Ատամնաբոյժն արեւելեան

ՏԵՍԻԼ Ե.

ՆՈՅՆՔ, Ա., ՄԱՐԹԱ, ԹՈՎՄԱՍ, ՆԻԿՈ

Ա., պոռալով

Ի՞նչ իրաւամբ կը ծեծէք զիս, պարոն, քթէս բերնէս արիւն հանեցիք:

ԹՈՎՄԱՍ

Սխալեցանք. դուն սխալեցուցիր, մենք բժիշկ կը փնտ­ռենք: ( Թափառնիկոս ու Սոֆի չեն լսեր. պարելու վրայ ):

Ա.

էհ, պարոն, մարդ ծեծելը դիւրին բան չէ, պիտի խեղ­դէիք զիս:

ԹՈՎՄԱՍ

Սխալեցանք:

Ա.

Սխալեցա՞ք, պիտի խղդէիք զիս եւ սխալեցաք, սխալե­ցաք:

ԹՈՎՄԱՍ

Կարծեցինք, որ…

Ա.

Կարծեցի՞ք, պիտի մեռցնէիք զիս եւ կարծեցիք… կարծելով պիտի մեռնէի։ ( Քթէն բերնէն արիւն կը վազէ ) էհ, փոխարինութիւն կը պահանջեմ. պարոն, դատի պիտի քաշեմ ձեզի:

ԹՈՎՄԱՍ

Ներեցէք:

Ա.

Ներեմ… պիտի մեռնէի ես…

ՄԱՐԹԱ, ցած առ Թովմաս

Գինով է… օղի մը առ, կը լռէ:

ԹՈՎՄԱՍ

Մանչուկ, մեր բարեկամին օղի բեր:

Ա.

Ինչ եւ է… ( Մեկուսի ) գոնէ օղի մը վաստկեցանք: ( Բա­րեկամներուն քովն երթալով ):

Բ.

Ի՞նչ եղար, բարեկամ:

Ա.

Վարպետութիւն մը ընել ուզեցինք, ծեծ կերանք, ինչ գիտնամ, օղի մը խմեմ երթանք. արիւնը տես ինչպէս կը վազէ քթէս: ( Կը խմէ, կը մեկնին երեքը մէկտեղ ):

ՍՈՖԻ

Բաւ է, նստինք, քիչ մը հանգչինք:

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ

Շատ աղէկ:

ԹՈՎՄԱՍ

Նիկո, փնտռէ նայինք… բայց այս անգամուն պէս չսխալինք:

ՆԻԿՈ

Դուք անհոգ եղիք, ես պիտի գտնեմ զանոնք ( Թափառնի­կոսին քովն երթալով ): Պարոն Թափառնիկոսը տեսա՞ք հոս:

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ, մեկուսի

Նիկոյին ձայնն է: ( Բարձր` ձայնը փոխելով ) Ի՞նչ պիտի ընէիք:

ՆԻԿՈ

Ճշմարիտը կ'ուզե՞ս հասկնալ, պիտի ծեծէինք, վասնզի իր կինը թողեր, պարոն Թովմաս կ՚ըսեն, վաճառականի մը կինը կը սիրէ. նամակները բռնեցինք, որոնք պարոն Թով­մասի գրպանն են:

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ, մեկուսի

Նամակները առեր են: ( Գրպանները խառնելով ) Իրաւ որ ես չտեսայ զինքը: ( Մեկուսի ) Նամակները հոս չեն:

ՆԻԿՈ

Թէ որ տեսնելու ըլլաք զինքը, մի՛ զրուցէք թէ պիտի ծե­ծենք, որպէսզի չի փախչի:

ՍՈՖԻ, մեկուսի

Ո՜վ Աստուած իմ, իմացուեր է:

ՄԱՐԹԱ

Կը տեսնէ՞ք, մեր Նիկոն ինչ վարպետութեամբ կը փնտռէ:

ԹՈՎՄԱՍ

Ես ալ ան կը դիտեմ:

ՍՈՖԻ

Բռնուեցանք, պարոն Թափառնիկոս, ըսածիս պէս է գոր­ծը, Կիրակոսը իմացաւ մեր տնէն դուրս ելնելը եւ ամուսնոյս իմաց տուաւ, որ ելեր հոս եկած է:

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ

Ես ալ աւանակի պէս նամակները ձեր տունը թողեր եմ. վարպետութեամբ մը զանոնք գրպանէն գողնալու ճար մը փնտռելու է, վերջը ինձի թող. ես կրնամ արդարացնել մեզի:

ՍՈՖԻ

Ի՞նչպէս գողնալու է:

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ

Քովը կ՚երթաս, կը քծնիս, երբեմն իրեն գինի հրամցը­նելով խօսակցութեան կը բռնես, սիրոյ վրայ կը խօսիս եւ կա­մացուկ մը կը գողնաս գրպանէն:

ՍՈՖԻ

Թէ որ զիս ճանչէ՞:

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ

Ձայնդ փոխելու ես:

ՍՈՖԻ

Թէ որ դիմակս վար առնէ:

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ

Չկրնար առնել, քաղաքավարութեան դէմ է:

ՍՈՖԻ

Փորձենք ուրեմն:

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ

Քաջալերուէ, Սոֆի, թէ որ յաջողելու ըլլաս, մեծ յաղթա­նակ մը կանգնած պիտի ըլլաս, քեզ տեսնեմ: ( Սոֆի Թով­մասին քովը կ՚երթայ ): Տեսնենք սա խաղը ի՛նչպէս պիտի վեր­ջանայ:

ՍՈՖԻ, առ Թովմաս

Գինի կը հրամմէ՞ք, պարոն:

ԹՈՎՄԱՍ

Ո՞վ է այս կինը:

ՄԱՐԹԱ

Պարահանդէսներու մէջ այսպիսի անծանօթ կանայք շատ կը գտնուին, որք անմիտներ որսալու համար կը պտըտին:

ԹՈՎՄԱՍ

Գինի՞ ուզեցիք, օրիորդ:

ՍՈՖԻ

Այո, պարոն Թով… ( Մեկուսի ) Քիչ մնաց, որ անունը պիտի տայի:

ԹՈՎՄԱՍ

Հրամմէ՛ խմէ՛:

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ

Տեսնենք պիտի կարենա՞յ յաջողիլ։

ՍՈՖԻ, առ Մարթա

Դուք չէք խմեր, պարոն:

ՄԱՐԹԱ

Շնորհակալ եմ:

ՆԻԿՈ, պտըտելով

Եթէ չկարենամ ձեռք բերել սա անամօթ սրիկաները…

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ, իւրովի

Թէ որ ձեռք անցնինք, խայտառակ պիտի ըլլանք աշ­խարհի առջեւ:

ԹՈՎՄԱՍ, առ Մարթա ցած

Ասիկա համարձակ կնկան մը կը նմանի. կրնանք իրեն հարցնել եւ տեղեկութիւններ քաղել, հարցնենք անգամ մը, կարելի է որ տեսած ըլլայ: Օրիորդ, ձեզի քանի մը հարցում­ներ ունիմ ընելիք, կը բարեհաճի՞ք պատասխանել:

ՍՈՖԻ, մեկուսի

Եղելութեան տեղեկանամք: ( Բարձր ) Հարցուցէ՛ք, պարոն, յօժար կամօք պատասխանելու պատրաստ եմ, ինչ որ ալ ըլլայ ձեր հարցմունքը:

ԹՈՎՄԱՍ

Ապրիս, աղջիկս, շատ օրեր տեսնես, անունդ ի՞նչ է:

ՍՈՖԻ

Անունս… անունս… իրաւ որ միտքս չի գար… Թերեզա է… Թերեզա:

ԹՈՎՄԱՍ

Կարգուա՞ծ էք:

ՍՈՖԻ

Չէ՛, ես չեմ ուզեր կարգուիլ եւ գերի ըլլալ, ասանկ ինք­նիր գլխուս խաղաղ կեանք մը կը վարեմ:

ԹՈՎՄԱՍ, ցած առ Մարթա

Ըսածիս պէս լիրբ աղջիկ մ՚է: ( Բարձր ) Ձեզի հարցնելիքս սա է որ, տեսա՞ք պարոն Թափառնիկոսը:

ՍՈՖԻ

Թափառնիկոս… Թափառնիկոս… Ո՞վ է աս մարդը:

ՄԱՐԹԱ

Ատամնաբոյժ մը:

ՍՈՖԻ

Ակռանի՞դ կը ցաւի:

ՄԱՐԹԱ

Ակռա՜յ…

ՍՈՖԻ

Հասկցայ… հասկցայ ով ըլլալը, Արեւելեան ատամնաբոյժն կը հարցնէք:

ԹՈՎՄԱՍ

Ճիշտ:

ՍՈՖԻ

Բարեկամս է, ծանօթութիւն ունիմ հետը, ծեր, նախան­ձորդ կին մը ունի:

ՄԱՐԹԱ, մեկուսի

Ուրիշ կնիկներ ալ կը սիրէ:

ԹՈՎՄԱՍ

Տեսա՞ք զինքը հոս:

ՍՈՖԻ

Չտեսայ, վասնզի հոս եկած չէ, թէ որ գալու ըլլար, ան­պատճառ զիս պիտի գտնէր:

ԹՈՎՄԱՍ

Աս կողմերը ուրիշ պարահանդէսներ ալ կան այնպէս չէ՞:

ՍՈՖԻ

Այո՛, կան. ինչո՞ւ այսքան բարակ բարակ հարցումներ. ի՞նչ կայ, պատմեցէք ինձի եղելութիւնը, եւ կը խոստանամ ձեզի ծառայութիւն մը ընելու:

ԹՈՎՄԱՍ

Էհ, օրիորդ Թերեզա, աս Թափառնիկոսը աղէկ մարդու չնմանիր, սրիկային մէկն է:

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ, ինքնիրեն

Իմ գովեստս կ'ընեն:

ՍՈՖԻ

Մի՛ սրդողիք, հանդարտեցէք, տեղն ի տեղ յայտնեցէք ինձի ձեր գաղտնիքը, թերեւս կրնամ ձեզի օգտակար ըլլալ, բայց առաջ մէյ մէկ հատ տնկենք: Մանչուկ, մանչուկ, գինի բեր:

ՄԱՐԹԱ

Այո՛, թող պատմէ, ինչ ձուն բերաւ մեր գլխուն անօրէնը, եւ կ՚ըսէ թէ իւր կինը նախանձորդ է:

ՆԻԿՈ

Անիծեալ մարդ, ինչպէս ծեծեց տիկինը:

ԹՈՎՄԱՍ

Կինս ակռայի ցաւ ունիմ ըսելով, զինքը տունը կանչել տուաւ:

ՍՈՖԻ

Վասնզի քաղաքիս մէջ շատ համբաւ ունի: Ատամնաբու­ժութեան արուեստը գրեթէ նորէն հնարեց. իմս ալ երկու երեք անգամ ակռաներս նայեցաւ. սուտ չեմ կրնար խօսիլ, ապերախտութիւն ըրած կ՚ըլլամ, երկու ժամուան մէջ բուժեց, ձեռ­քը շատ թեթեւ է, բնաւ չցաւցուներ: ( Մեկուսի ) Նամակը գող­նալուն մէկ ճարը:

ԹՈՎՄԱՍ

Ատամնաբոյժին եկած ժամանակը կինս ակռայի ցաւէն կը մեռնէր, թո՛ղ սատկէր, անպատիւ կին:

ՍՈՖԻ

Ինչո՞ւ համար սատկի, մեղք չէ՞… կրնա՞ք ըսել ինձի, թէ ո՞վ էք դուք:

ԹՈՎՄԱՍ

Ներեցէք, ով ըլլալս չեմ կարող յայտնել, որպէսզի ձեր առջեւն ալ անպատիւ չըլլամ: Վերջապէս այս ատամնաբոյժը զիս գինով ըրաւ:

ՍՈՖԻ

Որպէսզի ակռային ցաւէն չվախնաս:

ԹՈՎՄԱՍ

Անկողնոյս մէջ պառկեցուց զիս:

ՍՈՖԻ

Որպէսզի հանգիստ ըլլաս:

ԹՈՎՄԱՍ

Մէկ երկու ժամու չափ քնանալէն վերջը ձայն մը դպաւ ականջս, որ զիս կը կանչէր:

ՄԱՐԹԱ

Ես էի կանչողը:

ՆԻԿՈ

Մենք ալ դուրսը կը սպասէինք:

ԹՈՎՄԱՍ

Մէկէն ի մէկ արթնցայ եւ սա պարոնին հետ ալ վիճաբա­նութիւն ըրինք:

ՍՈՖԻ

Վիճաբանութի՞ւն… եւ ինչո՞ւ:

ԹՈՎՄԱՍ

Երբ ըսաւ, որ Թափառնիկոսը կինս կը սիրէ, եւ թէ խօսք մէկ ըրեր են զիս խաբելով պարահանդէս երթալ. կին մը իրեն գործակից գտնելով իր ամուսինը մատնէ. ( Սոֆի, որ Թովմասին ձախ կողմը նստած է, նամակը գրպանէն կը գող­նայ ): Կրնաք գուշակել, թէ ինչ աստիճան քարասիրտ կին մը ըլլալու է, որ յանդգնի այսպիսի չարագործութեան ձեռք զար­նել:

ՍՈՖԻ, մեկուսի

Նամակը գողցայ:

ԹՈՎՄԱՍ

Առջի բերան չհաւատացի պարոնին ըսածներուն, իսկ երբ կնկանս նամակը տեսի, որ Թափառնիկոսին գրած էր, այն ատեն իրազգած եղայ, ու հագուստս փոխելով ծեր հա­սակիս մէջ փողոցն ինկայ, որ իրենց հետքը գտնելով արդար վրէժխնդրութիւն պահանջեմ, եւ պարոն Թափառնիկոսի կինն ալ այնքան համեստ, բարեպաշտ մէկն է. ինքն անձամբ մեր տունը եկաւ, աչերէն արտասուք կը վազէին. ի՜նչ անպատ­ւութիւն ընտանիքի համար, խեղճ Մարթա:

ՍՈՖԻ

Բայց արդէն Թափառնիկոսի կինը սիրուելու տեղ մը չու­նի, պառաւ, ցնդած, ցմտռքած ծերին մէկն է:

ՄԱՐԹԱ, մեկուսի

Համբերելու է:

Բազմութիւնը կամաց կամաց երթալ կը սկսի։

ԹԱՓԱՌՆԻԿՈՍ, ինքնիրեն

Խօսակցութիւննին դեռ չլմնցաւ:

ԹՈՎՄԱՍ

Թէպէտ եւ այնպէս, երիտասարդութիւնը գեղեցիկ էր, չքնաղ կին մ՚էր, պաշտելի էակ մ՚էր:

ՍՈՖԻ

Վերջապէս նամակը…

ԹՈՎՄԱՍ

Նամակը ես կարդացի դողալով…

ՍՈՖԻ

Թշնամութիւն ըլլալու է, պէտք չէ որ ամէն կնկան խօս­քին եւ ստորագրութեամբ գրուած նամակներուն պարունակու­թեանը հաւատք ընծայէք. վասնզի շատ անգամներ այնպիսի սուտ խօսքերով եւ կեղծ գրութիւններով մարդիկ խաբուելով, յանիրաւի կը մեղադրեն իրենց կիները ու վէճի մը ծննդեան առիթ կու տան, ուստի լաւ մտածեցէք, կարելի է թշնամանք մը, կամ…

ՆԻԿՈ

Ինչ թշնամանք… տիկինը անանկ ծեծեց, որ խեղճին ոտքը ձեռքը կապեց:

ՍՈՖԻ

Եւ զինքը գտնելու համար հո՞ս եկար:

ԹՈՎՄԱՍ

Այնպէս է… Դուք չտեսա՞ք զինքը:

ՍՈՖԻ

Այո, պարոն, ո՛չ. թէ որ հոս ըլլար, անպատճառ զիս պիտի տեսնէր. աւելի եւս կ'ուզէ՞ք ձեզի յայտնապէս խոստո­վանիմ. Թափառնիկոս իզմէ ուրիշ կին մը չսիրեր. եւ զձեզ ապահովելու համար, կ՚երդւըննամ, որ ես եմ իր սիրուհին. ուստի ձեր այս խօսքերը բոլորովին անտեղի են եւ կասկածնիդ անհիմն, ինչ ատեն կ՚ըսէք որ ձեր կինը կը սիրէ:

ՄԱՐԹԱ, մեկուսի

Աւելի գէշն:

ՍՈՖԻ

Պարոն Թափառնիկոս զիս սիրելու շատ մը իրաւունք երեւան կը բերէ. կինը հարիւր տարուան դուռը զարկեր ներս մտեր է. մինչդեռ ինքը դեռ քառասուն տարուան երիտասարդ մը՝ ծերութեան դռնէն դուրս, ի՞նչպէս կրնայ հետը ապրիլ. ասկէ զատ կինը զզուելի բնութիւն մը ունի. շատ նախան­ձորդ է կ՚ըսէ:

ՄԱՐԹԱ, մեկուսի

Ինչեր կը խօսի լիրբը: ( Բարձր ) Երթանք մենք, քանի որ նամակները մեր քովն են այսօր կամ վաղը զիրենք պիտի գտնենք, վրէժնիս կը լուծենք:

ԹՈՎՄԱՍ

Շատ աղէկ, երթանք:

ՍՈՖԻ

Կը ցաւիմ, պարոն որ չկրցի ձեր ծառայութեան մէջ գտնուիլ, նաեւ կը խղճամ վրադ, որ այդ ծեր հասակին մէջ, թշնա­միի մը խարդախութեան հաւատալով, կնոջդ վրայ այնքան զրպարտութիւններ դիզեցիր, գնա՛ տունդ, հանգիստ եղիր… բայց մնաք բարովի ատեն ալ խմենք, թէ որ կը հաճիք իմ ձեռքէս գաւաթ մը գինի ընդունիլ: ( Կը լեցնէ ) Հրամմեցէք:

ԹՈՎՄԱՍ

Կենդանութիւն:

ՍՈՖԻ

Անուշ անմահութիւն:

ԹՈՎՄԱՍ

Կ՚աղաչեմ, թէ որ հոս գալու ըլլան մ՚ըսեր, որ զիրենք փնտռեցինք, որ չփախչին. թէ որ կ՚ուզես քեզի ստակ ալ կու տամ:

ՍՈՖԻ

Այդ մասին անհոգ եղիք:

ԹՈՎՄԱՍ

Մնա բարով:

ՍՈՖԻ

Երթաք բարեաւ: ( Թովմաս, Մարթա, Նիկո, կ՚երթան ):