Պատմութիւն Հայոց, Հատոր Գ.

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ա. Լուր առեալ Հայոց բնակելոց ՚ի գաւառն Նախջուանայ, Ջահկայ, Գողթան, եւ այլն, թէ Իպրահիմ շահ թագաւորեաց ՚ի Դավրէժ, մեծամեծք նոցա փութացեալ գնացին անդր. եւ յանդիման եղեալ արքայի` ամբաստան եղեն զՀէյտարայ. զորմէ գրեցաք ՚ի նախընթաց գլուխդ. համար. Բ: Եւ էին գլխաւորք յամբաստանողաց անտի` շոռոթեցի Աղեքսանդր Աղամալեանց` որ կուրացեալ էր երկու աչօք, շահկերտցի Յովհաննէս, Մխիթար, եւ Ղազար. աստապատցի Մելիք Բարաղամ, եւ Մելիք Պալում , եւ իշխանն Աստապատայ Կարապետ Աստուածատուրեան, եւ այլք ոմանք: Լուեալ Իպրահիմ շահին զամբաստանութիւնսն` կոչեաց առ ինքն ՚ի Դավրէժ զՀէյտար, եւ ընկէց զնա յիշխանութենէ. եւ ՚ի Նախջուան նստաւ առ ժամանակ մի իբր փոխան նախարարի եղբօրորդի Հէյտարայ Ալիղուլի պէկ:
       Իսկ Իպրահիմ շահ պատրաստեցաւ երթալ եւ տիրել բովանդակ թագաւորութեան Պարսից, եւ կարգեաց անդ ՚ի Դավրէժ մարզպան մեծ` այսինքն` սարտար` զՄէհտի խան, որ էր յազգէ Արշէվրաց. եւ արձակեաց ընդ ամենայն տեղիս տէրութեան իւրոյ ` մանաւանդ ՚ի Հայաստան` արս խստաբարոյս, ժողովել հարկս վասն ծախուց պատերազմի: Եւ մինչդեռ հանդերձեալ էին հարկահանք ելանել ՚ի Դավրիժայ, ազդ արար նոցա Հէյտար, որ յանհնարինս թշնամացեալ էր ընդ հայս, եւ ասէ. զի՞ է ` զի երթայք ժողովել տուրս ՚ի քաղաքաց Հայաստանու. ո՞չ ահա երեւելի իշխանք Հայոց ՚ի քաղաքի աստ են. զսոսա կալա'յք եւ տարա'յք ընդ ձեզ. եւ ՚ի ձեռն սոցա մարթասջիք գտանել եւ առնուլ` զոր խնդրէքդ:
       Զայն զգացեալ Հայոց ` ոմանք ղօղեցան, եւ ոմանք փախեան. եւ կէսք անկեալ ՚ի ձեռս հարկահանաց` եկին ընդ նոսա ՚ի Նախջուան. ուր եհաս նոցա եւ այլոց Հայոց վիշտ անհնարին. զի ՚ի պահանջել հարկահանաց զտուրս ծանունս վասն սահմանեալ հարկացն, ոչ կարելով նոցա վճարել` մատնեցան ՚ի գանս եւ ՚ի տանջանս. ոմանք ՚ի նոցանէ մեռան ընդ բրօք, եւ ոմանք անպիտանացան յոտից եւ ՚ի ձեռաց. ոմանք ՚ի ցաւոց ցնորեցան, եւ ոմանք խեղանդամ մնացին. եւ ոչ գոյր միջնորդութիւն ազատութեան, զի ամենեքին զիւրեանց աղետից հոգային. եւ ոչ եւս էր այլուստ օգնութիւն ստացուածոց, զի ամենեքին աղքատացեալ էին յաւուրց անտի Մէհէմմէտ Ղուլիխանին. զորմէ գրեցաք ՚ի գլուխ ԾԲ. եւ ԾԵ: Զսոյն էր տեսանել եւ յայլ բազում քաղաքս:
       բ. Այլ յորժամ այսոքիկ հարկապահանջք չարչարէին զհայս, Իպրահիմ շահ առաքեաց ՚ի Նախջուան զՊէհնամ խան, որ էր ազգաւ վրացի. ընդ նմա եկին եւ այլք յիշխանաց Հայոց` որք ղօղեալ եւ թաքուցեալ էին կողմանս Դավրիժու: Եւ սոյն այս Պէհնամ ՚ի գալ իւրում ազատեաց զհայս ՚ի բռնութենէ հարկահանաց, եւ յանդորրու կալաւ զբնակիչս Նախջուանայ եւ շրջակայ գաւառաց. եւ կարգեաց ՚ի Հայոց իւր զօրս եւ զօրապետս. եւ վանեալ նոքօք զթշնամիս իւր` զօրացաւ յոյժ: Ապստամբեցան ՚ի նմանէ բնակիչք Որդուվարայ` որք էին ՚ի Պարսից ՚ի Գողթն գաւառի. եւ պատրաստեցան գալ ՚ի վերայ նորա: Զայն լուեալ պէհնամայ` առաքեաց ընդդէմ նոցա զզօրս Հայոց. որոց զօրագլուխ կարգեցաւ Շահկերտցի Ղազար, ընդ նմին եւ Վարդազար եղբօրորդի Յովհաննու Շահկերտցւոյ:
       ՚Ի դիմել Հայոց ՚ի վերայ Որդուվարայ, Հեյտար խան` որ սաստիկ ոխացեալ էր ընդ հայս, եւ ամենայն իրօք խորհէր վրէժս առնուլ ՚ի նոցանէ, բազում հնարիւք եւ կաշառօք ընկալաւ միւսանգամ ՚ի Մէհտի խանէն` այսինքն` ՚ի մարզպանէն Դավրիժու զիշխանութիւն Նախջուանայ: Զայն իբրեւ լուաւ Կարապետ Աստապատցի, որ տակաւին մնացեալ էր ՚ի Դավրէժ, երկեաւ յոյժ, կասկածեալ` թէ գուցէ չարիս ինչ կրեսցէ ՚ի նմանէ: Եւ ապա կամելով շահիլ զսիրտ նորա ` կորոյս զանձն իւր. քանզի ուրացեալ զհաւատսն` որդեգրեցաւ նմա. եւ ՚ի դիմել նորա ՚ի Նախջուան` ինքն եւս եկն ընդ նմա:
       Այլ մինչչեւ հասեալ էր Հէյտար ՚ի սահմանս Նախջուանայ, լուեալ` թէ զօրք Հայոց դիմեալ են մարտիւ ՚ի վերայ Պարսից եղելոց յՈրդուվար, դէպուղիղ գնաց ՚ի վերայ նոցա. եւ պատերազմաւ եւ նենգութեամբ ձերբակալ արար զՂազար եւ զՎարդազար: Եւ ապա եկեալ ՚ի Նախջուան` ՚ի բաց ընկէց անարգանօք զվրացի Պէհնամ խանն, եւ ինքն նստաւ ՚ի քաղաքի անդ. եւ ՚ի ժողովիլ առ նա պարսից, խորհուրդ արարեալ ընդ նոսա ըստ թշնամութեանն` զոր ունէր ընդ հայս` մանաւանդ ընդ շահկերտցիս, զամենայն երեւելիս ՚ի նոցանէ ՚ի բաց եհան յիշխանութենէ. եւ զբազումս ՚ի նոցանէ սուտ զրպարտութեամբ յանցաւորս ցուցեալ` եբարձ ՚ի կենաց. ընդ որս եւ զոմանս ՚ի Սիսականաց այսինքն` զՍիսանցի Մելիք Սատաթն, եւ զՄելիք Ղազարն, նոյնպէս եւ զՇահկերտցի Ղազարն. այլ զՎարդազար ոչ սպան. զի կասկածէր ՚ի հօրեղբօրէ նորա ՚ի Յովհաննէ Շահկերտցւոյ. իսկ զայլսն ընդ բրօք արկեալ` գանակոծ արար անխնայ. եւ բազմապատիկ նեղութեամբք տառապեցոյց զնոսա:
       գ. Յետ այսորիկ հաստատեալ Հէյտարայ ՚ի միտս իւր առնուլ վրէժս ՚ի շահկերտցւոց անտի, ժողովեաց զօրս, եւ պատրաստեցաւ դիմել ՚ի քաղաք նոցա ՚ի Շահկերտ, որ կոչի եւս Ղազանջի: Եւ էին շահկերտցիք արք զօրաւորք եւ հաստաբազուկք խրոխտք եւ դիմակալք, ամենեքին հայք, եւ ըստ մեծի մասին պղնձագործք. եւ մեծ իշխանն նոցա Յովհաննէս Խնտամիրեան` հզօրագոյն էր ՚ի մէջ նոցա, եւ քաջ պատերազմօղ. միանգամայն եւ խոհեմամիտ եւ հանճարեղ ՚ի գործ կառավարութեան. որոյ վասն եւ բազումք յայլեւայլ տեղեաց այնր աշխարհի դիմեալ էին անդր` պաշտպանել զանձինս: Այս Շահկերտ աւան ունէր ՚ի թիկնաց լեառն մի սրածայր եւ անմատչելի. յորոյ վերայ կայր շինեալ ՚ի վաղ ժամանակաց դղեակ ամուր. եւ էր այն տեղի ապաւինութեան քաղաքացւոց:
       Իբրեւ ազդ եղեւ Յովհաննու իշխանին արշաւանք Հէյտարայ. հրաման ետ վաղվաղակի հնչեցուցանել զզանգակս ՚ի քաղաքին, եւ համօրէն ազդ առնել բնակչաց` թէ գայ Հէյտար: Յայն հնչիւն ձայնից դղրդեալ քաղաքն ամենայն, եկին առհասարակ գլխաւորք նոցա առ Յովհաննէս. եւ նա հրաման ետ ամենեցուն` ժողովել զընտանիս իւրեանց, եւ զամենայն կահս եւ զկարասիս, եւ ելանել ՚ի քաղաքէն , եւ ամրանալ ՚ի վերայ լերին յանմատչելի դղեկին` բնակելով ՚ի վրանս: Եւ զի դղեակն ոչ բաւէր տանիլ զայնչափ բազմութիւն, կանգնեցին փութանակի պարիսպ առ ստորոտով դղեկին, որ հայէր ՚ի քաղաքն. եւ պատսպարեցան ՚ի մէջ պատնշին:
       Իսկ իշխանն Յովհաննէս ընտրեալ ՚ի Հայոց անտի արս կորովիս` թուով հինգ հարիւր, զինեաց զամենեսին, եւ եդ կարգ ՚ի նոսա, կացուցեալ հարիւրապետս եւ տասնապետս. եւ մարզէր զնոսին ՚ի մարտ. եւ ետ անդէն նոցին իսկ շահկերտցւոց ձուլել ռումբս պղնձիս բազում յոյժ, եւ պատրաստել զայլեւայլ գործիս պատերազմի. եւ զամենեսին քաջալերեալ սրտապնդէր: Այլ ոչ գոյր նոցա ջուր ՚ի լերին, վասն որոյ հա'րկ էր նոցա իջանել ՚ի ձորն` որ էր ՚ի ձախակողմն լերին, ընդ որ անցանէր գետ մի փոքրիկ, եւ աղբիւր մի առ ստորոտովն. բայց քանզի երկնչէին, թէ գուցէ հասեալ թշնամեաց ՚ի միւս այլ յանդիմանակաց լեառն` որ ցածագոյն էր, վտանգեսցեն զնոսա յառնուլն զջուր, շինեցին առ լերամբն աշտարակ մի. ուր եւ մտին արք իբրեւ հնգետասան` զգուշանալ եւ չտալ թոյլ թշնամեաց գալ անդր. եւ էին աւուրք ամարայնոյ:
       Գիտելով Յովհաննու` թէ բազում ժամանակս ունին մնալ ՚ի դղեկի լերինն, որով եւ պակասէր նոցա պաշար կերակրոց, զայն եւս լիով հոգացաւ. քանզի սովորութիւն էր ՚ի կողմանսն յայնոսիկ ամ յամէ տասանորդել յամենայն ժողովրդենէ զարդիւնս երկրի, եւ ժողովել ՚ի հասարակաց ամբարանոցս ընդ իշխանութեամբ քաղաքապետին, եւ ՚ի պատրաստի ունիլ` առ ՚ի տալ անցաւոր արքունի զօրաց եւ ասպատակաւորաց: Եւ ահա զայնր ամի զպատրաստեալ համբարս հանեալ բաշխեաց ամենայն ժողովրդեան` իւրաքանչիւր ըստ տանց, մինչեւ բաւեր այն նոցա ցերիս ամիսս: Եւ բաց յայսմանէ` զօրքն Յովհաննու երբեմն երբեմն յարձակէին յանկարծուստ ՚ի մօտաւոր գիւղս եւ յաւանս Պարսից. եւ յափշտակեալ զարջառս եւ զոչխարս նոցա` ածէին ՚ի բանակն:
       դ. Լուեալ Հէյտարայ, թէ ամրացեալ են շահկերտացիք ՚ի լերին. եւ գիտելով` թէ չէ ' հնար վնասել ինչ նոցա, խորհեցաւ նենգութեամբ պատրել զՅովհաննէս զմեծ իշխան նոցին: Կոչեաց առ ինքն զառաջնորդ Սուրբ Կարապետի վանուց Գողթան զշուշտակ Մկրտիչ վարդապետ, որ էր եղբայր Ղազար կաթուղիկոսին, ընդ նմին եւ զիշխանաւոր ոմն ջահկեցի Թաւար անուն. եւ եդեալ բանս ՚ի բերան նոցա` առաքեաց զնոսա դեսպան խաղաղութեան առ Յովհաննէս ՚ի դղեակ անդր: Եւ նոցա գնացեալ խօսեցան բազում ինչ ՚ի համոզել զնա. բայց քանզի գիտէր Յովհաննէս, թէ Հէյտար կամի դաւաճանութեամբ զբռամբ ածել զինքն, այլեւայլ բանիւք արձակեաց յետս զդեսպանսն. եւ ինքն առաւել եւս ամրացոյց զդղեակն, եւ քաջալերեաց զիւրսն: Եւ ջանք նորա էր այս միայն, զի մի ' ծագեսցի երկպառակութիւն ինչ ՚ի զօրս իւր, զորոյ զփորձ վնասուն առեալ էր. մանաւանդ զի կասկած ունէր յոմանց ՚ի մերձաւոր ազգականաց իւրոց. որոյ վասն ընդ ամենեսին առատութեամբ եւ քաղցրութեամբ վարէր, եւ յանկուցանէր յինքն զսիրտս զօրաց եւ ռամկաց առ հասարակ:
       Իբրեւ ետես Հէյտար, թէ ոչ յաջողեցաւ նմա խաբէութեամբ որսալ զՅովհաննէս, եւ զի գիտէր եւս զքաջութիւն շահկերտցւոց, միանգամայն եւ զամրութիւն անառիկ այնր անմատչելի դղեկին, գրեաց առ մարզպանն Դավրիժու, եւ էառ ՚ի նմանէ իւր նիզակակից զերիս նախարարս Պարսից հանդերձ այրընտիր զօրօք նոցա. եւ եկեալ բանակեցաւ գիշերային հանդէպ դղեկին ՚ի կողմն քաղաքին. ընդ նմա էր եւ որդեգրեալն նորա ուրացեալն Կարապետ Աստապատցի : ՚Ի նմին իսկ գիշերի խումբ մի ՚ի զօրացն Պարսից հատեալ ՚ի բանակէն Հէյտարայ` դիմեցին ՚ի վերայ աշտարակին, զոր շինեալ էին հայք ՚ի յանդիմանակաց լերինն. յորմէ ահաբեկ լեալ արանցն, որք պահէին զայն, թողին եւ փախեան ՚ի դղեակն: Եւ պարսիկք մտեալ անդ` սկսան հնչեցուցանել զգալարափողսն, եւ ուղղել հրացանս ՚ի վերայ դղեկին:
       Յայն հնչիւն բովանդակ բանակն Պարսից բոլորեալ առ այգեստանեօք` սկսան մարտ դնել ընդ Հայոց. եւ համօրէն զօրք նոցա իբրեւ զտարափս անձրեւաց տեղային զարճճեայ գնտակս ՚ի հայս. բայց ոչինչ վնասէին նոցա. զի ցածագոյն գոլով այն տեղի` ուղղաձիգ ոչ հասանէին ՚ի հայս գնտակք նոցա: Իսկ հայք դիւրաւ ՚ի վերուստ անտի ՚ի վայր պատերազմեալ` չարաչար հարկանէին եւ վտանգէին զնոսա:
       Եւ զի ՚ի յափշտակել Պարսից զյանդիմանակաց աշտարակն` արգելաւ Հայոց առնուլ ջուր, սմին իրի գիշերայն իջանէին ՚ի վայր ընդ ծածուկ կողմն լերին. եւ բարձեալ ջուր ամանօք` արագէին ելանել ՚ի վեր: Եւ ապա տեսեալ` թէ այն աշտարակ խոչ է ինքեանց, խորհեցան հնարիւք իմն կործանել զնա. եւ այսր աղագաւ մի ոմն ՚ի Հայոց անտի շահկերտցւոց Գրիգոր անուն` այր հսկայ եւ աներկիւղ, էառ ընդ իւր ՚ի քաջ երիտասարդաց արս տասն. եւ ընդ գաղտնի ճանապարհ հասեալ յանկարծուստ յաշտարակն` վանեաց անտի քաջութեամբ զպահապանսն Պարսից. եւ կործանեալ զորմունս աշտարակին` էջ ՚ի վայր եւ դարձաւ առ իւրսն: Ընդ այս առաւել եւս սրտմտեալ Պարսից` սկսան սաստկացուցանել զպատերազմն զաւուրս հինգ եւ վեց անընդհատ: Իսկ իշխանն Յովհաննէս քաջալերեալ զիւրսն` մեծապէս վտանգէր եւ վատթարէր զպարսիկս:
       Տուեալ ապա դադար աւուրս քանի մի ' առաւել եւս պատրաստեցան պարսիկք, եւ վառեցան իբրեւ զբոց, եւ սկսան կռուիլ ամենայն զօրութեամբ. ուր եւ ՚ի հնչել ահեղ ձայնի թնդանօթից եւ հրացանից յերկուց կողմանց` ահաբեկ լինէին եւ վատասրտեալ թուլանային բազումք եւ ոչ սակաւ վտանգ հասանէր շահկերտեցւոցն: Յայնժամ ըստ յորդորելոյն Յովհաննու` երիցունք եւ աբեղայք Հայոց, որք էին ՚ի դղեկին, ելին կացին շուրջառօք եւ խաչվառօք ՚ի վերայ պատնշին, եւ սկսան գոչել առՏէր, եւ նուազել երգս շարականաց. եւ զնշխարս սրբոց ՚ի հանդէս ածեալ` պաղատանս նուիրէին առ սրբոյն Աստուծոյ` բարեխօս եւ միջնորդ լինել առ Տէր: Եւ այնպէս կրկին քաջալերեալ ամենեցուն, եւ արիաբար մարտ եդեալ աշխատ առնէին զթշնամիս:
       ե. Իբրեւ տեսին պարսիկք, թէ անհնա'ր է առնուլ զդղեակն, եւ կամ վնասել ինչ հայոց, լուծան եւ լքան. եւ զի պակասեալ պաշար զօրաց երեցունց նախարարացն Պարսից, յորդորեցին զՀէյտար առնել հաշտութիւն ընդ հայս. եւ առաքեցին վասն այսր հրեշտակս առ Յովհաննէս: Եւ ՚ի չառնուլ նորա յանձն` զի կասկածէր, թէ գուցէ յետ հաշտութեան չարիս հասուսցէ նմա Հէյտար, նոքին իսկ երեքին նախարարք վերստին ազդ արարեալ Յովհաննու` անձամբք եկին ՚ի լեառն առանց զօրաց` երկու երկու սպասաւորօք եւեթ, զի խօսեսցին ընդ Յովհաննու եւ կացուսցեն զնա անկասկած ՚ի կողմանէ Հէյտարայ: Այլ յառաջ քան զհասանել նոցա` անդէն վաղվաղակի հրամայեաց Յովհաննէս զօրաց իւրոց` կարգիլ ըստ օրինի. դասաւորեալ զնոսա առ արտաքին պատնշաւ դղեկին խումբս խումբս. եւ զինուց հանդիսիւ բոլորեալ զարդարեաց շուրջանակի զպատնէշն. եւ ինքն ճեմէր եւ յօրինէր զամենեսին` ահեղ շքով երեւիլ ՚ի գալստեան նախարարացն Պարսից: Եւ իբրեւ ելին նոքա ՚ի վեր, իջեւանեցոյց զնոսա արտաքոյ պատնշին ՚ի փառաւոր վրանի միում, զոր պատրաստեալ էր վասն նոցա. եւ հրաման ետ առնել նոցա ընդունելութիւն մեծ. այլ ինքն ոչ կամեցաւ յանդիման լինել նոցա. զի տակաւին չէր յապահովի. եւ առաքեաց փոխանակ իւր պատասխանի առնել բանից նոցին զերեւելի այրն զԱղեքսանդր Շոռոթեցի Աղամալեանց. զի էր նա հանճարամիտ եւ զգաստ ՚ի խօսս. եւ էր մին ՚ի նոցանէ, զորս զրկեաց յաչաց Մէհէմմէտի Ղուլիխանն հրամանաւ Թահմազայ:
       Եկեալ Աղեքսանդրի ՚ի վրան անդր` իմաստուն բանիւք առաջի եդ երեցունց նախարարացն զպատճառ ընդդիմանալոյ Հայոց Հէյտարայ. եւ յաւել եւս ասել, թէ վասն անիրաւութեանցն` զոր արարեալ էր նորա ընդ մեզ, ամբաստան եղաք զնմանէ առ Իպրահիմ շահն. եւ շահն ընկէց զնա յիշխանութենէ Նախջուանայ. եւ այժմ գիտեմք` զի նա յաղագս այսր պատճառի ոխ սաստիկ ունի ընդ մեզ. որոյ վասն չեմք ապահով ՚ի նմանէ. մանաւանդ զի լուաք` զոր ինչ միանգամ հասոյց Հայոց ՚ի գալ իւրում այժմ ՚ի Նախջուան: Ուղիղ դատեցան նախարարք Պարսից զբանս նորա. այլ այժմ ասեն հաճեալ եւ հաւանեալ է Հէյտար հաշտիլ ընդ ձեզ. եւ ոչ եւս ունի առնել ինչ չար. եւ մեք այսմ ձեզ երաշխաւոր եմք. եւ գրեմք վասն այսր եւ ծանուցանեմք նաեւ մարզպանին Դավրեժու . յորմէ ակնածեալ նորա` չկարէ ինչ վնասել ձեզ:
       Այլ զի մեծ իշխանն Յովհաննէս չէր հաւան ընդ բան հաշտութեան, յերկարիլ խօսից ՚ի մէջ նոցա, անկաւ երկպառակութիւն ՚ի հայս. ոմանք զհաշտութին կամէին` մանաւանդ ազգականքն Յովհաննու, եւ ոմանք միաբան մնացեալ ընդ նմա` չառնուին յանձն: Զայսպիսի երկպառակութիւն նոցա տեսեալ Յովհաննու` լքաւ եւ բեկաւ սիրտ նորա. եւ գիտաց, թէ ոչ եւս կարէ զդէմ ունիլ Պարսից պատերազմու. վասն որոյ զիջաւ եւ ինքն եւ ակամայ կամօք յանձն էառ հաշտիլ, եւ հնազանդիլ հէյտարայ. բայց այսու դաշամբ, զի մի ' երբէք ստիպեսցի յանդիման լինել նմա: Եւ Հէյտար եւս եդ պայման, զի ընտանիք նորա եկեալ բնակեսցին ՚ի Նախջուան. որպէս զի բարձցի կասկած միւսանգամ ապստամբելոյ նորա ՚ի նմանէ. նոյնպէս եդ եւ զայս պայման` զի եւ այլք ոմանք ՚ի համախոհից նորա` ՚ի մեծամեծացն Հայոց ՚ի Նախջուան ունիցին զբնակութիւն իւրեանց: ՚Ի հաստատիլ բանի հաշտութեան` կոչեաց առ ինքն Հէյտար զԱղէքսանդր Աղամալեանց. եւ ՚ի յանդիման լինել նորա առաջի իւր` գրգռեցան ոգիք նորա. եւ անդէն ժխտեաց դաշինն. եւ ասէ ցնա. գիտե՞ս, զի'նչ ինչ գործեալ է քո ընդ իս. յո՞ր պատիժ պատուհասի այժմ չիցէ արժան մատնել զքեզ: Պատասխանի ետ Աղեքսանդր, եւ ասէ. չունիմ ինչ ասել, զոր ինչ եւ կամիս, արա ' ընդ իս: Եւ ՚ի խրոխտալ հէյտարայ ՚ի վերայ նորա, մեղադիր եղեն նմա երեքին նախարարք, եւ զերծուցին զայրն ՚ի ձեռաց նորա. մեք ասեն միջնորդ եղաք հաշտութեան եւ յերաշխի կացուցաք զանձինս. վասն որոյ խնդրեմք խաղաղութեամբ կալ այսուհետեւ ընդ սա եւ ընդ այլ հայս: Զիջեալ ընդ այս Հէյտարայ` արձակեաց յիւրմէ զԱղեքսանդր. եւ առեալ զբանակ իւր ` ել եւ գնաց ՚ի Նախջուան. եւ հայք իջին ՚ի դղեկէ անտի ՚ի Շահկերտ. եւ այլք գնացին ՚ի քաղաքս իւրեանց. եւ ոմանք եկին ՚ի քաղաքն Նախջուանայ:
       Այլ Հէյտար ունելով ՚ի սրտի բորբոքումն ատելութեան ընդդէմ Յովհաննու` հրաւիրեաց զնա քաղցր բանիւք գալ ՚ի տեսութիւն իւր, եւ ծանր երդմամբ արար զնա աներկեւան: Եւ Յովհաննու տեսեալ, թէ ընտանիք իւր ՚ի քաղաքի անդ են, եւ ինքն այլուր դեգերի թափառական, յետ բազում խոստմանց Հէյտարայ եկն ՚ի Նախջուան : Եւ Հէյտար արար նմա եւ մեծամեծաց նորա յաւուր միում ընդունելութիւն մեծ. եւ արբոյց նմա ՚ի սեղանի անդ դեղ մահու: Յորմէ երկուցեալ եւ այլոց շահկերտցւոց ընկերացն Յովհաննու` խոյս ետուն եւ փախեան ՚ի կողմանս Կապանոյ, որ է Ղափան. եւ գրգռեցին զՖանամ խան` որ տիրէր յայնոսիկ կողմանս` տալ պատերազմ ընդ Հէյտարայ. բայց զկնի սակաւուց եղեւ հաշտութիւն ՚ի մէջ նոցա: