Պատմութիւն Տանն Արծրունեաց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Մինչդեռ այսպէս յընդորրութեան կեանս յապահովանայր երկիրս Հայոց, եւ ոչ ուստեք գոյր վտանգ կրել, բայց ընքեանք այլոց հասուցանէին տագնապս որպէս ընթեռնուքն՝ յեղակարծում ժամանակի հասանէ համբաւ մահուն Արտաւանայ, եւ տիրել Պարսից Ստահրացւոյն Արտաշրի Սասանականի. ի կոր կործանման կացեալ Խոսրով մեր թագաւոր, եւ ջանայր առնուլ զվրէժ մահու հարազատին իւրոյ, թագաւորին Արտաւանայ, զոր եւ առնէր իսկ, հասեալ դաւող մահ նորա ի յԱնակայ իւրոյ մերձաւորէ։ Եւ բնաւ աշխարհս քայքայեալ ցրուեցան՝ յով եւ կարաց աճապարել փախչել այր իւրաքանչիւր. դիմեցին առ կայսրն Վաղէտիանոս, թէ հնար ինչ իցէ առնուլ զվրէժ արեան Խոսրովու եւ ի վերջ նահանջել զբռնակալութիւն Ստահրացոյն. բայց թէպէտ եւ ետ օգնականութիւն Հայոց կայսրն Վաղէտիանոս Փռիւգացի զօրօքն՝ սակայն ոչ խաղաղանայր երկիրս, եւ ոչ ոք կարէր կալ յակաստանի, ունել զժառանգութիւն հայրենի, եւ ոչ առ զխաղաղութիւն մինչեւ ի Պռոբոս կայսր, որ արար խաղաղութիւն ընդ Արտաշրի։ Աստանօր ոչ է ինձ յայտ թէ զի՞նչ կամ ո՞րպէս դիպեցաւ լինել տոհմին Արծրունեաց, կամ ո՞ւր, կամ զիա՞րդ. բայց միայն զազգին շարս ըստ գիւտի աշխատութեանն բաւական համարեցաք յառաջ վարել մինչ ի թագաւորել Տրդատայ, եւ սկիզբն լինել լուսաւորութեան Հայոց աշխարհիս ի ձեռն մեծին Գրիգորի Լուսաւորչին։ Եւ այս են ծնունդք Արծրունեաց. ի Բաբգենայ Մուշեղ. Վահան. Ներսէհ. միւս Բաբգէն. Տիրոց։