Թուղթ
գրեաց
սրբ.
վեհն
առ
Բայազիտու
Աւտի
փաշայն,
զի
այր
ոմն
չարագլուխ
գնացեալ
առ
Փաշայն
արզ
էր
արարեալ
թէ`
նուիրակն
աւելի
դրամս
առնու:
Եւ
նա
եւս
բոյրութլու
էր
տուեալ,
զի
դօշակագլուխ
ԺԲ
փարայ
տացեն
նուիրակին ,
եւ
ոչ
աւելի:
Զոր
ի
լսելն
սրբ.
վեհին
այսպէս
գրեաց
փաշային
թէ`
զի
յորիշ
տեղիս
ուր
որ
Հայոց
ազգն
գտանին
ասէ,
քեասիմի
անուն
չկայ.
ամեն
մարդ
իւր
կարողութեան
կեօրէ
կուտայ,
ի՞նչ
է
ասէ
պատճառն
որ
այդ
երկիրդ
մեզ
մերձակայ,
եւ
դրացի`
ԺԲ
փարայ
քեասիմ
տան:
Եթէ
Ի
կամ
Լ
փարայ
եւս
տան,
մեզ
չէ
'
պիտոյ
ասէ,
որովհետեւ
քեասիմ
անունն
կայ:
Մեր
դիտումն
այն
է
ասէ,
որ
քեարիմի
անուն
չլինի.
որքան
որ
կարեն
տալ
ասէ
ժողովուրդքն
իւրեանց
կարողութեան
կեօրէ`
թէ
շատ
եւ
թէ
սակաւ
այնքան
տան,
որպէս
որ
այլ
տեղեաց
կանօն
է:
Մանաւանդ`
մեք
ի
թագաւորէն
ֆարման
ունիմք
ասէ,
որ
փաշայ
եւ
այլ
զապիթք,
մեր
մարդկանցն
եւ
մեր
նուիրակացն
թէ
ի
շրջելն
աստ
եւ
անդ`
եւ
թէ
յառնուլ
ի
ժողովրդոցն
զտուրս
ըստ
մեր
կանոնին,
չխօին:
Այս
Կանօնս
հեռաւոր
տեղեաց
զապիթքն
պահեն,
եւ
մեր
մարդկանցն
չխօսին ,
դու
որ
մերձակայ
եւս
մեզ
եւ
ի
բնէ
բարեկամ
եւս,
զայդ
վասն
է՞ր
առնես
ասէ.
որ
թագաւորի
հրամանին
եւս
է
ներհակ:
Եւ
թէ
մեր
նուիրակին
նոր
բոյրուլթու
կուտաս
ասէ
որ
գնալ
ի
մնացեալ
տեղիսն,
եւ
ըստ
կանոնին
մերոյ
յիւրաքանչիւր
անձանց
առնու
զիւր
նուիրակութիւնն
բարի
է:
Ապա
թէ
ո'չ,
ահա
գրեցի
ասէ
մեր
նուիրակին
որ
գայ
յԱթոռս,
եւ
այնուհետեւ
որքան
ես
կենդանի
եմ,
այլ
սեւագլուխ
չեմ
յղելոց
յայդր
երկիրդ:
Եւ
իմ
յետագայ
կաթուղիկոսացն
եւս
կտակ
կու
գրեմ
ասէ,
որ
նոքա
եւս
չուղարկեն
բնաւ
յայդր
երկիրդ
զսեւագլուխ :
Թուղթ
մի
եւս
առ
տէր
Վահանն`
Մարգարէ
Աղայն,
եւ
պարոն
Մուրատն:
Որոց
եւ
ծանոյց
զմիտս
թղթոյ
փաշային:
Զոր
եւ
բաց
եդեալ
ի
թղթոջս,
յղեաց
առ
նոսա,
զի
առանձին
բացեալ
ընթարցցին,
եւ
իմասցին
զմիտս
գրեցելոցն,
եւ
ապա
տարեալ
տացեն
փաշային:
Զնոր
ֆարմանին
սուրաթն
եւս
յղեաց
առ
նոսա,
զի
տարեալ
ցուցցեն
փաշային,
զի
գիտասցէ
լաւապէս`
որ
անկարգ
է
իւր
արարմունքն,
եւ
ընդդէմ
հրամանաց
թագաւորին:
Եւ
պատուէր`
զի
այնպէս
ջանասցեն,
որ
փաշայն
զնուիրակն
բերցէ
առ
ինքն
եւ
յուսադրեսցէ,
եւ
նոր
բոյրուլթու
տացէ`
որ
գնացեալ
զմնացեալ
տեղիսն
ժողովեսցէ.
եւ
քեասիմ
անուն
չլինիցի:
Եթէ
այսպէս
լինիցի
ասէ`
յոյժ
բարի
է.
զնուիրակն
յղեսջի'ք
յիւր
վիճակն,
եւ
զեղելութիւնն
մեզ
գրեսցի'ք:
Ապա
թէ
այսպէս
չլինիցի
ասէ,
եւս
գրեսջիք
մեզ
զորպէսն,
եւ
զնուիրակդ
մեր
փութով
ի
ս.
Աթոռս
յղեսջիք:
Այնուհետեւ
այլ
սեւագլուխ
չէ
մտանելոց
ասէ
յայդր
երկիրդ.
ոչ
յիմ
ժամանակս,
եւ
ոչ
յետոյ:
Կրկին
պատուէր`
զի
զսուրաթն
ֆէրմանին
իւրոյ
ընդ
Սողոմոնին
յետս
յղեսցեն
առ
ինքն,
եւ
զպատասխանին
թղթոյս
գրեսցեն :
Որոյ
օրինակն
է
ի
բոլորագրահամար
տետրոջն,
յերեսն
ՇՁԵ,
ՇՁԶ :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Բայազիտու
Գալուստ
վարդապետն:
Ծանուցանելով
նմա
զմիտս
թղթոց
փաշային
եւ
իշխանացն:
Եւ
պատուէր`
զի
թէ
փաշայն
ըստ
գրեցելոյ
իւրոյ
Բոյրուլթու
տացէ
ինքեան,
յայնժամ
եւ
ինքն
եւս
սակաւ
ընծայիւք
տեսցէ
զնա,
եւ
գնացեալ
զմնացեալ
տեղիսն
նուիրակեսցէ:
Եւ
թէ
ոչ`
ելեալ
եկեսցէ
ի
ս.
Աթոռս:
Յղեցան
այսոքիկ
ընդ
դահբաշի
Սողոմոնին:
Որ
ել
ի
ապրիլի
ԻԷ :
Եկաւ
հասաւ
ի
Թիֆլիզ :
Վրացի
մի
Քիտեսի
անուամբ`
ի
ձեռն
ղաթրջի
Դաւիթն
Ա
լիտր
մոմ
էր
յղեալ
ի
ս.
Աթոռս
յանուն
սրբոյ
Գեղարդին :
Վասնորոյ`
եւ
սրբ.
վեհն
զթուղթ
օրհնութեան
գրեալ
ի
վերայ
նորա,
ի
ձեռն
նոյն
ղաթրջուն
յղեաց
առ
նա:
Որ
ել
ի
ապրիլի
ԻԹ :
Փօլիցայ
ի
վերայ
Մուրտիկեանց
մհ.
Փիլիպպոսին :
Քան
զայս
յառաջ
մինչ
յԱզիզի
որդի
յԻբրահիմ
յանուն
տաճկէ
միոջէ
Զ
ուղտ
առաք
դրամով
իպէաս
ս .
Աթոռոյս,
(ախ
)
յայնժամ
տաճիկն
այն
խնդրեաց
ի
սրբ.
վեհէն
զդրամն
ի
Կարին
տալ
ինքեան:
Եւ
սրբ.
վեհն
եւս
այնպէս
առնել
խոստացաւ
նմա,
եւ
յամսոյս
ԻԷ
գրեաց
եւս
մհ.
Փիլիպպոսն,
թէ
յետ
քանի
աւուրց
ի
ձեռն
Իբրահիմ
յանուն
տաճկի
միոյ
փօլիցայ
եմ
առնելոց
ի
վերայ
քոյ,
պարտիս
տալ:
Սակայն`
տաճիկն
այն
յետոյ
փոշիմանեալ
ի
խնդրոյն,
զսակաւ
մասն
ինչ
(Խ
)
յայն
դրամոյն
(ախ
)
աստ
էառ
ի
մէնջ,
զմնացեալն
խնդրեաց
ի
Կարին
տալ
ինքեան:
(ա
1)
վասորոյ`
եւ
սրբ.
վեհն
զփօլիցայագիր
մի
գրեալ
ի
վերայ
Մուրտիկենաց
մհ.
Փիլիպպոսին,
այն
ուղտատէր
Իբրահիմ
տաճկին
ետ,
զի
երթեալ
առնուցու
դրամն
ի
նմանէ:
(ա
1)
յորում
եւ
պատուէր`
գրեաց
առ
նա,
զի
ի
գալ
փօլիցայագրին
առ
ինքն,
յարդեանցն
ս.
Աթոռոյս
դրամն
տացէ
տաճկին,
(ա
1)
եւ
զփօլիցայագրին
առնուցու
ի
նմանէ,
եւ
զդրամն
ի
հաշիւն
ս.
Աթոռոյս
արկցէ:
Ել
Իբրահիմ
տաճիկն
այն
ի
սրբոյ
Աթոռոյս
ի
ապրիլի
Լ :
Կրկին
փօլիցայ
ի
վերայ
Մուրտիկեանց
մհ.
Փիլիպպոսին :
Կարնեցի
Օքսուզօղլի
կոչեցեալ
մհ.
Աբրահամեան
պ.
Յովհաննէսն
վաճառականութեան
աղագաւ
եկեալ
էր
աստ:
Եւ
վասն
երկիւղի
ճանապարհին
աստ
դրամ
(6)
ետ
մեզ,
զի
ի
Կարին
տացուք
ինքեան:
Վասնորոյ`
եւ
սրբ.
վեհն
զփօլիցայագիր
մի
գրեալ
ի
վերայ
Մուրտիկեանց
մհ.
Փիլիպպոսին,
ետ
նմա,
զի
այնու
երթեալ
առնուցու
զդրամն
(6)
ի
մհ.
Փիլիպպոսէն:
Իսկ
նա
զփօլիցայագիրն
ետ
մեզ,
զի
մեք
յղեսցուք
առ
մհ.
Փիլիպպոսն:
Քանզի`
ինքն
վաճառականութեան
աղագաւ
երթալոց
էր
ի
Թիֆլիզ:
Եւ
մինչ
աստէն
ելեալ
գնաց
յԵրեւան,
յետ
քանի
մի
աւուրց
ընդ
Կարնեցի
խաղաղորդ
Յովաննէս
անուամբ
առն
միոյ
գրեալ
էր
մեր
վէքիլ
Յակոբ
վարդապետին
թէ`
զփօլիցայագիրն
մեր
առեալ
ի
սրբ.
վեհէն
տուր
զմա,
զի
առ
մհ.
Փիլիպպոսն
տարցէ:
Եւ
Յակոբ
վարդապետն
բերեալ
զգիրն
նորա
եցոյց
մեզ,
եւ
խնդրեաց
զփօլիցայագիրն
եւ
մեք
եւս
հաւատացեալ
գրոյն,
զփօլիցայագիրն`
Յակոբ
վարդապետին
ետուք,
զի
տացէ
նմա:
Ել
Յովաննէսն
այն
ի
սրբոյ
Աթոռոյս
ի
մայիսի
Ե :
Առ
Կարսեցի
պ.
Գէորգն
պատուէր
վասն
ջրաղացի
նաւագնոյն
եւ
ողորմութեան:
Թուղթ
գրեաց
սրբ.
վեհն
առ
Կարսեցի
պ.
Գէորգն:
(Որ
ի
յնվ .
ԻԵ
յիշեցաւ .
)
որում
եւ
պատուիրեաց,
զի
փայտաբեր
Գեամալմաս
տաճկին
ԱՃ
ղռուշ
տացէ.
որոյ
Լ
ղռուշն
ողորմութիւն
նմա,
եւ
Հ
ղռուշին
եւս
ջրաղացի
Գ
փայտեայ
նաւ
շինեցուցեալ
բերցէ
ի
պէտս
սրբոյ
Աթոռոյս:
Զի
աստ
այնպէս
պայմանեցաք
ընդ
նմա:
Որ
ել
ի
մայսիս
Ը :
Առ
Թիֆլիզու
Առաջնորդ
Յովհաննէս
պետն
պատուէր
վասն
արգելման
առաքմանն
յատուկ
հրաւիրակի,
եւ
վասն
առնելեացն
պ.
Սաֆարին :
Թուղթ
գրեաց
սրբ.
վեհն
առ
Թիֆլիզու
Առաջնորդ
Յովաննէս
վարդապետն:
(Որ
ի
մարտի
Ի
յիշեցեալ
է .
)
զի
լուաք
թէ`
Հերակլ
Արքային
վասն
հարսանեաց
որդւոյն
իւրոյ
Լեւոն
Միրզայն`
կրկին
յատուկ
հրաւիրակ
է
յղելոց
առ
սրբ.
վեհն:
Զոր
ի
լսելն
սրբ.
վեհին,
պատուիրեաց
սմա
խափանումն
տալ:
Քանզի
վասն
զբազմաց
եւ
հոգալեացն
իւրոց
ոչ
կամէր
երթալ:
Եւ
զի
Փարսատանենց
Մանուէլն
(որ
ի
պատմութեան
ՌՄԻԱ
երորդ
ամին
եւ
ի
մարտի
ԺԵ
յիշեցուցեալ
է .
)
Թիֆլիզեցի
պ.
Սաֆարն
դրամ
էր
տալոց:
Եւ
Սաֆարն
այն
այժմ
եկեալ
ի
Թարվիզու
երթայր
ի
Թիֆլիզ
յառնուլ
զդրամն
իւր
ի
Սամուէլէն:
Ուստի`
եկեալ
աղաչեաց
զսրբ.
վեհն
գրել
Յովաննէս
վարդապետին,
զի
թէ
Սամուէլն
ոչ
տացէ
զդրամն
իւր,
առեալ
նա
տացէ
ինքեան:
Եւ
սրբ .
վեհն
լսելով
աղաչանաց
նորին,
գրեաց
սմա
զայս:
Եւ
պատուէր
եւս`
զի
փութով
մոմ
հոգացեալ
յղեսցէ:
Յղեցաւ
այս
յԵրեւան
առ
վրացի
Ստեփանն,
առ
Յովաննէս
վարդապետն
յղեալ:
Գրեցաւ
ի
մայիսի
Թ:
Ժողովարարութեան
թուղթ
տուաւ
Բէրինձէ
անուամբ
քրիստոնէի
ումեմն:
Որ
էր
Վրաստանցի
եւ
ի
գեղջէն
Կասպու:
Որոյ
որդին
գերի
էր
անկեալ
ի
ձեռս
այլազգեաց:
Զոր
եւ
այլազգի
ոմն
առեալ:
Խ
թուման
գրաւ
պահէր
առ
ինքն:
Եւ
սրբ.
վեհն
ըստ
խնդրոյ
Հերակլ
Արքային`
զայս
թուղթս
ի
վերայ
Բայազիտու`
Խօյայ`
Սալմաստու`
Հախբակու`
Յորում`
Մակուայ`
Թարվիզու`
Մարաղու`
Տուխուրզանու`
Ասպահնու`
Շիրազու`
Ռէշու`
Գիլանու
եւ
շրջակայիցն
նոցին
գրեալ
Ա
ամ
պայմանաւ
`
ետ
նմա:
Որ
ել
այսու
ժողովարարութեան
թղթովս,
ի
մայիսի
ԺԲ: