Ժամանակագրութիւն

Թվին ՌԲ (1553)ին Շիրակ անուն մեծահռչակ ոմն աւագ վարդապետ ելեալ է ի Միջագետս, եւ ի Տիգրանակերտ բնակելով եւ լուսաւորելով զկողմանսն զայնոսիկ եւ երեիս մեծահռչակ եւ մեծահամբաւ վարդապէտք ելին յիւրմէն: Նախ` Կեղեցի Ղուկասն, շնորհալի բանաստեղծն եւ տաղասաց եւ զտումարն հոռոմոց ոտանաւոր շարադրողն: Սա կամեցաւ կարճառօտել զամենայն շարականսն վասն յաճախութեանն, որ մանկունքն ի դպրոցացն բազում ժամանակաւ դեգերելով ընդ նա եւ ոչ կարեն ի մտի ունել եւ պահել մինչեւ ցվաղճան, ասելով թէ` զամենայն աստուածաշունչ գրոց եւ զաւետարանաց` հին եւ զնոր կտակարանաց մեկնութիւնքն կարճ եւ համառօտ արարին առաջի վարդապետքն վասն ժամանակին: Ապաքէն որ ի վերջին ժամանակս որ մարդիկ կարճամիտք են եւ փոքրոգիք եւ ուսումնատեացք, յաղագս որոյ կամեցաւ եւ համառօտեաց զմեծամեծ կանոնս կարգաց, զԾննդեան Ութօրէիցն երեք աւուրն եթող, որպէս զԱստուածածնին Փոխմանն, զԱղուհացիցն` ամէն շաբաթի մէկ մէկ, զՅարութեանն` նոյնպէս, նմանապէս եւ զԳալստեան Հոգոյն եւ զԽաչին: Եւ են որ պիտոյ էին հարց կամ օրհնութիւն կամ մանկունք` յիւրմէն արար քաղցրաձայն եղանակաւ եւ զթերին ելից եւ զամենայն յաւելորդքն եբարձ եւ գրեաց ոսկի ափերով ի վերայ գեղեցիկ մագաղաթի, զի թերեւս ընդունելի լիցի վասն նիւթոյ պատուականութեանն եւ զարդուցն: Նա' ոչ ընկալան սոպռ եւ բիրտ եւ ցրտասիրտ ազգս եկեղեցականաց եւ ոչ ցոյց ետուն զօրինակն, այլ ծածկեցին, ի խաւարի թաքուցին ի յԵրզնկայ քաղաքին ի մէջ քահանայից եւ ի վեր ոչ հանին: Որպէս զմեր հարանց վարուց պատմութիւնն Սեպուհ լերանցն եւ զՄաքենեց եւ զԹեղենուցն յարեւելից կողմանցն, որ սոքա գլխաւոր եւ հռչակաւոր անապատք էին ի հայս, առաւել քան զԻսկիտէ եւ զԹէփայիդ եւ զՏէրունութ, որ զսոցա պատմութիւնն հարանց ոչ օրինակելով, այլ թաքուցին ի խաւարի եւ կորեալք եղեն, վասն ոչ օրինակ առնելով եւ փոխարկելով զնոսա: Վասն որոյ երկնչիմ ի յանհաւան եւ պռըստող ազգէս մերմէ, գուցէ եւ զմեր աշխատասիրութիւնս արասցեն այնպէս, զոր եւ աղաչեմ զՏէր, զի առ ի բանալ զաչս սրտից իմաստասէր ուսումնասիրացն, զի ոչ զանց արասցեն զսովաւ: Այլ եւ ծնունդ գրոցն փոխարկելն է եւ գրիչն ծնուցիչ է, ով որ յօրինակելն գիրք խնայէ, զգրոց ծնունդն խափանէ եւ հակառակ Աստուծոյ գտանի. եւ գոյ տեղի խնայելոյ ի բանորսակ եւ ի հակառակորդ ոմանց, ըստ այնմ` Մի' տայք զսրբութիւն շանց եւ այլն:

Եւ այս Ղուկաս վարդապետս եկեալ ի յԵրզնկայ քաղաքն եւ անդ արարեալ զհամառօտութիւն շարականին եւ յաւուրսն յայնոսիկ եհաս վաղճան նորա եւ փոխեցաւ առ Աստուած ի թվին ՌԾ (1601) յունիս ամսոյն եւ թաղեցին ի սուրբ եկեղեցին ի փոքր պաղչային եւ Ղազարին ի հարաւոյ ժամին: