Հայ Գիրքի Մատենագիտական Գործեր

Դ. ԹԱՐԳՄԱՆԱԿԱՆ

Լերմոնդով, «Մցիրի», թարգմ. Ցոլք, Հայրենիք օրաթերթ (Պոլիս, ԻԲ. տարի, թ. 60 (16 Հոկտ., 1891), էջ 2. թ. 61 (17 Հոկտ. ), էջ 2. թ. 62 (18 Հոկտ. ), էջ 3 թ. 71 (71 (29 Հոկտ. ), էջ 3. թ. 74 (1 Նոյ., 1891), էջ 2։ Թրգմ. ռուսերէնէ, 1891։

Հայրենիք օրաթերթի խմբագրութիւնը՝ թարգմանութեան սկիզբը դրուած ծանօթութեան մէջ կը յայտնէ, թէ մեր ընթերցողներուն կը հրամցնենք Լերմոնդովի «Մցիրի» անունով չափածոյ գործին թարգմանութիւնը երիտասարդ մտաւորականի մը կողմէ կատարուած՝ առանց յայտնելու թէ ո՛վ է Ցոլք գրչանունին ետեւ թագնուած գրողը։ Պէյրութի Հայկազեան Գոլեճի Հայագիտական գրադարանին մէջ գտնուող Հայրենիք օրաթերթի հաւաքածոյի 1891 տարուան թիւերուն մէջ՝ ըստ երեւոյթին հայ գրականութեան ծանօթ մէկը գրչանուններուն տակ գրած է գրողներուն իսկական անուններն ու մականունները։ Ցոլք գրչանունին տակ գրած է Լ. Սեղբոսեան։ Չմոռնանք յիշատակել որ վերոյիշեալ հաւաքածոն նոր բերուած է Պոլսէն եւ մեզի անծանօթ է թէ որո՛ւն պատկանած է ան։

Ն. Աղբալեանի երկերուն Ա. հատորին մէջ կայ խմբ. ծանօթութիւն մը, որ կը լուսաբանէ Ցոլքի հարցը։ Կը մէջբերենք այդ մասը. «Շանթի սկզբնական (աշակերտական) մանր ոտանաւորները տրուած են եղել Մուրճին, 1891 թ. Մայիս-Յունիսին, որոնք սակայն լոյս չտեսան. ապա նոյն 1891 թ. Հայրենիք լրագրում, Հոկտեմբերին տպուեց Լերմոնտովից թարգմանած «Մցիրի» պոէման (գրուած ութ-ութ վանկով) Ցոլք ծածկանունով։ Ապա, 1893 թ. Աղբիւրում տպուեցին 23 հատ մանր ոտանաւորներ եւ Տարազում «Լերան աղջիկը», պոէման։ Այս տեղեկութիւնները մեզ հաղորդեց Պ. Շանթը» (Գրական-քննադատական երկեր, Ա. հատոր, Պէյրութ, տպ. Լա Ֆօթօ Բրէս, 1959, էջ 1)։

Վոյնիչ Է., Բոռ, Թիֆլիս, տպ. Հերմէս, 1906։

Լոյս տեսած է նաեւ որպէս Արեւելք ի (Հալէպ) թերթօն։

Վոյնիչ Է., Բոռ (վէպ 1830-ական թուերի իտալական յեղափոխութեան օրերից)։ Արեւելք ի թերթօն, թ. 4, 1947, 392 էջ։

Հենրիք Իբսէն, Ժողովուրդի թշնամին, թրգմ. Լ. Շանթի։ Հրատ.  Համազգայինի թատերասէրներու «Գասպար Իփէկեան» խումբին, թ. 2։ Պէյրութ, տպ. Համազգային, 1968, 95 էջ։