Պատմութիւն Տանն Արծրունեաց

Իսկ յետ այսց գործոց եղելոց ի բառնալ թագաւորութեանն Հայկազնեայցն, ոմն այսպէս ոմն այնպէս շփոթաբար կեցեալ անիշխանութեամբ, ունելով զտեղիս տեղիս, տալով ձեռս յովպէտ եւ ժամագիւտ դիպուածք ումեք հանդիպանայր, եւ որոց ոչ գործք ինչ եւ ոչ քաջութիւնք ուրուք յայտ յանդիման ցուցանիւր. եւ ոչ մեք գրել զմտաւ ածել ջանասցուք. բայց զանուանս միայն ըստ կարգի կանոնել բաւական համարեցաք, որպէս եւ այլոց առաջնոցն մատենագրացն յայս եկեալ ձեւ պատմագրութեան. բայց կանոնեցի զանուանս ի մատենիս։

• Տիգրան.
• Ադրամելէք.
• Ներս.
• Ներսէխ.
• Մարոդ.
• Արշամ.
• Արշաւիր.
• Ասուդ.
• Պարսից թագաւորք.
• Քսերքսէս.
• Արտաշէս երկայնաձեռն.
• Դարէհ.
• Արտաշէս.
• Ողոքոս.
• Զարսէս.
• Դարէհ.
• Ապա Աղէքսանդրոս Փիլիպպեայ Մակեդոնացի տիեզերակալ թագաւոր։

Զայսու ժամանակաւ թագաւորեալ Աղէքսանդր Մակեդովնացի տիեզերակալութեամբ երագահաս հասեալ ի վերայ Դարէհի սպանանել զնա, եւ բառնայ զթագաւորութիւնն Պարսից։ Արշաւրեան։ Իսկ Ասուդ զհետ Դարէհի ելեալ ի պատերազմ ընդդէմ զօրագլխացն Աղէքսանդրի՝ Հերակղեայ նահատակութեամբն դիւցազնաբար ի դիմի հարեալ՝ ի բաց նահանջէ զուժեղագոյնս զօրագլխացն Աղէքսանդրի հարուստ ժամ մի, մինչ հիացումն զօրօքն արկեալ՝ տային տեղի փախստէի, մինչ հանդէպ երեսանալ Աղէքսանդրու ի յանդուգն դիմացուածին, եւ հայեցեալ ի դէմս Աղէքսանդրու իբր յաստուածոց դիւցազանց՝ զերեսս ի վայր արկեալ զերկիր նշմարէր, եւ շտապով փութանակի յասպազինէ երիվարէն ի վայր արկեալ զինքն առաջի Աղէքսանդրի, առ ոչինչ համարեալ յահուռնաբար գործսն զոր գործեաց՝ փութացաւ ետ ողջոյն արքայի եւ ասէ, «քաջք քաջաց պատահեալ՝ անմեղադրելիք կան մնան զյաւակնութեամբքն, զի մի վատութիւն քան զքաջութիւն ճոխասցի, որ կանանցաբարոյիցն քաջ յարմարի, թէպէտ եւ յարիւն եւ յապաժոյժ զզօրսն կենացն առնուցունե։ Ընդ որ սքանչացեալ ընդ քաջասրտութիւնն եւ ընդ իմաստուն բանակարգութիւնն Պտղոմէի եւ Սելեւկեայ զօրագլխացն Աղէքսանդրու՝ խնդրեցին պարգեւ ի թագաւորէն զԱսուդ. զի Աղէքսանդր թէպէտ եւ լի իմաստութեամբ եւ հանճարով առաւելանայր՝ սակայն գազանանայր ընդդիմակացաց հրոսաւղացն. եւ առեալ Պտղոմեայ զԱսուդ՝ տայ տանել յԵգիպտոս, ի պարգեւեալ աշխարհն նմա յԱղէքսանդրէ, եւ կարգել նմա ռոճիկս առատապէս, մինչ ինքն պարապագոյն ժամու անդր հասանիցէ։

Իսկ զՎահագն Հայկազնեայ, որ էր նիզակակից Ասուդայ՝ կացուցանեն ի դրան արքունի, յառաջանալ ի գործ պատերազմին մեծաւ աշխատութեամբ՝ կամ մեռանել ի սրոյ թշնամեաց դիպելոց, կամ յաղթել քաջասրտութեամբ։ Եւ կացեալ ժբ ամ Աղէքսանդրի մեռանի ի Բաբելոն, կեցեալ ամս լգ, թագաւորեալ ամս ժբ։ Համօրէն տիեզերակալեաց ամս է։ Եւ ի մեռանելն իւրում Աղէքսանդրու հաստատագոյն աներկիւղութեամբ զթագաւորութիւնն իւր միապետեալ՝ կացուցանէ չորս զօրավարս չորեքծագեան կողմանց աշխարհի, զՊտղոմէոս Եգիպտոսի եւ Հնդկաց, զՍելեւկոս Ասիացւոց եւ ամենայն հիւսիսականաց, զԱնդիպատրոս Պարսից եւ ամենայն արեւելից։

Իսկ Պտղոմէոս նենգութեամբ եւ հարկանօք կալաւ զԵրուսաղէմ եւ զՀրէաստան, մինչեւ յամս ժբ. զբազումս ի նոցանէ իջուցեալ յԵգիպտոս բնակեցուցանէր։ Եւ ապա առնու զթագաւորութիւնն Ասորոց եւ Բաբելոնի եւ վերնոց կողմանցն Սելեւկոս Նիկանոր, որ կոչի յաղթող։ Պտղոմեայ հասեալ ի տէրութիւն ժառանգութեանն՝ փոխանակ իւր կացուցանէ զԱսուդ, տալով ի ձեռս նորա զբոլոր իշխանութիւն Եգիպտոսի եւ Հնդկաց, եւ ինքն հեռացեալ գնաց զկնի Աղէքսանդրի ի Բաբելոն, եւ անտի եկեալ յԵրուսաղէմ պագին անդ երկիր Աստուծոյ։ Իսկ Ասուդ թէպէտ եւ այնպէս շքեղութեամբ ճոխանայր եգիպտական եւ հնդկային հարստութեամբն՝ այլ յիշելով զբուն իւր սեփհական թագաւորութիւն Ասորեստանի՝ ոչ հաճոյանայր կեալ եգիպտացի գահակալութեամբն. եւ ցանկութիւն տենչանացն աճէր. գայր յանդիմանակաց Պտղոմէի։ Այլ թէպէտ զայս ախորժելով լսէր Պտղոմէոս առ լաւութեան քաջութեան առնն՝ սակայն յայտնել ոչ զօրէր Աղէքսանդրի, զի ոչ ումեք զայդ յանձին կալաւ Աղէքսանդրոս՝ կարծել տիրել ումեք երկրի բաց Աղէքսանդրէ։ Կեցեալ անդ ամս բազումս մեռանի յԵգիպտոս եւ կայ անդէն։

Յետ մահուանն Աղէքսանդրի զօրավարաց կալեալ զՄակեդոնացւոց տէրութիւնն, բայց մնայ ի հարստութեան Պտղոմէականն միայն, մինչ տիրել Կղէոպատրեայ կնոջ միոյ եգիպտացւոյ, որ յետ բազում ժամանակաց, մինչեւ յՕգոստոս կայսր։ Իսկ յետ կ ամի անցանելոյ Աղէքսանդրի եւ անիշխանութեանն Հայոց եւ Պարսից՝ թագաւորէ Արշակ Քաջ Մարաց եւ Պարսից եւ Եգիպտացւոց եւ Ելիմացւոց ի Բախլ քաղաքի. եւ Վաղարշակ եղբայր նորա եկեալ ի Հայս՝ լնու բարեկարգութեամբ զաղմկեալ եւ զշփոթեալ երկիրս Հայոց։ Եւ նախարարութիւնս յօրինէ, յանուն եւ ի բարձ եւ ի գահ յառաջ մատուցեալ։

Իսկ սերունդք Ասուդայ Սանասարեանց կային յոր պէտս եւ դիպուածն պատահէր, երբեմն այսպէս եւ երբեմն այնպէս. Շաւարշ. Գօգեան. Շաւասպ. Պերոզ. Շահակ. Կիւրոս։

Շահակս այս անուանէ զանուն որդւոյ իւրոյ՝ Կիւրոս, յիշելով զլաւութիւն առնն եւ զբարեկամանալն նախնոյն նորա Քսերքսէայ։ Սոքա մերժեալք ի տէրութենէն իւրեանց, զոր տուեալ էր Տիգրանայ եւ Կիւրոսի՝ կէին անարգաբար զինչ պիտկէն մինչ ի Կիւրոս Շահակեան։

Արշակ տուեալ պատերազմ ընդ Մակեդոնացիսն՝ եւ անդ Կիւրոս քաջապէս արիացեալ առաւելանայր ի գործ պատերազմին. գրէթէ անցուցանէր զանցուցանէր զքաջութեամբն Արշակայ Պարթեւի, ընդ քաջացն Քուշանաց, Մարաց եւ Ելիմացւոց. եւ առեալ զյաղթութեանն քաջանունութիւն, առաւել զհանճարեղութեանն խոհեմութիւն՝ յառաջանայր ի գահ, ի բարձ եւ ի պարգեւ. զի հարցեալ լինէր, թէ ո՞վ ոք, եւ յորո՞ց, եւ յումմէ՞, եւ ե՞րբ, եւ առ որո՞վք։ Իբրեւ ստուգեաց զազգն, զգաւառն, զաշխարհն, զպատճառ հատուածին, զզետեղելն, զիարդն, զորպէսն, զեղանակն, զդիպուածն, զպատահն եւ զայլն ամենայն՝ խնդրէ զնա Վաղարշակ յԱրշակայ եւ առնու ածէ զնա ընդ իւր ի Հայս, եւ անուանէ զնա Արծրունի, առաջին լինելով նորա ի դաշտավայրին Արծուիք կոչելոյ. դարձեալ ըստ պատահման եւ տարբերութեան՝ արծռունգն կերպարանօք։ Բայց ոչ գիտեմ, թէ յանուն աշխարհի՞ն թէ ըստ կերպարանին անուանեաց զնոսա Արծրունիս։

Երկրորդ վասն բնակութեան նախնեացն նորա Ադրամելեայ եւ Սանասարայ Արզն՝ կոչեցին Արզրունիք։

Երրորդ վասն արիութեան քաջութեանն, արծուաբար քաջասրտապէս խիզախութեանցն ի մարտս պատերազմացն՝ յարծուիս առակեցին զնոսա։

Բայց թէպէտ եւ երկոքին պատճառք անուանակոչութեանցն պատկանաբար վարկանելի է՝ որպէս իմաստասիրացն հաճոյ թուի. այլ ինձ զառաջինն ախորժելի զհաւատարմութիւնն ի մէջ առնուլ։

Յանգ հանեալ Պտղոմեանց զժամանակ թագաւորութեանցն, եւ հասեալ մինչ ի Կղէոպատրեայ, դուստր Պտղոմէի Դիոնիսի. սա թագաւորեալ Եգիպտոսի եւ Աղէքսանդրի եւ բացեալ զտուն դիւանապահ մատենիցն եւ գտեալ զսերունդն Սենեքերիմայ, եւ զգործս նոցա զմիոյ միոյ ուրուք յականէ յանուանէ զառն իւրաքանչիւր զանուն եւ զքաջութիւն իւր, նոյնպէս եւ զայլն ամենայն ըստ տոհմից տեղեաց, եւ զվատացն եւ զաննշանիցն նշանաւորեալ ըստ վատութեանցն եւ զգործս նոցա՝ ետ տանել զդիւանն մագաղաթեայ յունարէն գրով հանդերձ պատարագօք՝ Տիգրանայ թագաւորի Հայոց, որ չորրորդ կացեալ թագաւոր ի Վաղարշակէ Պարթեւէ։ Ցայս վայր զայս գրեալ Աղէքսանդրի Մակեդոնացւոյ, ի Սենեքերիմայ յառաջ մինչեւ ի Պտղոմէոս եգիպտացի, զոր եւ նոքա Պտղոմեանքն կոչէին. զոր ընթերցասէրն Պտղոմէոս գրեալ եւ յարդարեալ ստուգաբանութեամբ, դնեն զգուշութեամբ ի դիւանապահ տունս գանձուց մինչեւ ի Կղէոպատրա կին, որպէս վերագոյնն գրեցաք։ Իսկ առ մեզ հասին զրոյցքս այս ըստ մնացորդաց պատմագրացն առաջնոց, ի Մամբրէէ Վերծանողէ եւ ի նորուն եղբօրէ Մովսէս կոչեցելոյ, եւ միւսումն Թէոդորոս Քերթող, որք լեալ էին յաշակերտութենէ Ղեւոնդ քահանայի, որ ի Պարսսն մարտիրոսացաւ ընդ այլ սուրբ եպիսկոպոսսն եւ քահանայսն։ Սոքա հրամանաւ Վահանայ Արծրունւոյ փոյթ յանձին կալեալ՝ խուզել քննել կարգել ի համառօտ բանս զաճմունս ազգացն անցելոց՝ ոչ կարի ինչ ընդ երկայնագոյնս աշխատասիրաբար անցանել պատմութիւնս։

Զոր եւ մեր ըստ հրամանի քում, Գագիկ զօրավար Հայոց եւ Վասպուրական իշխան, ջան յանձին տարեալ ընդ համառօտութիւն զրուցատրութեանցն անցեալ, յառաջ խաղացուցից զբանսն, արագաքայլ արշաւանօք անցեալ գնացից ընդ շարագրածս անցնիւր պատմագրաց, զազգաբանութիւնն միայն ոճով դրոշմեցից ի շարի աստ, մինչեւ եկից հասից ի լայնանիստ ընդարձակ ասպարէզս մատենից պատմութեանցս՝ ոճով մի ըստ միոջէ շարեցից, կարգեցից զախորժելին քեզ։

Այս Վահանս զոր յիշեցաք՝ այն Վահան է, զոր թագաւորեցուցին նախարարք Հայոց յաւուրս սրբոյն Վարդանայ՝ զոր յիւրում տեղւոջն կարգաբանութեան գրեցից որ ինչ վասն սորա։ Եւ մեք այժմ զկարգն յառաջ վարեսցուք. Կիւրոս. Վարգէն. Վահան. Շամբիթ. Ջաջ. Ջաջուռ։

Արջամ թագաւորեալ Հայոց՝ զազգն Բագրատունեաց արկանէ ընդ բազում տառապանօք, վասն արձակմանն Հիւրկանոս քահանայի ի կապանաց բանտին, եւ կալեալ զԵնանիոս նահապետ Բագրատունեաց եւ սպարապետ Հայոց հանդերձ ընտանեօք եւ ամենայն ազգաբանութեամբ՝ արկանէ ընդ բազում չարչարանօք, եւ զոմանս ընդ սուր հանեալ կամէր միախաղոյն զրաւ առնել ազգին Բագրատունեաց։

Իսկ Ջաջուռ Արծրունի ձեռն ի գործ արարեալ՝ մատուցեալ առ թագաւորն խնդրէ զԱնիանոս, զի էր կախեալ զփայտէ, եւ կատարեալ զխնդիրն իջուցանէ զԱնիանոս ի փայտէն, եւ զազգն նորա փրկեալ ապրեցուցանէ ի սրոյն խողխողմանէ. եւ ի նոյն պատիւ թագաւորութեան կացուցանէ զԱնիանոս Բագրատունի։ Եւ ոչ յանձին կալեալ Արջամայ վստահաբար առ իւր ունել զԱնիանոս՝ յղէ զնա ի Հայս։ Զոր առեալ Ջաջուռ ահիւ եւ ամենայն պատրաստ կազմութեամբ բնակեցուցանէ ի կողմն Արագածոյ, ի գիւղն Թալին կոչեցեալ. սա առաջին ի տանէն Բագրատունեաց եկեալ կայ նա զայսու կողմամբ Այրարատեան նահանգի։ Եւ առնու Ջաջուռ զդուստր Ենիանեայ կնութեան Սահակայ որդւոյ իւրոյ, որում անուն կոչէր Սմբատուհի։ Այս առաջին խնամանալ եղեւ ընդ միմեանս Բագրատունեաց եւ Արծրունեաց։ Այս եղեւ յամի յութուտասաներորդի արքայի Պարսից։

Եւ կեցեալ Արջամ ամս ի վախճանի, եւ թագաւորէ Աբգար որդի նորա։ Հասեալ ի տեղիս յայս ի պատմութիւն Աբգարու թագաւորի Հայոց, յորոյ աւուրս Փրկչին մերոյ տեառն Յիսուսի Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ մարմնով յաշխարհի երեւումն եղեւ, եւ սկիզբն լինել նորոգման արարածոց, եւ լուսաւոր առնել զամենայն մարդ, որ յաշխարհ գալոց է. որ կարի սիրելի է ինձ, մանաւանդ թէ յոլովից, կամ թէ ամենայն հաւատացելոց ի Քրիստոս՝ յերկարագոյնս առնել ի ճառիս զդեգերումն շահատակութեան, ձեզ լսել եւ ինձ գրել։

Քանզի սա առաջին ի հեթանոսական թագաւորաց սկիզբն արար ի Քրիստոս հաւատոց։ Որպէս ցուցանեն յիշատակարանք հաւատարիմ պատմագրացն. մանաւանդ թէ աւետարանիչն եւ առաքեալն Յօհաննէս, որդին որոտման, տիեզերաց հնչեցոյց զորոտումն աւետեաց Աւետարանին Քրիստոսի, որ ի նայն հաւատալոց էին։ Քանզի ասէ, թէ «էին ոմանք յելելոց անտի հեթանոսաց, որք եկեալ էին յԵրուսաղէմ ի տօնն, զի երկիրպագանիցեն. որք եւ մատուցեալ առ Փիլիպպոս որ ի Բէթսայիդայն, ասեն Կամիմք զՅիսուս տեսանելե. զորս յանդիման Փրկչին կացուցին զառաքեալսն հանդերձ թղթովք Աբգարու, եւ զխորհրդական պատասխանիսն լուեալ վասն փրկական խաչելութեանն որ վասն աշխարհի, զոր փառս իւր անուանեաց, գրելով եւ զպատասխանի թղթոյն ի ձեռն Թովմայի առաքելոյ, եւ զխոստաբանութիւն՝ զԹադէոս առաքել լնուլ զփափագումն խնդրոյն. եւ զանձկալից տեսութիւնն հրաշափառապէս եւ անճառաբար ի վարշամակի տպաւորեալ ելից զկարօտութիւնն Աբգարու աղբիւրն կենաց Քրիստոս։

Դարձեալ վերստին հրճուանօք ոռոգեալ լինի պատմութեան աստ սակս բարձրագահ, համաթոռ, ճոխազգի ազգապետութեան Արծրունեացս, մեծ զարմի Սենէքէրիմայ ծննդոց որ ըստ աճման եւ սերելոյ նախարարութեանց՝ եկեալ հասեալ ցայս վայր ժամանակի ի թագաւորել Աբգարու եւ հաւատալ ի Քրիստոս։ Ընդ որում եւ մեծ իշխանն Արծրունեաց Խուրան եւ գլխապետ զօրավար զօրու, եւ միահեծան թագաւորութեան Հայոց մեծաց, որ առաջին ի Քրիստոս հաւատացեալ եղեւ իշխանս Խուրան եւ մկրտեալ ի ձեռաց Թադէոսի առաքելոյ. որ յետ հաւատոցն որ ի Քրիստոս բազում ուղղութեամբ եւ երկիւղածութեամբ կրօնս ըստ արժանի հաւատոյն ցուցեալ, գրէթէ ի ծայրս առաքինութեան զաճումն հաւատոցն տարեալ հասուցեալ, որ ինչ յորդորումն աւետարանական վարժիցն ունին դաստիարակութեան ցոյցք։ Եւ զայս առ այժմ բաւական համարեալ նշանակութիւն ցուցանել զլաւութիւն երանելի առնն Խուրանայ Արծրունւոյ, խոհեմագունիցն բաւականանալ առ բովանդակ իմացմունս։ Եւ մեք զկարգ պատմութեանցս մասնաւորաբար եւ համառօտապէս յառաջ վարեսցուք, զի ոչ է ժամ մեզ զներբողականօքն զդեգերումն առնել, զպատմողական զրուցատրութեան կարգաւն զանց առնել։

Հերովդէս այլազգի որդի Անդիպատրեայ Ասկաղոնացոյ եւ մօր Եւպատրեայ Արաբացոյ, թագաւոր Հրէից, յաւուրս ծննդեան տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի։ Որպէս Յովսեպոս մեզ զրուացաբանէ եւ զինչ գործեաց ընդ մանկունսն։ Սորա որդիք հինգ ծնանի, յորոց մինն Հերովդէս եւ միւսն Փիլիպպոս, զորոյ կինն հանեալ Հերովդէի՝ թող զկինն իւր զառաջին, զդուստր Արետայ արքայի Պատրէացւոց. առ որ զչարեալ Արէտ՝ խորհէր վրէժ առնուլ զանարգանաց դստերն, եւ ոչ իշխէր համարձակ յինքնակալէն Օգոստեայ Տիբէրի կայսեր։ Ապա բարեկամացեալ ընդ Աբգարու թագաւորի Հայոց եւ ընդ մեծ զօրավարին Խուրանայ Արծրունւոյ՝ յղէ նմա պատարագս եւ առնու յօգնականութիւն զԽուրէն Արծրունի, զայր իմաստուն եւ քաջամարտիկ, կորովի յաղեղն եւ ի զէն եւ յասպազէն. եւ հարեալ ի դիմի Խուրէն՝ հարկանին զօրքն Հերովդի, մինչ ինքն Հերովդէս փախստեայ անձնապուր լեալ հանդերձ Ուրեղիանոսիւ զինակրաւ՝ անկանի առ քեռին իւր որդի Հիւրկանու քահանայի ի քաղաքն Ասկաղոն։ Բայց թէպէտ եւ ունէր զպատճառ զբարեկամանալն Արէտայ ընդ Աբգարու եւ ընդ Խուրէնայ՝ այլ Աբգար եւ Խուրան առ փափագումն որ ի Քրիստոս, եւ առ լուր սրբոյ Փրկչին, եւ որ ինչ գործեացն Հերովդէս՝ ոխացեալ ընդ Հերովդի, որպէս եւ յետոյ ընդ Պիղատոսի՝ խնդրեցին զվրէժ սպանման Մկրտչին եւ հալածանացն Քրիստոսի. եւ էր ամ վեշտասաներորդ Տիբերի կայսէր։

Յետ համբառնալոյ Փրկչին մերոյ եւ վախճանի բարեպաշտ Աբգարու, թագաւորեաց Անանուն որդի Աբգարու, որ ոչ եղեւ ժառանգորդ հայրենեաց հաւատոցն որ ի Քրիստոս. այլ յետս կացեալ յուխտէ սրբութեանն դառնալ զհետ պաշտաման կռոցն, զոր արհամարհեաց մերժեաց Աբգար, եւ զԽուրանն Արծրունի մեծ զօրավար արկեալ ընդ ուռկանաւ խարդախութեան, հետեւել զկնի իւրոյ մոլորութեանն. զոր այպն արարեալ արհամարհեաց զնովաւ։ Եւ ինքն Խուրան առեալ զմեծ մասն զօրուն գնաց ի Շաւարշան ի Սանտարուկ. եւ առեալ զնա եկն եհաս ի վերայ որդւոյն Աբգարու բառնալ ի նմանէ զթագաւորութիւնն զոր ունէր։ Բայց ոչ ժամանեալ կատարման պատերազմն, զաշտարակին զոր շինէր որդին Աբգարու փլուզեալ ի վերայ սպան զնա, վրէժխնդիր եղեալ մահուն Ադդէի սրբոյ։

Իսկ Խուրան ոչ կացեալ առ Սանատրկոյ գնաց յերկիրն Յունաց, առ Կեսար Տիբերիոս, մինչ տայր պատերազմ ընդ Սպանիացիսն վասն ոսկեհան տեղեացն. եւ անդ Խուրան բազում նահատակութիւնս եւ յաղթութիւնս կատարեալ զօրականօքն որ ընդ նմա երթեալ էին յաշխարհէս Հայոց. ընդ որ յոյժ ուրախացեալ Տիբերի պատուէ ծիրանեօք եւ բրաբիոնաւ ի Ստադին տեղւոջն. եւ եղեւ վախճանել Տիբերի թագաւորեալ ամս իգ. եւ թագաւորեաց փոխանակ Տիբէրի Գայիոս փոքրն ամս գ եւ կէս։

Իսկ Խուրան լուեալ վասն տիկնոջն Հայոց Հեղինէի կնոջ Աբգարու, թէ ոչ ախորժեաց կալ ի Միջագետս վասն ամբարշտին Սանատրկոյ, այլ ելեալ գայ ի սուրբ քաղաքն Երուսաղէմ, եւ անդ կեալ բարեպաշտութեամբ՝ եկն եւ նա առ նա յԵրուսաղէմ, եւ առեալ ոսկի զտիկնոջն եւ զիւր՝ գնաց յԵգիպտոս գնել ցորեան յաւուրս սովոյն որ եղեւ առ Կղոդեաւ. բաշխել զայն սրբոց եւ այրեաց, միանգամ յամենայն հաւատացեալ ի Քրիստոս տնանկացն, որոց եւ բաւականանայր ցորեանն։ Անդ կեցեալ Խուրան եւ անդ վախճանեալ ի բարիոք ծերութեանն եւ հանդերձեալ աշխարհին պսակելոց է ի Քրիստոսէ, հանդերձ տիկնաւն Հեղինեայ ընդ ամենայն սուրբս Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ. ամէն։