Յիշատակարան. Մասն I (1763-1767)

Բազում աւուրբք քան զայս յառաջ, Աստուածազօր Արքայն Հերակլ, վասն սրբազան Վեհին յղեալ էր զընծայս ՚ի ձեռն Աղամասում տաճիկ ծառային իւրոյ: Որք էին սրմայագործ բարձք, զորս ետ սրբազան Վեհն ՚ի սպաս եկեղեցւոյս մերոյ: Եւ զթուղթ գրեաց առ նա շնորհակալութիւն վասն այնր: Եւ յաղագս խնդրոյ իրիք, զոր բերանով Աղամասումին պատուիրեալ էր ասել սրբազան Վեհին, գրեաց զհրաժարումն թէ չէր մեզ կարելի, խնդրելով եւ զներումն: Եւ բազում սիրական բանք: Նաեւ գրեաց վասն այսր զթուղթ առ Զաքարիա վարդապետն, եւ վասն ՚ի Նոյեմ. Ի գրեալ թղթոյն, ծանոյց եւ զգրելն Դաւիթ վարդապետին աստ զթուղթ եւ զորպիսութեանց նորին եւ թէ զինչ գրեաց ՚ի կողմունս Շամախու եւ Շրուանայ եւ բանադրելն զչԻսահակն (զորոց ամենից ասացաւ ՚ի Յունվարի Բ) եւ պատուէր` զի զժամանակն նկատելով զբանադրանս չԻսրայէլին ՚ի վեր հանցէ, կամ առ Յօհաննէս Կաթուղիկոսն յղեսցէ (որպէս եւ ՚ի Սեպտ. Ը պատուիրեցաւ) եւ այլ բանք: Եւ վասնզի (որպէս ՚ի Յունվարի Բ ասացաւ) ամենայնիւ ջանիւ արիացեալ էր չԻսրայէլն, որ յուստեքէ զոչինչ ունէր զօգնութիւն: Իսկ Յօհաննէս Կաթուղիկոսն անարի լեալ` ննջէր որպէս յանկողնի, վասնորոյ` գրեաց առ նա սրբազան Վեհըն յոյժ յաճախապէս մեղադրելով զնա այսր աղագաւ: Յիշեցուցանելով նմա զիւր արարեալսն ամենայն եւ զանարիութիւն նորին եւ զանհոգ լինիլն կողմնացոցն իւրոց անգոսնելով: Եւ պատուէր արիանալ եւ ընդ արիութիւն թշնամւոյն իւրոյ նախանձիլ եւ գնալ իւրովի ՚ի Շամախի եւ ՚ի Շրուան եւ յարել զկնի իւր զսիրտ ժողովրդեանն: Եւ գրել միշտ զորպիսութեանց իւրոց եւ զԴաւիթ վարդապետէն եւս, եթէ լսիցէ ինչ զնմանէ: Եւ զԴաւիթ վարդապետի գրոյն` եւ զԱջոյն սրբոյն Գրիգորիսի (որք ՚ի Յունվ. Բ յիշեցան) թէ ո՞ւր իցեն մնացեալ գրեսցէ եւ ՚ի սուրբ Աթոռս յղեսցէ ՚ի վերայ Թիֆլիզու ՚ի ձեռն Զաքարիա վարդապետին: Փուսուլայ մի եւս գրեաց առ սա սրբազան Վեհըն, իւրով ձեռամբ առանձնակի: Եւ յայսմ միջոցի, գրեալ էին ղազախեցիքն առ սրբազան Վեհըն զբողոքական թուղթ` վասն Հախպատու Առաջնորդ Զաքարիա վարդապետին լինելոյն ՚ի նոսա ձեռնամուխ Առաջնորդական իշխանութեամբ: Եւ էր այս չորրորդ թուղթ նոցին վասն այսմ բանի, զի Գ եւս յառաջ էին գրեալ (որպէս ասացել է ՚ի պատմութեան ՌՄԺԴ թուին եւ ՚ի Փետրվ. Դ): Այլ որպէս յառաջ գրեալ էր ՚ի պատասխանի այնց թղթոցն, զթուղթ եւս այժմ ըստ նմին օրինակի գրեաց առ նոսա. միամիտ առնելով զնոսա վասն Զաքարիա վարդապետին, թէ ոչ ունի նա ՚ի վերայ ձեր զիշխանութիւն Առաջնորդական, բաց ՚ի նուիրակութենէն (յոր կարգեցաւ ՚ի Սեպտ. Ը) որպէս ասէ յիւր Առաջնորդական կոնդակումն գրեալ եմք եւ բերանով եւս պատուիրեալ եմք: Իսկ` զի կարի իմն զզուանօք էին գրեալ թուղթն եւ յուսահատութեամբ, գրեաց թէ` եթէ Զաքարիա վարդապետին աղագաւ է ձեր զզուանքդ, ահա նա ոչ ունի ՚ի վերայ ձեր զԱռաջնորդական իշխանութիւն. իսկ եթէ զՄանուէլ վարդապետն ձեր ո'չ կամիք` զի ձեզ Առաջնորդ լիցի, ապա ծանուցէք մեզ, զի զայլ ոք առ ձեզ յղեալ զնա ՚ի սուրբ Աթոռս բերցուք: Յղեցան յԵրեւան, զի Աղամասումն տացէ. Յունվ. ԻԲ: Օրինակ թղթոյ Յովհաննէս Կաթուղիկոսին տե'ս ՚ի բոլորագրահամար տետրոջն յերեսն ՄՁԵ, ՄՁԶ: