Հայոց եկեղեցական իրաւունքը. Ա Գիրք

75) ՆԵՐՍԷՍ Ե-Ի ԿԱՆՈՆՆԵՐԻ ԳՐԱԲԱՌ ԲՆԱԳԻՐԸ

 

Ներսէս ծառայ Քրիստոսի եւ անհասանելի կամօքն Աստուծոյ եպիսկոպոսապետ եւ կաթուղիկոս Ամենայն Հայոց Ծայրագոյն Պատրիարք համազգական նախամեծար աթոռոյ Արարատեան մայր եկեղեցւոյ Սրբոյ Կաթուղիկէ Էջմիածնի: Շնորհունակ Տէր Ղազար քահանայ Տէր Ղազարեանց միաբան Սուրբ Աստուածածին եկեղեցւոյ Հաւլաբարայ Շամքոռեցւոց վերաձայնելոյ՝ լուեալ մեր ի բազմաց արժանաւոր անձանց զջատագովութիւն յաղագս բարւոք եւ պարկեշտ ընթացից ձերոց եւ արիական եւ հաւատարիմ քահանայավայելուչ պաշտօնատւութեանց յամենայն գործս վերաբերեալն ձերում կոչմանց ........ կարգեմք զԱւագ քահանայ եղեալ Սուրբ Աստուածածին եկեղեցւոյ, եւ պատուիրեմք զամենայն պարտաւորութիւն եւ զպաշտօն աւագ քահանայի անդուլ ջանացողութեամբ կատարել ի մխիթարութիւն ժողովրդոց քահանայավայելուչ ընթացիւք, անքուն ակամբ հոգւոյ, մտաց եւ մաքուր խղճմտանաց ունել զհոգունակութիւն զբարեկարգութենէ հաւատացեալ ձեզ եկեղեցւոյ եւ միաբանութեան եւ եկեղեցական պաշտօնատարաց այն է.

 

1. Ունել զեկեղեցւոջ զերկու ձեռք մէտրիքական մատեանս, եւ վերահասու լինել զի իւրաքանչիւր քահանայ յամենայն աւուր առանց զանցառութեան զկնի    խորհրդակատարութեանցն   գրեսցէ   յայնոսիկ    մատեանս   զծնեալս, զմկրտեալս, զպսակեալս եւ զննջեցեալս, եւ զմի օրինակն ի լրման իւրաքանչիւր ամի առաքել ի կոնսիստորն եւ զմիւս օրինակն պահել յեկեղեցւոջ մշտնջենաւորապէս:

 

2. Զի լուսագինք յառաջացեալ յօգուտ եկեղեցւոյ ի մկրտութեանց, ի պսակաց, ի պատարագաց ննջեցելոց, ամբողջութեամբ յանձնեսցին էրէցփոխանին

եկեղեցւոյ:

 

3. Ի լրման ամենայն եօթնեկի վերահասու լինել տօմարագրութեան էրէց փոխանին բարւոք աչալրջութեամբ, եւ եթէ գտանիցի անուղղութիւն կամ սխալանք ինչ ուղղել եւ ստորագրել ի հաշուեմատենին, եւ եթէ էրէցփոխանն չունիցի զկարողութիւն գրելոյ՝ յայնժամ յանձնել կարող քահանայից կամ դպրաց, զի նոքա պարտաւոր լիցին գրել ի հաշուեմատենին էրէցփոխանական զամենայն մուտս եւ զծախս:

 

4. Վերահասու լինել ի լրման իւրաքանչիւր ամսոց վեցից՝ մոմավաճառութեան էրէցփոխանին. թէ զո՞րքան մոմ ունի դնեալ էրէցփոխանն յաւագ պահարանէ մոմավաճառութեան եւ տեղեկանալ քանի՛ փութ վաճառեալ լինելոյն եւ ո՞րքան անվաճառ մնալոյն:

 

5. Ունել զմատեան վասն եկեղեցական անօթոց եւ զարդուց, եւ աւագ քահանայն վերահասու լինիցի ամբողջութեան եւ մաքրութեան եկեղեցական անօթոց եւ զարդուց, արծաթեղինաց, ոսկեղինաց, հանդերձեղինաց թանկագնոց եւ դիւրագնոց, զի սրբութիւն եկեղեցւոյ պահանջէ համաձայն Աստուածավայելուչ տան զմեծ մաքրութիւն:

 

6. Եկեղեցական սպասք եւ հանդերձեղէնք չիցեն բեկեալք կամ պատառօտեալք եւ կամ աղտեղեալք:

 

7. Ունել զհոգացողութիւն զի ամենայն քահանայք եւ այլ պաշտօնեայք սրբոյ եկեղեցւոյ ըստ իւրաքանչիւր կարգի եւ կոչման լինիցին զգաստ միշտ եւ հաւատարիմ սրբոյ  եկեղեցւոյ,  որպէս  պաշտօնեայք սրբութեանց  տաճարին Աստուծոյ, եւ վասն անհոգացելոյն ո՛չ լինել զանցառու յաղագս պահանջելոյ զարժանաւորն ըստ պաշտօնի իւրաքանչիւրոց:

 

8.  Ունել  զանքուն  դիտողութիւն  ի  վերայ  կանոնաւոր  կառավարութեանց ամենայն հոգեւորականաց, եւ ի լինիլն ուրուք ի հոգեւորականաց ի գործս անվայելչականս իւրում կոչմանց, նախ՝ զգուշացուցանելով ձերով խրատուք  երիցս անգամ, եւ ի յամառ լինելն յայտնել վիճակային կոնսիստորիին, եւ նա Սինոդին Էջմիածնի:

 

9. Քարոզել ժողովրդեան զի ի ժամ աղօթից կամ պատարագի ունիցին կալ պատկառանօք որպէս եւ ընթեռնումք զսաղմոսն մտից ի տունս քո, եւ երկիրպագից ի տաճար սուրբ քո երկիւղիւ քով, ուր խօսիլն եւ ծիծաղիլն զայրացուցանել ունին զԱստուած:

 

10. Յամենայն աւուրս կիւրակէից եւ երեւելի տօնից եւ ի ժամանակի մեծի պահոց ո՛չ պակասեցուցանել ժողովրդեան զքարոզ յաղագս քրիստոնեավայելուչ կենցաղավարութեանց նոցին:

Մեք պատուիրեմք յատկապէս զայս ամենայն պարտաւորութիւն հաւատացեալ ձեզ կատարել աչալրջութեամբ, այնպէս որպէս, զի ունիցիք տալ պատասխանի որպէս Աստուծոյ, նոյնպէս եւ հոգեւոր կառավարութեան:

 

Յամի ազգական 1301 եւ փրկչական 1852:

 

Ի մարտի 25, ի Թիֆլիզ:

 

Կարգադրութիւն Տփղիսայ հայոց եկեղեցեաց եւ    եկեղեցականաց

 

Ըստ հրամանի աստուածարեալ քահանայապետութեան Տեառն Ներսէսի Սրբազան Արք եպիսկոպոսի եւ Ծայրագոյն կառավարչի հոգեւորական գործոց հայոց Վրաստանայ եւ այլոց՝ առաջի առնեմ ձեզ զկանոնս ինչ յընդհանուր կանոնադրութեանց նորաշուրջ զեկեղեցական բարեկարգութեամբ, առ ի վարել ձեզ ըստ այնոցիկ եւ կառավարել զեկեղեցի ձեր եւ զամենայն պաշտօնեայս նորա:

 

11. Պարտին միշտ զգուշանալ առ հասարակ քահանայք զի մի երբէք անվայելչութիւն եւ տգեղութիւն իմն երեւեսցի ի մէջ եկեղեցւոյ անարժան իւրումն սրբութեան եւ վայելչութեան:

 

12. Մի իշխեսցեն քահանայք եւ դպիրք եկեղեցւոյ առանց մաքուր սռնապանի, այն է (չուլքիք) ելանել ի սեղանն սուրբ, այլ ամենայն ոք որում հարկ իցէ լինել ի սեղանի՝ ունիցի զյստակ սռնապան եւ զհողաթափ:

 

13. Վերաբերութեան կատարող քահանայն ունիցի զփորուրար եւ զշուրջառ, եւ ոչ զշապիկ եւ զուրար, զի անպատեհ է քահանային ի բաց եդեալ զքահանայական զգեստ իւր երեւիլ ի հանդերձս դպրի եւ սարկաւագի:

 

14. Փիլոնք եւ լօդիկք քահանայից եւ դպրաց մաքուր եղիցին միշտ եւ առանց կարկատանի, գլուխք նոցա սանդրեալք եւ ձեռք եւ երեսք նոցա լուացեալք:

 

15. Ամենայն քահանայք բաց ի դիպուածոց ծանր հիւանդութեանց գացին միշտ յեկեղեցւոջ ի սկզբանէ ժամերգութեան մինչեւ ցվերջն, եւ մի կարասցեն փոյթ ընդ փոյթ ել եւ մուտ առնել յեկեղեցին, եւ կամ մտեալ ի խորան յեկեղեցւոյն նստել:

 

16. Զմկրտութիւն երախայից, զպսակ, զթաղումն եւ զայլ ամենայն եկեղեցական պաշտամունս մի իշխեսցեն քահանայք կատարել առանց խաչի, Աւետարանի, բուրվառի, մոմոց, եկեղեցական զգեստուց եւ առանց սարկաւագի կամ ուրարակիր դպրի:

 

17. Քահանայք յորդորեսցեն զժողովուրդսն չյամեցուցանել զմկրտութիւն նորածնելոց, եւ կատարել ըստ կանոնի հարց սրբոց մինչեւ ցօրն ութերորդ: Այլ եւ մի իշխեսցեն քահանայք զխորհուրդ սուրբ մկրտութեան ի տունս ժողովրդոց կատարել արտաքոյ եկեղեցւոյ բաց ի վտանգէ ծանր հիւանդութեան:

 

18. Մի իշխեսցեն քահանայք վասն որպիսի եւ իցէ օրինակատարութեան այն է վասն մկրտութեան, պսակի եւ կամ թաղման ի մէջ եկեղեցւոյ պահանջել զնուէրս եւ զվարձս, այլ արտաքոյ եկեղեցւոյ քաղցր եւ յորդոր բանիւք առանց բռնադատութեան, ընկալցին զկամաւոր նուէրս եւ շնորհակալութեամբ օրհնեսցեն զտուողն նուիրանացն:

 

19. Մի՛  տաջիք թոյլ  ամենայն եկեղեցականաց եւ  ժողովրդականաց զգտակ ի գլխի կալ յեկեղեցւոջ խօսիլ, կռուիլ, կամ անպատկառ ի սուրբ սեղանոյն նստել:

Արգելջիք քահանայից առանց լօդկի (ֆարաճայի) մտնել յեկեղեցի եւ կամ շրջիլ արտաքոյ տանց իւրեանց, եւ կամ փիլոն ունելով ի վերայ ուսոց իւրեանց

գնալ ի տունս ժողովրդականաց եւ երեւիլ ի քաղաքի:

 

20. Արթունք լինիջիք զի ամենայն ժողովրդականք եկեղեցւոյ ձերոյ արք եւ կանայք առ հասարակ գոնէ ի տարւոջն միանգամ արժանաւոր խոստովանութեամբ հաղորդեսցին կենարար մարմնոյ եւ արեան Տեառն: Այլ եւ պատուիրեսջիք քահանայից ձերոց յառանձին խոստովանութեան խրատել եւ յորդորել, քարոզութեամբ զխոստովանադստերս՝ զի թէ ոչ է հնար արտաքոյ եկեղեցւոյն, գոնէ ի մտանելն յեկեղեցի ուր բազմի ահաւոր ստեղծողն ամենայնի Աստուած, մի  մտցեն  շպարեալ երեսօք  կամ գոնէ  որ  առաւել սարսափելին  է  ի ժամ հաղորդութեան մի երեւեսցին այնպիսի կերպարանօք առաջի ահեղ խորհրդոյն, ուր արժան է արտասուօք լուանալ զերեսն եւ ոչ այնպէս դեղել:

 

21.  Մի  համարձակեսցին  քահանայք   պահել  զմասնատուփն  սուրբ  ի տունս իւրեանց, այլ միշտ գտցի ի վերայ սեղանոյ եկեղեցւոյն անմատոյց ումեք բաց ի քահանայից, եւ յիւրաքանչիւր պատարագի ժամարարն քննեսցէ զայն, եւ եթէ հարկ իցէ մաքրեսցէ զհինն եւ առցէ զնոր մասն ի պէտս հիւանդաց, եւ ի ժամ հարկաւորութեան եթէ ի գիշերի իցէ եւ եթէ ի տունջեան մտեալ քահանայն յեկեղեցի ինքն իւր ձեռամբն առեալ ի սեղանոյն զմասնատուփն զգուշութեամբ եւ երկիւղածութեամբ եւ տարեալ հաղորդեսցէ զհիւանդն եւ վերադարձուսցէ ի տեղի իւր:

 

22. Մի ոք ի քահանայից առանց գրաւոր հրամանի Սրբազնակատար Կաթուղիկոսի եւ վիճակաւոր արք եպիսկոպոսի համարձակեսցի կրել զթասակ, եւ զփիլոն կերպասեայ, ծաղկաւոր կամ անծաղիկ: Ամենայն թասակաւոր քահանայք յընթեռնուլ Աւետարանի յեկեղեցւոյ կամ արտաքոյ՝ բացցեն զգլուխս իւրեանց ի պատիւ աւետարանութեան Տեառն:

 

23. Մի ոք ի քահանայից առանց ծանր ինչ հարկի թափառական շրջել ունիցի ի վաճառատեղիս, ի շուկայս եւ ի փողոցս, եւ կամ դեգերել ի դրունս դատաստանաց:

 

24. Արգելեալ է ամենայն քահանայից առ հասարակ առանց հրամանի վիճակաւոր արք եպիսկոպոսի քարոզ կամ ծանուցումն առնել ի վերայ ննջեցելոց:

 

25. Մի իշխեսցեն ամենայն քահանայք առ հասարակ հիւսեալ հերովք ցուպ ի ձեռին կամ ընդ փիլոնաւ յեկեղեցւոջ կամ արտաքոյ կատարել զեկեղեցական պաշտօն ինչ եւ կամ խլել ի բերանոյ միմեանց զերգելիսն, այլ անկեղծաւոր ակնածութեամբ եւ երկիւղիւ Տեռան, անցուպ եւ անգտակ եւ առանց խօսակցութեան ընդ միմեանս, լոկ փիլոնաւ, շուրջառաւ կամ փորուրարաւ կատարեսցեն  զԱստուածային  պաշտամունս:

 

26. Քահանայք եւ դպիրք հնազանդք եղիցին աւագ իրիցուն իբրեւ գլխաւորի իւրեանց, եւ ի պատահիլն, մկրտութեան, պսակի, եւ թաղման յեկեղեցւոջ իւրեանց, մի կատարեսցեն թարց գիտութեան աւագ քահանային, եւ զլուսագինն մկրտութեան կամ պսակի աւագ  քահանայն  առցէ  արդիւնաւորութեամբ  առանց զրկելոյ զեկեղեցին՝ եւ յանձնեսցէ էրէցփոխանին եւ նշանակեսցէ զանուն եւ զորքանութիւն նուիրողին եւ նուիրանացն յիւրում առանձին տումարի:

 

27. Ամենայն քահանայք առ հասարակ մի իշխեսցեն գտակ՝ ի գլխի օրհնել զժողովուրդն աջ տալով նոցա, զի խնդրողն օրհնութեան դիմէ առ քահանայն իբրեւ առ փոխանորդ Քրիստոսի եւ տուօղն օրհնութեան եւս յանուն Քրիստոսի  մատակարարէ զայն,  վասնորոյ  հարկ է  իւրաքանչիւրոցն  բացաւ գլխով առնել զայս տուր եւ առ շնորհաց, բաց ի կանանց որոց չէ՛ օրէն բացագլուխ երեւիլ առաջի այր մարդոյ:

 

28. Ի հրաւիրել քահանայից յայլ եկեղեցիս վասն թաղման ննջեցելոց կամ վասն որպիսի իրաց եւ իցէ, ամենեքեան առ հասարակ փիլոն կամ շուրջառ ունելով ի վերայ ինքեանց՝ կանգնեսցեն ըստ իւրաքանչիւր կարգի ի տեղիս իւրեանց ի դասուն, եւ ամենեքին մի իշխեսցեն առանց փիլոնի կամ շուրջառի կալ ի մէջ ժողովրդեանն նստել կամ խօսել:

 

29. Զօր ամենայն հնչեցուսցեն զզանգակն ի լսել զձայն զանգակի վանացս, եւ եթէ ունիցին զպատարագ, միով ժամաւ յառաջ քան զսովորական ժամանակն: Եւ վասն եղանակի ժամասացութեան եւս փոյթ ունիցին քահանայք վայելուչ կացուցանելոյ այնպէս, զի ամենայն երգեցմունքն թէ թիւ եւ թէ ձայնաւոր լինիցին ջերմեռանդութեամբ հոգւոյ եւ համբարձմամբ մտաց առ Աստուած. երկիւղածութեամբ եւ բարեձեւութեամբ, պարզ եւ յստակ արտաբերութեամբ, զի կարող լինիցին զգալ եւ ունկնդիրքն՝ թէ ո՞րպիսի կերպիւ պարտ իցէ կալ յատենի եկեղեցւոյ եւ յանդիման լինել Աստուծոյ եւ մատուցանել զաղօթս եւ զերկրպագութիւնս նմա: Այլ եւ փոյթ կալցեն զի ժամերգութեան լինիցի ունկնդրութեամբ միմեանց եւ դաշնակցութեամբ ձայնից ընդ միմեանս, նաեւ լինիցի ո՛չ ոգեքաղ, բարձրաձայն եւ ծանրանուագ, եւ ոչ շաղփաղփ, եւ ոչ ցնդի խառնաձայն, անիմանալի եւ անհասկանալի  շութափութութեամբ,  որ  փոխանակ  շնորհաց   եւ   ողորմութեանն   Աստուծոյ,   առաւել   եւս   սաստկացուցանէ զվրէժխնդրութիւն նորա՝ այլ պարտի լինիլ քաղցրանուագ մեղմաձայն, հանդարտ եւ ախորժ եղանակաւ, որպէս ցուցանել է բազմիցս:

 

Ներսէս ծառայ Քրիստոսի ......... Կոնսիստորիային հայոց Ղարաբաղու .............................. Կանոն

 

30. Պատուիրել բոլոր քահանայից զի զՆարեկի աղօթսն պատարագի ընթերցցին ի բեմին զկնի ի յարկի սրբութեան աղօթիցն, որպէս եդեալ կայ ի խորհրդատետրի:

 

31. Այս օրէն լիցի ամենայն քահանայից, զի զհացն նուիրանաց կազմեսցեն յամենայն ժամ ի սպիտակ ալերէ, եւ մատուսցեն զհաց եփեալ եւ ջերմ:

 

32. Արգելանի քահանայից չբեկանել երբէք զհացն մինչ ցբանն «Լրումն Հոգւոյն Սրբոյ»:

 

33. Պատուէր լիցի քահանայից, զի յետ ընդունելոյ ի ձեռաց վերաբերողին զընծայն խորհրդոյ ունիցի ի ձեռին հանդէպ ժողովրդեան զերկու վայրկեան:

 

34. Պատուէր լիցի քահանայից, մի խաչակնքել յասելն «ի սուրբ ի սուրբ եւ այլն» վասն զի եւ ոչ միտք բանին ցուցանեն զխաչակնքելն ի վերայ ժողովրդեան:

 

35. Պատուէր լիցի քահանայից ունել միշտ զեղնգունս հատեալ, եւ մաքուր լուացեալ  ձեռօք  մատուցանել  զպատարագն:

 

36. Պատուիրել քահանայից սերտել ի բերան զայնոսիկ աղօթսն:

 

37. Պատուիրել քահանայից, զի յետ աւարտման պատարագին բացցեն զսեղանն, եւ ասասցեն ի ձայն զաղօթսն «Որ օրհնես զայնոսիկ» եւ իջեալ ի սեղանոյն ընթերցցին զԱւետարանն եւ արձակեսցեն զժողովուրդն:

 

38. Խստիւ արգելումք ամենայն քահանայից զի յետ պատարագին մի համարձակեսցին շրջել ի տունս ժողովրդոց եւ տալ զնշխարս առ ագահութեան դրամաց:

 

39. Արգելանի քահանային ո՛չ աւելի քան զհինգ նշխարս պատրաստել եւ ժամատեարց միայն տալ զմի նշխար եւ եթ:

 

40. Պատուիրել ամենայն քահանայից ասել անխափան զխաղաղական աղօթսն կից ընդ երեկոյան ժամերգութեան. բացի մեծի պահոց յինանց կիրակամտից եւ կիւրակէից աւուրս եւ ի տէրունական տօնս:

 

41. Զմասնատուփն եւ զմեռոնն սուրբ դնել ի վերայ սեղանոյ եւ յարգել

զսրբութիւն նորա:

 

42. Խստիւ արգելուլ քահանայից մի ի գործածել երբէք զփայտ, այլ դրոշմել բթաւ:

 

43. Ի վերայ սեղանոյն դիցին մի պատկեր տէրունական, մի Աւետարան, եւ մի խաչ:

 

44. Ուսուցանել քահանայից, զի յասելն զէական բանն. «յանուն Հօր» իջուսցեն զերեխայն յաւազանն, եւ յասելն «եւ Որդւոյ» իջուսցեն կրկին. եւ յասելն «եւ Հոգւոյն Սրբոյ» իջուսցեն երրորդ անգամ, որպէս եւ գրի ի Մաշտոցին:

 

45. Արգելանի քահանայից, զի ի դէպս հացկերութեանս ի տունս ժողովրդեան մի՛ նստիցին ընդ երկար, մի յապաղել անդր. ընդ գինարբու աշխարհականացն մանկունս. յորում յոլովս մեղանչին անպատրաստքն, որք տեգերին ի նմա ի տեսանելն, ի լսելն եւ ի խօսել զանուղղայս, այլ յորժամ զրաւ լինիցի կերակրոյն, եւ մինչ յերիս միայն արբուն բաժակի, յառնել վաղվաղակի ի սեղանոյ անտի, զի մի ընդ գինեմոլսն յարբեցութեան ըմբռնեալ այպն լինիցի արտաքնոց տեսողաց, ո՛չ միայն ինքն, այլ եւ՝ ամենայն քահանայք՝ միովն: Եւ ծանրագոյն ապաշխարութեամբ թէ արդեօք քաւեսցէ զարբեցութեան տեղս վերստին արժանի լինի քահանայագործութեան:

 

46. Պատուիրեմք քահանայից չլինել շատաշրջիկ առանց բանաւոր պատճառի:

 

47. Պատուիրեմք քահանայից, յորդորել զկանայսն չլալ եւ չճչել յեկեղեցւոջ. զի սուգն հեթանոսաց է գործ եւ ոչ քրիստոնէից եւ յեկեղեցւոջ պարտ է աղօթել վասն փրկութեան հոգւոյ ննջեցելոյն: Արգելումք նոյնպէս զգանձ ասելն յեկեղեցւոջ որ է առիթ լալոյ սգաւորաց յեկեղեցւոջ:

 

48. Պատուիրել բարեկարգութեան վերատեսչաց քաղաքաց ի  գալ  գիւղական քահանայից պահանջել զանցագիրս, եւ զչունօղս այնպիսեաց ներկայացուցանել ի կոնսիստորն:

 

49. Պատուիրեմք քահանայից, զի յաւուրս մօլէբնից ամենայն ոք տարցէ ընդ իւր զշուրջառ եւ զխաչ յայն եկեղեցի, յորում կատարի մօլէբինն, եւ առանց բանաւոր պատճառանաց մի մնասցեն յետս. եւ քահանայք կանգնեսցին յիւրեանց կարգի եւ երգեսցին զպատկանեալ ինքեանց երգս, իսկ դպիրքն զիւրեանցն:

 

Պարտաւորութիւն  հերթակալին

 

50. Հերթակալն պատարագի պարտի մնալ ի խցի եկեղեցւոյն, ի հարկանել գիշերային եւ երեկոյեան զանգակին մտցէ յեկեղեցին եւ սկսանիցի զսաղմոսն, մինչ սկսանիլն ժամերգութեան:

 

51. Հերթական յաւուրս պատարագի մատուցման մի շրջեսցի ի փողոցս կամ ի տունս այլոց եւ ո՛չ գնասցէ ի խնճոյս, այլ մնասցէ ի խցի եկեղեցւոյն եւ աղօթեսցէ, եւ եթէ ոք ունիցի զհոգեւորական հացկերոյթ, առաքեսցէ վասն ժամարարին զսեղան նաւակատեաց առանց գինւոյ եւ մսոյ:

 

52. Հերթակալութիւնն լիցի այսպէս: Պատարագիչ քահանայն որում անկէ յայնմ շաբաթու պատարագել ի չորեքշաբաթ աւուրն գնասցէ ի խուց եկեղեցւոյն եւ կացցէ անդ մինչ ցաւարտումն իւրոյ հերթակալութեան, եւ ապա ընդ նմին օրինակի կացցեն անդ միւս հերթակալքն:

 

Պարտաւորութիւն աւագ քահանայի

 

53. Աւագ կամ ժամօրհնող քահանայն եթէ չիցէ տկար կամ չունիցի զայլ օրինաւոր արգելս պարտի զկնի հերթակալին գնալ յեկեղեցին եւ սկսանիլ զժամերգութիւնն:

 

54. Աւագ կամ ժամօրհնող քահանայն ունիցի զվերանկատումն ի վերայ միւս քահանայից զի մի ոք պակասեսցի յեկեղեցւոյ առանց օրինաւոր պատճառանց, այն է հիւանդութեան կամ կատարման հոգեւոր պիտոյից ժողովրդեանն:

 

55. Պարտաւորեմք զաւագ եւ զժամօրհնող քահանայս յամենայն աւուր զննել զմէտրիքական մատեանս, զի քահանայք յայնմ իսկ աւուր կատարման հոգեւոր պիտոյից գրեսցեն ի  նոսա զծնեալս, զմկրտեալս, զպսակեալս եւ զննջեցեալս, եւ եթէ ոք ի քահանայից անսովոր լիցի կարգին գրութեան յանձնեսցէ այլում քահանայի կամ սարկաւագին եւ կամ դպրին գրել զմետրիայն:

 

56. Պարտաւորեմք զաւագ եւ զժամօրհնող քահանայս զի ի մատեանսն էրէցփոխանաց գրեսցեն յայնմ իսկ աւուր օրինակատարութեանց, լուսագինք ի մկրտութեանց, ի պսակաց եւ ի պատարագաց ննջեցելոց, գանձանակ եկեղեցւոյն, արդիւնք ի վաճառմանէ մեղրամոմոց, եւ այլ նուիրանք ժողովրդոց եւ յամսոյ յամիս ստուգեսցեն հանդերձ միաբան քահանայիւք համեմատելով ընդ մէտրիկսն, եւ եթէ երեւեսցին գաղեալք արդիւնք ինչ պահանջել ի գաղօղէն ընդ միոյ զերկուս եւ յանձնեալ էրէցփոխանին գրեսցէ ի մատենին զորքանութիւն յանձնեալ դրամոց:

 

57. Վերատեսուչք բարեկարգութեանց եւ աւագ եւ ժամօրհնող քահանայք ունիցին զանքուն դիտողութիւն, ի վերայ վարուց եւ բարուց եկեղեցական ժառանգաւորաց, զի  նոքա  պարկեշտութեամբ  եւ  համեստութեամբ  վարեսցեն զանձինս իւրեանց եւ յամենայն յառաւօտ եւ երեկոյ մի պակասեսցին յեկեղեցւոյ, եւ եթէ ոք նկատեալ լիցի ի յանցանս ինչ կամ ի ծուլութեան, զայնպիսին խրատեսցէ երիցս եւ ի չորրորդումն յայտնեսցէ կոնսիստորիային, եւ սա վերահասու լեալ այնց ամենից յանցաւորութեանցն յայտնեսցէ Սինոդին վասն հանելոյ իսպառ ի հոգեւորականութենէ եւ համարելոյ ընդ հարկատուս զրկելով յամենայն իրաւանաց եւ արտօնութեանց:

 

58. Ի կոչունս եւ ի հացկերոյթս հոգեւորականք լինիցին պարկեշտք չափաւորք յուտել եւ յըմպել, եւ մի ցոփաբան, մի արբեցող, մի կռուող, մի խռովարար, մի շատաշրջիկ, այլ խրատիչ, քարոզիչ, խաղաղարար, եւ լինել բարի օրինակ ժողովրդեան զի գրեալ է ամենայն բան տգեղ ի բերանոյ ձերմէ մի ելցէ, եւ թէ շրթունք քահանային զգուշասցին գիտութեան զի բերան Տեռան ամենակալի է, եւ եթէ ոք յանդգնեալ գայթակղութիւն լինիցի ժողովրդեան իւրով ցոփաբանութեամբ, եւ արբեցութեամբ, այնպիսին լուծցի ի կարգէն:

 

59. Աւագ եւ միաբան քահանայք նկատեսցեն զի լուսարարք մաքուր պահպանեսցեն զեկեղեցին, զսեղանն, զբեմն, զխաչկալս, զմոմկալս եւ զայլ եկեղեցական անօթս եւ զգեստս:

 

60. Քահանայք յորդորեսցեն զժողովուրդս նորոգել հանդերձեղէնս եւ կեղտոտ եւ պատառոտուն զգեստիւք չմատուցանել զսարսափելի խորհուրդն, այլ մաքուր  զգեստուք:

 

61.  Պարտաւորեմք  զաւագ  եւ  ժամօրհնող  քահանայս  զգուշացուցանել զքահանայն  եւ  զեկեղեցական  ժառանգաւորս  զի  ի  ժամ  աստուածպաշտութեան մի զրուցատրել ընդ միմեանս, ոչ շրջել ի դասէ ցդաս եւ ոչ մտանել ի խորանն, այլ ամենայն ոք զիւր կարգն պաշտեսցէ, պատկառելով եւ երկնչելով ի տեղւոյն յանհարկութենէ ուր բազմեալ կայ Աստուած, ընդ որում են եւ աղօթք նոցա, եւ առ նա ուղղել զմիտս իւրեանց, եւ եթէ ոք յանդգնեսցի զայնպիսին առաքել ի վանս վասն ուղղելոյ զանձս իւր:

 

62. Քահանայք ըստ անուանն կոչման եւ զգործսն կատարեսցեն, եւ որպէս հարք եւ ծնօղք ժողովրդեան, յամենայն ժամ պարտական են տալ նոցա զհոգեւոր խրատս, միշտ ուսուցանելով յեկեղեցւոջ ի հրապարակս եւ առ տնին, զամենայն ոք, ըստ իւրաքանչիւր հասակի զգուշացուցանելով եւ յորդորելով յաստուածայինս:

 

Պարտաւորութիւն  քահանայից

 

63 Քահանայք հնազանդք լիցին ամենայն օրինաւոր առաջարկութեանց աւագ քահանային:

 

64. Քահանայք առանց բանաւոր եւ յարգելի պատճառանաց մի մնասցեն յետս եկեղեցւոյն:

 

65. Զժամ գիշերային եւ երեկոյեան կատարել անխափան:

 

66. Ի կոչելն ժողովրդեան զքահանայս վասն հաղորդելոյ հիւանդաց, նոյն ժամայն գնասցեն եւ մի պատճառեսցեն թէ չէ ի ծխոյ իւրեանց:

 

67.  Մի  ոք  ի  քահանայից  առանց  գիտելոյ  զխոստովանութիւն  մարդոյ, զհաւատոյն եւ զգործոցն տացէ նմա զհաղորդութիւն մարմնոյ եւ արեանն Քրիստոսի. ի յառողջութեան կամ ի հիւանդութեան եւ կամ գիտելով զանարժանութիւն ուրուք, եւ կամ ի փոխել հիւանդին, եւ կամ առանց խոստովանութեան հիւանդին որոյ ուշն վերացեալ է եւ չզգալ ինչ, տայ յաղագս մարդահաճութեան զաստուածային խորհուրդն, եւ կամ չունելով զզգացողութիւն զսուրբ խորհուրդն անցուցեալ ընդ ջուր կամ ընդ գինի ի թասն ածեն ի բերանն հիւանդին, որ յանդգնեալ արասցէ զայս լուծցի ի կարգէն եւ մինչեւ ցմահ ապաշխարեսցէ զի անարգեաց զսրբութիւն խորհրդոյն:

 

68. Քահանայք առանց գրաւոր անցաթղթոյ վիճակաւոր արք եպիսկոպոսին իւրոյ կամ կոնսիստորին եւ կամ գործակատարին մի իշխեսցէ գնալ այլուր եւ թողուլ զհօտ իւր, որ յանդգնեսցի տացէ տուգանս:

 

69. Առանց գրաւոր հրամանի վիճակաւոր արք եպիսկոպոսին, կամ կոնսիստորիին եւ կամ գործակատարին, քահանայքն մի համարձակեսցին դնել զպսակ ումեք գաղտ կամ յայտնի, թէ եւ չիցէ ի նոսա արգելք ինչ ի կողմանէ ծնօղաց, նաեւ մի դնել պսակ կնաթողաց, այրաթողաց, կամ ի բռնութենէ բռնաւոր անձանց առանց կամաց առն եւ կնոջ, որ ոք յանդգնեսցի լուծցի ի կարգէն:

 

70. Քահանայք յառաջ քան զպսակելն զոք, տացեն գրաւոր յայտարարութիւն հոգեւոր իշխանութեանն կամ հոգեւոր կառավարչաց իւրեանց, առանց թագուցանելոյ զհանգամանս պսակի նոցա, զչհասութիւնս, զտհասութիւնս եւ կամ զայլ արգելս, որ յանդգնեսցի կրեսցէ պատիժ համեմատ իւրոց յանցաւորութեանց:

 

71. Քահանայք ի դէպս կրելոյ յաւագ քահանայից իւրեանց զզրկանս, կամ տեսցեն ի նմա զապօրինաւոր ինչ գործս եւ զծուլութիւն կարեն բողոքել առ հոգեւոր  իշխանութիւնն:

 

72.  Քահանայք  մի  նեղեսցեն  զժողովուրդս  զօշաքաղութեամբ  եւ  գերքան զչափն դրամական պահանջողութեամբ վասն որոց եւ իցէ օրինակատարութեանց, այլ կթել զկաթն զի եղիցի իւղ, եւ ոչ ճմլել զպտկունսն, զի մի ելցէ արիւն, այլ զոր ինչ տացեն սիրով, առնուցուն, իսկ զաղքատս մի՛ բռնադատել:

 

74. Քահանայք մի խառնեսցին ի գործս աշխարհականաց, այլ պարտին յորդորել զաշխարհականս ի խաղաղութիւն եւ մի լիցին հոգաբարձու քաղաքի կամ գեղջ. կամ գրօղ արքունի հարկաց եւ սակից, զի պարտ է ի միոյն ի բաց կալ կամ աշխարհական հոգաբարձութենէն կամ ի քահանայութենէն:

 

74. Աշխատ լիցին քահանայք զի զորդիս իւրեանց կրթեսցեն յերկիւղն Աստուծոյ յառաքինութիւնս եւ յուսմունս ազգային լեզուի, եւ յօրէնս Աստուծոյ:

 

75. Անբարեբարոյ եւ տգէտ որդիք քահանայից ո՛չ միայն չունին արժանանալ եկեղեցական աստիճանաց, որպէս խօսի մարգարէն, զի դու զգիտութիւն մերժեցեր. մերժեցից եւ ես զքեզ զի մի քահանայասցիս ինձ այլ եւ ունին զրկել յամենայն իրաւանց եւ արտօնութեանց իւրեանց եւ համաթուել ընդ հարկատուս:

 

76. Քահանայն մի իշխեսցէ յափշտակել զծուխս այլոց քահանայից որք չեն վիճակեալ նմա յեպիսկոպոսէն իւրմէ, եթէ ոք յանդգնեսցի առնել այնպիսին փոխեսցի արտաքոյ ի բնակութենէ իւրմէ յայլ քաղաք կամ գիւղ:

 

77. Քահանայ՝ եթէ զոք ի ժողովրդոց իւր ընդ բանիւ առնիցէ վասն որոց եւ իցէ յանցանաց, մի իշխեսցէ այլ ոք ի քահանայից արձակել զնա, զի եթէ ի յայտ գայցէ յայնժամ եւ արձակող քահանայն ընդ բանիւ լինիցի:

 

78. Քահանայք մի իշխեսցեն զծուխս այլոց քահանայից խոստովանեցուցանել, այլ ամենայն ոք զիւր ծուխ խոստովանեցուցանէ, զի յայտնի լիցի խոստովանողն եւ չխոստովանողն, որ յանդգնեսցի ի վանս ապաշխարեսցէ:

 

79. Առ ամբողջապէս կատարումն այսոցիկ ամենայնի պարտաւորեմք զառաջնորդս, զհոգեւոր իշխանութիւնն եւ զգործակատարս: