Պ. Եսայի Չալիկն, Խօջայ Դանիէլն, Խօջայ Պետրոսն, մհ. Սէլումն, մհ. Ստեփանն եւ Պ. Սարգիսն, շնորհակալութիւն առ նոսա այսր աղագաւ, ո'չ որոշաբար, այլ անորոշակի: Եւ թէ` լուաք զորպէս հոգալն ձեր զբանն Սաղաթիէլին եւ ղաբուլ արարաք հետեւելով կամաց ձերոց եւ խաղաղութեան: Վասնորոյ` գրեցաք Ղուկաս վարդապետին, զի յարդեանց սրբոյ Աթոռոյս տացէ ձեզ զԵՃ ղռուշն բայց այսու պայմանաւ, զի ՚ի Պ. Սաղաթիէլէն առնուցուք զգրեալսն եւ զսանատն եւ յանձնեսջիք Ղուկաս վարդապետին:

Առ Սաղաթիէլն գրեաց շնորհակալութիւն: Ըստ այսմ ոճի թէ` զԵՃ ղռուշն զոր լուսահոգի հայրն քոյ Խօջայ Ֆռանկիւլն կտակեալ էր սրբոյ Աթոռոյս, լրապէս հասուցեալես մեզ:

Թուղթ եւս առ Ղուկաս վարդապետն, առնուլ ՚ի յիշխանացն զՍաղաթիէլի գրեանսն եւ զԵՃ ղռուշն տալ: Եւ միամտութիւն դարձեալ վասն ՚ի յՕգոստ. Ժ յիշեալ փօլիցային (զ) եւ զի երեւանցի Տէր Ստեփաննոսն (որ յիշեցեալ գոյ ՚ի Դեկտ. ԻԶ) վասն սրբոյ Աթոռոյս զոսկեայ սկիհ մի շինեցուցեալ տուեալ էր Ղուկաս վարդապետին, վասնորոյ` զթուղթ մի շնորհակալութեան սրբազան Վեհըն գրեաց առ նա զոր եւ հարկեաց ՚ի սուրբ Աթոռս գալ, որպէս յառաջ եւս էր գրեալ: Նոյնպէս` եւ առ Ղուկաս վարդապետն եւս գրեաց յղել զնա: Եւ զի ծանուսցէ զերբ աւարտելն գործոյն: Եւ վասն առաջին գրեալ թղթոյն տպագրչին աղագաւ (որ ՚ի Հոկտ. Բ) զհոգ տարեալ հոգասցէ: Նաեւ գրեսցէ` զոր ինչ առ Բարսեղ վարդապետն էր գրեալ վասն դաւայի ուրուք (որպէս ՚ի վերոյ թղթոջ Բարսեղ վարդապետին եւս գրեցաւ): Եւ վասն ՚ի Ղուշադայումն վախճանեալ մհ. Բագարատի կտակին, որ զԱՃԼ ղռուշ կտակ էր արարեալ սրբոյ Աթոռոյս: Եւ սրբազան Վեհըն ՚ի ՌՄԺԳ թուոջն եւ ՚ի Յունվարի ԺԲ, գրեաց զյորդորումն առ եղբայրն նորին Բաղտասարն, լնուլ զԵՃ ղռուշ եւ տալ վասն միոյ բրքոյ, զի լիցի յիշատակ հանգուցելոյն: Իսկ նա մինչեւ ցայժմ ոչ ետ եւ ոչ թղթոյն գրեաց զպատասխանի: Վասնորոյ գրեաց սրբազան Վեհըն Ղուկաս վարդապետին զի առցէ եւ թէ նա ո'չ տացէ, ապա զթուղթն` որ ՚ի վերոյ յիշեցաւ, յետս առցէ ՚ի նմանէ եւ թէ նա զՃԼ ղռուշ միայն տալ կամիցի, զայն եւս մի առցէ: Իսկ Առաջնորդն Արապկերու Պետրոս վարդապետն (որպէս եւ ՚ի Սեպտ. ԺԶ. գրեալ էր) այժմ եւս զաղերսանաց թուղթ վասն Յօնան վարդապետին Առաջնորդին սրբոյ Կարապետի դարձեալ նոյն բանից աղագաւ, որ ինչ յայնժամ: Եւ սրբազան Վեհըն որովհետեւ ըստ որում կամէր նա` գրեաց ՚ի Պօլիս զթուղթ (որպէս ՚ի վերոյ ասացաւ) վասնորոյ` գրեաց զթուղթ մի առ Յօնան վարդապետն, ծանուցանելով զհասանիլն առ ինքն քան զայս յառաջ գրեալ թղթոյն նորին եւ միամտութիւն նմին, գնալ ՚ի Պօլիս անկասկած եւ թէ զի՞նչ գրեալ էր անդ ծանոյց նմա:

Առ Արապկերու Առաջնորդ Պետրոս վարդապետն գրեաց ՚ի պատասխանի թղթոյն ըստ նմին դարձեալ միամտութիւն, թէ ահա գրեցի ՚ի Պօլիս, թող միամիտ երթիցէ: Ծանոյց եւ զոր ինչ առ մնացորդ միաբանս սրբոյ Կարապետին գրեաց ՚ի Հոկտ. ԺԸ եւ զթուղթ Յօնան վարդապետին եւս առ սա յղեաց, զի տացէ նմա: Իսկ ժողովուրդք Քաղաքին Ամասիոյ, զՍսեցի սեւագլուխ մի երկար միջոցաւ եւ յայնմ միջոցի, առաջնորդ ոչ լինելով անդ, համարձակեալ էր սեւագլուխն այն առնել անդ զձեռնադրութիւն: Եւ Յօհաննէս վարդապետ ոմն` զոր գաւազանի Գեօզալ մականուանէին. գոլով յառաջագոյն կարգեցեալ Առաջնորդ այնմ Քաղաքի եւ արտաքսեցեալ եւ ժողովրդոց Քաղաքին զխէթ իմն ունելով ՚ի սրտի իւրում, իբրեւ լուեալ էր զարարմունս Սսեցւոյն, առեալ էր ինքեան պատճառ եւ զՔաղաքն առհասարակ բանադրեալ: Եւ Քաղաքացիքն իբրեւ արձակեցեալք էին ՚ի նմանէ, առ սրբազան Վեհըն գրեալ զթուղթ, ծանուցեալ էին զայս եւ զբանադրանաց գիրն եւս յղեալ էին: Իսկ սրբազան Վեհըն ՚ի պատասխանի թղթոյ նորին գրեաց առ նոսա զթուղթ մի եւ մեղադիր եղեւ նոցա թէ` նա թէպէտ մեղադրելի է ըստ այնմ զի զձեզ առհասարակ զարդարս եւ զանարդարս ՚ի միասին դատապարտեաց, սակայն ունի զօրինաւոր պատճառս եւ առ այն դուք էք առաւել մեղադրելի, զի զՍսեցի սեւագլուխն այնքան երկարապէս ՚ի միջի ձերում պահեալ էք եւ այնքան երես տուեալ, մինչ զի` համարձակեալ է նա զգործ Առաջնորդական ՚ի ձեզ գործել: Եւ ապա եդ նոցա այսր աղագաւ կանոն, զի զայնպիսիսն մի' երկարապէս առ ինքեանս պահեսցեն, այլ զկամաւոր ողորմութիւնս տուեալ փութապէս հեռացուսցեն: Եւ զի խնդրեալ էին նոքա ծանուցանել ինքեանց զկանոնս հինգ կիւրակէիցն, զորս սրբազան Վեհըն կանոնեաց պահել ՚ի տարւոջն (որպէս ասացեալ է ՚ի Մայիսի Դ), զի եւ ինքեանք զնոյնս պահեսցեն: Վասնորոյ` եւ սրբազան Վեհըն կարճառօտապէս յայսմ թղթոջ գրեալ ծանոյց նոցա զայնս:

Ի Կարին առ Զաքարիա վարդապետն եւ առ Պ. Մելքոն Աղայն գրեաց, վերստին դարձեալ վասն բանից թղթոցն, զորս ՚ի Հոկտ. Լ գրեաց առ նոսա, յիշելով զբան: Եւ յղեաց առ սոսա զբովանդակ վերոյիշեալ թուղթսն, զ՚ի Պօլիս գնալիսն, զի առ Խաչատուրն յղեսցեն, որ ՚ի վերոյ յիշեցաւ: Նաեւ զԱմասիունն եւ զԱրապկերու Առաջնորդին, զի փութապէս առ յիւրաքանչիւրսն յղեսցեն: Իսկ եւ զգրեանսն Զմիւռնոյ եւս առ Մելքոնն յղեաց, զի կամ անդուստ եւ կամ ՚ի ձեռն Տիրացու Խաչատուրին ՚ի Զմիւռին հասուսցէ: Օրինակ ոմանց վերոգրեցեալ թղթոցս տեսցին ՚ի բոլորագրահամար տետրոջն, յերեսն ՄԾ, ՄԾԱ, ՄԾԳ: Որք յղեցան ՚ի ձեռն Մխիթար փայեկին գրաբերի, որ ել ՚ի սրբոյ Աթոռոյս ՚ի Նոյեմբ. Ե:

Ոմն Ագուլեցի Թէլում անուամբ եւ Յակոբ ոմն ընկեր նմին, ետուն աստ զդրամ եւ զթուղթ առին ՚ի սրբազան Վեհէն ՚ի վերայ Զաքարիա վարդապետին առնուլ ՚ի նմանէ ՚ի Կարին զդրամն իւրեանց: Էր այս թուղթս թամասուկ եւ փօլիցայագիր եւս: Քանզի Զաքարիա վարդապետն կայր անդ ՚ի վերայ փօլիցայից, որ ՚ի վերոյ եւ ՚ի Հոկտ. Լ եղեւ յիշեցեալ: Եղեւ ՚ի Նոյեմ. Ը: