Վասն
Լեւոնի
որդւոյ
Օշնի
զայս
ինչ
արժանի
է
ծանուցանել.
զի
որ
ինչ
եղեն
յաւուրս
սորա
յարձակմունք
Թեմուրտաշայ
՚ի
Կիւլիկիա,
եւ
այլ
պատերազմունք,
այլեւայլ
օրինակաւ
աւանդին:
Իսկ
Ներսէս
Պալիենց
գրէ
այսպէս.
*«Յամի
1321.
բռնանայր
թաթար
Տամուրտաշն,
որ
էր
պարոն
Հոռմոց
երկրին,
զկնի
մահուանն
բարեպաշտ
թագաւորին
Հայոց
Օշնի,
որ
փոխեցաւ
յաստեացս,
եւ
եթող
զորդի
իւր
Լեւոն
տղայ
ամաց,
եւ
զի
իշխանքն
կառավարեսցեն
զթագաւորութիւն`
մինչ
տղայն
՚ի
հասակ
գայցէ:
Յորում
ժամանակի
ասացեալ
Տամուրտաշն
բազում
հեծելօք
աւելի
քան
զերեսուն
հազար,
եւ
բազում
հետեւակօք`
այսինքն
ամենայն
օրտուիւն
իւր,
ակամայ
եւ
բռնութեամբ
՚ի
յաշխարհն
Հայոց
՚ի
Կիւլիկիա
մտաւ.
եւ
բազում
աւեր
արար
եւ
սպանութիւնս
եւ
աւար.
եւ
բազում
ջան
եդ
`
եթէ
ամրոց
ինչ
կարիցէ
առնուլ,
բայց
ոչ
կարաց:
Այլ
եւ
՚ի
նոյն
հայերոյն
թաթարնին
բազում
պակասութիւն
եւ
կորուստ
՚ի
յոմանս
անցս
եւ
՚ի
կիրճս
ընկալան.
եւ
եթէ
ոչ
էր
լեալ`
զի
ասէր
Տամուրտաշն,
եթէ
սիրելաբար
եւ
՚ի
տեսութիւն
եմ
եկեալ,
եւ
վասն
այն
զի
երկնչէին
հայերն
յայտնի
վնասել
թաթարին.
թէ
չէ
'`
զամենայն
կոտորեալ
էին
եւ
սպառեալ:
Եւ
իբր
Տամուրտաշն
՚ի
Հայոց
՚ի
ձմերայնոյ
գոլով,
՚ի
գարուն
մերձակայ
յապրիլի.
20.
զօրքն
սուլտանին
քառասուն
հազար
հեծեալս,
եւ
այլ
այնչափ
հետեւակս
եկն
՚ի
նոյն
երկիրն
Հայոց.
եւ
եկեալք
՚ի
քաղաքն
Էգիոյ`
որ
է
Այաս,
յերկրորդ
օրն`
յօր
տօնի
սրբոյն
Գէորգայ.
23
ապրիլի.
առին
զՄինայի
բերդն .
զի
ծովն
ցամաքեցաւ
եւ
՚ի
ներս
գնաց.
եւ
այլազգիքն
՚ի
ծովէն
եկին,
եւ
կտրեցին
զճանապարհն`
որ
՚ի
Ներսի
բերդն.
եւ
ծովն
ոչ
ոք
չկարէր
գնալ.
եւ
գերեցին
անդ
բազում
անթիւ
անձինք.
եւ
անբաւ
աւար
առին:
Եւ
ապա
նստան
սղարելով`
՚ի
վերայ
ներսի
բերդին.
եդին
բաբան,
եւ
զամենայն
՚ի
փուլ
ածին,
եւ
զամենայն
գրունս,
եւ
զՊէչքայաթսն
քաղաքին
բերեալ
կարմուճ
կապեցին
ընդ
ծովն
՚ի
ներս`
մինչեւ
եկին
մօտ
պարսպի
բերդին.
եւ
նետախորով
առնէին
զմարդիկքն,
որ
քայլէին
՚ի
դրանն
կողմն
դղեկին.
որով
յամենայն
կողմանց
սաստկացաւ
մարտն:
Այլեւ
թագաւորն
Կիպրոսի
առաքեաց
Խալէս
ինն
յօգնութիւն
քրիստոնէիցն.
որք
կորստեան
եղեն
պատճառ`
քան
փրկութեան,
քանզի
զամենայն
ոք`
որ
փախչէին
՚ի
բերդէն,
ընդունէին.
եւ
առնուին
զամենայն
ինչս
եւս.
որ
լինէր
իսկ,
զի
ոչ
ոք
ոչ
մնաց
՚ի
բերդն
՚ի
քաղաքացեացն,
այլ`
իւրեանց
ընչիւքն
գնացին
՚ի
Խալէքն:
Իբր
այս
լինէր ,
՚ի
գիշերի
հուր
արկին
՚ի
բերդն
եւ
թողեալ
՚ի
բաց
գնացին
ընդ
ծովն.
այսպէս
կորեաւ
Այաս
երկոքին
բերդովն
իւր`
գերեալ
յայլազգեացն:
Զայս
աղէտ
կսկծանաց
իբրեւ
լսէր
պապն
Ճուաննէս
առաքեաց
երեսուն
հազար
ֆլօրինս
ոսկոյ.
զի
դարձեալ
շինեսցէն
զբերդն
Այասոյ.
որ
եւ
առեալ
զայն
Հայոց,
եւ
բազում
ուժաւ
ելին
՚ի
վերա.
եւ
շինեցին
զբերդսն
զայնոսիկ
առաւել
յոյժ
ամրագոյն
եւ
բարձրագոյն:
Եւ
եկաց
իբր
զամս
ԺԶ.
եւ
ապա
՚ի
ժամանակս
պապութեան
Պենէտիքդոսի
դարձեալ
եկին
այլազգիքն
մեծաւ
սաստիւ,
զի
զամենայն
հայք
առցեն,
որ
երկուցեալ
հայերոյն`
կամաւ
ետուն
զԱյաս
եւ
զամենայն
բերդսն
եւ
զերկիրն`
որ
իւրեանց
կողմէ
Ջահուն
գետոյն.
զոր
առեալ
ունին
այլազգիքն
մինչեւ
ցայսօր
»:
Յայսոսիկ
բանս
սորա
թէպէտեւ
փոքր
մի
տարբերութիւն
գտանի
՚ի
գրութենէ
այլոց
պատմաբանից`
ըստ
որոց
եդեալ
է
մեր
՚ի
պատմութեան,
բայց
դիւրաւ
միաբանի.
որպէս
եւ
կարեն
տեսանել
ընթերցօղք
բաղդատութեամբ
իրերաց:
