Գիրք Պատմութեան

Վասն վեհափառ սրբոյ Եկեղեցւոյն սրբոյն Յակոբայ։

Աշխարհածաւալ սուրբ Տաճարս հաստատեալ է՚ի վերայ չորից քառանկիւն սեանց, հոյակապ եւվայելչագեղ. որ ՚ի դրութենէ բարւոքձեւակերպութեանն յոյժ քաղցրանայ ամենայն ակնտեսողի, որ ո՛չ կամի ելանել ՚ի նմանէ յանչափպայծառութենէն եւ գեղեցկութենէն։ Քանզի մեծատարածյատակ մեծահանդես ատեին բոլորաշուրջն քանդակեալ էպէսպէս մուտախիլ մարմարեայ սպիտակ, ծիրանի, սեաւ, եւ այլ գոյնզգոյն սայլաքարիւք յօրինեալ, իբր զկոնքմի յապիկեղէն ամենահարթ գոյիւ արուեստաւորեալ. եւունի ՚ի գլուխն զմեծ կաթողիկէն, արդարեւ իբրեւզձեւ արքունական պսակի ՚ի գլուխ հարսին թագուհւոյ։Եւ միջակէտ գագաթն լուսամուտ բոլորակ, հանգոյնգնդակի արեգականն։

Եւ ՚ի ներքոյ նորին շուրջանակի եօթնլուսամուտ, համաքատակ եօթանց մոլորակաց շարժողացզհաստատութիւնն։

Իսկ եւ եռանկեան կամարքն որ քանդակեալքեն ուշիմահիւս բազմարհեստութեամբ, որ ըստ ռամկացվասն ձեւոյն անուանեն կնիք Սողոմոնի։ Թողումզերկոտասան կամարսն որք արտաքուստ երեւին շուրջզկաթողիկէիւն ըստ թուոյ ԲԺան առաքելոց, եւ չորեսինմեծամեծ կամարքն որ կաթողիկէն կառուցեալ է ՚իվերայ նոցա. եւ ինքեանք հաստատեալ են ՚ի վերայչորից սեանցն, ըստ չորից սրբազան աւետարանչացնյորս նկարեալ ունին յանկիւնս զպատկերս նոցա անվրէպվկայս։ Իսկ աւագ խորանն յիրաւի անհամեմատ էհրաշալի տեսութենէն. եւ ո՛չ սխալիմ եթէնմանեցուցից զնա երկնից կամարին. քանզի սկսեալյառաստաղէն հոյակապ կամարն կիսագնդակբոլորակութեամբ գայ հասանի մինչեւ ցբեմն լայնադիրեւ անուշակերտ ձեւիւ։ Եւ սեղանն սրբութիւնսրբութեանց զարդարեալ ոսկեզօծ խաչկալիւ օրինակաթոռոյ աստուածութեանն. որպէս եւ տեսանի ՚իկիսագնդակ կամարին։ Ի վերայ խաչկալի կաթողիկէիցննկարեալ պատկերն փրկչական. նստեալ ՚ի վերայչորեքկերպեան կենդանեացն յո՛յժ ահարկու։ Եւ ՚իներքոյ գօտւոյ կամարին շուրջ զխորանաւն ՚ի սուրբխորհրդանոցէն սկսեալ պատկեր միւսանգամ գալստեանն՚ի դատաստան երկոտասան առաքելովք, որք նկարեալ ենիւրաքանչիւրն նստեալ յաթոռս։ Եւ ՚ի ներքոյ նոցինպատկեր երկոտասան մարգարէից. ըստ այնմ թէ՝ Աստջիքեւ դուք յերկոտասան աթոռ, դատել զերկոտասան ազգնԻսրայէլի։ Իսկ ՚ի ներքոյ սրբոյ սեղանոյն ամփոփեալէ ամենամաքուր մարմին սրբոյն Յակոբայ Տեառնեղբօր, յաւանդութենէ ունելով զայս, մանաւանդ Յայսմաւուրնասէ, թէ՝ Ամփոփեցաւ ՚ի կողմն Սիօնի։ Ա՛րդ՝ երկուկերպիւ հաստատի աւանդութիւնս։ Նախ՝ մերձ Սիօնի քանզայս վայելուչ տեղ ո՛չ գոյ։ Եւ Երկրորդ՝ զի ա՛ստ էրբնակութիւն որդւոցն Յովսեփայ աստուածահօրն, գոլովսա որդի նորին։

Ուրեմն պատշաճ է զի ՚ի բնակութիւնս եւ ՚իհայրենիսն ամփոփեսցի ըստ սովորութեանն հրէից, որպէս եւ Տիրամօր Կուսին ՚ի Գեթսամանի։ Եւ եւս աստէր Հայրապետարանն սրբոյն յետ Քրիստոսի, որպէսզմլքատէր եւ ժառանգ եղբօրն իւրոյ ըստ մարմնոյ. վասնորոյ չէ՛ երկբայելի աստ, թէ յիւրժառանգութիւնն թաղեցաւ. զի ոչ ոք ցուցանէ զնիշտապանի սրբոյն բաց ՚ի սեղանոյս այսմիկ։

Հարկաւորեցայ գրել եւ զզարմանալիհրաշսն սրբոց պատկերացն աւետեաց ՍրբուհւոյԿուսին, որ եղեալ է ՚ի Հայոց ՈՀԲ թուին։ ԿայրյԵրուսաղէմ վարդապետ մի Պօղոս անուն. ունէրսպասաւոր մի առաքինի որ յաւուր տօնի սրբոյ աւետեացմինչ կայր ՚ի մէջ Սուրբ Յակոբայ եկեղեցւոյս եւմտածէր զխորհուրդն մեծի աւետեաց ՍրբուհւոյԿուսին, յանկարծակի ակներեւ ետես զի պատկեր սրբոյՀրեշտակապետին Գաբրիէլի որ նկարեալ է յաջակողմնկամարի աւագ խորանին, բարբառեցաւ առ պատկերՍրբուհւոյ Կուսին հանդէպ նմին ասելով՝ Ողջոյն քեզ, Մա՛րիամ, լի՛ շնորհօք։ Եւ յայն ժամ պայծառացաւկենդանագիր պատկերս Սուրբ Աստոածածնին. եւամենայն պատկերք որք նկարեալ էին ՚ի մէջ ՍուրբՅակոբայ՝ խոնարհեալ երկրպագէին պատկերի ՍուրբԱստուածածնին։ Եւ սքանչացեալ այրն գոհանայրզՏեառնէ վասն եղեալ հրաշիցն։ Եւ գրեցաւ հրաշսՅայսմաւուրս ապրիէլի Է։ Արդ եթէ ոք նրբաբար եւուղիղ մտօք նկատէ՛ զարհուրի ՚ի տեսլենէսքանչելագործ սրբոց պատկերացս, որ մշտավառ ունինզկանթեղս առաջի, եւ յայտնի հրաշագործութիւնսառնեն։ Որպէս եւ մաքրասունից ոմանց եղեւ հրաշ, եւբերան առ բերան պատմեցին մեզ. զոր Տէր Քրիստոս իւրանարատ ծնողին եւ հրեշտակապետին բարեխօսութեամբնողորմեսցի մեզ։

Իսկ յաջմէ եւ յահեկէ կան Բ կամարք, վայելչակերտք, քաղցրատեսիլք. մինն յանունՍրբուհւոյ Աստուածածնին, եւ միւսն սրբոյնՅովհաննու Կարապետին, ոսկեզօծ խաչկալիւ. զի որպէսյաւուր դատաստանի ամենասուրբ Աստուածածինն, եւսուրբ Կարապետն յաջմէ եւ յահեկէ բարեխօս են վասնմեղաւորաց՝ այսպէս եւ ահեղ ատեանս ունի զնոյնխորհուրդ։ Եւ զորօրինակ արեգակամբ եւ լուսնիւպանծայ երկինքն, այսպէս եւ ՚ի վերայ ասացեալկամարացս են կրկին մատուռք. որ ՚ի հարաւ կուսէ մերձդրանն Սուրբ Էջմիածնի, ԻԴ աստիճանաւ ելանեն։ Միննսրբոյն Պետրոսի առաքելոյն, եւ միւսն սրբոյնՊօղոսի, յ՛ոյժ ուշիմարհեստ հնարիւք շինեալք։

Իսկ ՚ի հիւսիսակոյս յաջակողմն սրբոյեկեղեցւոյս տեսանի գեղեցիկ կամար մի, եւ ՚ի միջինորին բոլորաշէն կաթողիկէ Դ փոքրիկ լուսամտօքկառուցեալ ՚ի վերայ սրբազան մատրանի Գլխադրիսրբոյն Յակոբայ՝ որդւոյն Զեբեթեայ, զարմանակերտկիսագնդակ բոլորաձեւ սեղանիւ, նման բազմաստեղեանխորանին երկնից։ Գոլով ՚ի ներքոյ սեղանոյնամենամաքուր եւ սոսկալի օրհնեալ գլուխն սրբոյնՅակոբայ, բերեալ լուսեղէն դաստառակաւ ՚իհրեշտակաց առաջի Սուրբ Աստուածածնին եւ սուրբՅակոբայ Տեառնեղբօրն եւ սուրբ Յօհաննուաւետարանչին. եւ ձեռամբ նոցին աստ ամփոփեալ որպէսգրեալ է Յայսմաւուրսն փետրվարի Ի։ Յորս ՚ի մեծիպատուի եւ փառաւորութեան կայ գերազանց սուրբԳլխադիրս տեղի պարծանաց մերոց. որ եւ սուրբ Փոսնարծաթապատ զարդարեալ է, ունելով մշտավառ ԶԴկանթեղս. եւ շքեղացեալ անուշահոտութեամբ, մանաւանդ ճաճանչաձեւ մարմարեայ փորուածովք, եւմանրաշար հիւսեալ բազմագոյն կըճեայ քարամբք, շրջապատ յատակիւն. որ ՚ի ՌՃՀԶ թուիս պատրիարգն մերԳրիգոր մեծ վարդապետն ՚ի քաղաքէն Բերիոյ բերելետուր զայս քարինքս, եւ շարեալ յօրհնեալ յատակս՝նկարելով ՚ի բոլորաշուրջն զպատկերս։ Ի սիրտկաթողիկէին զգալուստ Հոգւոյն Սրբոյ ՚ի դասսառաքելոց։ Եւ ՚ի չորս անկիւնս կամարաց զչորիցաւետարանչացն։ Եւ ՚ի մէջ սեղանոյն զՏիրամօրն ընդՏեառնեղբօրն եւ Յօհաննու։ Եւ ՚ի յորմունսն զտեսիլԴանիէլի ընդ յայտնութեան Յօհաննու, եւ եղբօր նորինՅակոբոսի մեծի. եւ ունի զԲ դրունս, մինն ՚ի հիւսիսեւ միւսն յարեւմուտս։

Ա՛րդ՝ սուրբ առաքեալն Յակոբոս՝ եղբայրնսրբոյն Յօհաննու աւետարանչին, մեծ բարեխօս է առՔրիստոս վասն այնոցիկ որք խոստովանեալ զամենայնյանցանս իւրեանց, սրբութեամբ եւ պարկեշտութեամբգան յուխտ, եւ ջերմեռանդութեամբ համբուրեն զսուրբԳլխադիրն նորին. ունելով զնա յուսով ինքեանցխնդրակատար եւ մեծ բարեխօս առ Միածին ՈրդինԱստուծոյ Տէրն մեր Յիսուս Քրիստոս։ Ի կարգի սրբոյԳլխադրի հետեւի եկեղեցին սրբոյն Ստեփաննոսի, շինեալ ՚ի մերոց թագաւորաց Կիլիկեցւոց ՚ի վերայհիւսիսային մեծ դրան սրբոյ եկեղեցւոյն որ կէսդուռն փայտեայ ամպիոնիւ տեսանի. ուրզհանապազորդեան Յայսմաւուրն եւ ՚ի հանդիսիաւուրսն զսուրբ Աւետարանն ընթեռնուն։ Ի մէջ սրբոյեկեղեցւոյս գոյ մեծ աւազանն, որ ՚ի յաւուրս սրբոյնԿիւրղի Երուսաղէմայ հայրապետին յորժամ ՚ի մայիսի Էցոլացաւ Սուրբ Խաչն ՚ի լեռնէն Ձիթենեաց եւ մինչեւ՚ի Սուրբ Գողգոթա երեւեցաւ ՚ի տեսիլ ամենեցունլուսակերպ հրաշիւք. որով մկրտեաց սուրբն առաւելքան ԶՃՌ հրէայս, նորընծայ հաւատացեալսն յայս սուրբաւազանս. որ եւ արար զկոչումն ընծայութեան։ Ուստիունիմք յաւանդութենէ նախնեաց եւ ամ յամէ մայիսի Էզնախատօնակ նաւակատեաց երեւման սրբոյ Խաչին յայսմաւազանիս կատարումն. եւ է՛ գանձ պատուականշնորհեալ ազգիս մերոյ։ Զոր ՚ի ՌՃՀԴ թուինվերոյիշեալ մեծ վարդապետն մեր լայնացոյցզհիւսիսային կողմն եկեղեցւոյս Բ կամարս կառուցեալեւ նոր ՚ի հիմանէ խորան մի կանգնեալ սրբոյն Գրիգորիմերոյ Լուսաւորչին. թէպէտ գոյր յառաջագոյն, սակայն էր անպատշաճ եւ փոքր։ Ի ձախակողմն սեղանոյնսրբոյն Ստեփաննոսի զոր անդրափոխեաց յաջակողմննորին, եւ զնա եւս նորակերտ բարձրացոյց. եւ ՚ի տեղիԼուսաւորչի հին խորանին՝ եդ զսրբազան մեծ աւազանն. եւ ՚ի պատիւ նորին շինեաց կամար մի սրբատաշ ՚իվերայ. եւ զբոլոր եկեղեցիս զայս սպիտակացոյց. զորՏէր վարձահատոյց լիցի իւրն եւ իւրայնոցն։ Հուպարեւմտեան դրան սրբոյն գլխադրին՝ գոյ դուռ մի, եւէ՛ եկեղեցի սրբոյն Սարգսի զօրավարին։

Այս եկեղեցիս թուի թէ, կից եղեալ է ՍուրբՍտեփաննոսի եկեղեցւոյն վասն աւանդարանի անօթուցեւ զգեստուց։ Բայց գտանի ՚ի սմա Բ սեղան. մինն որկից է որմոյն սրբոյ գլխադրին յանուն սրբոյն Սարգսիզօրավարին, եւ միւսն յանուն սրբոյն Մինասայերագահաս վկային. որ ՚ի տարին բոլոր՝ միայն ՚ի տօնիերկուց սրբոցս պատարագ մատուցանի, գոլով պահարանեւ սրբատուն մեծի աթոռոյս։

Մերձ սորա՛ է Գերեզման մեծի ՄակարիոսիԵրուսաղէմայ հայրապետի որ էր գլուխ ճգնաւորացնԵգիպտացւոց. եւ վասն սրբութեան անձինն արարինհայրապետ սուրբ Երուսաղէմայ։ Պատմութիւնն գրեալ՚ի Վարս Հարանց ասէ, թէ՝ Սա՛ մի էր ԳՃԺԸհայրապետացն Նիկիոյ սուրբ ժողովոյն։ Եւ է՛ որպէսակն մեծագին պարգեւեալ ազգիս մերոյ ամենապատիւ իւրՍուրբ Տապանն. որ եւ է՛ տեղի խոստովանութեանտէրունական ուխտաւորացն։ Առընթեր սմին մերձ դրանեկեղեցւոյն գոյ դուռ մի որ երեսուն աստիճանաւելանէ դէպ յարեւելս բարձրդիտակ ՚ի վերայ ասացեալամպիոնին որ հայի դէպ ՚ի հարաւ։ Ուր եւ էհանգստարան կենաց փայտի սրբոյ եւ պատուական նշանիխաչին Քրիստոսի, որ էր յառաջագոյն ՚ի կերպ խորանիթարց սեղանոյ։ Որ ՚ի ՌՃՀԱ թուին՝ վերոյ ասացեալ մեծվարդապետն հաստատեաց սեղան պատարագամատոյց. եւ ՚իմէջ որմոյն արար գեղեցիկ պատուհան մի ՚ի վերայսեղանոյն. եւ անդ հանգոյց զերկրպագելի եւ զպաշտելիՍուրբ Խաչն աստուածընկալ որ ունի յինքեան զերեքմասն ՚ի կենաց փայտէ խաչին Քրիստոսի։ Եւ վասնճշմարտութեան սորին եթէ թերահաւատ ոք քննութիւնսառնել կամիցի՝ հարցցէ ցլաթինսն որք փոխանակ մեզտայցեն զպատասխանին։ Յայսմ ճանապարհէս մտանեն ՚իդուռ մի որ է եկեղեցի նուիրեալ յերկոտասանառաքելոցն Քրիստոսի, յո՛յժ հրաշագործ. ուր բազումանգամ զլոյս տեսեալ են արժանաւոր անձինք որքպատմեցին մեզ. եւ է՛ հնագոյն եւ սագաշէն. որպէս եւլուեալ եմ թէ՝ Ընդ մեծի եկեղեցւոյն շինեցաւ յատուկաղօթարան թագաւորաց, զի դուռն ՚ի տանեաց է. եւ այժմէ գրքատուն։ Նորոգեալ ՚ի մեծ վարդապետէն ՚ի ՌՃՀԳթուին։ Իսկ ՚ի հարաւակողմն որմոյ Մեծի եկեղեցւոյնտեսանի մեծագունեղ դուռն, որ հանդէպէհիւսիսայնոյն դրան սրբոյն Ստեփաննոսի. եւ է դուռնսայս յո՛յժ գեղեցկակերտ անկիւնացեալ կամարիւ ՚իվերայ Դ մարմարեայ սեանց փառահեղ. որ ՚ի նմանէ՛մտանի ՚ի Սուրբ Էջմիածին եկեղեցին. որոյ խորանն էբարձր Ե աստիճանաւ, նորոգեալ ՚ի մեծ վարդապետէն։Եւ կան աստ Գ սրբազան քարինք պատուականք, բերեալ ՚իհրեշտակէ՛ վասն խնդրոյ Սուրբ Աստուածածնին. զիզկնի համբարձմանն Տեառն չար հրէայքն ո՛չ թոյլտային թագուհւոյն երկնից շրջագայիլ ՚ի սրբութեանտեղիսն. որպէս գրեալ է Յայսմաւուրն ՚ի ճառի ննջմանսրբուհւոյն թէ՝ Յորժամ գնաց ՚ի գետ Յորդանաներկրպագել՝ ընթացան զկնի նորա հրէայքն առ ՚իվնասել. եւ հրեշտակ Տեառն անցոյց զնա յայնկոյսգետոյն եւ յամօթի հարան. որոյ աղագաւ ո՛չ կարէրստէպ շրջիլ ՚ի Սուրբ Տեղիսն։ Ուստի խնդրեաց ՚իՄիածնէն իւրմէ բերել նմա յիւրաքանչիւր տեղեաց քարմի որով լնոյր զփափագ կարօտոյն։ Մինն է ՚ի Սինէականլեռնէ, ուր ՚ի վերայ նորա եղեւաստուածախօսութիւնն։

Երկրորդն ՚ի սուրբ Յորդանանու, որոյվերայ մկրտեցաւ Տէրն մեր որ Սուրբն է սրբոց։Երրորդն ՚ի Թաբօր լեռնէ, յորոյ վերայպայծառակերպեցաւ Քրիստոս։ Եւ այս ճշմարտի ՚ի սրբոյԳլխադրէն. զի որովհետեւ հրեշտակ Տեառն եբերզարիւնաթաթախ սուրբ գլուխն սրբոյն Յակոբայլուսեղէն դաստառակաւ եւ եդ առաջի Տիրուհւոյնհրեշտակաց։ Ուրեմն չէ՛ երկբայելի թէ բերեալ եղենքարինքս առ Տիրամայր կոյսն ըստ աղերսանաց նորին։Վասնորոյ կան ՚ի մեծի պատուի. որպէս եւ գերամեծարհայրս մեր մեծ վարդապետն ՚ի ՌՃՀԵ թուին՝բարձրացոյց զտեղի նոցա հինգ աստիճանաւ. եւ շինեաց՚ի վերայ նոցա սեղան պատարագամատոյց, նուիրեալխորհրդապէս սուրբ Սինայ. եւ կառոյց աթողիկէ միմիով մարմարեայ սիւնիւ յիշատակ իւր եւ ամենայնազգիս Հայոց որք ջանացին վասն պարտազատութեան՝ եւարձակման անրոյն ՚ի պարանոցէ նորին։ Երկայնութիւնսրբոյ Եկեղեցւոյս Ղ ոտք է. եւ լայնութիւնն Լ ոտք։Եւ ունի Դ մեծ լուսամուտս պայծառս. եւ է՛ կանգնարանկանանց տէրունական ուխտաւորուհեաց։Յանուանակոչութենէ սրբոյ եկեղեցւոյս ոմանքերկբային ա՛յլ իմն մտածութեամբ. բայց զճշմարիտնլուաք յանկեղծ ծերունեաց թէ՝ Որովհետեւ ՚ի մէջսրբոյ քաղաքիս Երուսաղէմայ էջ Միածին Տէրն մերյաւանդումն ամենամաքուր Սուրբ Հոգւոյ մօրն. եւայժմ տեղին աներեւո՛յթէ յաչաց ուխտաւորաց. վասնորոյ ՚ի յիշատակ իջման Միածնին՝ տեառնագրեցաւԷջմիածին անուանադրութեամբ եկեղեցիս այս։ Զիեկեալ տէրունական ուխտաւորքն վայելեսցեն զշնորհսիջման Միածնի Որդւոյն Աստուծոյ յաւուր ննջման մօրնեւ ուխտեալ մխիթարեսցին։ Իսկ դասագլուխն մեծիատենին պատրիարգարանն է, Աթոռ հայրապետի սրբոյքաղաքիս, կաթողիկէիւ կազմեալ. փղոսկրեայ եւոստրիոսակերտ քանդակեալ գեղեցկափայլյօրինուածովք։

Իսկ որմունք սրբոյ եկեղեցւոյն մեծի ՚իվերուստ մինչ ՚ի վայր շուրջանակի սպիտակափայլծեփեալ իբր զմաքուր եւ զլուսատեսիլ աղաւնիափշեցուցիչ աչաց նկատողաց։

Զի ՚ի ՌՃՀԶ թուին՝ բազում ջանիւ եւ յո՛գնաշխատանօք մեծի հայրապետիս որ հանապազ գրէր իւրոյհարազատի տեառն Յօհաննու աստուածաբան վարդապետիԲիւզանդիոյ պատրիարգին վասն թագաւորական հրամանի. որ եւ յաջողութեամբն Աստուծոյ հանեալ եղեւհրամանն. եւ բերեալ ՚ի սուրբ քաղաքս ձեռամբ ակնցիխօճայ մահտեսի Սեղբոսին։ Եւ կարողութեամբամենասուրբ Երրորդութեանն՝ նորապէս սպիտակեալծեփեցաւ Սուրբ Յակոբայ մեծ եկեղեցին ՚ի ներքոյ եւարտաքոյ հանդերձ ամենայն մատրանօք որք գտանին ՚ինա։ Եւ բազում նորոգութիւնս եղեւ յայլ եւ այլ տեղիս՚ի մէջ վանից ՚ի փառս Աստուծոյ, եւ ՚ի պարծանսազգիս Հայոց։ Եւ թէպէտ ՚ի մէջ քաղաքիս շինութիւննյոյժ ծանրագոյն նեղութեամբ է եւ բազմածախ դրամիւքլինի, բայց Տեառն Աստուծոյ փառք. զի յոյժխնդութեամբ եւ խաղաղութեամբ աւարտեցաւ օրհնեալշինութիւնս։ Իսկ զարդարանքն սրբոյ եկեղեցւոյսգերազա՛նց է յոյժ. զի պճնեալ երեւի գեղեցկանկարպատկերօք սուրբ Տնօրինականաց Տեառն մերոյ հանդերձառաքելօք, մարգարէիւք, մարտիրոսօք, հայրապետօք, եւ ճգնաւորօք։

Եւ աստղանման կանթեղք բազմաթիւք որքվառին բովանդակքն ՚ի տէրունական հանդիսի տօնս. թո՛ղ զմշտավառսն որք ընդ տիւ եւ ընդ գիշեր անշէջկան։ Եւ զմոմակալ ջահսն աշտանակօք հանդերձյոգնաթիւ մոմեղինօք։ Նաեւ գոյնզգոյն վարագուրք, գոգնոցք, եւ սեղանածածկոցք ոսկեթելք եւծաղկանկարք. ընդ խաչս, եւ ընդ սկիհս, արծաթապատԱւետարանօք։ Որ եւ յաւուր զարդարանացն իբրզաստղալից կամարն երկնից երեւի ամենամաքուրտաճարս Աստուծոյ։ Եւ այնքան շքեղացեալպայծառանայ, այնքան զարդարեալ բարձրանայ, այնքանպճնեալ պանծանայ վայելչատիպ զարդուք հանգոյնամենագեղեցիկ անարատ հարսի. որ ոսկեհուռնհանդերձիւք պաճուճեալ ճեմէ ՚ի սէր փեսային իւրոյՔրիստոսի Աստուծոյ մերոյ։ Եւ որպէս զմայր գթածզուարճացուցանէ զառինքեան ժողովեալ որդեակս, զորՏէր Քրիստոս անշարժ հաստատութեամբ պահեսցէնախախնամեալ աներեւոյթ զօրութեամբն իւրով, ամէն։