Հայ Գիրքի Մատենագիտական Գործեր

ԱԶԱՏԱՄԱՐՏ ՕՐԱԹԵՐԹԻՆ ՄԷՋ ՅՕԴՈՒԱԾՆԵՐ

Ռ. Զարդարեան 1909-1915 վարած է Պոլսոյ Ազատամարտ օրաթերթին խմբագրապետութիւնը։ Լոյս տեսած բոլոր խմբագրականներն ալ անստորագիր են։ Բոլորն ալ իր գրիչի՞ն կը պատկանին. դժուար թէ կարենանք պատասխանել։ Ունի ստորագրուած յօդուածներ, որոնց ցանկը կու տանք հոս՝ հրապարակագրական իր հետաքրքրութիւններուն մասին գաղափար մը տուած ըլլալու համար։

«Գաւառի միտքը», Ազատամարտ օրաթերթ, Ա. տարի, թ. 1 (10 Յունիս, 1909), էջ 1։ Գաւառական գրականութեան մասին է։

Ազատամարտ օրաթերթ, Բ. տարի, թ. 174 (Յունուար 1 կամ 2, 1910), Նոր Տարուան բացառիկին մէջ ունի յօդուած մը՝ հաւանաբար «Գրական տարին» վերնագիրով։ Թերթին այս թիւը ձեռքի տակ չունենալով՝ չկրցանք ճշդել նիւթն ու էջը։

«Ռուսահայերը դէպի Ատանան – Եղբայրական կոչ», նոյն, Բ. տարի, թ. 193 (26 Յունուար, 1910), էջ 1։

«Մեռնողները եւ ապրողները – Կեանքի ուժը», նոյն, Բ. տարի, թ. 249 (2 Ապրիլ, 1910), թիւ 1։ Ատանայի ջարդին տարելիցին առիթով։

«Երկրաչափական վարժարանին կարեւորութիւնը» (հայ ուսանողներուն համար ասպարէզ – տեսակցութիւն մը Պետրոս էֆ. Հալաճեանի հետ), նոյն, Բ. տարի, թ. 390 (18 Սեպտ. 1910), էջ 1։

«Ոռոգումներ եւ ջրաբաշխական աշխատութիւններ Անատօլուի, Րումէլիի եւ այլ գաւառներու մէջ» (տեսակցութիւն հանրօգուտ շինութեանց նախարար Հալաճեան էֆ. ի հետ), նոյն, Բ. տարի, թ. 402 (2 Հոկտեմբեր, 1910), էջ 1։

«Հնդկաստանը կ՚արթննայ. Ա. Անգլիոյ տնտեսական շահագործութեան մեթոտները», նոյն, Բ. տարի, թ. 441 (17 Նոյեմբեր, 1910), էջ 1. «Բ. Վարչային վայրագ մեթոտներ», թ. 442 (18 Նոյեմբեր). էջ 1. «Գ. Հնդիկ ազատասէրներու նշանաբանը», թ. 449 (26 Նոյեմբեր), էջ 1։

«Թրքահայ գրականութիւնը» (տարեկան ակնարկ), նոյն, Գ. տարի, թ. 480 (2 Յունուար, 1911), էջ 2. թ. 483 (6 Յունուար), էջ 1։

«Արուեստ եւ հայրենիք», նոյն, Գ. տարի, թ. 544 (22 Մարտ, 1911), էջ 1։ Կոմիտասի երգահանդէսին առիթով։

«Տեսակցութիւն մը Ատանայի կուսակալ Ճէմալ պէյի հետ», (Հասան Պէյլիի եկեղեցիներուն քանդման առիթով), նոյն, Գ. տարի, թ. 553 (1 Ապրիլ, 1911), էջ 1։

«Տօն չէ, այլ շեփոր», նոյն, Գ. տարի, թ. 565 (30 Ապրիլ, 1911), էջ 1։ Մայիս 1-ի առիթով։

«Բախտախնդիր արքայազունը» (տպաւորութիւններ), նոյն, Գ. տարի, թ. 723 (20 Հոկտ., 1911), էջ 1։ Պարսկաստանի քաղաքական կեանքէն։

Ազատամարտ օրաթերթ, Դ. տարի, թ. 786 (1 կամ 2 Յունուար, 1912), Նոր Տարուան բացառիկին մէջ ունի յօդուած մը՝ հաւանաբար «Գրական տարին» վերնագիրով։ Թերթին այս թիւը ձեռքի տակ չունենալով՝ չկրցանք ճշդել նիւթն ու էջը։

«Չինական յեղափոխութիւնը», նոյն, Դ. տարի, թ. 800 (19 Յունուար, 1912), էջ 1։

«Նոր դարուն ասպետները», (Արուեստագէտը եւ մարդը), նոյն, Դ. տարի, թ. 809 (29 Յունուար, 1912), էջ 2։ Փիեռ-Քիյեառի մահուան առիթով։ Հաւանաբար այս յօդուածը լոյս տեսած է (թարգմանուելով) Մարսէյլ Քօլիէրի խմբագրած եւ Փիեռ Քիյեարի յիշատակին ձօնուած (A la Mémoire de Pierre Quillard) գրքոյկին մէջ (Փարիզ, 1913)։ Տե՛ս Ազատամարտ օրաթ., Ե. տարի, թ. 1123 (29 Յունուար, 1913), էջ 1։

«Պետութեանց խելայեղ սպառազինումը», նոյն, Դ. տարի, թ. 847 (15 Մարտ, 1912), թիւ 1։

«Մեծ անհատները», նոյն, Դ. տարի, թ. 895 (11 Մայիս, 1912), էջ 2։ Պարսկաստանի հերոս՝ Եփրեմի մասին։   Այս յօդուածը արտատպուած է Սգապսակ Եփրեմին գրքոյկին մէջ (Կ. Պոլիս, տպագր. Ազատամարտի, 1912, էջ 9)։

«Գրական տարին», Բիւթանիա, Բ. տարի, նոր շրջան, թ. 23 – 1101 (1 Յունուար, 1913), էջ 7։

«Սիմոն Զաւարեան», Ե. տարի, թ. 1339 (16 Հոկտեմբեր, 1913), էջ 2։ Խմբագրական։

«Գրական տարին», Զ. տարի, թ. 1408 (5 Յունուար, 1914), էջ 2։

«Հոյակապ մարդը», Զ. տարի, թ. 1410 (9 Յունուար, 1914), էջ 2։ Խմբագրական։ Ֆրանսիս տը Փրէսանսէի մասին։

«Սարգիս Կուկունեան», Զ. տարի, թ. 1411 (10 Յունուար, 1914), էջ 2։

«Մկրտիչ Փորթուգալեան», Զ. տարի, թ. 1497 (27 Ապրիլ, 1914), էջ 1։

«Մեծ ոճիրը յանձին Ժօռէսի», Զ. տարի, թ. 1565 (20 Յուլիս, 1914), էջ 2։ Խմբագրական։ «Նիկոլ Տէր Յովհաննէսեան» (Դուման), Զ. տարի, թ. 1644 (10 Հոկտեմբեր, 1914, էջ 1։ Խմբագրական։

«Կարմիր խաչը իւրաքանչիւր ազգի մէջ», Զ. տարի, թ. 1697 (2 Դեկտեմբեր, 1914), էջ 1. թ. 1698 (8 Դեկտեմբեր), էջ 1։

«Նորօրինակ վաշխառութիւն մը», Է. տարի, թ. 1751 (26 Յունուար, 1915), էջ 1։ Բաց նամակ՝ ուղղուած Զաւէն Արքեպս. Եղիայեանին, ազգ. վարժարաններու ուսուցչութեան վիճակին մասին։ Ստիպուած կ՚ըլլայ երկրորդ յօդուած մը տպել՝ «Ո՞վ է հապա յանցաւորը» վերնագիրով (Է. տարի, թ. 1771 (16 Փետրուար, 1915), էջ 1։