Հայ Գիրքի Մատենագիտական Գործեր

Ա. ԺՈՂՈՎԱԾՈՒՆԵՐ

1. Սրենց Սարգիս, թրգմ. Էրմէնի էտէպիէթի նիմունէլէրի, հրատ. Ահմէտ Իհսան եւ Ընկ., Պոլիս, տպ. Հալք Օսմանլի Շիրքաթի, 1328, (1913), 183 էջ։

 

Բովանդակութիւն

1. Ռ. Զարդարեան, «Եօթը երգիչները», էջ 3-12։ «Գամբռը», էջ 6571։ «Ծովակին հարսը», էջ 102-104։

2. Գ. Զօհրապ, «Փոստալ», էջ 13-35։ «Ռեհան», էջ 80-86։ «Զաբուղոն», էջ 147-155։

3. Ա. Իսահակեան, «Պուտտա», էջ 36-44։

4. Ա. Ահարոնեան, «Զնդանում», էջ 45-46։ «Բանտում», էջ 87-101։

5. Զ. Եսայեան, «Աշուղ», էջ 57-64։

6. Տ. Կամսարական, «Յարօ», էջ 72-79։

7. Զ. Ասատուր, «Պօա», էջ 105-115։ «Սերենա», էջ 116-1235

8. Հրանտ Ասատուր, «Պարահանդէս», էջ 124-146։

 

Կենսագրական ակնարկ

Գ. Զօհրապ, էջ 156-157։ Ա. Ահարոնեան, էջ 157-158։ Ա. Իսահակեան, էջ 158-159։ Տ. Կամսարական, էջ 159։ Ռ. Զարդարեան, էջ 159160։ Զ. Ասատուր, էջ 160-161։ Զ. Եսայեան, էջ 161-162, Հրանտ Ասատուր, էջ 162։

Թարգմանիչին ուղղուած դրուատական խօսքեր

Սիւլէյման Նազիֆ, «Թաղրիսլալ» [ընծայականներ], էջ 163-167։

Ապտալլա Ճավտաթ, «Հայ գրականութեան նմոյշներուն մասին», էջ 168-173։

Շահապէտտին Սիւլէյման, «Հայ գրականութիւն», էջ 174-176։

Յարութիւն Շահրիկեան, «Սիրելի ընկեր Սրենց էֆ. », էջ 177-183։

 

2. Ashjian Sarkis, translator, Classical Armenian Short Stories

(Beirut, Aramazt Publishing House, 1959), 171 pages.

Contents

Avedis Aharonian, “The Symbol”, pp. 3-11:

Nar Toss, “The Interest on the Black Coins”, pp. 12-21: Shirvanzadeh, “The Coffee-House Customer”, pp. 22-31. Rooben Zartarian. “A Sultan in His Heart”, pp. 32-39. Mikael Manouelian, “The Clown”, pp. 40-43.

Yerookhan, “In Return for the Fish”, pp. 44-52. Minas Cheraz, “The Beggar”, pp. 53-55. Vrtanes Papazian, “Loor-ta-Loor”, pp. 56-61. Avedik Issahakian, “Lilit”, pp. 62-82.

Krikor Zohrab, “The Bag”, pp. 83-89.

Hagop Oshagan, “Annunciation”, pp. 90-96. Levon Pashalian, “Contrition”, pp. 97-100.

Aksel Bagountz, “The White Horse”, pp. 101-120. Hovhannes Toumanian, “Nazar the Brave”, pp. 121-130. Zabel Assadour, “The Gift”, pp. 131-135.

Roupen Sevag, “Have Mercy, Lord”, pp. 136-140. Armen Karo, “The Storks”, pp. 141-143.

Hrant, “Priest Without Sack-cloth”, pp. 144-148. Arshag Chobanian, “Death”, pp. 149-151.

Arpiar Arpiarian, “Faith”, pp. 152-158.

Vazken Shoushanian, “A Certain Night”, pp. 159-169.

 

3. Ashjian Sarkis, 33 Great Armenian Short Stories (Beirut, Atlas Publishing House, 1969), 240 p.

Contents

A Pagountz, “Alpine Violet”, pp. 3-13. V. Ananian, “Suicide”, pp. 14-22.

K. Zohrab, “Sister Emilien”, pp. 23-31.

A. Issahakian, “Saadi’s Last Spring”, pp. 32-36. Sh. Nartoony, “The Tower of Babylon”, pp. 37-42. H. J. Sirouny, “The Caravan”, pp. 43-54.

R. Zartarian, “The Seven Singers”, pp. 55-61. V. Papazian, “The Source”, pp. 62-66. Shirvanzadeh, “Golden Pen”, pp. 67-70. Yeroukhan, “Crawfish”, pp. 71-74.

Mikael Manouelian, “Luck”, pp. 75-78. R. Sevag, “Thirst”, pp. 79-78.

Sdepan Zorian, “Grandfather and Granddaughter”, pp. 86-91. V. Totoventz, “Divine Comedy”, pp. 92-95.

T. Demirjian, “King Aram”, pp. 96-105. Aderbed, “The Sheep’s Lung”, pp. 106-113. Y. Daronian, “Absolution”, pp. 114-119.

V. Khechoumian, “Morning-Glory”, pp. 120-126. Sdepan Shahbaz, “Stronger than Life”, pp. 127-131. Sos-Vani, “Three Friends”, pp. 132-138.

H. Toumanian, “God and the Poor Man”, pp. 139-141. Nar-Toss, “Hoopoe”, pp. 142-150.

Hamasdegh, “The Blue Bead”, pp. 151-156. A. Haygaz, “Socialism”, pp. 162-169.

A. Aharonian, “Judgement”, pp. 162-169.

H. Oshagan, “The Annunciation”, pp. 170-177. Vartan Gomikian, “Massa Dear”, pp. 178-183.

Antan Ozer, “The Intelligent Donkey”, pp. 184-190. Haig Jamgochian, “The Song”, pp. 191-192. Yeghisheh Ayvazian, “Distored Mirror”, pp. 193-199. F. K. Silvan, “Alone in the Desert”, pp. 200-203.

Garo Mehian, “Tears and Smiles”, pp. 204-210. Gosdan Zarian, “Repatriation”, pp. 211-239.

 

4. Թ. 16 (էջ 47) Չերազի թարգմանութիւններուն առիթով՝ գրախօսական։

Intransigeant օրաթ. (Փարիզ՞), 1913, Սեպտեմեր 7։ Կը յիշատակէ եւ հատուած մը կը մէջբերէ Թէոդիկ (Ամէնուն տարեցոյցը, Կ. Պոլիս, 8-րդ տարի, 1914, էջ 123)։

 

5. Ասթարճեան տոքթ. Գէորգ Լ., Թարիխ Էլ-Սաղաֆա Ուալատապ էլ Արմանի (Հայ մշակոյթի եւ գրականութեան պատմութիւն), [Ե. դարէն մինչեւ Ի. դարուն առաջին քառորդին վերջը], Մուսուլ

(Իրաք), տպ. Իթթիհատ էլ Ժէտիտա, 1954, 527 էջ։

Կը ցուցակագրենք այս մատենագիտութեան ընդգրկած շրջանը։

Խ. Աբովեան, էջ 143-145։

Պուէտ Խ. Միսաքեան, էջ 146։

Ստեփան Ոսկան, էջ 147-149։

Նահապետ Ռուսինեան, «Կիլիկիա», էջ 150-152։

Մկրտիչ Խրիմեան Հայրիկ, էջ 153-156։

Մատթէոս Մամուրեան, էջ 157-158։

Սրապիոն Հէքիմեան, էջ 159-160։

Թովմաս Թերզեան, էջ 161-162։

Ծերենց (Տոքթ. Յ. Շիշմանեան), էջ 163-164։

Գարեգին եպսկ. Սրուանձտեանց, էջ 165-166։

Յ. Պարոնեան, «Աբիսողոմ աղա եւ խմբագիրը», «Կրիան եւ շունը», էջ 167-181։

Մկրտիչ Աճէմեան, էջ 182-183։

Տիկ. Սրբուհի Տիւսաբ, էջ 184-187։

Ռեթէոս Պէրպէրեան, էջ 188-189։

Մինաս Չերազ, էջ 190-191։

Եղիա Տեմիրճիպաշեան, էջ 192-195։

Արդի գրականութեան թարգմանութիւն, էջ 196-199։

Բ. ՄԱՍ - ԻՐԱՊԱՇՏ ԳՐՈՂՆԵՐ, էջ 200-271։

Ա. Արփիարեան, «Կարմիր ժամուց», «Սրտի յաղթանակը», «Զօհրապի կարծիքը Արփիարեանի մասին», էջ 205-217։

Գ. Զօհրապ, «Մեղա՜յ Տէր», Անհաւատարիմը», «Փոթորիկը», էջ 218-244։

Լեւոն Բաշալեան, էջ 245-246։

Տիգրան Կամսարական, էջ 247-248։

Մելքոն Կիւրճեան, էջ 249-252։

Հրանտ Ասատուր, էջ 253-254։

Գեղամ Տէր Կարապետեան, «Շողիկ», էջ 255-266։

Հրաչեայ Աճառեան, էջ 267-269։

Զարուհի Գալէմքեարեան, էջ 270-271։

Գ. ՄԱՍ - ԱՐՈՒԵՍՏԱԳԷՏ ԵՒ ՅԵՂԱՓՈԽԱԿԱՆ ԳՐՈՂՆԵՐ, էջ 272-364։

Նախաբան, էջ 272-274։

Զապէլ Ասատուր, «Սիրոյ ցնորքներ», «Կաղանդի նուէր», էջ 275283։

Լեւոն Շանթ, «Լեռան աղջիկը», «Ես պատրանքը սիրեցի», էջ 284293։

Ռուբէն Զարդարեան, «Պուտ մի ջուր», «Լեռան եղնիկին», էջ 294-302։

Յովհաննէս Յարութիւնեան (Թլկատինցի), էջ 303-306։

Արտաշէս Յարութիւնեան, «Թափառումներ», «Այսպէս, կեանքին», էջ 307-313։

Երուանդ Սրմաքէշխանլեան, «Պզտիկ Սեփոն», էջ 314-324։

Րաֆֆի (Յակոբ Մելիք Յակոբեան), էջ 325-331։

Ա. Ահարոնեան, «Աշուղը», «Պուտ ըմ կաթ», «Մտածումներ եւ նշմարներ Ահարոնեանէ», էջ 332-342։

Երուանդ Օտեան, էջ 343-345։

Աւետիք Իսահակեան, «Անմահ արեւի վառ գգուանքի տակ»,

«Լա՛ց, իմ նազելիս», «Ազատութեան զանգ», «Ապու լալա Մահարի»,

«Չինգիզխանը», «Սաատիի վերջին գարունը», էջ 343-360։

Զապէլ Եսայեան, «Տէրվիշը», «Թռչող արծիւը», էջ 360-364։

ԻՐԱՒ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՆԵՐ (1800-1925), էջ 367-514

Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան, «Եղբայր ենք մենք», «Մահ քաջորդւոյն», «Թաղումն քաջորդւոյն», «Գարուն», «Վերջին խօսքը իր սիրուհիին ուղղուած», էջ 367-375։

Խորէն Նարպէյ, «Ի՜նչ աղուոր թռչնազգի, «Չղջիկ», «Հայրենիքի հովը», էջ 376-382։

Պետրոս Դուրեան, «Լճակ», «Տրտունջք», «Թրքուհին», «Սիրել»,

«Նամակ ուղղուած Ճանֆէսճեանի», էջ 383-398։

Գամառ Քաթիպա, «Արաքսի արտասուքը», «Հիմի՞ էլ լռենք»,

«Խնդրանք», էջ 399-405։

Աղեքսանդր Փանոսեան, էջ 406-408։

Գարեգին Պէշկէօթիւրեան, «Սրինգը», էջ 409-410։

Յովհաննէս Թումանեան, էջ 411-420։ Թումանեանի զանազան գործերէն, ինչպէս «Անուշ» պոէմայէն, քառեակներէն հատուածներու թարգմանութիւն։

Ռուբէն Որբերեան, «Տնակս», «Գիւղիս ճամբան», էջ 421-426։

Արշակ Չօպանեան, «Մայր Հայաստան», էջ 427-435։

Վահան Թէքէեան, «Սէր մը գաղտնի», «Ես սիրեցի», «Երազներ», էջ 436-441։

Ատոմ Եարճանեան (Սիամանթօ), «Ճակատամարտը», «Ասպետին երգը», «Տարօն», էջ 442-457։

Դ. Վարուժան, «Ձօն», «Կարմիր հողը», «Կակաչներ», «Հայրենի լեռներ», «Ծեր կռունկը», էջ 458-470։

Միսաք Մեծարենց, «Այգերգ», «Անանուն», «Ջրտուք», «Հիւղը»,

«Ըլլայի, ըլլայի» եւ «Բաղձանք» քերթուածներու մասերու միացում, «Հովին անցքը», էջ 471-480։

Ռուբէն Սեւակ, «Ո՜վ իմ հայրենիքս», «Ինչո՞ւ», «Երթա՜լ», էջ 481487։

Անայիս (Եւփիմէ Աւետիսեան), «Ասդրայիս», էջ 488-491։

Վահան Տէրեան, «Հրաշք աղջիկ», «Հեռաւոր, անել լեռնագագաթներ», «Այս գիշեր», «Հրաժեշտի գազել», էջ 492-496։

Մատթէոս Զարիֆեան, «Չըսի՞», «Ի՜նչ շուտ», «Մահը կու գայ»,

«Արհամարհանք», էջ 497-502։

Եղիշէ Չարենց, «Մահուան տեսիլ», «Նայիրի երկրից», էջ 503-514։

Տոքթ. Ասթարճեան չէ պահած քերթուածներուն եւ արձակ գրութեանց վերնագիրները։ Կամայական վերնագիրներ դրած է, ինչ որ շատ դժուարացուց մեր գործը։ Մեր նպատակը եղած է բուն վերնագիրները գտնել, գիտնալու համար, թէ գրագէտին ո՛ր գործն է որ թարգմանուած է։

Անկախ վերոյիշեալ գրութիւններէն՝ գրագէտին այլ գործերէն ալ երբեմն հատուածներու կամ տուներու թարգմանութիւններ տրուած են։

Տոքթ. Ասթարճեան՝ Պէյրութ փոխադրուելէն առաջ՝ Իրաքի մէջ աշխատակցած է արաբական մամուլին։ Էլսագաֆա, Էլհիքմէ, Էլէտիպ եւ Էլնասիր ամսաթերթերուն եւ պարբերաթերթերուն մէջ հրատարակած է Դուրեանէն, Մեծարենցէն, Վարուժանէն եւ Զարիֆեանէն քերթուածներ ( Սփիւռք շաբաթաթերթ, 6 Փետրուար 1963), էջ 4։

Կ՚ենթադրենք, որ լոյս տեսած քերթուածները Ասթարճեանի ծանօթ գիրքին ընդգրկած նիւթերէն են, առանձին հատորով լոյս ընծայուելէ առաջ՝ տեղական մամուլին հրամցուած։

Գրախօսական

6. Միւնեճճետ, տոքթ. Սալահ, Պէյրութի Ալհայաթ օրաթերթին մէջ։ Գրախօսականին հայերէն թարգմանութիւնը լոյս ընծայած է Սփիւռք շաբաթաթերթը (Զ. տարի, թ. 51-52 [31 Դեկտեմբեր 1964], էջ 28)։

Ալհայաթի նոյն թիւին մէջ լոյս ընծայուած է ժողովածոյին ընդգրկած նիւթերէն՝ Զապէլ Եսայեանի «Տէրվիշը»։

7. Contes et légendes Arméniens, adaptés par C(Chaké) Der Melkonian (Beyrouth, Impr. “Mechag”, 1964), 157 p.

Table de matières

La Légende de Haig, pp. 5-10.

Ara le Bel et Sémiramis, pp. 11-16.

L’Eglise aux Pigeons (vieille lռgende), pp. 17-20. Anahid, d’après Ghazaros Aghayan, pp. 21-44.

L’enfant et le Serpent, fable d’après le Rռv. Père Karékin Srvandzian, pp. 45-46.

Nazar le Brave, d’après Hovhannes Toumanian, pp. 47-60.

Le Temple de la Lumière, d’après Stepan Gourdikian, pp. 61-64. Une Goutte de Miel, d’après H. Toumanian, pp. 65-70.

A qui la faute? d’après H. Toumanian, pp. 71-75.

Le Mardi gras, d’après H. Toumanian, pp. 76-80.

Areknazan ou le Monde enchanté, d’après Ghazaros Aghayan, pp. 81-103.

Les “Fous” de Sassoun, pp. 104-156.

8. Ժողովածոներու այս բաժինին մէջ կ՚ուզենք արձանագրել ձեռագիր վիճակի մէջ գտնուող արժէքաւոր աշխատասիրութիւն մը Բարսեղ Չաթոյեանի թարգմանութիւնները։ Ասոնցմէ մաս մը լոյս տեսած է Հալէպի եւ Պէյրութի արաբական մամուլին մէջ, սակայն, մեծ մասը կը մնայ անտիպ։ Լուրջ հաւաքածոյ մըն է, որ կը սպասէ իր մեկենասին։

Թարգմանութիւններէն անոնք որոնք լոյս տեսած են եւ որոնց տեղեակ ենք, կը նշենք աստղանիշով։

Ահարոնեան Ա., «Արաքս», «Մասիս»։

Դուրեան Պ., «Լճակ», «Իմ մահը»։

Զարեան Կ., «Աղօթք»*, «Տօթ շունչը հովուն»։

Զարիֆեան Մ., «Գողութիւն», «Վախը», «Հոգիս»։

Թէքէեան Վ., «Կ՚անձրեւէ տղաս», «Բարձրացում»*։

Թումանեան Յ., «Հին օրհնութիւն», «Հայոց լեռներում»։

Իսահակեան Ա., «Վերադարձը»*, «Արարատի ծեր գմբէթից»,

«Կեանքից թանգ բանը»*։

Կուրղինեան Շ., «Ալիքներ», «Սերմնացան»։

Մեծարենց Մ., «Սիրոյ երգ», «Իրիկունը»։

Շանթ Լ., «Փիլիսոփաներ», «Գիշերապահը»։

Չարենց Ե., «Մօրս համար գազէլ», «Նայիրի երկրից»։

Չօպանեան Ա., «Խաղաղութիւն»*, «Ադամի վիշտը»։

Սիամանթօ, «Հարսին երազը», «Եղբայր մը՝ իր եղբօր»։

Վարուժան Դ., «Առկայծ ճրագ», «Պատուէր»*, «Կարօտի նամակ»։

Վշտունի Ա., «Լուսաբացին», «Տար զիս»։

Տէրեան Վ., «Ստուեր», «Ճախարակ»։

Չաթոյեան թարգմանութիւն ունի Հալէպի Ալտատ ամսագիրին մէջ։

9. Պէյրութի Lipanan եռօրեան (Արտ. Ժոզէֆ Աճէմեան) արտատպած է քերթուածներ Անայիսէն, Ե. Տէմիրճիպաշեանէն, Վ. Տէրեանէն, Մ. Զարիֆեանէն, Վ. Թէքէեանէն, Շ. Կուրղինեանէն, Վ.

Մալէզեանէն, Ա. Չօպանեանէն, Սիամանթոյէն, Սիպիլէն եւ Դ. Վարուժանէն (Գ. տարի, թ. 698-800, 23 Յունիս 1933-13 Հոկտեմբեր 1934)։

Խմբագրութիւնը աղբիւր չէ յիշատակած։ Կ՚ենթադրենք որ քերթուածներն ու անոնց ընկերացող հակիրճ տեղեկութիւնները վերցուած են Աստուր (Ասատուր) Նաւարեանի Anthologie des poètes Arméniens ժողովածոյէն (Փարիզ, 1928)։