Համով֊հոտով

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Ազգագրութիւն Գեղարուեստական գրականութիւն

Ե. ՉՈՒԱՆՈՎ ԲԱՂԴԻ ՀԱՍԱԾ
       Կ’եղնայ, չեղնայ մենծ զանգին մարդ մի։ Էս մարդ ունի տղայ մի, տղան ահպապ ու արխատաշներ շատ ունի։ Ըմըն օր էդոնց դավաթ կ’էնէ ու ինքն քար մը լէ չ’էնի։ Էս պապէ կի հիա, քի էս տղան իր անցմանէն սօնէ փարաներ ու ըռզակէ մըն թըմցնէ ու խեղճ մըն եղնայ. ի՛նչ գըտար քի կը խրատէ զընքըկի, չ’եղնա՜ր։ Սօնէ կը ֆըքրի էս պապէ ճար մի, որ իր մեռնելէն սօնէ տղան խեղճ չ’եղնայ, իր տան մէկ օտայի առիքէն երկու թախթակ կը հանէ ու փարչ մի ըլլինք ըմանընա գըտար ոսկի կը լըլայ, կը դնէ առիքէ ու թախթակներ երկու հատ մըխով կէնա տեղէ կը կպցնէ, պզտիկ հալկա մի կը զարնէ թախթակներու օրթալըղէ ու էն հալկայէն չուան մի կը կախէ։ Եբ կ’իգայ մեռնելու, կը կանչէ տղան, կ’ըսէ իրան. «Տղաս, ես մըն մեռնիմ արթուխ, քըզիկի սօնքի խրատ մի մըն իտամ, դուն լէ, կը գերեկնամ քեզի, քի կատրես։ Եբ քու փարաներիդ բիթուն կը թըմմի, խեղճ կ’եղնաս ու ազիադի մէջ կը մնաս իսա, գնա էն կախած սի չուանէն կախուի, փրթի», - կ’ըսէ ու կը մեռնի։
       Տղան ինչ ղտար քի էս խրատէ կը բռնէ, ֆագաթ ինք իր ճամբէն զատ չը մնայ։ Ատենէ մի սօնէ, գալ զաման, գէթ զաման, ինչ որ ունի կը թըմըմցընէ, թայի տան աման չամանէ ու աւելէ վարանա գատար, արխատաշներ լէ կը տըսնան, քի բան չի մնաց տղի քովէ, իրես կ’ոլըրեն իրնէն։ Տղան մաճպուր կ’եղնայ երթալ համլութին էնելու, հաց մի ճարելու հմար։ Օր մի արխատաշներէն մէկէ կ’ըսէ իրան. «Ըսօր մըն երթանք քօշկէ, էկօ դուն լէ»։ Խօսք կիտայ, կ’երթայ, կ’առնէ միսէ քաբաբցու՝ ձեռքէ պարապ չ’երթալու հմար։ Ճամբան ջուր խմելու կ’երթայ, միսէ կը դնէ քարու մի վրայ, վերէն կ’իջնայ չալաղան մի, կ’առնէ միսէ ու կը թըռնայ։ Տղան կը հայրի՜ կը մնայ, կը բաշլի, ֆըքրիլէ քի՝ երթամ, չ’երթամ, կը հիա, քի կէս ճամբէն դառնալ չ’եղնայ, կ’երթայ դըպա քէօշկէ։ Արխատաշներ տըսնան, քի կը բաշլին ահքամ էնիլ խնդալէ ու կ’ըսեն. «Օղուլ, պարապ ձեռք չամչցա՞ր էկար, հիչ տակըլ բան մի ման մի, առներ ի գէր»։ Կը դառնայ տղան կ’ըսէ. «Միսէ առիրի, ճամբէն չալաղան էկաւ, քընթեց տարաւ»։ Արխատաշներ էն ղտար կը խնդան, էն ղտար կ’էնին, թայի քի տղան կը սեպէ փախնիլէ։ Կ’իգայ տանէ, կը բաշլի ֆըքրիլէ։ Ժում լէ գավգավըլ կ’ինկնի միտքէ պապու խօսքէ, համա, տղան կ’ըսէ. «Ըսօրուոնէ աղէկ օր չը կայ կախուելու»։ Կ’ելլայ կ’երթայ պապու ըսած օտէնի, կը դնէ քուրսի մի, կ’ելլայ վրան, չուանէ կ’անցընէ վիզէ, քուրսին լէ ճըւօքէ կը հրէ մէկ դեհ ու կը կախուի։ Տահա չը խեղդուած՝ կը փրթին առիքի թախթըկներ, կ’ընկնի վար։ Մէկլէ կը հիա քի, ի՛նչ հիա, փառչ մի ըլնլիք ոսկի կ’ընկնի գետին։ Տղան հոն տեղիկ տուշունմիշ կ’եղնայ հօր աղէկութիւն, կը ձգէ միտքէ պապու խրատէ, կը ժողվէ ոսկինէ, խելքէ գլօխէ կը թօփէ, կը բաշլէ իր գործին հիալէ։