Դիւան

Հեղինակ
ԵՂԻԱ ԿԱՐՆԵՑԻ  

Բաժին
Հայ դասական մատենագրութիւն  

Թեմա
Թղթեր, նամակներ, կոնդակներ  Պատմագրութիւն  
Դիտել
N 35. Հոկտեմբերի 18։ Համատանա մին գիր էկաւ մուսիու Պօռեկարիցն շաթրօվ, որ միչումն էր մուսիու Գառտանի գիրն, որ թարգմանի այսպէս.
      
       Պարոն Էլիաս Մուշեք
      
       Սեպտեմբերի 7. 1722 Համատան։
      
       Պարոն, էս գրօվ գլնի քեզ խապար տալ, որ Սպահանու յելալ օգոստոսի 9 Կիլանու խանին հետ եւ մուսիու պատրին եւ շատ պարսք, որ ամենս գլնէյինք 400 մարդ։ Բայց յելնելուցն յետ մին ժամու աղուանք թափվեցան մեր վրան։ Պարսքն փախան, եւ ես կայնեցայ, որ նրանց կռիւ անել տալու համար։ Եւ իմ նօքարն ճանփա ցգելուս, մինակ մնացի։ Էն ժուկն 12 աղուան իմ վրան թափվեցան եւ ինձ խոցեցին նիզակօվ միչացէս։ Էս խոցիցն թամամ չեմ լաւացել։ Եւ էն չաղն ի մ ղարաբինան նրանց վրայ դատարկեցի եւ ցրվեցան , եւ ես հասայ իմ յընկերտանցն, որ կրկին լցնեմ իմ ղարաբինէն, բայց նոյնժամայն իմ ձին յընկաւ, յետոյ որ յուզեցի նորէն հեծնում, թամքն շրջեցաւ, եւ կամէյին նոր շինել էնչաղն 37բ || ինձ վրա հասան երկու աղուան, եւ մինն գուզէր զարնել նիզակօվ։ Եւ ես, որ դիմեցի, որ ինձ չը զարնէ, ինքն մնաց տեղն։ Նոյնժամայն նրայ վրա քցեցի իմ թափանչան մօտիկ, եւ իրան յընկերն որ մօտեցաւ թէ իրան յըն[կ]երն դարցուցանէ, ես պրծա նրանից։ Յետոյ ձիուս ղօլանն բացի, որ թամքեմ, բայց ոչ կարողացայ, քանզի վրան մին մեծ խուրճ կար, որ ծանտր էր, նրան բաց թողի եւ հետեւակ փախայ դէպ Նաճաֆապատ, տեղն մնացի անդ մի քանի օր, որ որոնեմ իմ պաշտօնեայն, որ հեծել էր յեախտանին վրայ, թէ որ նայ պրծաւ, մուղիաթ կաց, պահէ մինչի ես գամ։ Ով ոք որ ապրանքն պրծուց աղուանից, կթա լանվէյին գեղարէնքուն ի ձեռանէն պարսից։ Վասն այն ծախեցի ի մ ղարբինան եւ իմ վրայի հանդեր, ն շատ էժան, չունքի կտեսնէյի, որ ապանքն պատճառ գլնիր սպանման իմոյ. յետո վատ շոր հագայ։ Իմ կերպն փոխելու համար եւ ճանփէն գնացի հետեւակ Խունսար։ Որ հասայ, լսեցի որ մուսիու պատրին երկու օր էր, որ գնացել էր Շիրազ Լօռիստանայ ճանփօվն, շատ բախտաւոր գլին, որ եթէ առողջութենօվ կարէ հասնիլ Շիրազ։ Ամէն նրայ ապրանքն կորաւ եւ քանի պաշտօնեայ մուսիու Դուֆրենն եւ պարոն Դէհէն եւ պարոն Լակառտն նրա հետ էն։ Խունսարա, որ էլայ, ընկերացայ գեղեցոց հետ եւ էշ վարցու կալայ մին աւուր համար։ Եւ տեղն մնացի մնչի որ յնկեր լինէր, քանզի ամէն ճանփէքն կապ են ի ձեռանէն աղուանից եւ պարսից, շատուց է, որ էս ճանփիցն քարավան չի գնալ , ընկերացայ թուրքաց հետ, որ պրծել էյին Սպահանայ եւ չնկանք ի ձեռն ավազակաց, քանզի ուղիղ ճանապարհն թողաք եւ մոլորաւն գնացաք։ Որժամ մերձեցաք Համատանա մերձ երեք աւուր ճանփայ, 20 մարդիկք էինք մերկացած աղուանից։ Որժամ հասա Համատան, անտ գտա պ[արոն ] Ջօզէփն Կարմէլիթանն եւ շնորք արաւ ինձ առավ իրան տունն։ Որքան որ տեղիցս մինչի Թարվէզ շատ դիժար է, տեղտ կմնամ մինչ որ լաւ ֆրսանտ ճարեմ եւ փող որ շոր առնում, զէրա պատրին փող չունի։
       Տեղս հասայ եւ լսեցի շատ մարդից, որ սարտարն միրզա Մումինին սպաննեց, աստուած տայ, որսուտ լինի, թէպէտ թէ ինձ կավատացնեն, թէ ողորդ է, ամա չաւատամ, կավատամ թէ սուտ խապար է, որ 38ա || նրա թշնամիքն կասեն։ Ամայ եթէ էս խապարն շիտակ է, դուն վռազ փողերն հաւաքէ, զոր ինձ պարտ են եւ կառնուս նրանց ժառանգիցն, ինչպէս որ Թարվէզու խանութիւն տվին իշխանին վրաց, նրան հարկ է, որ մին փոխանորդ կարգէ, կարծեմ նրա կուշտն մին քանի վրացի գլնի եւ այնպէս անեն, որ մեր պարտքերն առնուն մեզ օգնելօվ եւ որ մեր բանին վրայ լաւ մուղիաթ լինին նրանց դահիյեգ կու տաս եւ մուղիաթ գլնիս, որ մեր բաներն շուտօվ տեսնուս։
       Եթէ իմ իքմիններն՝ որ Նաղու կուշտն չառիր, շուտօվ առ եւ թէ ինքմին պակաս գլնին, գրէ, որ որժամ հասանիմ, առնում։ Ինչ որ ինձ եւ մղտսուն տալու է, կտեսնուս որ չը կարես առնուլ, նրան ձեռնագրերն ծախէ հաճի Դաւրիշին, եթէ կարես, շահօվն առ եւ ինքն որ կարենայ լաւ առնուլ, էն գիրն էլ կու տաս Հաճուն, որոյ միչումն գրած է թէ՝ Նաղուն ամէն ապրանքն իմն է, որ աւել կարողութիւն տաս Հաճուն, նրան վէքիլ արայ, որ լաւ բուսուցանէ իմ պարտն։ Եթէ Հաճի Դաւրիշն այժմ փող չը տայ, կամի տֆտիկ տալ, առ, եթէ գիտես, որ վնաս չի հասնիլ եւ կպահես մինչի ես գամ։ Տեղս ասում են թէ՝ վրաց իշխանն վրացի ղրկու է Սպահան վասն օգնութեան, եթէ շիտակ է, եթէ նուշ չառիր, առ, եթէ սուտ լինի վրաց գնալն Սպահան, մի առնուլ։ Թէզ ինձ գրէ ամէն խապարն, որ Թարվէզ լսեցիր, որ ինձ հասնի տեղս կամ ճանփին։
       Սպահան խապարն այս է, որ յետ 10 աւուր որ ես յելայ, հացի հացի լիտրն 12 հազար դին, ամէն ճանփէքն այնպէս կապել են աղուանք, որ ոչ ինքմին գելնու եւ ոչ իքմին կմտնու, եթէ կարօղ էյի իմ ամէն ապրանքն պրծացնել եւ գալ Թարվէզ, շատ լաւ իմ բաներն կտեսնեյի, քանզի ունէյի մին լաւ հրօվա[ր]տակ թագաւորէն պարսից։ Եթէ բաներն լաւ գլնի, շուտօվ այլ հրաման կառնում։ Եւ իմ ողջունն տուր պատրոցն, որոյ կարդալ կու տաս իմ գիրն։
      
       Եւ ես քո խոնարհ ծառայ Հօնօռէ Պօռէկար։