Գիրք վաստակոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Յաղագս իմանալոյ զգետնաց ազգն:

Յամենայնի պարտ է իմանալ զգետնաց ազգն, եւ ճանաչել ըստ չորից եղանակաց տարւոյն, զիւրաքանչիւր գետին յիւր ժամուն դարմանել այսպէս: Այն որ լերդ գետին լինի՝ երբ փորես նա յուշ ելանէ տրամ. զայնպիսի գետինն յամառն պարտ է տածել, զի արեգական ջերմութիւնն ընդ վաստակոյն ներքս մտանէ, եւ այրէ զտակռիչս անտառացն որք տակ հանելոյն մնացեալք են: Նոյնպէս զծանր զպինտ եւ զպարարտ գետինն այսպէս պարտ է առնել: Եւ երբ այսպէս առնէ ոք՝ բազում արդիւնս առնու վաստակոցն. եւ զնօսր գետինն շրջել պիտի բազում անգամ եւ արեւայրեաց առնել, եւ ապա աղբել եւ ցանել. եւ յոյժ օգտին նմանէ: Եւ յԱրաբացւոց աշխարհն՝ շատ վաստակելն վատուժացնէ զգետինն եւ պակասեցուցանէ զիւր գիջութիւնն. եւ վասն այնորիկ Արաբացիք զգարին յերես ցանեն. եւ առաւել յերկիրն որ կոչի Ղօտայ, զի քիչ վաստակովք գիրանայ նոցա գետինն, եւս առաւել երբ շատ ջուր առնու յանձրեւէ կամ գետէ: Պարտ է որ շրջեն զկարմիր գետինն եւ զաւզակն եւ զսեւն եւ զսպիտակն եւ զչորն որ ցամաք լինի հիւթոյ եւ բլրնով լինի եւ մատներով ձմեռան աւուրքն. եւ լաւագոյն գետինն մինակ յաշունն է պարտ վաստակել: Յառաջին անձրեւն եւ յառաջին շուրջն՝ փոքր խոփ է պատեհ դնել հարօրն, թէ չէ՝ մեծ խոփով շրջելն սպանանէ զպախրէքն. եւ փոքրովն զդժար գետնին երեսն կակղացընեն, եւ ապա մեծ խոփովն: Եւ վերայ այսպիսի գետնիս յարդ պարտ է ցանել, եւս առաւել բակլայի յարդն է լաւ. զի երբ բորբոսի՝ նա պարարտացընէ զգետինն եւ զքաղցրացընէ, եւ չթողու որ գարնան բոյսն աղի գիջութիւն առնու: Եւ պարտ է զաղեհամ գետնի՝ տարի մի զհերկն խափան թողուլ, եւ ապա պախրէի աղբով աղբել, որ աղբն քաղցրացուցանէ զինքն. եւ յառաջ գարի պարտ է ցանել, եւ այլազգ հնտանք: Եւ լեռնային, պաղ եւ սառնային երկիրն՝ պարտ է զգետինքն յամառն շող աւուրսն շինել. եւ որպէս յառաջ զխորու գետնոյն նշանքն տուաք, այնպէս պարտ է զվաստակն: Եւ եթէ փորչով շինեն զգետինն լեառնն՝ լաւ է, քան լծովքն. բայց թէ վասն գետնին շատութեանն չկարէ զօրել փորիչն՝ նա ապա լծօքն: Եւ զայն՝ լուսնկայ գիշերն պիտի առնել մինչեւ յարեւցայթն, վասն հիւթոյն եւ գիճութեան գիշերոյն: Եւ զմէկ հարօրն չորս եզօք պարտ է բանեցընել, որ փոփոխեն զիրեար, եւ հերկեն զգետինն ծանր խոփովքն. եւ առնեն զհերկն երեք հարօր, եւ զհարօրն խոփովն խորու տանին, որ գետնին պարարտութիւնն հասանի: