Ժամանակագրութիւն

Թվին ՌՀԸ (1629) յազդմանէ չարին զմեր յԸռատօզու Յակոբ վարդապետին հիմնարկած եկեղեցին, որ հոգետուն էր եւ պանդոկ եւ անկելոց տեղիք եւ անճարակաց բնակութիւն, նա' տաճիկ ազգն որ կու մախային հանապազ, ի տարին երկու անգամ յամր եւ ֆաթվայ կու բերէին, շատ կաշառ տալով կառնէաք ի բերողացն, որ երեք անգամ ես եմ առել եւ այրել. այսպիսի վտանգաւոր կրիւք տեւեաց մինչեւ ի քսան եւ հինգ ամն:

Եւ հնարից չարին ոմն չաւուշ զմէկ հոռոմի աղայն յափշտակեց. հոռոմի եպիսկոպոսն ինձ պատգամ էր ուղարկել թէ` օգնեցէ'ք մեզ վասն հաւատոց, այսօր մեզ է, վաղն ձեզ է. եւ մեր ազգն այլ հետ իւրեանց միաբանելով ի դատաւորն գնացին աղաղակեցին մինչ զտղայն թափեցին ի չարէն: Զայս ոխ պահեցին մինչ ժամանակ գտան. ի հնարից չարին երեք չորս քաղաքի մարդ ի մէկտեղ կուգան ի սուննաթի հարսանիս ոմն չարագլխի, եւ անդ զրոյց առնելով կու յիշեն զտղային յետ առնուլն: Ամենեքեան միաբանութեամբ խորհուրդ կառնեն չարութեան` վասն հոռոմոց եւ հայոց, զի առցեն զվրէժս իւրեանց եւ թօթափեսցեն զդառնութիւն թոյնից ի հայս եւ ի յոյնս: Եւ յայնմ աղմկեալ վրդովմանց ժամին` յազգմանէ չարին յանկարծօրէն կուգայ թավթիշճի մի բազում զօրօք բազմօք ի վերայ չար ժողովոյն անօրինաց, եւ գրոհ տուեալ կու գանկատին յառաջն ի հոռոմոցն թէ` զտաճիկն առին, հայ եւ կավուր արարին: Եւ սարկաւագ մի տաճկացուցին, եւ զհոռոմոց տանուտէրն, որ Յանկարակ ասէին, կախեցին եւ զհոռմին եպիսկոպոսն այլ խնդրեր էին որ մահացնէին, նա ի մօտ օրերն առ Աստուած էր փոխեալ: Եւ յետ այնորիկ դարձեր էին ի մեր եկեղեցոյն վերայ, գանկատ առնելով թէ` այսչափ ժամանակ թամալսուզ եկեղեցի են շիներ կաշառով. զայս ինչ եւ զայլ ինչ ասելով, մինչ հրաման էին առեր քակելոյ: Եւ անդ էիր տեսանել` թէ որպէս զերամս մարախոյ դիմեալ էին առհասարակ բազմութիւնք յանաստուածիցն ի վերայ եղկելի եկեղեցոյն ի կործանել զնա, ի յինն ժամէն մինչ ի մտանել արեգականն զայնքան ահագին շինուածքն, որ հնգետասան դուռն ունէր, զամենայն կրեցին եւ տարան, մինչ զորմոց խաթիլն ի հետ քակել էին. թէ գիշերն վերայ չէր հասեր, զորմոց քարերն տի յատակէին եւ տանէին: Ի լուսանալ առաւօտին կրկին անգամ եկեալ էին, որ ի հիմանց քարերն այլ կրէին, նա' դատաւորն եւ խորուճին մարդ էին ղրկեր թէ` մի' մօտիք, այլ զտարեալն յետ տո'ւք, եւ այսպիսի պատճառաւ կործանեցին զեկեղեցին ի մեղաց իմոց: Յայնժամն կու քակեն եղեր, նա' Զաքարէ վարդապետն ի միջումն եղեր, կասեն թէ` ահա' կուգան ի քակել, դեռ չի հաւատար եղեր, որ ի քակել սկսան` հողն ի վերան սորաց, ապա ելաւ հազիւ ազատեցաւ, եւ գնացեր սրտահանգիստ եղեր զքակիլն: Եւ այս ամենայն թեպէտ վասն իմ մեղացն էր եւ յանարժանից չարահոտ պատրիարգաց, բայց մեր Ներսէս Ռայիսին գնայն յԵրուսաղէմ եղեւ պատճառ, որ թէ նա չէր գնացեր, զտաճկաց միաբանութիւնն կու պառակտէր ինչ հնարիւք որ էր, մէկ քանի ժամանակ այլ տի տեւէր. փառք Աստուծոյ հիմայ լաւն այս է որ եղեւ: