Ժամանակագրութիւն

Եւ ահա այսմ աւուրք եկն ոմն անաստուած Յովհաննէս անուն որդի անօրէնութեան` սուտ աբեղայութիւն առնելով, որ մէկ աղօթից անուն ոչ գիտելով ի պատարագամատուցի աղօթիցն, եւ սուտ շրջաբերական հնարելով նաշխած դեղագործօք յերկար օրհնաբանութեամբ, ի յանուն Դերջանայ Սուրբ Կարապետ անուն վանաց շինութեան աղագաւ, եւ կարմիր մոհրով կնքեալ յանուն եպիսկոպոսի վանացն եւ եկեալ նախ յԸստամբօլ եւ զպատրիարգ եղածին` այսինքն է` զԿեսարացի Գրիգորին աչսն կուրացուցեր է կաշառօք, որ երկոտասան օխա եւղ բերելով նմա ի կթոյ անասնոց: Եւ նա չէ քններ եւ հարցեր թէ` այդ ի՞նչ կարմիր մոհր է ի յանուն ըռամիկ եպիսկոպոսի միոջ, որ մեծ անկարգութեան է նշանակ. ոչ զայնպիսիսն դատելով, այլ ի հետ ուղղոցն է ջանն դատելոյ եւ դատապարտելոյ եւ ոչ տուողացն զկաշառս: Եւ այս չար բարաբբայիս եւ ոչ աբեղայիս տուեալ է ընդունական թուղթս մոհրակնքով, եւ մեք այլ թոյլ ետուք: Յառաջն որ երեկ խորդ էր տգեր եւ քուրձ, եւ միս եւ գինի ոչ առնոյր ի բերանն, եւ յետ երկու աւուրց փոխեաց զխորգն եւ զգեցեալ էր պճնականս երեւելիս եւ գինի չըմբողն եւ միս չուտողն ի գինավաճառանոցէն պակասել չէր: Հարցի թէ` այդ ի՞նչ ցեղ կերպափոխութիւն է որ դուն կու վարիս, այդ չար կեղծաւորութեան է ցոյցք եւ ոչ նշան բարութեան, որ աւետարանն չար ասէ զկեղծաւորսն քան զանհաւատսն, որպէս հրամէ թէ` Կտրեցից ի միջացն եւ զմասն նորա եւն: Նա անաստուածն զիրաւն ասաց թէ` այսպէս կու կենցաղավարիմ, թէ որ այդպէս չառնեմ, հաց ուտելոյ չեն իտար: Եւ այլ ցեղ անօրէն խայտառակ անօրէնութիւնս էր ցոյց տուեալ յանդիման յունաց կանանցն ի ժամուն վերնատան օտանին, որ գնացին հոռոմոց ազգն ասախչիք եւ սու պաշի բերին ի վերայ ժամին եւ խնդրեցին զչարն զայն: Նա' մերոյքն յուրաստ էին եղել թէ` նա օտարական այր մի էր, վաղ գնաց: Եւ շատ հայհոյանք էին ասացեր հոռոմքն մեր ազգաց եւ ահ եւ երկիւղ տալով թէ` վասն է՞ր դուք այդպիսեացդ երես կուտայք, հանապազ կու տեսանեմք որ դուք այդպիսի մարդիկ պակաս չէք այներ յայդ տեղացդ, որ կու նային ի վերայ կանանց եւ դստերաց մերոց եւ անառակութեամբ կու շարժին յանդիման մեր, եւ թէ` տո'ւք զնա արտաքս ի ձեռս մեր զի դատեսցուք զնա, զի բազմաց օրինակ լիցի: Եւ նա ելեալ գաղտ ի նոցանէ անգիտելի յամենեցունց եւ եկն առ մեր վանատունն, եւ մեր ոչ գիտելով զինչ արարեալն նորա զխայտառակութեան գործոցն, եւ կեցեալ աւուրս երիս, եւ յետոյ ապա եկեալ ասաց ժամակոչն ընդ երեսս զամօթալիսն իւր, եւ զայն թէ` պնդութեամբ կու որոնեն, եւ մեք այլ թուքեալ ընդ երեսս անառակին եւ լրբին, եւ ապա ելեալ գնաց ի յԸստամբօլ: Եւ կերթայ կու յարի առ պատրիարգ անունն եւ նորա կու զինուորի եւ կու չարախօսէ զմեր իրիցանի եւ ով ոք որ իւր չար գործոցն ոսոխ լինելով: Եւ յորժամ մեր Դանիէլ եպիսկոպոսն եւ Մինաս վարդապետն մեր [կու գնան] յըստամբօլ` զմեր եւ զամենեցունց վրէժն ի նոցանէ առեալ միջնորդութեամբ չար բարաբբայովն` Կեսարացին զամենայն հին թոյնսն ի նոսա թափելով: Զի՞նչ յերկարեմ, ձանձրանամ որ գրեմ, զի յերկարումն կու լինի բանին եւ յայտ է իմաստնոց:

Եւ յետ քանի աւուր նուիրակ ուղարկելով զչարն զայն ընդ մեր Բենկցի Յակոբ երիցին, նա կրկին եցոյց այլ գործս գողութեան, որ մուրացիկ ալեւորի մի զդրամիկն եւ զփայտէ սկաւառակն, որ գուշ ասեն, ի ժամին օտէն գողացել էր, որ Յակոբ երէցն ասաց թէ` ի Կալիպօլին տեսի, որ օժտեց մի ոմն մարդոյ. եւ ի գեղանն էր զրկել Յակոբ երէցն, նա շատ չարութիւնք էր գործեր: Եւ յորժամ եկն ի չար ճանապարհէն, որ գանկատաւորքն այլ զկնի եկին, այն ալեւորն այլ աղաղակեց ասելով. դու յառաջն ասացեր ո՞չ, թէ` տո'ւր առ իս զդրամդ որ պահեմ, որ խարաճչին բռնելոյ ժամն չգտնու ի վերադ, եւ գշին չասացի՞ր թէ` ինձ օժտէ. ասացի թէ` իմ կերակրի ամանն եւ ջրամանն այս է, զիա՞րդ տաց քեզ: Եւ ուղղեցաւ գնալ ի ղատին բողոքել, եւ Տէր Յակոբն մերկացոյց, զիւր ամենայն ինչ որ ունէր` էառ, եւ մեք այլ խստութեամբ պատուիրեցաք քահանայիցն, որ յեկեղեցոյն արտաքսեցին եւ հատուցի զհատուցումն զոր մեր Տէր Դանիէլ եպիսկոպոսին էր հատուցեր յԸստամբօլ` յեկեղեցոյն վարել խորհելովն: Չորս հինգ անգամ ի դրունս մեր երեկ, որ համարձակութեամբ մտանէր որպէս զառաջինն, նա' թողաք ոչ մտանել, եւ յետ այսպէս արտաքսելոյն, ապա հնազանդեալ Տէր Յակոբ իրիցին, առ ոտն անկանելով եւ տալով զալեւորին դրամն, եւ զգին սկաւառակին եւ զհաւաքեալ դրամն որ առեալ էր յանուն պատրիարգին, եւ ապա բերին առ մեզ զՅուդային համբոյրն մատուցանել, եւ մեր ընդ ակամբ հայելով բնաւ ոչ խօսեցայ ընդ նա, վասն իւր բորբոքեալ այրելոյ սրտին պատճառ լիցի մեր չխօսելն: Եւ միաբանութեամբ քահանայիցն եւ ժողովրդոց բերանովն մեղադրանաց գիր գրեցին վասն բարաբբային առ պատրիարգն զամենայն չարագործութիւն եւ զսուտ աբեղութիւնն, եւ ուղարկեցին ձեռամբ Տէր Յակոբ երիցին. չեմք գիտեր` թէ զինչ կամիցի առնել նմա: Եւ խայտառակագործ չարն զկաթողիկոսն եւ զնոցա նուիրակ վարդապետքն այլ հաւատացուցեր է երկակենցաղ խաբեբայ կեղծաւոր վարուքն, որ ընդ նոսա շրջելով ի բազում տեղիս, որ զամենայն գնացեալ տեղորէիցն եւ զարարն, զբանից եւ զգործոց նոցին նշանցքն տայր, բայց զառաւել ամբարտաւանութեան բարքն չէ կարացեր թաքուցանել ի նոցանէն, վասն որոյ չկարացեր կալ առ նոսա: