Ժամանակագրութիւն

Եւ յետ այսչափ դրժանացս եւ լլկանացս, ի գիր առնուլ զթիւ իրիցանցն սկսաւ` հարկապահանջութիւն խնդրել ի նոցանէն, ոմանց` տասն կարմիր եւ ոմանց` տասնական ղուրուշ եւ խիստ կարի չքաւորացն` հինգական ղուրուշ, այսպէս երեք կերպիւ հարկառնութիւն կամելով: Եւ անկաւ աղաղակ վայից եւ ողբոց ի մէջ նորեկածու քահանայիցն պանդխտաց, որ տակաւին դեռ էին եկեալ` աղքատք եւ մերկք եւ կարի չքաւորք, կեղեքած եւ թալանած` թէ' քահանայք, թէ' ժողովուրդք, որ զօրըստօրէն հացիկն միայն հազիւ թէ կարողանային հնարել ոմանք մեծաւ ջանիւ: Որ մեզ հօրեղբօրորդի Գրիգոր երէց կայ յԸստամբօլ, եկաւ աղաղակ արար առ իս թէ` օ'ն եւ օն արասցէ Տէր եւ օ'ն եւ օն յաւելցի, եթէ մէկ լումայ փողի կամ սպիտակի հնար կայ առ իս, կամ ուստեք լինելոյ հնար կումանի: Եւ ես այլ նոր եկած էի յԵրուսաղէմայ եւ քան զպիտոյսն մեր յաւելորդ չունէաք եւ ի հարկէ առաւել թշուառութիւն տեսանելով, որպէս գրէ Առաքեալն թէ` Ով ոք զազգայինս ի թշուառութիւն տեսանէ եւ այլն, երկնչելով յԱռաքելոյ սպառնական բանիցն, եւ յարուցեալ ետուր զոր ինչ խնդրեաց եւ առեալ տարեալ ետուր ի նա եւ փրկեցաւ առ ժամն յայն:

Եւ այսպիսի վտանգից միջի գոլով տագնապէին քահանայքն յոյժ յոյժ եւ աղեխարշեալ ժողովրդոցն ցաւէին վասն նոցա: Վասն այսորիկ ստէպ ստէպ երթեւեկութիւն առնելով մօտ առ մեզ, թերեւս հնար եւ ճար լիցի եւ դուռն հանգստեան ուստեք գտանելոյ` փրկիլ ի զզուանաց նոցին: Եւ ես ոչ կամէի բնաւ լսել նոցա եւ կամ անսալ բանից նոցա, եւ յորժամ գիտացան զմեր ոչ կամելն, նա' գնալով միախորհութիւն առնելով իւրանց միջումն, գտանելով յարքունեաց զոմն ի սպասաւորաց թագաւորին, որ պալթաճիլար գոհիասի կոչեն` Ըռամատ անուն` ի մեր Կամախոյ Իմարէց գեղջէն, ձեռամբ նորին հրովարտակի հրաման հաներ էին ի Սուլթան Ահմատէն, զԱրզրումի փաշալըխի սանճախի եկածուքն ի մեր անուան վերայ` իշխելոյ նոցա: Եւ ես ոչ լուայ բնաւ երբէք եւ ոչ գիտացի, այլ զամենայն ծախսն յիւրեանցմէն խարճեր էին, զինչ որ մսխել էին վասն յամրին: Եւ զինչ տեսաք` օր մի որ եկին առ մեզ մեր իրիցաներն մէկ քանի գլխաւոր յառաջակայից արանց եւ հանին ի ծոցոյ իւրեանց գալարեալ նամակ եւ ետուն ցիս: Եւ ես ասացի. զի՞նչ է սա, եւ նոքա ասացին թէ` հրաման հրովարտակի առաք քեզ համար, զի իշխեսցես մեզ եւ ամենայն Թէոդուպօլսոյ սանճախի գաւառացն աստ եկեալ եկածու փարաքանդից ցրելոցն թէ ուր եւ իցեն: Եւ դժուարինս թուաց մեզ եւ ծանրագոյն չար, այլ առեալ պահեցի տեսանելով թէ զի՞նչ է եւ կամ ո՞րպիսի իր է եւ բան, օգո՞ւտ է թէ անօգուտ, վնասո՞ւ է թէ անվնաս. եթէ վնասու իցէ պատճառ, թերեւս խափանել կարիցեմ: Եւ մարդիկքն ստէպ ստէպ կուգային փութացուցանել զմեզ, եւ մեք այլ կարկատուն բանիւք ժամավաճառութիւն առնէաք յերկարել զխնդիրս նոցա: Եւ ձանձրացան ի բազում երթեւեկութեանցն եւ թախանձանացն, եւ յետ անյոյս լինելոյն ի մէնջ գնացեալ են առ թափարագլուխն այն, որ Ըռամատան ասեն, առ հանող յամրիցն` ի գանկատելով զմէնջ թէ` մեր այսքան փող եւ դրամ գնաց ի ծախսն եւ դուն այնչափ աշխատ եղեր, նա չի կամենար ի գործ ածել: Եւ նա ընդ լուր բանից նոցին ի բարկութիւն շարժելով եւ առեալ ընդ իւր զքահանայքն եւ զայն ջանացող մարդիկն եւ եկին առ մեզ, եւ սկսաւ ոգորիլ ընդ մեզ եւ խօսել բանս հայհոյութեան, եւ սպառնական բանիւք երկեցուցանելով զմեզ, ասելով թէ` դու զհրաման թագաւորին վասն է՞ր խափանել կուջանաս եւ ընդ վարկպարազի կառնես, այս երդումն եւ այն` որ կու հասկացնեմ վազիրին, քեզ մեծ վնաս կու լինի, որ գիտենաս: Եւ սկսան բռնութեամբ շարժել եւ ի վեր կանգնել զիս ի տեղոյս, եւ այլքն սկսան զկարասիս եւ զգրեանս շալակել եւ բռնութեամբ առեալ գնացին ի մէջ իւրեանց` ուր բնակեալ էին, որ Թօփղափու ասեն, եւ բնակեցուցին զմեզ ի մէջ իւրենաց: Եւ անտից ի հետ սկսաք իշխել եւ հովուել զփարաքանդա ժողովուրդն ցրուեալ` հրամանաւ թագաւորին, երկու ամ բազմավիշտ կրիւք, զոր ոչ կամիմք յերկարել` թէ այն երկու ամացն միջումն զինչ գործեցան: