Յիշատակարան
ամի
թուականութեանս
Հայոց
հազար
երկերիւր
քսաներորդ`
երրորդի :
Երկոտասաներորդի
ամի
Հայրապետութեան
Տեառն
Սիմէօնի
երջանկազարդ
եւ
Աստուածաշնորհ
Կաթուղիկոսի
ամենայն
Հայոց:
Նուաստ
ծառայս
վեհին
մեծի .
Յովհաննէս
պետս
անարի :
Յուսալով
յԱստուածն
ամենի .
Որ
միշտ
լնու
զպէտս
ձրի :
Կրկին
ի
յայս
գործ
ձեռնարկի .
Առ
ի
գրել
ըստ
իմ
կարի :
Ի
սէր
եղբօրս
հոգեւորի .
Իսահակայ
գիտնոյ
պետի :
Զի
զծանրութիւնս
նորին
բարձի .
Ըստ
Առաքելոյն
Պօղոսի:
Արդ`
ըստ
կարգի
ընթացիցն
մերոց,
շնորհիւ
եւ
ողորմութեամբ
ամենազօրացուցչին
Աստուծոյ`
զզանազան
որպիսութիւնս
անցեալ
ամի
թղթագրութեանցն
այսմ
Յիշատակարանիս
ըստ
փանաքի
կարեաց
մերոց
յաւարտ
հասուցաք
մեք:
Այժմ
ժամ
է
մեզ
յուսալով
յաղօթս
սիրելեացդ
մերոց,
վերստին
ձեռնարկել
ի
նոյնակերպ
յառաջադրեալն
գործ:
Ի
սկզբան
գործառութեանս
մերոյ
եւ
շնորհաւոր
ամիս,
պատահեցաւ
մեզ
ասեալ
զսրբոյն
թօմայի
Առաքելոյ
վանից
Առաջնորդ
Թօմայ
վարդապետէն:
Որ
քան
զայս
բանի
մի
աւուրք
յառաջ,
ըստ
խոստման
սրբազան
վեհին
առեալ
ընդ
իւր
զիւր
միաբան
Մատթէոս
վարդապետն
եկն
ի
սուրբ
Աթոռս,
զի
եպիսկոպոս
ձեռնադրել
տացէ
զնա
սրբազան
վեհին:
Վկայելով
զնմանէ
արժանի
գոլ
այնմ
առաքելաշնորհ
աստիճանի:
Վասնորոյ`
եւ
սրբազան
վեհըն
ըստ
խնդրոյ
եւ
վկայութեան
նորին,
զՄատթէոս
վարդապետն
(որ
ի
ՌՄԻԱ
ամին
եւ
ի
յունիսի
ԻԵ
յիշեցաւ .
)
ընդ
Թարվիզու
նուիրակ
Մեսրօպ
սրբոյ
Աթոռոյս
Վէքիլ
կարնեցի
Յակոբ.
Ուռումելու
նոր
նուիրակ
Պետրոս.
սրբոյն
Հռիփսիմէի
վանից
Առաջնորդ
Աւետիս.
Ամբարտար
Իսահակ.
իւր
սպասաւոր
միւս
Իսահակ,
եւ
Ռեթէոս
վարդապետի
սպասաւոր
Գրիգոր
վարդապետացն
եպիոկոպոս
ձեռնադրեաց:
Որում
եւ
զԱ
վկայական
ետ
ի
միամտութիւն
իւր
ի
գնալն
նորին
աստի
ի
տեղի
իւր:
Որեւ
զօրինակն
իւրոյ
վկայականին
գրեալ
եւ
կնքեալ
ետ
մեզ,
ի
միամտութիւն
մեզ:
Զի
ի
նմա
զերիս
գլխաւոր
պատուէրս
էր
գրեալ
սրբազան
վեհըն:
Զորս
եւ
նա
յօժարութեամբ
յանձն
էառ
կատարել:
Որք
են
այսք:
Նախ`
զի
մինչեւ
ի
յելն
շընչոյն,
մնայցէ
ի
հնազանդութեան,
եւ
հետեւօղ
սրբոյ
Աթոռոյս
Էջմիածնի,
եւ
ի
սմա
նստօղ
Հայրապետացն,
հաւատով
վարիցի
յամենայն
կեանս
իւր:
Երկրորդ
`
ի
սրբոյն
Թօմայի
Առաքելոյ
վանից
միաբանութնէն
ոչ
վերջանայցէ
մինչեւ
ի
մահն
իւր:
Եւ
թարց
հրամանի
նորին
Առաջնորդ
Թօմայ
վարդապետին
ոչ
յուրէք
ելանիցէ.
որով
պատճառաւ
եւ
իցէ:
Երրորդ`
ի
պատահելն
իւր
ի
վիճակ
մի.
որոյ
իցէ
օրինաւոր
Առաջնորդ
եւ
եպիսկոպոս,
ի
վիճակին
յայնմիկ
մի
արասցէ
զձեռնադրութիւն
ինչ
թարց
հաճութեան
նոյնոյ
Առաջնորդին:
Եւ
թէ
չիցէ
եպիսկոպոս
Առաջնորդ,
ի
պահանջել
հարկին
արասցէ,
բայց
լաւապէս
վերահասու
լինելով
հաւատոյն,
վարուցն,
եւ
գիտութեան:
Եւ
մի
դիւրահաւան
եւ
վաղվաղակամ
գտանիցի
ի
ձեռնադրութեան
վասն
աչառանց
եւ
կամ
ախտի
ինչ
եւ
ագահութեան:
Ուրեմն`
եթէ
շեղիցի
եւ
ուխտազանց
գտանիցի
յայսց
կանոնաց
եւ
պատուիրանացս
զորս
եւ
ինքն
ուխտեաց
եւ
յանձն
էառ,
պարտական
եղիցի
առաջի
Աստուծոյ ,
եւ
եպիսկոպոսութիւնն
իւր
անընդունակ
լիցի:
Այս
վկայականս
ի
դեկտեմբերի
ԺԵ
գրեցաւ,
եւ
այժմ
տուաւ
նմա,
ի
գնալն
նորին
աստի
ի
տեղի
իւր :
Թուղթ
մի
առ
սրբոյն
Թօմայի
Առաքելոյ
վանից
հին
միաբան
ծերունի
Պետրոս
վարդապետն
(որ
ի
ՌՄԻԱ
երորդ
ամին,
եւ
ի
մարտի
Ը
յիշեցաւ .
)
գրեաց
սրբազան
վեհըն
ի
պատասխանի
թղթոյն:
Զի
վասն
Մատթէոս
վարդապետին
իրիջայ
էր
գրեալ
առ
սրբազան
վեհըն
ընդ
Թօմայ
վարդապետին,
զի
եպիսկոպոս
ձեռնադրեալ
զնա,
յղեսցէ
առ
ինքն :
Եւ
զարժանաւորութենէ
նորին
սա
եւս
էր
վկայեալ,
վասնորոյ`
եւ
սրբազան
վեհըն
ծանոյց
սմա
զկատարումն
տալն
խնդրոյն
իւրոյ,
եւ
զՄատթէոս
վարդապետն
ընդ
Թօմայ
վարդապետին
առ
ինքն
վերադարձուցանելն:
Նա
եւ`
սրբազան
վեհըն
ըստ
խոստման
իւրոյ
քան
զայս
յառաջ
ի
հոկտեմբեր
ամսոջն
գրեցոյց
Երեմիայ
վարդապետին
առ
Մատթէոս
վարդապետն
(որ
ի
վերդ
յիշեցաւ .
)
զի
եկեալ
աստ
եպիսկոպոս
ձեռնադրեսցի:
Իսկ
նա
նախքան
զհասանելն
թղթոյն
մերոյ
առ
ինքն,
ընդ
Առաջնորդին
իւրոյ
Թօմայ
վարդապետն
եկն
ի
սուրբ
Աթոռս :
Բայց
սա
վասն
Մատթէոս
վարդապետին
թօհմաթ
եւս
էր
գրեալ
առ
սրբազան
վեհըն
թէ
ընդ
էր
ըստ
խոստմանդ
ոչ
գրեալ
ծանուցեր
մեզ,
զի
յղեցաք
զնա
յայդր:
Եւ
սրբազան
վեհըն
եւս
ծանոյց
սմա
վասն
գալստեան
նորին`
յառաջագոյն
զգրեցուցանելն
Երեմիայ
վարդապետին
առ
նա:
Այլեւ`
իբնէ
սիրելի
էր
սա
սրբազան
վեհին:
Վասնորոյ`
եւ
սրբազան
վեհըն
ի
նշան
սիրոյ
եւ
յօրհնութիւն
սրբոյ
Աթոռոյս,
զԱ
պատուական
շալ
ֆարաճի
յղեաց
առ
սա:
Իսկ
եւ`
վերոյիշեալ
սրբոյն
Թօմայի
Առաքելոյ
վանից
Առաջնորդ
Թօմայ
վարդապետն
ի
վերադառնալն
աստի
ընդ
Մատթէոս
վարդապետին
ի
վանս
իւր,
ի
սրբազան
վեհըն
զԱ
ժողովարարութեան
կոնդակ
խնդրեաց
վասն
վանիցն
իւրոց
եւ
սրբազան
վեհըն
եւս
ըստ
խնդրոյ
նորին
զԱ
ընդհանրական
ժողովարարութեան
Կոնդակ
ետ
նմա:
Եւ
բաց
ի
հասարակ
պատուիրանացն
զորս
գրեաց
վեհըն
ի
կոնդակոջն
առ
մերազնեայ
ժողովուրդսն
վասն
ժողովարարութեան,
զյատուկ
պատուէրս
եւս
գրեաց
ի
նմա
առ
Արեւելեան
տան
ցիրեւցան
եղեալ
ժողովուրդսն
վասն
գանձանակադրամից:
Քան
նոքա
յառաջագոյն
յանուն
սրբոց
եկեղեցեաց
երկրին
իւրեանց
գաձանակս
ունէին
հաստատեալ
ի
միջի
իրւեանց:
Բայց
զփարայ
մի
ոչ
հասուցանէին
նոցա:
Եւ
Առաջնորդն
իւրեանց
Թօմայ
վարդապետն
միշտ
հոգայր
զպակասութիւնս
եկեղեցեաց
իւրեանց:
Զոր
ծանոյց
Թօմայ
վարդապետն
սրբազան
վեհին,
եւ
խնդրեաց
գրեալ
առ
նոսա
ի
Կոնդակոջն
զյատուկ
պատուէրս
եւս,
զի
զժողովեալ
գաձանակադրամն
ժողովարարին
իւրոյ
տացեն,
եւ
զգանձանակն
ի
միջի
իւրեանց
հաստատուն
պահեսցեն:
Եւ
սրբազան
վեհըն
եւս
ըստ
խնդրոյ
նորին
գրեաց
առ
նոսա
եւ
պատուիրեաց,
զի
ով
ոք
ի
միաբանից
վանիցն
իւրեանց
այսու
Կոնդակաւս
գնասցէ
ի
մէջ
իւրեանց,
զբոլոր
արդիւնս
գանձանակաց
սրբոց
եկեղեցեաց
իւրեանց,
լրապէս
տացեն
ժողովարարին
սրբոյ
վանիցն
իւրեանց,
զի
տարեալ
այնու
հոգասցեն
զպակասութիւնս
սրբոյ
վանիցն
եւ
եկեղեցեաց
իւրեանց:
Եւ
սաստ
եւ
սպառնալիք
մինչեւ
ոչ
տացեն:
Այլ
կամ
արգելուցուն ,
կամ
թագուցանիցեն,
եւ
կամ
կերիցեն:
Կրկին
պատուէր`
զի
ըզգանձանակունս
զոր
յանուն
սրբոյ
վանիցն
եւս
ունին
ի
միջի
իւրեանց,
հաստատուն
պահեսցեն,
եւ
արդիւնաւոր
արասցեն,
եւ
զարդիւնս
նոցին
եւս
նոյն
վերոյիշեալ
ժողովարարին
տացեն,
զի
տարեալ
զպակասութիւնս
սրբոյ
վանիցն
հոգասցեն:
Ելին
Թօմայ
եւ
Մատթէոս
վարդապետքն
ի
միասին
ի
սրբոյ
Աթոռոյս
ի
յունուար
Ա :
Ի
Պօլիս`
Թուղթ
օրհնութեան,
առ
բարեկամսն
քարտաշ
Սարգսին :
Սրբոյ
Աթոռոյս
քարահատ
Պօլսեցի
Սարգսին
յառաջագոյն
ի
Պօլիս
եղեալ
համշիրակ
բարեկամաց
իւրոց
(որք
էին
արւեստիւ
հիւսք ,
)
զհիւսան
գործիս
էր
խնդրեալ
դրամով
վասն
իւր:
Եւ
նոքա
եւս
ըստ
խնդրոյ
նորին
Բ
սղոց.
Բ
բուրղու,
եւ
Ա
քիւշտարայ
(որէ
ըռնտայ .
)
էին
յղեալ
առ
նա :
Յորմէ
եւ
խնդրեալ
էին
աղերսիւ,
զի
ի
տեղի
գործեաց
զնոյն,
ի
սրբազան
վեհէն
զթուղթ
օրհնութեան
առեալ
յղեսցէ
առ
ինքեանս:
Եւ
Սարգսին
եւս
ծանոյց
սրբազան
վեհին
զխնդիրս
նոցին
եւ
խնդրեաց
գրել
առ
նոսա
զթուղթ
օրհնութեան:
Վասնորոյ
`
եւ
սրբազան
վեհըն
ըստ
խնդրոյ
նորին`
ըզթուղթ
մի
օրհնութեան
եւ
շնորհակալութեան
գրեաց
ի
Պօլիս
առ
Եսայի
եւ
Յովհաննէս
զալֆայսն.
առ
էքսարճի
Գրիգորն
առ
ուստայ
Բարսեղն
եւ
առ
օտաշըղ
ընկերսն
նոցին:
Որոց
եւ
ծանոյց
զհասանելն
իւրոց
յղեալ
գործեացն
առ
Սարգիսն
ի
միամտութիւն
նոցա:
Զայս
թուղթս
գրեալ
ետուք
քարահատ
Սարգսին,
զի
ընդ
հաւատարիմ
գնացողի
յղեսցէ
ի
Պօլիս
առ
նոսա:
Գրեցաւ
ի
յունուարի
Ա :
Ըստ
խնդրոյ
քիւրտ
Ապտալ
Աղային
գինի
եւ
օղի
յղեցաք
առ
նա
վասն
դեղոյ :
Քիւրտ
Ապտալ
Աղայն
(որ
այժմ
եկեալ
տամբն
իւրով,
առընթեր
Շամտին
Աղային
բնակի :
)
զցաւ
իմն
ունէր:
Վասնորոյ`
աղերսիւ
թուղթ
էր
գրեալ
առ
սրբազան
վեհըն,
եւ
փոքր
ինչ
գինի
եւ
օղի
խնդրեալ
վասն
դեղոյ:
Բայց
թուղթն
այն
ոչ
էր
ի
վերայ
սրբազան
վեհին
գրեցեալ,
այլ
ի
վերայ
Իւչքիլիսայի
Առաջնորդ
Զաքարիա
վարդապետին:
Սակայն
ի
գրաբերէն
հարցեալ
իմացաք,
որ
գրագիրն
նորին,
զանուն
Զաքարիա
վարդապետին
սխալմամբ
էր
գրեալ
ի
թղթոջն :
Այլ
զինչ
եւ
իցէ,
ի
պատասխանի
թղթոյն
զթուղթ
մի
գրեաց
առ
նա
սրբազան
վեհըն,
եւ
ըստ
խնդրոյ
նորին`
Ա
չարէք
գինի,
եւ
Ա
չարէք
արաղ
յղեաց
ընդ
իւր
յղեալ
մարդոյն:
Ծանոյց
նմա
եւ
զորպէսն
իւրոյ
յղեալ
թղթոյն:
Ել
գրաբեր
տաճիկն
աստ
ի
յունուարի
Բ :
Ի
Կարս`
Առ
Ղարախան
օղլի
Հաճի
Չալապին,
ի
պատասխանի
թղթոյն :
Թուղթ
գրեաց
սրբազան
վեհըն
առ
Ղարախանօղլի
Հաճի
Չալապին,
(որ
ի
ՌՄԻԱ
երորդ
ամին ,
եւ
ի
յունվարի
ԼԱ
յիշեցաւ .
)
գրեաց
ի
պատասխանի
թղթոյն
իւրոյ`
զի
սիրախառն
թօհմաթ
էր
գրեալ
առ
սրբազան
վեհըն,
թէ
ընդէ՞ր
զգիրդ
սիրոյ
պակաս
առնես
ի
մէնջ:
Որոյ
պատճառն
էր
այս,
զի
ոչ
պատահէին
նմա
պատշաճ
գրելիք
առ
նա:
Որում
եւ
ծանոյց
զայս:
Այլ
եւ
Միրզային
մերոյ
եւս
էր
գրեալ
այժմ
զթուղթ,
որով
եւ
ի
մէնջ
վարդեջուր
խնդրեալ
վասն
իւր:
Զոր
ծանոյց
Միրզայն
սրբազան
վեհին:
Եւ
սրբազան
վեհըն
եւս
փոքր
ինչ
վարդեջուր
յղել
ետ
վասն
նորա:
Ել
նորին
յղեալ
գրաբեր
տաճիկն
աստի
հանդերձ
այսու
թղթովս,
ի
յունուարի
Գ:
