Համով֊հոտով

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Ազգագրութիւն Գեղարուեստական գրականութիւն

Ը. ԱՂԲԻՒՐԻ ՀԱՐՍՆ
       Երեք քոյրեր կային։ Ատոնց մայր գնաց հագուստ գնելու իր աղջիկներուն։ Պզտիկի համար մոռցաւ գնել։ Դառնալուն նստաւ աղբիւրի մը վրայ, միտքն էկաւ ու «թը՜շ» արաց։ Հալեւոր մի աղբիւրի ակնէն դուրս էլաւ, հարցուց թէ. «Ինչո՞ւ թը՜շ արիր»։ Կնիկն ասաց. «Պզտիկ աղջկանս հագուստ գնել մոռցեր էի, միտքս ինկաւ, ափսոսացի»։
       «Գնա, - ասաց հալեւոր, - առ աղջիկդ բեր. Թը՜շ արա, ես անոր հագուստ կուտամ»։ Մայրն ու աղջիկն էկան։ «Թը՜շ» արաց մայրն։ Հալեւորն էլաւ, առաւ աղջիկն ու տարաւ ներս։ Մայրը հազար դիր թը՜շ արաց, ո՛չ հալեւորն էլաւ, ո՛չ աղջիկ։ Դարձաւ իր տունը։ Ամիս մ’երկու մնաց, էկաւ մայրը, թը՜շ արաց, հալեւորն էլաւ, դարձաւ իր տղային, ասաց, թէ. «Զօքանչդ էկեր է իր աղջկան երեւան»։ Տղան ասաց. «Տար քո հարս, թող երթայ մէրանց դարձ»։ Աղջկան ալ ապսպրեց, որ ինքն պիտի գայ, երթայ։
       Աղջիկ զարդարուն հարս մի եղեր էր։ Մօր ձեռքը պագեց, հետը գնաց։ Խնդրեց, թէ. «Մա՛, իմ սենեակն ուրիշ արա»։ Մայրն ալ զատ սենեակ տուաւ աղջկան։ Տղան ամէն իրիկուն կաքաւի հալաւ հագած կը թռէր, կուգար։ Աղջիկը լուսանցոյցէն ներս կ’առնէր, սենեկին դուռը կը փակուէր, ու ամէն առաւօտուն՝ աղօթրանէն առաջ, կաքաւը կը թռէր, կ’երթար։
       Երկու քոյրեր չարացեր էին պզտիի երջանկութեան վրայ։ Խօսք մէկ արին, ածելիներ գնեցին, բերին լուսանցոյցի շուրջը շարեցին։ Իրիկուն էկաւ կաքաւ, թեւերը ծալելուն՝ ածելիներուն դպաւ եւ մարմինը կտրտուեցաւ։ Արիւնաթաթախ հազիւ դարձաւ իր աղբիւրը, վրէժ պահեց աղջկան. գիտէր, թէ նա արած էր այդ բանը։ Աղջիկ տեսաւ, որ չորս-հինգ օր է կաքաւ չը գար, էլաւ, առաւ իր մայրը, գնացին աղբիւրը։ Թը՛շ արին, հալւորն էկաւ դուրս, գնաց, տղային ասաց, թէ. «Քո կնիկն ու զօքանչն էկեր են»։ Տղան հօրն ասաց. «Էլի՛, քո արծւոյ հալաւ հագիր, աղջիկն առ թեւերուդ, թալէ՛, թող հասնի անվէրի ու անասուն չօլեր»։ Կը թալէ՜։ Աղջիկ կ’ընկնի աւազի վրայ, ողջ կը մնայ։
       «Տէ՛ր Աստուած, իմ մեղն ի՞նչ էր», - կ’ասէ աղջիկ ու, արիւն-արստուք թափելով, դէս ու դէն կը թափառի։ Իրիկուան մթուն աւազի տակ կը ծածկուի, կը պառկի։ Կը տեսնայ, որ երկու դավրիշ էկան, քիչ մը հեռու նստան, շըւացի՜ն ու պէտ-պէտ օձեր ժողվեցին իրենց բոլորը։ Նստան խորհուրդ, հազար ու մէկ ցաւի եւ վէրքի դեղ ու դարմանի վրայ հարցումներ արին, պատրաստեցին։ Ածելիի կտրտածի համար ալ ըսին. «Տղաբեր կնկան կաթնով լուանան եւ երիտասարդ կնկան երակի արիւնը չորցընեն, փոշին վրան ցանեն, երեք անգամին կ’ողջըննայ»։
       Աղջիկն է, առաւօտուն Աստուած կը կանչէ, կ’ինկնի ճանապարհ։ Շատ կուգայ, քիչ կուգայ, կը հասնի իր աշխարհ։ Կ’երթայ տուներէն կնկան կաթն կը մուրայ, իր թեւէն ալ երակ մի կը բանայ, արիւնը կը չորցընէ, կ’առնէ կաթն ու արեան փոշին, կ’երթայ աղբիւրին գլուխը։ Թը՜շ կ’անէ, հալեւոր կուգայ. «Ի՞նչ է»։ «Ես բժիշկ եմ, - կ’ըսէ, - դեղերս մոռցեր էի գեղը, թը՛շ արի»։ Հալեւոր տղային պատմեց, թէ. «Հողի աշխարհէն բժիշկ մի նստեր աղբիւրը, կ’ուզե՞ս բերեմ, քեզ դեղէ»։ «Բե՛ր», - կ’ասէ։
       Աղջիկ գնաց ներս, վեր դիր արաց հիւանդը։ «Ես կ’ողջցնեմ քեզ», - ասաց։ Կաթնով լուաց, արիւնի փոշին ցանեց, ռընդկիկ մի ողջընցաւ։ Տղան ասաց. «Ի՞նչ տամ քո աշխատանքին»։ «Ես բան չեմ առներ, - ասաց բժիշկ, - իմ անունս միտքդ պահէ»։ «Ի՞նչ է քո անուն», - հարցուց։ «Իմ անուն Խնկապրակ է», - ասաց։ «Այդ իմ կնկան անունն է», - ասաց տղան։ «Ես քո կնիկն եմ», - ասաց, իլաց, ընկաւ վըզով ու գլխէն անցածներ պատմեց։ Իրար սիրեցին ու դեռ սիրով կ’ապրին յաւիտեանս յաւիտենից։