Ժամանակագրութիւն

Եւ մինչդեռ էաք ի մեր նորաշէն սննդու վանսն, որ գրեցի ի վերոյ, որ հուպ է քաղաքին, ի բուն բարեկենդանին աւուրքն, նա' պատրաստութիւն էաք տեսեր բարոյ կենդանոյն սակս` թէ ուրախութիւն առնեմք հետ միաբանիցն, նա' մինչդեռ կերակուր ի բերան այլ չէաք տարեր, բարկութիւն մեղաց իմոց եհաս ի վերայ մեր բօթ` զքեզ կու խնդրեն զօրպազլուխ շունպաշին. եւ ելեալ թողաք զամենայն պատրաստութիւնն եւ փախեաք, գնացաք Ծնառիճ գեղջն, երեք օր ի մէկին տաւարտունն կեցաք գաղտ ի գեղջէն, եւ եկին թէ` ահա' երեք ձիաւոր ի վանքն եւ հարցան, ասացաք թէ` ամենայն ոք գիտակ է, որ նա ի տեղոջ ուրեք երեք օր չի կենար, յաշխարհէ յաշխարհ ի շուրջ կուգայ. հազիւ հաւատացուցաք եւ գնացին:

Եւ կոչեցի առ իս երեք մարդ ի յերիտասարդացն, որ սննդակից մեր էին ի փոքունց հետէ, եւ Հուսէին կայր գեղին` ծանօթ մեզ եւ բարեկամ վանացն, նորա ազատ ծառայ մի կայր Մուսլի անուն, զնա այլ ի հետ առին վառեալ զինովք թէ` մի' գուցէ ի վերայ կամրջին պահապան եդեալ լինին, նա' աներկիւղ անցուսցեն: Եւ ելեալ յառաջին պահուն գիշերոյն եւ գնացաք, զկամուրջն անսասան եւ ամայի գտեալ ի մարդկանէ, եւ անցեալ խաղաղութեամբ գնացաք. եկին ընդ մեզ չորս հինգ ասպարէզաչափ ի Մարեցն ճանապարհն հանին եւ դարձան գնացին: Եւ մեք ելեալ ի Մարէք գեղջն դեռ մէջ գիշեր էր եւ գնացաք ի դուռն մեր Եղիա մեծ իրիցուն, եւ ելեալ մի ոմն ի տանիսն եւ երդն ի վայր ձայն տուեալ եկեալ ի դուրս` ետես եւ ուրախ եղեն յոյժ, եւ առեալ ի տուն մէկ երկու պահ կերակրեցաք եւ հանգստացաք. դեռ գիշեր էր, երբ լուսամօտ եղեւ եւ առաւօտ, տարաւ թաքոյց զմեզ ի տաւարատունն անտես ի գեղջէն, եւ կացաք օր մի եւ մէկ գիշեր, մինչ ի միւս առաւօտին ելեալ ի գեղջն գլուխ` հոռմի վանք կայր Սուրբ Անարծաթ անուն, որ երեք տուն հայ_հոռոմք կային, կացեալ անդէն աւուրս հինգ:

Եւ եկին երկու ենկի_նորչարիք ի գեղջէն, մէկն մեր ասախչի զօրական էր Ղուրտ անուն, եւ մի այլ Մուրատ անուն, եւ մէկ գիշերոյն զմեզ յերկրէն հանելոյ չորս չորսական ղուրուշ վարձ խոստացաք տալ: Եւ ելեալ յառաջին պահոյ գիշերոյն, գնացաք ի Մարեցէն մինչ ի Սենեկի գեղջին ներքոյ` զԿուլլու պաղն անցաք, ի Սաղից գեղջին ներքոյ առ եզերբ գետոյն ի ներքոյ Քարիգշոյ իջուցին թէ` գիշեր է, մէկ պահ հանգիստ առնունք եւ ապա գնանք: Նա' չարեացն սրտերն ծռեր է, որ պիտի խաբկանօք քնացնեն եւ կարեն զամէնքս եւ ի ջուրն լնուն, որ յայտնի չէին կարողք ի յարթնութեան որ մեք հինգ ոգի էաք եւ նոքա երկու, ես եւ Մարկոս մահտեսին, երկու զօրեղ աբեղայք` Մելքիսեդ եւ Խաչատուր եւ մօրեղբօրորդի մի երիտասարդ Սողպաթ անուն: Յորժամ ամէնքն քնացան, նորչարին մէկն վրայ ոտից կանգուն կայ եւ ինձ հետ կու ոգորի թէ` յէ՞ր չես ննջեր. կու կամի զօրով զիս քնացնել, տեսայ որ նիաթն գէշ էր, վեր ոստեայ եւ յոտն կացի եւ զամենեսեան զարթուցի թէ` ելե'ք գնամք, այս լաւ տեղի չէ, հազրութեամբ գնամք: Ելան ձիաւորեցան եւ ուղի անկեալ գնացաք, իջաք ի Պապեցի շինած կամուրջն, որ Աբեղավազ կոչի, անդ ապա լուսցաւ. եւ երբ զօրով ելաք ի քարայատակէն, որ իւրեանց չար մտածութիւնն խափանեցաւ, նա' մինչ ի յայն տեղին քաղցրութեամբ կու խօսէին եւ անտից ի յետ թթուաբար եւ դառնութեամբ: Եւ յորժամ որ անցաք զկամուրջն, մեր սինոռէն ելաք յԱկին ղատըլըղի սինոռ մտաք, նա' դառնալու եղեն նորչարերն, ասացին թէ` զմեր վարձն տո'ւր. հանի թէ տամ ի զխոստացեալ չորսական ղուրուշն, նա' ի ձեռներն չառին, ասացին մեզ. քսան քսան տո'ւր, որ զքեզ զերծուցաք ի չարէ զօրպաշէն, թէ ոչ տացես` զքեզ կու դարձուցանեմք, կու տանիմք առ զօրպաշին, մեզ շատ ղուրուշ կուտայ: Շատ ջանք արաք, հազիւ վեց վեց ղուրուշ տուաք, առին եւ դարձան:

Մեք ելաք ի լեառնակողմն Մանծուրոյ որ Առուտոց գեղջ ասեն, մեր աշակերտ Մելքիսեդին գեղջն էր, ի նորա հայրենի տունն հանգստացաք չորս հինգ օր եւ ապա ելեալ անտից գնացաք ի Բենկան ի վանքն, առաք եւ դադարեցաք անդէն, որ ամրոց էր եւ մարդիկն պատերազմողք ընդդէմ յափշտակող անիրաւաց, եւ շատ շինուածք արարաք վանացն եւ զամենայն պակասութիւնն լցաք: Եւ մէկ աբեղեկ կայր վերակացու վանացն Յովհաննէս անուն, որ այժմ եպիսկոպոս է եւ դեռ նա է առաջնորդ վանացն եւ ամենայն գաւառին Ակին, եւ հանճարեղ եւ գիտնական, երկիւղած եւ զգուշաւոր եւ պարկեշտ ի կերակուրս եւ յըմպելիս եւ անձանձիր ուսուցանող եւ անաչառ յանդիմանող զոչ եկեալսն յուղղութիւն, եւ է մինչեւ ցայժմ մեզ այնքան հլու եւ հնազանդ, որ մօտ առ իս մերձ եղեալքն այնչափ չեն` ինչ նա է, որ թղթովք զամենայն ինչ կու հարցանէ` թէ` օրինաց բանք են, թէ` վանացն որպէսութիւնն կու ծանուցանէ եւ ապա կու առնէ: Երկու հակառակ չար քահանայք կային ի գիւղն, որ հանապազ հակառակ կային իւրն, նա' երկու այլ մեռան նման Հերովդէի չարաչար մահուամբ եւ խեղճն ազատ եղեւ ի նոցանէ: Եւ նոյն նորչարերն, որ հանեցին զմեզ երկրէն, որ զինչ խորհեցան չարութիւն մեզ ի ճանապարհին, նա' ի գնալն իւրեանց գեղջն ի գինարբուսն պարծեցեալ էին, որ մեր բարեկամներն գրեալ էին առ մեզ յղարկեալ թէ` նորչարերն սպանութեան խորհեր են, ի հոս պարծեցան, գիտացա՞ր թէ ոչ: Տէր Աստուած ազատ արար. փա~ռք նմա անդադար յամենայն ժամ: