Յուշարձան Ապրիլ տասնըմէկի

30. ՎԱՐԴԳԷՍ (ՅՈՎՀ. ՍԷՐԷՆԿԻՒԼԵԱՆ). —

Ծնած է Կարին 1871ին։ Նխն. կրթութիւնը հոն ստանալէ վերջ՝ ուսուցչութեամբ կը պարապի ատէն մը։ 90ի Կարնոյ Մայիսեան ցոյցին մասնակցելով կը ձերբակալուի, ապա ներման կ’արժանանայ։ Նոյն տարւոյն վերջերը Պօլիս գալուն՝ կը վարէ ուսուցչ. պաշտօններ, որոնցմէ յիշատակելի է Կէտիկ Փաշայի ազգ. վարժարանի իր տեսչութիւնը, երբ «Յ. Զարմայր» ծածկանունը կը կրէր։ 1892ին կը մտնէ Հ. Յ. Դաշնակցութեան մէջ եւ իր գործօն մասնակցութեան հետեւանօք կը բանտարկուի վերջապէս։ Բաբգէն Սիւնիի ղեկավարութեամբ Օսմ. Պանքայի Օգոստոսի ցոյցին մասնակցող 19 հոգինոց խումբէն (որ յետոյ «Ժիռօնտ» պահականաւով Մարսիլիա ղրկուեցաւ՝ Նէլիտօֆի միջամտութեամբ։ Ժընէվ, Պուլկարիա եւ Կովկաս մնալով, Վարդգէս 1899 Հոկտ. ին կ’անցնի Վան, ուր, ոստիկանական հսկողութենէ կարելի եղածին չափ խոյս տալով՝ թագնաբար կը նուիրուի նորէն «Սուրբւ Գործ»ին, մինչեւ 5 Յունվար 1903, եւ — մատնութեան մը զոհ — սրունքէն վիրաւոր ձերբակալուած մահուան կը դատապարտուի, բայց ֆրնս. բարեկամներու ազգեցութեամբ՝ տրուած վճիռը կը վերածուի ցկեանս թիապարտութեան։ 1907ին Արդընի Մատէն, յաջորդ տարին Տիարպէքիր՝ բանտէ բանտ տաժանագին կեանք մը քաշկռտելով, Վրայ կը հասնի Սահմանադրութիւնը։ Ազատութիւնը վերագտած՝ Պօլիս կ’առնէ շունչը։ Կ’ընտրուի ազգ. երեսփոխան Սկիւտարէն, իսկ մէպուս՝ իր ծննդավայրէն։ Օսմ. Բառլամէնթին մէջ իր ձայնը գոռացած է միշտ, եւ ինք պատուհաս մը դարձած՝ թուրք ազգայնամոլ ընկերներու աչքին, անկեղծ եւ անվերապահ իր խօսելակերպին պատճառաւ։ Տեղական հայ եւ օտար լրագիրներ օրը օրին սիւնակներ կը նուիրէին, իր յարուցած զգայացունց վէճերուն արձագանգն ըլլալով։ — Ապրիլ 11ի Մեծ Կարաւանէն վերջն էր որ այս աննկուն հասարակական գործիքն ալ աքսորի ցուպը ձեռք կ’առնէ — Զօհրապի հետ ընկերովի, — եղերականօրէն անփառունակ անհետելով միասին։