Ժամանակագրութիւն

Որպէս ոմն Վարդան անուն աբեղայ, որ մականուն Կարմիր արախճին ասէին` ի վերին աշխարհացն լինելով, ժամանակ մի ի հետ Ներսէսին շրջելով, իշպահակութիւն առնելով նմա, եւ վարդապետն Ներսէս վարելով զնա յիւրմէն` վասն բութ եւ գուլ լինելոյն եւ հեղգութեանն: Նա' գնալով ժամանակ մի` յերկար շրջելով ի Վրացտաներն` վարդապետութիւն առնելով, եւ յետ ժամանակի դառնալով առ վարդապետն եւ գայ գտանէ ի Կարին քաղաք, եւ վարդապետին ընդ ակամբ հայելով ընդ նա, ոչ կամէր ընդունել: Եւ նա անկեալ առ մեծամեծս քաղաքին յարոյց ի վերայ վարդապետին` աղաչելով զնա, զի տացէ գաւազանի օրհնութիւն նմա, եւ վարդապետին անճարակեալ, ելեալ ի գիշերի փախստեայ գնացեալ դէպ ի Բասենոյ գեղորէքն: Եւ նա յիմացեալ, զկնի մտեալ, գնացեալ ի գիւղ մի, որ Պուլամաճ ասեն, որ յառաջագոյն ծանօթ լինելով ընդ աղայի նոցա, ծանուցանելով նմա զամենայն որպիսութիւնն իւր ընդ վարդապետին եւ տալով նմա վեց ղուրուշ կաշառս, զի արասցէ զկամս նորա: Եւ ազդ լինելով վարդապետին յարուցեալ անդի ի գիշերի, թափառի գնալով դէպ ի մացառս լերանց` թաքչելով անդ, եւ չարին առեալ զկաշառեալ աղան եւ ընդ կրունկն հետամուտ եղեալ հասին ի լերինն ի մէջ անտառացն եւ եհան զսուրն եւ յարձակեցաւ ի վերայ զի ահացուսցէ զնա, եւ վարդապետին յողոք անկեալ ասելով. զի՞նչ խնդրես: Եւ նա ասէ. այս քո աշկերտին գաւազան տալ խնդրեմ, եթէ ոչ կու սպանանեմ զքեզ եւ զընկերքս քո: Եւ վարդապետին առ ահի ասացեալ թէ` հատցէ' յանտառէն գաւազան որպէս կամի, եւ տաց ի ձեռս նորա: Եւ նա խրատեալ զաղէն թէ` իւրովի ձեռօքն թո'ղ հատցէ: Եւ արարեալ ետուր որպէս ասացն, եւ առեալ ետուր ի ձեռս նորա անիծախառն ողբովք: Եւ նա դարձեալ ուսուցանելով զաղան թէ` ո'չ այսպէս, այլ այնպէս ասասցէ բան սահմանի, որպէս օրէնն է մեր, զի հաւանեցուսցէ զիս: Եւ վարդապետին յոչ կամաց ասաց զհրամանն եւ զօրհնութիւնս` բերանով եւ ոչ սրտիւք, եւ ապա հազիւ զերծաւ ի նմանէ: Եւ այս եղեւ ի թվին ՌԽԳ (1594), զոր պատմեաց մեզ ճգնաւոր ոմն խստակրօն Սարգիս անուն աբեղայ յԵրուսաղէմ քաղաքին, ասելով թէ` ես անդ էի ի Թէոդուպօլիսն, յորժամ այս գործեցաւ:

Եւ յետ տարոյ միոջ գնալով դէպ ի յԱկն եւ ի Բենկան, զայս նոր վանքս Բենկին որ կայ, նա պատճառ եղել շինութեան, եւ գնալով ի Սեբաստիա, շրջելով ի գեղորէսն` Յովհաննէս կաթողիկոսի ժամանակին, որ դեռ վարդապետ էր, հիացուցեր էր զամենայն աշխարհն` զհայք եւ զտաճիկք: Եւ այս խաբեբայս անդ շրջելով, գնալով ի բերան առիւծոյն, եւ մեր վարդապետին այլ աշակերտութիւն լինելով մօտ Հարապետին Տիւրիկեցոյ, պատահելով ի գիւղ մի որ Բռգնիկ ասեն, եւ Յովհաննէս վարդապետն անդ լինելով, սիրով ողջունեալ զմիմեանս, որ ժամանակ մի ի միասին կենալով մօտ Աստուածատուրն: Եւ յետ միւս աւուրն մարդիկ ուղարկելով, ուր անդ լինէր վարդապետն այն, եւ բերին առ Յովհաննէս վարդապետն, եւ նա եհարց զառաջինն թէ` ո՞վ ես դու եւ կամ յորո՞ց աշակերտաց ես: Պատասխանելով նորա թէ` ի Ներսէս Հետեւակի աշակերտացն եմ: Դարձեալ ասաց թէ` իմ վարդապետ Ազարիին ընկե՞ր ես, որ եւ նա նորին աշակերտացն էր, ո՞ր կերպիւ քեզ գաւազան ետուր: Ասելով թէ` մայրս խնդրեաց, որ չէ արժան յիշելոյ: Եւ վարդապետին լուեալ յառաջագոյն զեղեալ գործս նորա ի յԱզարիէն եւ հրամայեաց բերել զմեկնիչն Պօղոսի եւ դնել առաջի նորա զի ընթերցցի եւ գիտասցէ եւ կամ ասասցէ զանուն գրոցն, եւ երդուեալ` թէ ասասցես, նա' քեզ լիցի գիրդ այդ եւ գաւազան եւ փիլոն այլ տաց եւ նամակ հաստատուն: Եւ նա պապանծեցաւ, որ ոչ կարաց ընթեռնուլ եւ ոչ զանուն գրոցն, որ դիւրին էր եւ` Պօղոս անուն առաքեալ յԱստուծոյ. եւ սկսաւ աղաչել եւ առակաւոր բան ասել թէ` արեգակ էի, խաւար եղէ առաջի քո, եւ թէ` ծով եւ գէտ` ցամաքեցայ. աղաչե'մ, թո'ղ զիս: Եւ նա յարուցեալ բարկութեամբ գանալից արար զնա եւ կապել ետուր, առեալ տարեալ ի վանսն Սուրբ Նշանին, զի տացէ ի ձեռս փաշային: Եւ վանաց եպիսկոպոսն եւ ամենայն տօլվաթաւորքն քաղաքին աղաչեցին թէ` դո'ւ դատէ որպէս կամիս եւ մի' մատներ անօրինաց, զի ծաղր անելով զմեզ: Եւ լուեալ նոցին պաղատանացն եւ էառ զձի եւ զջորիս եւ զոր ինչ ժողովեալ էր, առեալ ի նմանէ եւ ետուր վանացն եւ պատուիրեաց նմա այլ մի' երբէք ուրեք տալ զանուն վարդապետութեան եւ կամ խօսել ինչ բան յեկեղեցոջ, եթէ ոչ` ուր եւ լսիցեմ զչար համբաւդ, թուղթ կուղարկեմ, որ անդ կու դատեն եւ կու դատապարտեն: Եւ ապա արձակեալ գնաց, եւ անյայտ եղեւ յօրէ յայնմանէ եւ առ յապա: