Ժամանակագրութիւն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Եւ յետոյ սոցին Վանեցի Զաքարէս եղեւ վարդապետ ի Պետրոսէն, որ նախ մեծ Բարսեղին էր աշակերտեալ, ի նմանէ ապա առ Պետրոսն եկեալ, որ Գիշի որդի ասեն, որ շատ գիշութիւն եւ նեխութիւն եւ ապականութիւն արար ի մէջ հայոց ազգացս եւ յԸստամբօլս, որ թէ գրեմք մի ըստ միոջէ զամենայն արարս եւ զանուղղայ գործսն զոր արար, ոչ գիր կու տանի եւ ոչ ոք կու բաւականայ գրելոյ, թէ յԸստամբօլու եղած քահանայիցն եւ ժողովրդոցն գլուխնին ի՞նչ անցք անցոյց եւ նոքա յիւրն ի՞նչ անցուցին, մինչ մահու հրաման ել ի թագաւորէն: Նա' Աստուծոյ խնամարկութեամբն հազիւ ազատ եղեւ ի չարաչար մահուանէն, Այն ազատեաց, որ ոչ կամի զմահ մեղաւորացս եւ այլն:

Եւ յետ խնամարկելոյն Աստուծոյ եւ աջողելով նորին, զղջացաւ եւ գնաց յԵրուսաղէմ ի ծռազատկի այլազգեացն, որ հարիւր տարոյ գլուխ էր եւ մեծասքանչ հրաշիւք եւ ամենայն ազգաց վկայութեամբն ակներեւ առաջի ամենայն այլասեռիցն վառեցաւ լոյսն ի գուբղային ի պարծանս հայկազնի, եւ այս ակներեւ հրաշիցս տեսող եղեւ, որ յառաջն ինքն էր մեծ հայհոյիչն սուրբ լուսոյն, որ վկայեցաւ իւրն ճշմարտութիւնն հաստատուն վկայութեամբ: Եւ յետ այսորիկ այլ ոչ կամ ունէր գալ ի յԸստամբօլ եւ խառնիլ ի պատրիարգութիւնն, նա' վասն երկու պատճառի այժմ եկեալ է, որ խառնիճքն ստիպով բերեալ են ոչ յիւր կամացն այլ ի հարկէ, նախ` որ շատ պարտքեր մնաց եւ երաշխաւորք պարտականացն հարկիւ բերել ետուն, եւ իւրն այլ շատ գրաւականք կան մնացեալ` թէ' գրենաց, թէ' ի սրբութեանց, մանաւանդ սուրբ նշանն ոսկեհուռն զարդարեալ ի կենաց մասէն, զոր եւ փափն էր Հռովմայ պարգեւել. եւ երկրոդ պատճառ, որ Կեսարացի Գրիգորն կարի յոյժ առաւել ձանձրացուցեր է անյագ արծաթսիրութեամբ եւ ծանր հարկապահանջութեամբն եւ այլ անհանգիստ եւ նենգաժոտ գոռոզ բարուքն, որ նորա ցանկացոյց զամենեսեան, որ շատքն ի քահանայից եւ ի բազմամբոխ ժողովրդոցն ձեռագիր ղրկելով եւ փափաքանօք զնա խնդրելով, որ երկու ամ մեծաւ տարժանօք հազիւ կարացին ի միջոյ ի բաց մերժել: Եւ այժմ ահաւասիկ եկեալ է յԸստամբօլ եւ ոչ է յայտ թէ` զի՞նչ առնելոց է ընդ Կեսարացոյն Գրիգորի: