84ա
||
Իմ
սհապ
դօվլաթ
սինիյեօր
մուսի
Պուրղարին
1715
մարտի
13
հին
թարեղ.
Գանճ
[ա]
nomer
65
Բազում
սիրօվ
եւ
կարօտիւ
ողջոյն
մատուցանեմք
վերո
[սհապիդ
]
եւ
այլ
քոյին
համախոհ
եղեալ
հազիր
ջումիաթին,
մանաւոնթ
Գէւորքին։
Ծանիր
իմ
սհապ ,
բազում
ժամանակ
է,
որ
քո
հրամանուց
սաղլուղութեան
խապարն
մեզ
չէ
հասել,
բայց
հարցանելօվ
զորպիսութիւն
տէրութեան
քո,
զոր
տէր
Յիսուս
անսահելի
կենօք
պահեսցէ
եւ
տացցէ
ժամանկ
ընդ
յարկայն
աւուրս
քո
հրամանուցն,
որ
միշտ
եւ
ամենայն
ժամ
դօլվաթօվ
լինիս,
ուրախութեամբ
ի
փառս
Յիսուսի
եւ
ի
պարծանս
մերո։
Յետ
սիրալիր
ողջունիս
իմո,
յայտ
լիցի
վերո
սհապի
ղուլուղումն,
որ
թէ
մեր
յերկրի
էհուալն
հարցանել
կամիս,
բազում
ժամանակ
է,
որ
Մօռայու
վրա
սաֆար
կա,
կասէին,
բայց
մեք
չէյինք
հաւատալ
մինչի
էս
թարեղին,
էս
քանի
աւուրն
Էրզրմ
մարթ
էկաւ
եւ
գիր,
որ
ճշմարտապէս
սաֆար
է,
զերա
Էրզրմ
պարայղներն
բացվել
է
Յեայեան
ասքարն
գնացել
է
ձիաւ,
որն
էլ
պիտի
զատկին
գնա։
Քարա
Վըլահու
բակն
Իստանպօլ
սպանեցին՝
ինքն,
եւ
իւր
երկու
որդին,
աղչիկն,
փեսան,
եւ
կինն
եւ
նա
հսապսուզ
խազնան
զաֆտ
արարին,
որ
Իստանպօլ
աչքօվ
տենօղներն
զարմացել
են
թէ՝
աշխարքս
մէկ
մարթուն
էլ
է՞սչափ
ոսկի,
էսչափ
դուռուշ
կամ
է՞սչափ
ջաւահիր
կու
լինի։
Մին
էլ
էս
Վլահ
պակին
դաֆտարն
գելնէ,
որ
սաքսան
հազար
ոսկի
Վանատիկու
պանքօնէ
տուել։
Վազիրն
Վանատիկու
էլչուն
մարթ
կողարկէ,
բերել
կու
տան,
կասէ՝
«Վլահ
բէկն
ձեր
խազնան
սաքսան
հազար
ոսկի
է
տուել,
պիտի
որ
բերել
տաս»։
Պալիօզն
կասէ՝
«Էնտեղաց
փող
չի
դուրս
գալ,
բայց
միայն
շահն
դուս
գու
գա»։
Յետոյ
վազիրն
կասէ՝
«Ես
այտպէս
բան
չեմ
գիտել,
պիտի
որ
փող
գա»։
Պալիօզն
կասէ
թէ
«Ես
չեմ
աւատալ
որ
գա,
ամմա
գրե»։
Մեք
այնպէս
գիմանամք
թէ՝
կռվի
սապապն
այս
է,
զերա
ասքար
որ
ժողէվում
են,
այսպէս
կիմացվի,
ամա
խելք
չի
կտրել
թէ
ութսուն
հազար
ոսկի
[ի]ն
համար
օսմանցին
սաֆար
անէ,
գիտելին
աստուած
է,
բայց
մեք
ինչ
որ
լսեցինք,
ղուլուղիտ
արզ
արինք։
84բ
||
Մին
էլ
թէ
յիմանաս,
լեհու
մին
մեծ
էլչի
էկեր
է
Իստանպօլ,
որ
գուզէր
գար
Սպահան,
վազիրն
չէ
թողել,
գնացել
է
Լեհ։
Եւ
ուռուսի
էլչին
Շէրամարտի
տղան
եւ
քանի
գրօվ
որ
կային,
ուռուսխաթ
է
եղել,
գնացել
են
ուռուսի
հետ
սաֆար,
մին
խօսք
ի
կա,
Յետո
մին
մեծ
էլչի
գու
գա
իմփերաթօռ
թաքաւորէն
խիստ
շատ
ազաթօվ,
մեծ
փէշվազօվ,
տանին
թաքաւորին
պուլուշմիշ
կանեն։
Ատաթ
է,
որ
երկու
սհաթ,
գամ
փոքր
յաւել,
դիւան
կու
լինի.
էս
էլչին
վեց
սհաթ
կու
մնա։
Խսիտ
շատ
խօսք
կու
խօսվի,
աստուած
գիտէ,
բայց
մանշուր
գլխաւոր
խօսքն
այս
է,
որ
կասէ
հունքարին
թէ՝
«Շըւթու
թաքաւորն
ինձ
տու,
տանեմ
իմ
թաքաւորին,
մեք
դորա
դիւանն
կանեմք,
ախր
մեր
դինդաշն
է,
մեր
դաստուրն
դուն
չես
գիտել,
մեք
մեր
դաստուրօվն
մեր
բանն
կու
շինեմք»։
Հունքարն
կասէ
թէ՝
«Չեմ
տալ,
իմ
օճախն
է
էկել,
ես
լաւ
գիտեմ»։
Յետո
էլչին
կասէ
թէ՝
«Խօշ,
դուն
գիտես,
լաւ
չես
անել,
սապապն
էտ
մին
մարթն,
մեր
ղաւլն
կաւիրես,
մեր
մէչն
կռիւ
կու
լինի,
քեզ
հետ
մեք
ամէն
քրիստոնէքս
պարիշել
եմք
էս
սապապին,
քուլի
քեզ
վրա
կու
յընկնին,
սապապն
դուն
կու
լինիս,
մեզ
սուչ
չի
մնալ,
մեք
նրա
տեղն
մին
շահզատա
կու
դնեմք,
որ
նար
թաքաւորութիւն
քշէ,
բայց
քեզ
վատ
կու
լինի ,
մին
մարթ
պահելօվ
ի՞նչ
պիտիս
անել,
մեք
դրա
օճաղն
չեմք
թողուլ
որ
փչանա,
մեզ
ատաթ
է,
որ
մեր
քրիստոնէից
մէչն
որ
մինն
փոքր
գլուխ
քաշէ,
թուլ
կու
տանք
որ
փոքր
խուֆաթ
քաշէ,
ամմա
չեմք
թողուլ
որ
օճաղն
փչանա,
թէ
որ
մեք
օճաղ
փչացնելու
ֆիրք
ունէնայնք,
հիմա
շատուց
դրա
տեղն
մեք
զաւթ
էյինք
արել,
զերա
ինքն
տեղ
չէ,
ուռուսն
մեք
եմք
պահել,
որ
էսչափ
ժամանակ
դրա
թաղթն
չէ
առել,
թէ
ոչ
հիմա
շատուց
առած
կու
լինէր
ուռուսն»։
Շատ
խօսելուն
յետ,
թաքաւորն
օսմանցուն
կասէ
թէ՝
«Ինչն
գուզէ
որ
ձեր
յերկիրն
գա,
թող
լինի՝
դրկեմ,
զերա
յուրիշ
ֆռանկաց
էլչիք
էլ
էկան
յուզելու,
ինքն
չի
գնաց։
Խապար
առնեմ ,
թէ
յրազի
է,
որ
ինքն
գա
ձեր
իմփէրաթոռին,
թող
լինի
դրկեմ»։
Յետո
Իսհանպօլու
ղափուչի
կու
ղրկեն
շւէթ
թաքավորին
թէ՝
«
Իմփէաթօռ
թագաւորն
քեզ
գուզէ
տանի,
գնա՞ս
թէ
ոչ»։Կասէ՝
«Էլ
ի՞նչ
պիտեմ
անել,
կու
գնամ,
ինչ
լինի
լինի»։
Չորս
ամիս
անճախ
կա,
որ
էլչին
շւէթու
թաքաւորն
առել,
գնացել
է։
85ա
||
Եւ
յետ
ամէն
էհուալին,
մալիմ
լինի
քո
հրամանուց
ղուլուղու[մն
],
որ
մեր
Էրզրմու
չորս
հերետիկոս
հայ
գնացին
Իսթանպօլ
գանկատ
մեր
ուղղափառաց
համար,
չաւուշ
են
էրկել
Էրզրմ,
որ
պատրի
Մունիան
եւ
չորս
անուանի
քաթօլիք
տանին
Իսթանպօլ։
Պատրի
Մունիան
փախել
է,
գնացել
Ախլցխա,
միուս
երեք
մարթն
պիտի
տանին
Իստանպօլ.
աղօթեցէք
վասն
սիրուն
Քրիստոսի,
որ
աստուած
նոցա
կոյս
լիցի։
Եւ
Էրզրմցի
Տացաղ
օղլի
Մուստաֆա
չալապին
գրել
է
Ախլցխա
պատրի
Մունիային
թէ՝
մի՛
հոքալ,
ես
քեզ
էլի
Էրզրմ
կու
նստացնեմ,
Մին
էլ
քո
հրամանուց
աչքն
լուս,
եւ
մերն,
որ
մուսի
Յրժարն
ԺԲ
(12)
քափուցին
պատրի
հետն
եկել
է
Իստանպօլ,
որ
պիտի
գա
Սպահան,
զերա
թիֆլիսցի
Սապէն
որ
գնացել
էր
Փարիզ
Վախտանկ
խանի
համար,
էս
էլչին
հանել
է,
որ
գա
Սպահան,
պալքի
աստուած
տա,
որ
մին
իլաճ
անեն
Վախտանկ
խանին
համար,
զերա
մին
մօնֆրէր
էկաւ
Գանճա,
նա
խապար
բերեց
թէ՝
Թիֆլիսու
խանն
խիստ
թուրքութիւն
է
անում,
պիտի
մեծ
մաչիթ
շինէ,
քաթալիքօսն,
որ
պիտի
թուրքանա
եղել,
որ
էրիսթաւն
բռնեց,
տարաւ,
պիտի
աչքն
հանէյին։
Էս
խանն
բերել
կու
տա,
էլ
վրացոց
վրա
քաթալիքօս
կու
շինէ։
Մին
էլ
թէ
ալիշվէրիշի
էհուալն
հարցանես,
մինչի
էս
թարեղս
Գանձա
զարպաֆին
լիտրն
տասներկու
հազար
-
տասներեք
հազար
դիան
է,
հիմա
յիչաւ
մին
թուման,
ամմա
Շամախու
համիշա
խապար
գու
գա
թէ՝
տասնվեց
հազար,
տասնեօթ
հազար,
տասնութ
հազար
դիան
է
զարպաֆն։
Եւ
այլ
անպէս
մին
Էհուալ
չի
կար,
որ
գրէյի,
ղուլ
եմ
քեզ,
իմ
սհապ
պօլաքի
Յուսէյին
խանի
վրայի
փողն
բիթուրմիշ
անես։
Թէ
որ
մինչի
էս
թարեղին
Շահին[ն
]
տեղտ
է,
շատ
կորօտիւ
ողջոյն
մատուցանեմ։
Նրա
էլ
պիտի
գրէյի,
ամմա
ումիտ
չունիմ
որ
մինչի
էս
գիրս
հասնիլս
տեղտ
լինի։
Սարքսին,
Ուռուստամին
շատ
բարօվ
կանեմ,
թէ
տեղտ
են։
Պիր
տահա
աւալ
օնի
իչուն
թուրքչա
յեազարիմ
քի
օխույեանտա
յեաքշի
անղլայասն,
զէրա
պիզմ
էրմանի
դիլի
ջուլֆալույեա
ույմազ
քի
պայեան
էյլիա
պիլմազլար,
սօնղրա
էշիթտում
քի
փարք
չէթին
օխուրլարիմիշ,
շինտի
էրմանիճա
յեազտմ,
թաղսիրըմազ
պաղշլա,
պանտա
ղուլուն
Եղիյեա
տայիմ
տուվա
էյլարզ
քի
դօվլաթտա
գալասն
սաղլըղ
իլա,
ամին։
Գանճալու
Յովսէփ
Ատիբէկ
դօվլաթզա
չօք
սալամ
տուվա
ղըլարլար
ղապուլ
էյլիասն։
Մին
էլ
էս
մօտիկներն
Իզմիրու
գիր
էկաւ,
Գանճա
թուրքերուն
օսմանցի
մարթոցն
գրել
են
թէ՝
Իզմիրու
պալեօզներն
փախել
են,
գնացել
աստուած
գիտի՝
թէ
սուտ
է,
թէ
իրաւ։
