ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԱՐԱՐԱԾՈՑ ԳՐՈՑ ԵՂԻՇԷԻ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ

ՃԳ (ԿԹ)
       ԽԲ. 9-ԽԷ. 12
       1 Զել եւ զմուտ, ասէ, դիտել եկեալ էք . եւ այնպէս լինելոց էր, մտանել եւ ելանել կայր առաջի նոցա։
       2 Յիշեաց զերազն, որ առաջին տեսեալ ` զմոռացեալն ։ 3 Ուստի՞ գայք, ասէ. յորքա՞ն բարձրութենէ աւագութեան գայք կրսերոյս երկիր պագանէք։ 4 Խոշտանգէ, եւ դնէ զնոսա ի բանտի զերիս աւուրս , զի աստեն յանցաւորքս քաւեսցին աստ գտանելով զանձինս որպէս եւ եղեւ։ 5 Այո, ասեն, ի մեղս եմք, զի զնեղութիւն ոգւոյն Յովսէփայ թողաք ի նմա յորժամ աղաչերն։ 6 Եւ Ռոբէն զիւրն ասեր ` զերիս աւուրս անսուաղ եկաց Յովսէփ ի գբին Զաբուղոն ասեալ է ի կտակն` վճարէ զայն Յովսէփ ոչ անսուաղ, զի մարդասէր է դատաւորն, իսկ ի խորհրդին երրորդին պատկառեալ հանէ ի բանտէն եւ մխիթարել կամելով զինքն երկեղած ասէ յԱստուծոյ , զի մի երկիցեն։ 7 ԶՇմաւոն կապէ եւ դնէ ի բանտի, զի առաւել նախանձէր ընդ նմա, զոր ասէ Գադ` թե ես եւ Շմաւոն վաճառեցաք զՅովսէփ։ 8 Եւ վաթսուն աւր գաւսացաւ աջն Շմաւոնի եւ մետասան ամիս ցաւեաց լեարդ իմ, ասէ, վասն զի ատէր զՅովսէփ, զի որով մեղանչէ մարդ նովիմբ խրատի։
       9 Չոգան հացիւն եւ գնովն եւ պաշարով առ հայրն, եւ պատմեցին զանցսն։ 10 Եւ նա ասաց. Յովսէփ չէ ի միջի, Շմաւոն չէ ի միջի եւ զԲենիամի՞ն եւս առնուցուք։ 11 Յիս եղեւ այս ամենայն (ԽԲ 36) : 12 Յայտ է ուրախականքն ի տղայութիւն եւ տրտմականքս ի ծերութեանս , քանզի չար եւ բարի ոչ խառնին ընդ միմեանս, այլ տեղի տան միմեանց , ընդ որ հիանայ, այլ եւ ի մի հոգի լինին իմաստք ամենայն յաւիտենի ։
       13 Արդ , հարկ սովոյն ստիպէ զԻսրայել եւ վստահանա զորդիսն ի համեստ խելացիսն յՌոբէն եւ ի Յուդա եւ յղէ պատարագաւք։
       14 Ռետին դեղ, որ ի Գաղաադ լինի ի ծաղիկս եւ յարմատս, կամ ամբրաւ կամ շաքար որպէս ասեն , որ ի մեղրէ եւ կամ ի կորեկանէ կազմեցաւ յետոյ եւ զայլսն։ 15 Աստուած իմ, ասէ, տացէ ձեզ շնորհս առաջի առնն, յիշէ եւ զշնորհսն, զոր ինքն եգիտ առաջի ամենայն ումեք։
       16 Չոգան յանդիման եղեն Յովսէփայ , զոր տեսեալ, ետ տանել ի տուն, զի ընդ նմա ուտելոց են։ 17 Եւ նոքա խղճիւ մտաց կարծեին ի բանտ երթալ, զի որ յարտաքուստ երկնչի ` յամուր մտանէ, եւ որ ինքն ունի զկշտամբիչն` ոչ գոյ նմա հնար խաղաղութեան։ 18 Թեպետ հազարապետն քաջալերեաց, սակայն երկնչեին։
       19 Եկն Յովսէփ եւ մատուցին զպատարագն եւ երկիրպագին ի վերայ երեսաց (ԽԳ 26). թեպէտ եւ արեգակն եւ լուսինն չէին անդր , մետասան աստեղքն ծեծեն զգլուխս իւրեանց ընդ երկիր այնմ, յորմէ խրտչեին։ 20 Արդ, պաշտեն զնա պատարագաւք եւ երկրպագութեամբ եւ դեռ երազքն չէն ի գլուխ ելեալ։ 21 Հարցանէ. Հայրն ձեր ծերունի կեա՞, եւ ա՞յդ է եղբայրն ձեր (ԽԳ 27-29) ։ 22 Եւ աւրհնեաց զնոսա յԱստուծոյ կենդանւոյ եւ խանդաղատեցաւ, եւ գալարեին աղիք նորա եւ մտեալ ի սենեակ ելաց։
       23 Բնական գութք մարդոյ մասն ունին յԱստուծոյ սիրոյն, բնականն` առ ընդանիս եւ աստուածականն` առ աւտարս։ 24 Եւ պնդեալ զինքն ել առ նոսա եւ առեալ զսկիհն արծաթի հարկանէր մատամբն եւ նստուցանէր զեղբայրսն ըստ աւագութեան եւ կրսերութեան։ 25 Եւ զարմանային յոյժ, թե զիա՞րդ հմայէ եւ առին մասունս պարգեւի։
       26 Եւ մեծացաւ մասն Բենիամինի (ԽԳ 34) , զի համամայր էր նմա։ 27 Իսկ եգիպտացիքն առանձինն նստան յուտել, զի գարշեին եգիպտացիքն ի կերակրոց նոցա, զի զԱստուածս նոցա ուտեին։
       28 Իսկ յետոյ լցան ամանք ցորենւոյ նոցա, արծաթովն իւրեանց, եւ սկիհն եդեալ յաման կրսերոյն ։ 29 Եւ հասեալ հազարապետն կշտամբեր մինչեւ եգիտ, եւ պարտաւորեալ դարձան անդրէն։ 30 Ետես Յովսէփ զեղբարսն իւր եւ իբրեւ զանդաստան մի պարարտ` փշոտեալ եւ մոլախոտեալ յանգործութենէ, եւ ջանայ քաղել զփուշսն եւ պիտանիս գործել եւ ապա սերմանել զպիտանին։
       31 Դառնան անդրէն եւ աղերսէ Յուդա եւ զինքն տայ փոխանակ ծառայ յաւիտեան։ 32 Եւ նա ասէ` ո՞չ գիտէք եթե հմայելով հմայէմ , այս ինքն` չթաքչի ինչ յինէն, եւ սկիհն գործի իմն է իմացութեան, որ է կողոմելով ընտրութիւն։
       33 Ապա հարկեալ Յուդայի խոստովանի զյանցանսն զոր հաւրն ետուն գոյժ վասն նմա` գազանակուր լինելոյ , եւ թէ մինչեւ ցայժմն ոչ տեսանեմ նշանակեալ, թե յուսով սպասէ ելից երազոյն։
       34 Իսկ յետ խոստովանութեանն քաղցեաւ սպին ի սրտէն եւ հանեալ զեգիպտացիսն, զի մի լուիցեն զասելն, թե` Ես եմ Յովսէփն, զոր դուքն վաճառեցիք ։ 35 Եւ ի չհանդուրժելն ելաց յորդ ձայնիւ, մինչեւ լուեալ եգիպտացիքն եթե եկին եղբարքն Յովսէփայ ։ 36 Մի տրտմիք, ասէ, զի Աստուած առաքեաց զիս այսր։ 37 Խնամոցն Աստուծոյ տայ եւ ոչ նոցա չարութեան ։
       38 Եւ այն վասն ձեր, ասէ, թողուլ ձեզ զաւակ, այլ եւս հինգ ամ եւ ոչ եւս ասէ լինի սերմն եւ հունձք. թերեւս երաշտ էր եւ ոչ գոյր անձրեւ եւ գետն Եգիպտոսի ոչ ելանէր ոռոգանել երկիրն, զի ծանիցեն ամենայն երկիր զամենակալն Աստուած ի ձեռն հաւատարմին իւրոյ Յովսեփայ։
       39 Ազդ եղեւ ի տունն Փարաւոնի (ԽԵ 2), եւ խնդաց յոյժ, զի մինն, ասէ, թէ այնքան բարի եղեւ , որ՞ չափ շնորհք զեղուցուն ի գալ աւրհնեալ ազգին յերկիրս յայս ի մեզ ։ 40 Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Ասա՛ ցեղբարսն քո` (ԽԵ 17) գալ այսրէն հարբն իւրեանց եւ ուտել զուղեղ երկրիս, որ էր պարարտ երկրին Գեսեմ եւ Արաբիա, զի մասն է նա երջանիկն Արաբիոյ.
       Եւ տալ սայլս կանանց եւ մանկանց (ԽԵ 19). եւ թե մնա ինչ ի տեղւոջն` չագահել ինչ ի փոքրն վասն յուսոյն մեծի։
       41 Եւ յետ Յովսէփ տասն էշս եւ տասն ջորի, նպարակաւորս եւ պաշարաբարձս։ 42 Եւ չոգան առ հայրն եւ պատմեցին, եւ զարմացաւ յոյժ, զի ոչ հաւատայր (ԽԵ 26)։
       43 Կիրք են բնութեանս մեծաց եւ կարաւտելի բարեաց ոչ հաւատալ . Եւ թե զիա՞րդ թագոյց Տէր ի նմանէ. յայտ է, զի մի' խափանեսցին առաջարկութիւնք խնամոցն Աստուծոյ։ 44 Զի գուժատուքն աւետատուք լինեին։ 45 Զի պատմուճանն ծաղկեա արեամբ թաւթափեալ գուշակէր զմահ նորա, եւ պատմուճանն զառնաւուխտ Բենիամենի` կենաց տայր աւետիս։
       46 Չիք աւր այնմ աւուր նման , բայց թե աւր յարութեան, յորժամ մեռեալք եւ կենդանիք առհասարակ լսիցեն զձայն փողոյն, որպէս անդ զձայն սայլիցն առհասարակ, որում հաւատացեալ արծարծեցաւ հոգին Յակոբայ եւ ասէ . մեծ է ինձ (ԽԵ 28) այս քան զամենայն պարգւսն, զոր ետ ինձ Աստուած, եթե տակաւին կենդանի է որդին իմ երթայց տեսաց մինչ չեւ մեռեալ իցեմ (ԽԵ 28)։
       47 Չուեցին գնացին, Յակոբ ի սէրն Յովսէփն եւ ամենայն բանականքն ` լիութիւն հացին։
       48 Եկն ի ջրհորն երդման եւ մատոյց պատարագ Աստուծոյ Իսահակայ` հաւր իւրոյ (ԽԶ 1)։
       49 Որպէս թե վասն հաւրն աւրհնութեան պահեցաւ նմա Յովսէփ. որքան ի սուգ էր ոչ համարէր նմա պատշաճ պատարագ մատուցանել, այլ թողեալ զսուգն ի Մամբրէ` գայ ուրախ լինի ի ջրհորն երդման. եւ անդ մատոյց պատարագ ։
       50 Երեւի նմա Աստուած եւ քաջալերէ մի զնա` ոչ երկնչել իջանել յԵգիպտոս * , զի կասկածէր գուցէ զելանեն որդիք նորա յերկիրն Աստուծոյ. ես իջից եւ ես հանից, որպէս թէ ոչ մնաց քո ինչ ի Քանան եւ ոչ մնասցէ յԵգիպտոս։ 51 Աստ սայլքն չթողին եւ անդ` նշանքն եւ արուեստքն։ 52 Հաստատէ եւ զկեանսն Յովսէփայ. դիցէ, ասէ, զձեռն յաչաց քոց եւ մաքրեսցէ զշամանդաղն, որ յաղագս նմայ արտասուացն։
       53 Թուէ զազգն վաթսուն եւ վեց եւ զՅովսէփ ինն որդովքն եւ որդեաց որդւովքն ` եւթանասուն եւ հինգ։ 54 Զի երեւեսցի աւետիքն Աստուծոյ, թե` յազգ մեծ արարից զքեզ անդ ի յելսն վեցհարիւր հազարացն թիւ` զկանայսն ոչ թուելով, ո'չ աստ եւ ո'չ անդ, նկատելով զՏեառն զգալուստն յարութեամբն, որ ոչ առնէ հաւատացեալս իւր խտիր արուի եւ իգի, ծառայի եւ ազատի, զի լինիցին ամենեքեան մի, ի մի գլուխն յարեալք ։
       55 Արեգակն դիմէ առ հարաւով եւ զաստղն առաքէ զՅուդա բերել ընդ առաջ նորա, զվերագոյնն լուսաւորաց` զերկրպագելին գալ ընդ առաջ նորա, քանզի ստիպէր զնա սիրտն նորա քան զկարողութիւն ոտիցն եւ զի պատուեսցի անունն, մեծ աստուածատեսն` գալով նմայ ընդ առաջ փառաւորեալ որդւոյն։ 56 Եւ ի գալն, փութայ Յակոբ` իբր երկիր պագանելով, անկանի պարանոցաւն Յովսէփայ, եւ ելաց լալիւն մեծ, մեռայց (ԽԶ. 29-30) , ասէ։ 57 Սովոր են գութք զայս առնել, զոր եւ Տէրն ելաց ի վերա Ղազարու։ 58 Եւ ոչ միայն մարդ առ մարդ խանդաղատեալ հեղու զարտասուս, այլ եւ ջերմն սիրողք Աստուծոյ առ նա ի տուէ եւ ի գիշերի։ 59 Դաւիթ լայր զամենայն գիշերն եւ լուանայր զմահիճս, արեգակն երկիր պագանէր a զկնի աստեղացն` լուսինն չէ ի միջի` Ռաքէլ, զոր Յակոբ ի մեկնելն երազոյն ոչ անգաւ արգել կատարման երազոյն։ 60 Եւ զի այր գլուխ է կնոջ, ընդ գլխոյն եւ մարմինն իբրեւ լուսինն յարեգականէ, զի տա մինչ լնու զպահարանն եւ առնու մինչ հանէ զամենայն։ 61 Եւ չէ աւտար իբրեւ զեկեղեցի։ 62 Յարուցեալ եւ նստեալ, ասէ, ընդ Քրիստոսի Պաւղոս, ընդ նմին յարոյց եւ ընդ նմին նստոյց յերկնաւոր , զի մարմին է Քրիստոսին իւրոյ։
       63 Չոգաւ Յովսէփ պատմեաց փարաւոնի հինգ եղբայր տարեալ ասաց, եւ ետ ասել նոցա հովիւս գոլ եւ խաշնադարմանս , ո'չ վայրապարս , այլ զի մի' բնաւ խառնեսցին ի նոսա, զի նոցա աստուածք էին, զոր եւ սոքա արածեին եւ ուտեին եւ զնոցա շինեալ մեհեանն աւիրեին։ 64 Եւ անհաշտ թշնամիք էին վասն սոցին իրաց։ 65 Այլ զի Գեսեմ խոտաւետ է եւ մեկուսի, մերձ յԱրաբիա եւ հեռի յԵգիպտոսէ, զոր Յակոբ եւ Յովսէփ ախորժեն, զնոյնն հրամայէ եւ փարաւոն. ընդարձակ երկիր։
       66 Եկն Յակոբ եւ աւրհնեաց զՓարաւոն, եւ նա ոչ գարշեցաւ ի սուրբ հովուէն, այլ խոնարհեցուցեալ զգլուխն, ընկալաւ զաւրհնութիւնն, իբրեւ նուազ ի լաւէ եւ կարաւտ յանկարաւտէ. եւ եւս ասել իբրեւ մարդ` յԱստուծոյ։ 67 Սակայն հաց ոչ եկեր, վասն զի եգիպտացիքն գարշին ի հովուաց եւ նոքա` յանթլփատիցն, այլ տայր նոցա ի բացեա զռոճիկսն։
       68 Աւուրք, ասէ, զորս պանդխտեցա (ԽԷ 9)։
       69 Զի ոչ կեանս հաշուին սուրբքն զաստէն յամելն, այլ` պանդըխտութիւնս։ 70 Հարիւր երեսուն ամաց եմ, ասէ, սակաւք եւ դժուարինք եւ ոչ հասի յաւուրս հարց իմոց (ԽԷ 9) ոչ սակաւ ինչ եւ հարքն պանդխտեցան փորձանաւք, վասն որոյ եւ պանդխտութիւնն հասարակաց ասաց եւ զաւուրսն` սակաւ, քանզի Աբրաամ հարիւր եւթանասուն եւ հինգ ամ եկաց եւ Իսահակ հարիւր ութսուն, իսկ Յակոբ զկնի տասն եւ հինգ ամաց կատարելոց էր զկեանսն իւր , զոր մարգարէական իմացմամբ ասաց սակաւ զիւր աւուրսն քան զնախնեացն։
       71 Եւ տայր Յովսէփ ռոճիկս հաւրն եւ եղբարցն (ԽԷ 12). յայտ է հասուցեալ եւ պատրաստեալ կերակուրս եւ կարեալ հանդերձս, եւ ամենայն տան հաւր իւրոյ ցորեան ըստ բերան հացանաղաց ըստ թուոց նոցա յամիսս զբաւականն եւ ոչ ըստ աւելեաց, սակայն ձիր եւ անվարձ շնորհ է եւ ողորմութիւնa ։ 72 Բազում ինչ կերպարանեալ Տեառն զգեղ նորա ի կիրս իւր, եւ ի գործս, ատէին զՅովսէփ եղբարքն եւ հայրն սերտ գիտէր եւ սիրէր զնա։ 73 Ատեաց եւ նախանձեցաւ սատանայ ընդ բնութիւնս, զի սիրեաց Աստուած եւ արար պատկեր իւր, եւ հրեայքն` զՏէր մեր, զի ասաց Հայր ի վերա Որդանանու. Դա է որդի իմ սիրելի ։ 74 Յերկուս գուփս արկաւ Յովսէփ վասն երազոյն եւ վասն յախթութեան ցանկութեանն, իսկ Տէր մեր` ի գերեզման եւ ի դժոխս վասն բառնալոյ զապականութիւն եւ զյաղթութիւն մահու։ 75 Յովսէփ փոխանակ պոռնիկ կնոջն էառ զԱսանեթ կոյս, եւ Տէր մեր փոխանակ շնացող եւ սպանող հրէիցն էառ զեկեղեցի սուրբ մինչ չեւ էր եկեալ Յովսէփ յԵգիպտոս պատուով եւ ազատեր առ հաւրն, եւ Տէրն` մինչ չեւ էր եկեալ յաշխարհ։ 76 Ոչ յախթեաց տիկինն Յովսէփայ եւ ոչ դժոխք` Տէրն մերոյ։ 77 Յովսէփ կերակրէր զբանդարգեալսն, եւ Տէր մեր լոյս ծագեաց ի դժոխս. եւ որպէս երազքն, զոր մեկնեաց Յովսէփ զոմն ի փառս կացոյց եւ զոմն` ի մահ եւ Տէր մեր զմիւս աւազակն` ի փառս եւ զմիւսն` ի կորուստ դատապարտեաց, եւ որպէս զենաւ ուլն եւ կենդանի էր Յովսէփ եւ Տէրն մարմինն մեռաւ եւ կենդանի էր Աստուածութեամբ։ 78 Եղբարքն Յովսեփայ իրիցունք եւ հովիւք եւ առաքեաց հայրն տեսանել զեղբարսն, որ եւ ըստ բանին Յուդաի վաճառեցաւ եւ եղեւ Տէր երկրին եւ կերակրիչ, նոյնպէս եւ Տէր մեր առաքեցաւ ի Հաւրէ առ հրեայսն, որք եղբարք էին ըստ մարմնոյ ծննդեանն յորդւոցն Աբրաամու եւ Դաւթի եւ ի Յուդաէ վաճառեալ Տէր եղեւ կենդանեաց եւ մեռելոց` ազատելով զհոգիսն ի դժոխոցa։
       A 77ա-79ա, H 123ա-126բ