Յիշատակարան. Մասն I (1763-1767)

Յաստուած ապա մեք յուսացաք,
Զառաջիկայ ամս սկսաք.
Որ է հազար հարիւր երկեակ.
Եւ կից սոցին տասն եւ քառեակ:
Ուստի` ըստ Տեառն իմ հրամանի,
Սիմէօնի սրբազանի,
Դարձեալ յայս գործ ըզջան եդի,
Գըրել զորս ՚ի սոյն պատկանի:
Ի յաջողիչ Տէրն յուսալով,
Եւ զիս նմա յանձն առնելով.
Զոր իւրն հաճոյ զայն խնդրելով.
Ըզբարեպէսն կամելով:
Զի մի' ջանք ընդ վայր լիցի,
Եւ քամահանս ինձ կացուսցի,
Այլ ըստ կամացս հաստատեսցի.
Որ ոչ խորհուրդ վարկպարազի:

ՅԱՋՈՂՄԱՄԲ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ԱՍՏՈՒԾՈՅ ՄԵՐՈՅ, ԱՄԵՆԱՅՆ ԲԱՐԵԱՅ ՏՆՈՐԻՆՈՂԻ:

Իբրեւ սկսաք մեք զշնորհաւոր տարիս, որ է ՌՄԺԴ թիւն մեր, եւ բարի կաղանդ ասացաք, ժամանեաց առ սրբազան Վեհըս մեր թուղթ ՚ի Կարնոյ, ՚ի ձեռն ումեմն դարբնի, որ մահտեսի Սաղաթիէլ անուանիւր, որ յառաջ քան զայս` (ի Յուլիսի Է որպէս գրեցաւ առ Կարսայ նուիրակ Մեսրոպ վարդապետն շինեցուցանել վասն նորակերտ Ապարանից լուսամտացն զերկաթեայ շիշս: Եւ նա անդ շինեցուցանել ո'չ կարացեալ` զերկաթն եւ զշինօղ վարպետն յղեալ էր ՚ի սուրբ Աթոռս զի աստ շինեսցէ): Յղեցեալ ՚ի Կարսայ ՚ի նուիրակ Մեսրոպ վարդապետէն ՚ի սուրբ Աթոռս, եկաց աստ ժամանակ ինչ, եւ շինեաց զլուսամտակալ երկաթեայ շիշսն, եւ վերադարձաւ ՚ի Կարին: Եւ էին թուղթքն ՚ի Պարոն Մելքոնէն, եւ յայլոց եւս, որոց այժմ ոչ գրեցաւ պատասխանի: Այլ եւ ՚ի սրբոյ Աթոռոյս նուիրակ Պետրոս վարդապետէն. առ որ գնացեալ էր դարբինս այս եւ ծանուցեալ նմա զպակասութիւն սրբոյ Աթոռոյս ՚ի յերկաթոյ, եւ նա առեալ զհարիւր յիսուն եւ երկու լիտր երկաթ, յղեալ էր ընդ սմին ՚ի սուրբ Աթոռս: Եւ խնդրեալ էր խարճեալ դրամոցն աղագաւ զղապզ, զոր ինչ տուեալ էր ՚ի գին եւ ՚ի քիրայ երկաթոյն, եւ զոր ինչ տուեալ էր Մահտեսի Յօնանին ՚ի գնալն ՚ի Պօլիս. եւ զայլ մանր խարճսն` զորս արարեալ էր անդ վասն սրբոյ Աթոռոյս հարկաւորութեան: Ուստի` եւ սրբազան Վեհըն զղապզ գրեաց առ նա ըստ խնդրոյն, որ էր եւ պատասխանի թղթոյ նորին: Եւ վասն Գասբար աղայի թղթոյն (զոր յառաջ քան զայս ընդ Մահտեսի Գրիգորին յղեաց սրբազան Վեհըն ՚ի Դեկտեմբերի Ի): Զի թէ Մահտեսի Գրիգորն անդ ՚ի Կարին իցէ, եւ տակաւին զթուղթն զայն չիցէ յղեալ ՚ի Պօլիս, առեալ ՚ի նմանէ յանձնեսցէ ՚ի Մելքոն Աղայն, զի նա ՚ի ձեռն փութագնաց մէնզիլի յղեսցէ ՚ի Պօլիս: Եւ պատուէր` զի գրեսցէ միշտ զորպիսութենէ իւրմէ եւ զայլոց:

Իսկ զի եկեալ էր Տէր Մեսրոպն ՚ի Բայազտոյ յառաջ քան զայս ընդ Իւչքիլիսայու Առաջնորդ Զաքարիայ վարդապետին ՚ի սուրբ Աթոռս ՚ի Դեկտեմբերի ԻԴ: Որ յղեցաւ ՚ի Դեկտեմբերի Թ ՚ի սրբազան Վեհէն յաղագս Պօլսոյ նուիրակ Յարութիւն վարդապետի փօլիցայի պակասին, զոր կրկին անգամ յղեալ էր Պարոն Ղուկասն ՚ի Կարնոյ ՚ի Բայազիտ առ Մարգար Աղայն: Որեւ առեալ էր զայնս ՚ի Մարգար Աղայէն, տուեալ նմա զղապզն զոր ընդ իւր տարաւ, եւ բերեալ ՚ի սուրբ Աթոռս հասոյց: Մատուցեալ եւ զընծայս Բայազտոյ փաշային, եւ խիլայեցեալ ՚ի նմանէ, եւ զբազումս լուեալ զՇնորհակալութիւնս: Եւ զԱւդիբէկինն եւս յղեալ ՚ի ձեռն Աբրահամ վարդապետին: Եւ զԿարնոյ փաշային եւս ՚ի ձեռն Ղաթրճոց29) անդ ՚ի ձեռն Տէր Պետրոսին յղեալ, որպէս յայնժամ ՚ի գնալն առեալ էր զպատուէր: Եւ զի` Նսնուսեցի Մահտեսի Յօհաննէսն յղեալ էր ՚ի Կարնոյ ՚ի Բայազիտ ՚ի ձեռն Մարգար Աղային զդրամն` զոր յԵւդոկիոյ յղեալ էր անդ առ նա Շօռօթեցի Մկրտիչ Աղայն: (զորմէ ասացաւ ՚ի Նոյեմբերի ԺԷ): Վասնորոյ` Մարգար Աղայն զայն դրամն եւս յանձնեալ էր Տէր Մեսրոպին, զոր եւ նա ՚ի սուրբ Աթոռս հասոյց: Ուստի` ըզղապզ գրեաց սրբազան Վեհըն առ վերոյ ասացեալ Նսնուսեցի Մահտեսի Յօհաննէսն ՚ի միամտութիւն: Թուղթ եւս առ Մարգար Աղայն, այսր աղագաւ ՚ի միամտութիւն եւ վերոգրեցեալ ղապզն ՚ի սմին եդեալ յղեցաւ նմա, զի եւ նա առ Մահտեսի Յօհաննէսն յղեսցէ ՚ի Կարին: Եւ զի եկեալ էին ՚ի Ջուղայու թուղթք ՚ի Քեալանթար Սարգսէն եւ յայլոց, ՚ի Դեկտեմբերի ԻԷ (որոց պատասխանիք յետոյ թողան) եւ ոչ գոյր ՚ի թղթոջ Քեալանթարին պատասխանի թղթոյն, որ գրեցաւ նմա ՚ի Մարտի ԻԶ. վասնորոյ` խնդրեցաւ ՚ի սմանէ` թէ ընդ ում զթուղթն յղեցեր, վասն զի առ սա առաքեցաւ յայնժամ, զի ընդ գնացողաց յղեսցէ: (Գրեցան սոքա ՚ի Յունվարի Թ).: