Ժամանակագրութիւն

Յորժամ էր թվ. ՌԽԸ (1599), որ մեր գնալով անդ, նա' կնոջ միոյ ի գեղջն Սէրկավըլի երեւեալ սատանայ ի վերայ փորոք ծառի մի ուռոյ, որ էր ի մէջ սրահի բակի նորա, ի վերայ խորաձոր գետոյն Քարցախոյ: Նա' երեւեալ սատանայի ասելով կնոջն թէ` ես եմ հրեշտակապետն Գաբրիէլ, որ երեւեցայ քեզ ի վերայ ծառոյս, նա' զայս ուխտատեղի արա', որ բարիոք ապրիս, եւ յամենայն ժամ երեւեցայց քեզ եւ խօսեցայց ընդ քեզ, եւ զինչ խրատ տաց քեզ` զայն արասցես. եւ ես առնեմ զամենայն խնդիրս քո եւ եկելոց ուխտաւորացն աստ, եւ մահն որ կայ յերկինս եւ ի գեւղս, նա' ես եմ վերակացուն եւ դու զոր խնդրես, ոչ գրեցից առ ի մահ: Եւ սկսաւ քարոզել գեղջն եւ այլ շրջակայ գեղորէիցն զերեւումն սատանային եւ զամենայն պատրողական բանս նորա` ի լսելիս ամենեցուն, եւ զարդարելով զծառն շուրջանակի, ճրագարանի եւ մոմավառի տեղի պատրաստել եւ խնկարանի եւ զենարանի: Եւ երեւեալն ասէ. առցես ի գեղորէից երիտասարդաց հսկայաձեւ հզօրացն ինձ ի ճորտութիւն եւ քեզ ի սպասաւորութիւն, եւ թէ ոչ կամեսցին գալ, սպանից զնոսա վաղվաղակի: Եւ սկսեալ ուխտաւորացն գալ ղուրպանօք, խնկովք եւ մոմովք եւ ձիթովք եւ այլ նուիրաւք, եւ ժողովեալ ի գեղջէն եւ եկելոց ուխտաւորացն զհզօր երիտասարդսն: Որոց ասէր` սիրով գային հնազանդէին նմա իբր երեւելի ոմն ի ծառայութիւն. եւ նա առեալ տանելով ի ծառոյն առաջի, եւ աջոյ ունկն սակաւ մի խոռելով, որպէս հին օրէնսն յովբելեան թիւն հրամանաւն Աստուծոյ ազատութիւն լինէր ծառայիցն, եւ ծառայ որ ոչ կամէր ելանել ի ծառայութենէ վասն հաճոյ լինելոյ տեառն իւրոյ, նա' ի վերայ ներքոյ սեմոյ դրանն հատանելով յունկանէն` զի յաւիտեան իւրոյ ծառայ լիցի: Նոյն օրինակաւ գտակն չարեաց կամելով զերիտասարդսն եւ զկանայս եւս առնել եւ հրամայելով երիտասարդացն առնուլ ի ձեռս իւրեանց հաստահոյլ եւ երկայն բիրս` վասն զընդդիմակս իւր հարկանելով: Եւ ի Զատկի Նոր կիրակէին զենմունք որ եղեն նմա յամենայն սուրբ կենդանեաց հարիւր թուով եւ այլ յաւելի, որ շատ քահանայք այլ սպասաւորէին նմա վասն արդեանց մտից նորա, եւ բազում կանայք այլ ոմանք մոմալիցք, ոմանք կերակրեփիչք եւ ոմանք սպասաւորութիւն առնելով եկելոց ուխտաւորացն, եւ սկսան գալ յամենայն կողմանցն, եւ նա տայր մասն ի կեղեւոց եւ ոստոց եւ տերեւոց յուռի ծառոյն: Եւ տեսեալ գեղջի աւագ իրիցոյն որ իմաստնագոյն էր, սաստելով կնոջն եւ յանդիմանելով զանաստուած մոլորութիւն նորա եւ նա ուղարկեաց զդիւանուէր անառակ երիտասարդսն, զոր յառաջագոյն ընտրեաց նշանաւ ունկամբն, եւ յարեան ի վերայ քահանային սրբոյ, որ Հարապետ անուն էր նորա, եւ ընկճեցին ի գուճս եւ կամէին բրովք սպանանել զնա, զի այսահարեալք էին եւ մոլեգնեալք յոյժ, որ զինչ առնելն ոչ գիտէին: Եւ տեսեալ զնա գլխաւոր գեղջին, որ ռայիս ասեն, եւ ձայն արարեալ գեղջացեցն եւ գրոհ տուեալ դիմելով ի վերայ չար երիտասարդացն եւ հազիւ առին զքահանայն ի ձեռանէ նոցա եւ հալածեցին զնա: Եւ ապա ազդ արարեալ Սարգիս ճգնաւոր եպիսկոպոսին Սաղմոսավանացն, որ եկեալ յանդիմանեաց զանաստուած մոլորութիւն կնոջն եւ ամենայն հաւատացեալ սպասաւորաց նորա եւ ցրուելով զամենայն պատրաստութիւն նորա, եւ զճրագունսն զամենայն ի ձորն ի վայր հոսելով եւ հազիւ խափանելով զնա: Եւ երիտասարդացն լլկեալ ի դիւաց, չարչարեալք յոյժ որ աւետարանաւ եւ խաչիւ հազիւ կարացին զերծանել: Եւ մեք այլ ընդ այն մաքառմանցն հասաք ի վերայ եւ շատ նախատեցաք զինքն եւ զհաւանողք նորին: Եւ էանց երկու ամ եւ կէս ի վերայ, յորժամ ի գիւղն գնացի, եկին ոմանք գանկատեցան յայն դիւաբախ կնոջէն թէ` գաղտ կու սպառնայ ոմանց, ահացուցանելով թէ` այսպէս եւ այնպէս կառնեմ ձեզ, եւ մեք այլ յանդիմանեցաք զինլն յեկեղեցոջն առաջի ամենեցուն, եւ հրամայեցաք արտաքս հանել զինքն ամենայն տամբն ի գեղջէն, եւ ապա եկեալ զղջացեալ խոստովան եղեն զմոլորութիւն իւրեանց եւ առին կանոն ապաշխարութեան: Եւ ապա յետ աւուրցն այնոցիկ մեծասքանչ իրս գործեցաւ ի հրամանէն Աստուծոյ, որ հնչեաց հողմն ուժգին ի ծառն եւ խլեաց զնա յարմատոյն եւ վերացոյց եւ ընկեց ի ձորն իբրեւ զփալկոնն, եւ որք տեսին եւ լուան` հիացեալ փառս ետուն Աստուծոյ: