Գիրք Պատմութեան Սրբոյ եւ մեծի Քաղաքիս Աստուծոյ Երուսաղէմիս, եւ Սրբոց Տնօրինականաց Տեղեաց Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի

Գովասանութիւն սրբազնասուրբ Գերեզմանին աստուածաբան Վարդանայ վարդապետին։

Նախագուշակ տեսլեամբ պարք մարգարէիցծանուցին զգերազանց բարձրութիւն աստուածաբնակԳերեզմանին. վասն զի հրաշալի է նա քան զարեգակն ՚իմէջ աշխարհի։ Ծայրագո՛յն է նա քան զեթերն վերին, եւյո՛յժ գեր ՚ի վերոյ է քան զահեղակերպ աթոռնքերովբէական։ Ցանկալի է նա արդարոց քանզաստուածատունկ դրախտն Եդեմայ. եւ ախորժելիորդւոցն Ադամայ քան զթագաւորութիւնս աշխարհիս եւզամենայն փառս սորա։ Ո¯վ թէ քանի՞ զարմանալի էխորհուրդ սրբոյ Գերեզմանիս. քանզի միշտ առաջիհաւատացելոց կա՛յ նկարեալ կերպարանք նորա. եւյիշատակ նորա ո՛չ հեռացեալ որոշի ՚ի սրտից նոցա։Յո՛յժ բաղձանօք համբուրեն բոցեղէն Սերովբէքնզպարեխս սորին եւ ո՛չ կամին մեկնիլ ՚ի դրանէ նորա. եւ սոսկան միշտ ընդ խորհուրդ նորա. զիանպարագրելին էից ժողովեցաւ ՚ի նմա։ Զօրքնլուսեղինաց խոնարհեալ դողութեամբ նային ՚ի նա. եւահիւ երկրպագեն կափարչին որ կնքով եդաւ ՚ի վերայդրան նորա։ Նաեւ նահապետութիւնք վերնական խումբառեալ շուրջ ըզնովաւ գեղապանծ ձայնիւ բարեբանենզէակից Բանն Հօր եւ բազմեալ հանգեաւ ՚ի նմա։ Եւ ըստկանխաճառ մարգարէութեանն՝ Հանգոյց զկամս Հօրնլուսոյ. եւ ինքն հանգեաւ յամենայն գործոց իւրոցզոր սկսաւ առնել մարմնով։ Զի շաբաթն հանգիստթարգմանի. եւ ՚ի նոյն շաբաթու եդաւ եւ հանգեաւ Տէրն՚ի տապանի. եւ ստուգապէս եդաւ Աստուած մարմնով ՚իսիրտ երկրի, ըստ հոգեպատում երգոյն, եդին զիս ՚իգբի ներքնումն։ Եւ թէ՝ ես ննջեմ, եւ սիրտ իմարթո՛ւն է։ Եւ թէ՝ ինքն ՚ի տապանի տքնեցաւ։ Եւ թէ՝բազմեալ ննջեցեր իբրեւ զկորիւն առիւծու ձայնէրՅակոբ։ Սորին վասն եւ բանակք անմահ լոյս երամիցննստէին ՚ի վերայ վիմին ցնծութեամբ, եւ գիրկսարկանէին Սուրբ Գերեզմանին խնդութեամբ. եւզուարճացեալ նորոգին ՚ի հոտոյ իւղոյն որ միացաւ ՚իմարմնի եւ եդաւ ՚ի նորափոր վիմի. եւ եղանակեն զերգսհոգեղէնս անլռելի գոհաբանութեամբ մարդացելոյԲանին Աստուծոյ մինչեւ ՚ի գալուստն նորին կրկին։Եւ ամենայն ոք որ ժառանգաւո՛ր է փառացն ՈրդւոյնԱստուծոյ՝ ցանկայ փափագանօք իբրեւ զնոյն ինքնզխաչեալն տեսանել եւ համբուրել զնա. վասն զիզօրութիւն խաչեցելոյն Աստուծոյ միացաւ ՚ի նմաանբաժանելի։ Քանզի Գերեզման է եւ կենդանւոյնբնակարան։

Գերեզման եւ մեռելոց յարութիւն։
Գերեզման եւ դժոխոց աւերօղ։
Գերեզման եւ սգաւորաց մխիթարութիւն։
Գերեզման եւ ուրախութեան տաճար։
Գերեզման եւ տեղի երկնաւոր հարսանեաց։
Գերեզման եւ արեւմուտ արեգականնարդարութեան։
Գերեզման եւ արեւելք լուսոյ։
Գերեզման եւ բարձօղ կենսատութիւնն։
Գերեզման եւ հաստատութիւն անվայրափակ։
Գերեզման եւ տեղի լուսոյ։
Գերեզման եւ նորոգօղ աշխարհի։
Գերեզման եւ քաւարան մեղաւորաց։
Գերեզման եւ հանգիստ արդարոց։
Գերեզման եւ բնակարան հրեշտակաց։
Գերեզման եւ քան զԵդեմ պայծառագոյն։
Գերեզման եւ քան զերկինս բարձրագոյն։

Սա՛ ապաւէն ապաշխարողաց։
Սա՛ ապաշխարութիւն մեղաւորաց։
Սա՛ բնակարան Աստուծոյ յերկրի։
Սա՛ հաւասար աթոռոյն յերկինս։
Սա՛ գլուխ եկեղեցւոյ։
Սա՛ հիմն հաւատոյ։
Սա՛ սիւն յուսոյ։Սա՛ հաստատութիւն սիրոյ։
Սա՛ պարծանք քրիստոնէից։Սա՛ պարիսպ հաւատացելոց։
զՍա՛ պաշտեն քահանայք։Սմա՛ երկրպագեն հրեշտակք։
Ի Սմա՛ ընթանան տիեզերք ամենայն։
՚ի Սմա՛ իջանեն պաշտել զօրք երկնաւորացն ամենայն։
Ի Սմանէ՛ հալածին բանակք դիւաց։
Ի Սմա՛ մտեալ լոյսն անմատոյց։
Սա՛ զօրութիւն թագաւորաց։

Սա՛ երկինք, եւ արարածք ՚ի սա հասանին։
Սա երկիր, եւ հրեշտակք ՚ի սմա՛ իջանեն։
Սա՛ եղեւ պատճառ սգոյ, եւ ՚ի սմանէ՛ տուաւ աւետիս յուսոյ ամենեցուն։
Սա՛ տեղի վշտաց, եւ ՚ի սմանէ՛ բղխեաց ցնծութիւն։
՚ի Սմանէ՛ ցուցաւ ճանապարհ արքայութեան։

Վասնորոյ կանխեսցուք առաջի նորա խոստովանութեամբ. սաղմոսիւք աղաղակեսցուք առ նա։

Եկա՛յք երկիրպագցուք նմա, անկցուք եւլացցուք առաջի Տեառն Արարչին մերոյ որ թաղեցաւ ՚իսմա։ Զի ընկալցուք զշնորհս ողորմութեան որ ծաւալիհանապազորդապէս ՚ի նմանէ. եւ գոհանալովվայելիցուք զանեզրական ցնծութիւնն ողջագուրելովզնա. եւ զփառս եւ զբարեբանութիւն մատուսցուքտնօրինեցելոյն Աստուծոյ մերոյ այժմ եւ յաւիտեանսամէն։