Յիշատակարան. Մասն I (1763-1767)

Ի Զմիւռնոյ նուիրակ եւ Առաջնորդ Ղուկաս վարդապետէն թուղթ էր եկեալ, որ գրեցեալ էր ՚ի Յունվ. ԺԸ եւ էհաս աստ յԱպրիլ ամսեանն. այլ սրբազան Վեհն այժմ գրեաց ՚ի պատասխանի նմին զթուղթ առ նա: Որ գրեալ էր փօլիցայի ինչ ղապզից, թէ ինձ չեն հասեալք (Դ): Եւ յայս փօլիցայէս` մասն ինչ ՚ի ձեռն Խաչատուրին եւ Մելքոնին (Գ) եւ մասն ինչ ՚ի ձեռն Մէյրամ Ղուլուն եւ Սարխօշին հասեալ էին աստ (ա): Եւ սոցա ղապզքն եւ բարաթագիրքն առ Մովսէսն էին յղեցեալք յղել առ նա: Այլ նա զբարաթագիրսն հասուցեալ էր եւ զղապզն ոչ, վասնորոյ յառաջ քան զայս յԱպրիլի ԺԱ, նաեւ ՚ի Յունիսի ԻԱ, Մինաս վարդապետիւն գրեաց առ Մսվսէսն զհարկ հասուցանել առ նա զղապզսն եւ սմա այժմ ծանոյց զայս: Եւ զ՚ ի Մարտի ԻԷ գրեալ թղթոյն որպէսն վերստին յիշեցոյց նմա: Եւ այն թուղթն` որ ՚ի Նոյեմ. Ե գրեցաւ սմա, չէր հասեալ, որպէս գրէր: Գրեաց վերստին զմիտս նորին: Եւ վասն տպագրութեան գրոցն յոյժ հարկ (որպէս եւ ՚ի Յունիսի ԻԱ): Իսկ եւ այժմ եւս ժամանեաց ՚ի նմանէ թուղթ մի, գրեցեալ ՚ի Յունիսի ԺԹ, յորում, նաեւ յառաջին գրումն եւս զթուղթս էր խնդրեալ, որք ՚ի միասին էին Թ. զորս այժմ յղեաց (զորս յետոյ ասացից): Այլ ՚ի նորոյ զդրամս էր փօլիս արարեալ, (գ) որպէս զի ՚ի Կարին Սարխօշն մեզ տացէ (որ ասացաւ ՚ի Յունիսի ԻԱ): Իսկ սրբազանն յայնմ թղթոջ` որ ՚ի Յունիսի ԻԱ գրեաց առ Սարխօշն (զոր մոռացմամբ անդ ոչ գրեցի) գրեաց վասն այսր ՚ի տալ: Ուստի սմա գրեաց, թէ ՚ի գալ պատասխանւոյն քեզ զմիամտութիւն գրեցից: Խնդրեալ էր եւս յառաջին գրումն զդրամ փօլիս առնել ՚ի վերայ իւր, ՚ի ձեռն Մելքոնենց Խաչատուրին, ծանոյց զյառաջ քան զայս առնելն ՚ի Յունիսի ԻԱ եւ պատուիրեաց, զի առանց գրելոյն զդրամ մի' խոստանայցէ այլոց: Խնդրէր թէ զինքն զի՞նչ կամիցի առնել եւ կամ ՚ի տեղի իւր զով իցէ յղելոց, գրեաց նստիլ միամիտ, մինչեւ որպէս գրեսցէ այնպէս արասցէ (որպէս եւ ՚ի Յունիսի ԻԱ գրեաց): Իսկ եւ ՚ի յԱմստէրդամու Յովհաննէս վարդապետն (որ ՚ի վաղուց ՚ի Ղազարու սրբազան Կաթուղիկոսէն յղեցեալ էր անդ) յղեալ էր վասն Պարսպաշինութեան սրբոյ Աթոռոյս զդրամս եւ ՚ի ժողովրդոցն եւս ուրոյն առեալ եւ յղեալ էր. որք հասեալ էին Ղուկաս վարդապետին եւ նա այնց աղագաւ խնդրեալ էր զթուղթս: Վասնորոյ գրեաց սրբազան Վեհն զթուղթ մի առ ժողովուրդսն, շնորհակալութիւն եւ օրհնութիւն վասն տուելոցն եւ յորդորումն գրել զորպիսութեանց իւրեանց եւ յԱթոռոյս մի' պաղիլ: Թուղթ մի եւս առ Յովհաննէս վարդապետն շնորհակալութիւն վասն յղելոցն եւ մեղադրութիւն վասն պաղելոյն ՚ի սրբոյ Աթոռոյս եւ զթուղթ երբէք չ՚գրելոյն եւ ո'չ յայս անգամս գոնեայ: Եւ հարկեաց զի զԱռաքելի գիրն որ յիշեցաւ ՚ի Յունիսի ԻԱ կամ անդ տպարան հաստատել տալ եւ կամ առնուլ եւ ՚ի սուրբ Աթոռս յղել: Իսկ թէ Առաքելն չ՚տայցէ եւ թէ անդ տպարան իցեն հաստատելոց եւ թէ ոչ, նոյն փորագրողին զձեռն մի գիր վասն սրբոյ Աթոռոյս փորեցուցեալ յղեսցէ (որպէս Առաքելին եւս գրեաց ՚ի Հոկտ. Բ) եւ տուող խարճին զՂուկաս վարդապետն եցոյց: Եւ Ղուկաս վարդապետին ծանոյց զայս գրեցեալքս, առ որ եւ զթուղթս յղեաց յղել անդ եւ զպատասխանիսն խնդրել ՚ի նմանէ եւ փութով աստ յղել: Եւ վասն Մարկոսին եւս ջանալ եւ ՚ի մի կողմն հատանել զբանն: Իսկ եւ գրեաց ըստ խնդրոյ սորին զթուղթ առ որդիս Ապրօյեան Պետրոս Աղային (որ յիշեցաւ ՚ի Յունիսի ԻԱ) որ այժմ վախճանեալ էր, այսինքն` առ Աստուածատուրն, Գալուստն եւ Առաքելն, մխիթարութիւն վասն մահուան հօրն. եւ թոռանց նորին Ալփիարին եւ Մարգարին զողջոյն գրեաց: Իսկ զօրհնութեան թուղթքն զորս խնդրեալ էր, այսք են.

Առ մհ. Մկրտումն, յիշատակի աղագաւ:

Առ պ. Հայրապետն վասն յիշատակին, զոր տուեալ էր վասն հոգւոյ կողակցին:

Առ տիրացու Բաղդասարն, որ տուեալ էր զկտակ եղբօրն, (1 լ) եւ հոգեբաժին եւս (2 հ) անուն եղբօրն էր մհ. Բագրատ (որ յիշեցաւ ՚ի Նոյեմ. Ե):

Առ Եղիսաբէթ կինն` վասն յիշատակի:

Առ տիրացու Բաղդասարն, պ. Յակոբջանն եւ պ. Յովհաննէսն վասն երկու յիշատակի, զորս վասն հոգւոյ Մարտիրոսի ումեմն եւ իւր կնոջն էին տուեալ:

Առ Թագուհի կինն, վասն Պարսպաշինութեան աղագաւ տուեալ դրամոյն, (հե):

Առ մհ. Կուզին եւ իւր հարսն` վասն հոգեբաժնին (1 ծ) զոր տուեալ էր վասն հոգւոյ Գրիգորին:

Առ պ. Յովհաննէսն, վասն յիշատակի, զոր տուեալ էր յանուն սրբոյ Գեղարդեանն:

Առ Երեւանցի Տէր Ստեփաննոսն, վասն ոսկի սկւոյն` վերստին շնորհակալութիւն (որպէս եւ ՚ի Նոյեմ. Ե). եւ ՚ի նորոյ վասն նորին կլապիտոն ծածկոցին, զոր նոր էր տուեալ եւ որպէս յառաջ, նոյնպէս եւ այժմ հարկ գալ յԱթոռս առ ինքն: Զորս յղեաց առ Ղուկաս վարդապետն ընդ թղթոյն իւրոյ:

Ի Պօլիս առ մհ. Բարխուտարն եւ Թօմայն գրեաց, ՚ի պատասխանի ՚ի Յունիսի հինգն գրեալ թղթոյն նոցա շնորհակալութիւն վասն տալոյն զփօլիցայն, զոր արար ՚ի վերայ նոցա ՚ի ձեռն Խաչատուրին եւ Մելքոնին (բձ) յԱպրիլի ԺԱ (որք եւ ՚ի Յունիսի Գ եւ ՚ի ԻԱ յիշեցան): Եւ զի Գէորգ վարդապետի եղբայր Առաքելն զԶՃ ղուռուշն խնդրեալ էր վերստին (զորմէ ասացեալ է ՚ի Յունիսի Գ) գրեաց զի տացեն, բայց բարկացեալ սրտիւ: Եւ մհ. Յակոբն զառինքն եղեալն (բ) ոչ տայր (որ եւս ՚ի Յունիսի Գ յիշեցաւ) գրեաց զի մի եւս խնդրեսցեն, զի մեք ասէ կարեմք առնուլ: Եւ վասն Տաթեւու Անապատի Ժ թուման պարտուցն կրկին եւս հարկ, որպէս եւ յԱպրիլի ԺԱ, զի ոյր ձեռաց գուցէ դրամ յանուն այն անապատին, առեալ յղեսցեն, զի եւ ինքն նոցա հասուսցէ: Եւ թէ դեռ եւս անդ իցէ Մինաս վարդապետն, հարկեսցեն գալ:

Առ մհ. Սիմէօն Աղայն գրեաց, մխիթարութիւն վասն մահուան դստերն:

Առ մհ. Մօվսէսն գրեաց ՚ի Պօլիս, ՚ի պատասխանի ՚ի Յունիսի ԺԵ գրեալ թղթոյն: Վասն Զմիւռնոյ տպագրիչ Մարկոսին գրեալ էր թէ` գտեալ եմք զհնարս ինչ յղել յայդր, գրեաց առնել այնպէս ընդ Ղուկաս վարդապետին (որպէս նմա եւս գրեաց): Եւ վասն յղելոցն` որք էին այսինքն` ՚ի մէջ մուշամբայի` Պատրիարգի գօտին, սուրբ նշանն եւ սրբազան Վեհի մատանին: Այլ եւ Երուսաղէմայ Պատրիարգի յղեալ բալասանի իւղն եւ ջահքն երկու պիլօր: Գրեաց սմա զմիամտութիւն, որք ՚ի Յուլիսի ԻԳ աստ հասին: Իսկ վասն ժամացուցիցն եւ մնացեալ զգեստուն Պատրիարգի, զորս խոստանայր ընդ Մինաս վարդապետին յղել, հարկ զի յղեսցէ:

Առ տիրացու Խաչատուրն գրեաց ՚ի պատասխանի թղթոյն սակս փօլիցառութեան ՚ի մհ. Բարխուտարէն (որպէս ՚ի վերոյ ասացաւ). թէ լուեալ միամտեցաք: Առ որ յղեաց զվերոյգրեալ թուղթսն տալ ՚ի տեարսն մանաւանդ` յաղագս Ղուկաս վարդապետի գրեանցն յոյժ պատուէր: Խոստանալով եւս զոմանց իւր գրելոց բանից զպատասխանիսն յետոյ գրել: Բայց միայն այժմ զայս գրեաց ՚ի կարճոյ, զի յղեալքն իւր (որք ՚ի վերոյ յիշեցան) աստ հասին ամբողջապէս: Փուսուլայ մի եւս գրեաց առ սա առանձին վասն բանից ինչ:

Իսկ եւ զթուղթ եւս գրեաց ՚ի Կարին առ Մելքոն Աղայն ՚ի պատասխանի թղթոյն, առ որ յղեաց զգրեանսն, յղել փութով առ Խաչատուրն: Եւ վասն Ակնայ Առաջնորդի տալիք դրամոյն (3 հ) որպէս յառաջ ՚ի Յուլ. ԻԳ, այժմ եւս գրեաց զպատուէր` առնուլ: Զլիմոնս էր յղեալ, շնորհակալեցաւ եւ գալ խոստանայր` հաճեցաւ եւ հարկեաց գալ: Ընդ Մուրատ ծեր փայեկին. Օգոստ. Բ.

Թուղթ գրեաց սրբազան Վեհն առ Մեղրեցի Մէլիք-Անդրէասն, ՚ի պատասխանի թղթոյն, շնորհակալութիւն վասն յղելոյն զվարպետն ջրի չղրեխի (ըստ որում գրեցաւ առ նոսա ՚ի Մայիսի Ա), որ եկեալ աստ զկերպն միայն եցոյց, զի թերավարժ էր, իսկ յետոյ տեղապահ Մկրտիչ վարդապետն յոյժ բարւոք շինեաց: Եւ վասն հանգուցելոյ ուրումն Յովհաննէս անուամբ ութ թուման կտակի, որոյ վեց թումանն այս Մելիք-Անդրէասի որդի Մովսէսն տուեալ էր Յակոբ վարդապետին` մինչ էր անդ նուիրակ (որ առաքեցաւ ՚ի ՌՄԺԴ թուոջն, ՚ի Նոյեմ. Գ). որ եբեր ընդ իւր ՚ի սուրբ Աթոռս: Իսկ երկու թումանն խոստացեալ էր յղել առ Թօմայի Առաքելոյ վանից Առաջնորդ Թօմայ վարդապետն զի Յակոբ վարդապետն գնայ ՚ի նմանէ առցէ: Եւ ՚ի գալն անդ Յակոբ վարդապետին, չէր հասեալ դրամն առ Թօմայ վարդապետն զի առցէ. ապա Յակոբ վարդապետն եկն ՚ի սուրբ Աթոռս առանց երկու թումանին: Ուստի գրեաց սմա, զի զայն եւս յղեսցէ, զի ինքն ապա զօրհնութեան գիր գրեսցէ լրապէս ութ թումանին աղագաւ: Իսկ թէ առ Թօմայ վարդապետն իցէ յղեալ` զայն եւս ծանուսցէ: Եւ ԱՃ ղուռուշ դրամին, զոր ՚ի նոյն գեղջէն Մեղրւոյ Մալումի որդին Եղիազարն թամասուկով տալիք էր Ջիլվիզցի Գինոսի որդի Կիրակոսին եւ Կիրակոսն այժմ հանգուցեալ ՚ի թեմսն Զմիւռնոյ եւ նորին կինն եւ դուստրն ըստ կտակի նորին գրեալ էին առ Եղիազարն զթուղթ վասն այս դրամոյս, եւ զնորին տուեալ թամասուկն եդեալ ՚ի թղթոջն տուեալ էին Ղուկաս վարդապետին եւ նա յղեալ էր առ սրբազան Վեհն զի նոքօք առցէ զայն դրամն (որպէս ասացաւ ՚ի Յունիսի ԻԱ, որ եւ ՚ի Բայազիտ յղեցաւ եւ անտի դարձաւ). Վասնորոյ յղեաց այժմ սրբազան Վեհն զայն թամասուկն եւ բարեւագիրն առ սա, զի առեալ յԵղիազարէն զայն դրամն, ՚ի սուրբ Աթոռս յղեսցէ հաւատարմաւ: Իսկ եւ զթուղթ առ Եղիազարն գրեաց, զի անպատճառ զայն դրամն տացէ: Ել այս թղթովքս վերոյիշեալ Յովհաննէսն. ՚ի Օգոստ. ԺԳ: