Հայոց եկեղեցական իրաւունքը. Ա Գիրք

39) ՎԵՑ ԱՐՏԱՔԻՆ ՏԻԵԶԵՐԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԻ ԳՐԱԲԱՐ ԲՆԱԳԻՐԸ ԸՍՏ ՀԱՅՈՑ ՁԵՌԱԳՐԵՐԻ

 

Ա) ԱՆԿԻՒՐԻԱՅԻ ԺՈՂՈՎԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ

 

Ա. Վասն երիցանց որք ի բռնութենէ հեթանոսաց մինչեւ տանջանս ածել ի վերայ եւ մահ սպառնալ, եւ նոքա առ երկիւղի զոհեցին, ապա ջանացան նկրտեցան եւ ճշմարտութեամբ դարձան, վասն այսպիսեացս կամ եղեւ, զի զաթոռոցն կարգն կալցին, այլ ի թարգմանութեան նստել կամ պատարագ մատուցանել կամ Աւետարան կարդալ ոչ ունին իշխանութիւն:

 

Բ. Նոյն կանոն եւ սարկաւագին կացցէ, եթէ ակամայութեամբ իցէ զոհելն եւ ոչ կամօք, եւ դարձն՝ ճշմարտութեամբ, կամ եղեւ ի քահանայութիւն ոչ մերձենալ, այլ ի կարգի պաշտաման կալ. ապա եթէ տանջանքն եւ ճգնումն յանօրինաց խիստ եկեալ իցէ ի վերայ եւ դարձն ճշմարտութեամբ իցէ, եպիսկոպոսն իշխան լիցի երիցուն եւ սարկաւագին, եթէ արժան իցէ պաշտել  զիւրաքանչիւր  աստիճան:

 

Գ. Վասն աշխարհականաց եւ վասն ուխտի մանկանց Եկեղեցւոյ. եթէ ոք ըմբռնեցաւ յանօրինաց բռնութենէ զոհել տալ եւ յափշտակել եւս զստացուածս իւրեանց եւ այլ եւս մեծամեծ մահունս ածեալ ի վերայ, եւ նոցա բողոքեալ թէ քրիստոնեայք եմք, բայց յԱստուծոյ զայլ ոք ոչ գիտեմք, եւ առ բռնութեան ուտիցեն զզոհեալն տրտմութեամբ եւ սգացեալ սրտիւք արտասուօք եւ հառաչանօք, եւ յողորմութենէն Քրիստոսի խնայումն մարմնաւոր կենացն լինիցի, այնպիսիքն ի կարգ պաշտաման մատիցեն. ապա եթէ յուխտէ ոք իցէ, արժան է մատուցանել յաշտիճան քահանայութեան, եւ մանաւանդ թէ առաջին վարքն ուղղութեամբ վարեալ իցէ, կամ եղեւ մեծ ժողովոյն:

 

Դ. Վասն այնոցիկ որք ի բռնութենէ վարեցան ի զոհել եւ ապա հասեալ ի տեղին կամօք եւ զուարթութեամբ եւ ցոփութեամբ, խաղու եւ ծաղու ուրախ լինէին ի բագինս նոցա եւ ապա ի զղջումն եկին, կամ եղեւ վասն մարդասիրութեանն Աստուծոյ՝ Բ ամ ընդ ունկնդիրս կացցէ եւ Գ ամս առ դրանն հաւասարեսցէ աղօթիցն. եւ Բ ամս մտեալ յեկեղեցի՝ ելցէ ընդ ապաշխարողս, քննեալ վարքն՝ հաղորդեսցի Օրինացն:

 

Ե. Ոյք չոգան տխուր հանդերձիւք, եւ բազմականօք եւ երախանօք կերան եւ զօրն ամենայն ի բազմականին արտասուեցին եւ զղջացան, յորժամ հեռացեալ անկեալ կատարեցին, մինչեւ ցերիս ամս առանց Օրինաց ընկալցին, ապա թէ ոչ կերան, Բ ամս հեռասցին, յերրորդ ամին հաւասարեսցին առանց Օրինաց, զի զկատարեալն եւ զգլխաւորն յետ երից ամաց ընկալցին, այսինքն է զՕրէնսն: Զի եպիսկոպոսքն իշխեսցեն, իբրեւ փորձեսցեն զբարս դառնալոյն, մարդասիրութեամբ ինչ հայել կամ բազում եւս ինչ յաւելուլ զժամանակ ապաշխարութեան, քան զամենայն ինչ որ անցեալ վարքն իցեն եւ յորում վարիցին՝ ամենայն իրօք հարց եւ փորձ լիցի, եւ ըստ նմին իրի մարդասիրութիւնն չափեսցի:

 

Զ. Վասն այնոցիկ որ ի լոկ սաստելոյն կամ տանջանօք կամ տնառութեամբ, կամ վասն ի տեղեաց օտարացուցանելոյ հնազանդեցան եւ զզոհս արարին եւ մինչեւ ցայս ժամանակս ոչ դարձան եւ ապաշխարեցին, եւ այժմ եւ յառաջ քան զժամանակ ժողովոյն մերձեցեալ հպին ի միտս ապաշխարութեան եւ դառնալոյ, կամ եղեւ, զի մինչեւ յօրն Զատկի ընդ ունկնդիրս կայցեն եւ յետ մեծի աւուրն, այսինքն է՝ Զատկին, ընդ կարգօք լիցին զերիս ամս, եւ յետ Բ ամաց հաւասարեսցին առանց Օրինաց. եւ այսպէս եկեսցեն ի կատարեալն, զի ամենայն իրօք զԶ ամն կատարեսցեն: Ապա եթէ ոք յառաջ քան զժողովն ընկալաւ ապաշխարութիւն, յայնմ ժամանակի թուեսցին նոցին սկիզբն զԶ ամն կատարելոյ: Ապա եթէ ինչ վիշտք կամ ակնկալութիւն մահու ի հիւանդութենէ կամ յայլ ինչ պատճառանաց պատահեսցէ, զայսպիսիսս ընդ սահմանաւ կալցին:

 

Է. Վասն այնոցիկ որ երթան ի տօնս հեթանոսաց, ուր եւ տեղի որոշեալ իցէ պղծութեան իւրեանց, մանաւանդ թէ զիւրեանց եւս զկերակուրսն տարան եւ անդ ցոփութեամբ շռայլեցան, քանզի զայնպիսեացն ասէ Գիր, թէ «խառնակեցան ընդ հեթանոսս եւ ուսան զգործս նոցա» (Սաղ. ՃԵ 35), վասն այսպիսեացս կամ եղեւ՝ Գ ամ ընդ ունկնդիրսն լինել եւ Բ ամս ընդ ձեռամբ հաւասարել աղօթից ըստ եպիսկոպոսին կամաց ի ձեռն ողորմութեան եւ գթոյ տնանկաց, հաղորդեսցի Օրինաց:

 

Ը. Վասն ոյք երկիցս եւ երիցս չոգան եւ խառնակեցան եւ կերան զյազեալն ի յաշտիցն. եւ զիւրեանց եւս զկերակուրս տարան եւ զոհեցին, եւ ապա ի յորդորմանէ եպիսկոպոսին եւ յիւրեանց կամաց ի զղջումն եւ յապաշխարութիւն եկին, կամ եղեւ Է ամ ընդ կարգօք լինել եւ Բ ամս հաւասարել աղօթիցն ընդ ձեռամբ. ապա քննեալ հետքն եւ ջերմեռանդն ապաշխարութիւնն, ողորմութեամբ եւ գթով տնանկաց քաւեալ զինքն ըստ եպիսկոպոսին կամաց, հաղորդեսցի  Օրինաց:

 

Թ. Վասն այնոցիկ որք ինքեանք չհեռացան ի զոհելոյ կռոցն եւ յուտելոյ զպղծեալն, այլ եւ զեղբարս եւ զընկերս իւրեանց բռնադատեցին պատրանօք հաւասարել կորստեան իւրեանց եւ մղեցին ընկեցին ի գուբ խորխորատին, որպէս եւ գրեալ է. «Գուբ զոր փորեաց եւ պեղեաց՝ ի նոյն խորխորատ անկցին զոր գործեցին» (Սաղ. Է 16), արդ՝ զայսպիսիսն առաջին կանոնքն սպանանել հրամայեն, այլ երկրորդս կամ եղեւ մեծ ամենայն ժողովոյն միաբանութեան ընդդէմ երթալ տէրունական հրամանին՝ «Եթէ ոք ուրասցի զԻս առաջի մարդկան, ուրացայց եւ Ես զնա առաջի Հօր Իմոյ որ յերկինս է», եւ «Զոր արձակէք յերկրի, արձակեալ լիցի յերկինս» (Մատթ. Ժ 33, ԺԸ 18). արդ՝ կամ եղեւ մեծ ամենայն ժողովոյն, զի կեցցեն եւ մի՛ մեռցին, եթէ ի դարձ փրկութեան եկեսցեն՝ ի կատարեալ խոստովանութիւն, մոլորեցուցիչքն որ մոլորեցուցին զընկերս իւրեանց, բազում զղջմամբ եւ բազում վաստակօք զյետին թոշակն ընկալցին: Իսկ զորս մոլորեցուցինն՝ Է ամ ընդ կարգօք լինել եւ Դ ամ ընդ ձեռամբ հաւասարել աղօթիցն, ի ձեռն տրոց հաղորդել Օրինաց:

 

Ժ. Վասն որք ուտեն խառն եւ անխտիր զկերակուրս հեթանոսաց, կամ եղեւ սուրբ եւ մեծ աստուածասէր ժողովոյն ասել, թէ սրբոցն ամենայն ինչ սուրբ է, եւ պղծոցն ամենայն ինչ պիղծ է, զի որ ինչ արժան է ուտել նոցա այս է, թէ հնար ինչ իցէ ամենեւին մի՛ ճաշակել: Ապա թէ ոք յանդգնեսցի յորկորստութիւն զպանիր, զմիս զոր երախայ մարդոյ զենեալ իցէ՝ մի՛ կերիցէ, եւ զամենայն ինչ կերակուր եւ զըմպելի եւ զմիրգ եւ զբանջար անգամ, զոր ինչ ընդ յաժտ անցուցեալ է, ամենեւին մի՛ մերձենալ, բայց զոր ինչ ընդ յազումն պղծութեան իւրեանց չիցէ անցուցեալ՝ զհաց, զգինի, զմիրգ, զբանջար, զհանդերձ, զկենդանի անասուն, համարձակ լիցի: Այլ եւ դու նոյնպէս մի՛ տայցես զսրբութիւն շանց՝ զկերակուր ուխտի սրբոյ Եկեղեցւոյ մարդոյ որ ոչ ունի զդրոշմ տէրունական. ոչ հրամայեն կանոնք: Եթէ կամեսցի զառաքելոյ բանն ի կիր արկանել՝ «Զոր ինչ ի սպանդանոցի վաճառի կերա՛յք» (Ա Կոր. Ժ 25), լո՛ւր անդէն նմին զոր ինչ ասեն. եթէ գիտիցես թէ զոհեալ է, կամ թէ ոք ասիցէ՝ պղծեալ է, մի՛ ուտիցես: Ապա թէ ոք յանդգնեալ ընդդէմ հրամանիս՝ եւ  զորկորստութեան կամսն առնիցէ, ապաշխարութեամբ եւ գթով տնանկաց սրբեսցէ, Ա ամ ընդ ձեռամբ լինել, այլ ուխտի մանկանց ամենեւին ոչ մերձենալ: Ո՞չ գրեալ է թէ՝ «Առ արտաքինսն իմաստութեա՛մբ գնասջիք» (Կող. Դ 5), զի մի՛ անուն Աստուծոյ վասն ձեր հայհոյեսցի ի մէջ հեթանոսաց:

 

ԺԱ. Վասն սարկաւագաց, եթէ յորժամ տանիցին յօծումն, եւ նոքա բողոքիցեն, եթէ ոչ կարեմք կուսան լինել, թողացուսցեն, մինչեւ սրբութեամբ զուգեսցին, զի սուրբ են անկողինք, եւ անարատ՝ ամուսնութիւնք, եւ ապա մատիցեն ի քահանայութիւն եւ համարձակութեամբ ի սպասու կացցեն եպիսկոպոսին: Ապա եթէ ոմանք յօծանելն լուռ եղեն եւ հաճելութեամբ յանձին կալան, որպէս թէ հաստատուն կացցեն յաշտիճանի անդ, եւ ապա յետոյ ամուսնացան, լռեալ լիցին ի քահանայութենէ եւ ի կարգէ պաշտօնէից ի բաց կացցեն, Է ամ ընդ ունկնդիրս կացցեն եւ Բ ամս ընդ ձեռամբ տրօք տնանկաց քաւեսցէ զմեղս իւր. քննեալ եւ հայեցեալ յապաշխարութիւնն եպիսկոպոսին՝ հաղորդեսցի Օրինացն, բայց ի կարգն եւ յաշտիճանն մի՛ մերձեցուսցեն:

 

ԺԲ. Եւ որ միանգամ խօսեալ աղջկունք եւ զուգեալ գտանիցին եւ յետ

այնորիկ այլք յափշտակեցին, կամ եղեւ, զի անդրէն տայցեն որում խօսեալն էր, եւ թէ ի բռնութիւն ապաստանիցէ, մի՛ թողցեն:

 

ԺԳ. Ոյք յառաջ քան զմկրտութիւն ընդունել զոհեցին եւ յետ այսորիկ մկրտեցան, կամ եղեւ յաշտիճան մերձեցուցանել զայնպիսիսն, վասն զի սրբեցան   Աւազանաւն:

 

ԺԴ. Քորեպիսկոպոսաց մի՛ լիցի երիցունս կամ սարկաւագունս օծանել, այլ եւ ոչ երիցունս ի քաղաքի ուրեք առնել կամ օծանել առանց համարձակելոյ եպիսկոպոսին՝ կամ թղթով, կամ բանիւք: Քանզի յայնժամ ի գաւառս լինէին եպիսկոպոսունքն, այսինքն ի գեօղս, զայնպիսիսն կոչէ քորեպիսկոպոսս, զի քորեպիսկոպոսդ տեսուչ գաւառի ասի ըստ հոռոմին առ մեծամեծօքն, այսինքն է՝ որ զքաղաքսն ունին, առ նոքօք կոչին սոքա գաւառաց եպիսկոպոսք:

 

ԺԵ. Ոյք յուխտի անդ իցեն երիցունք կամ սարկաւագունք կամ այլ ոք ի պաշտօնէից, եւ հեռի իցեն ի մսոյ եւ միտք իւրեանց յօժար իցեն ի ճաշակել, համարձակ կերիցեն եւ մի՛ գաղտաբար. ապա թէ կամք իցեն՝ պահիցեն. ընդունին կանոնքս զերկոսին: Ապա եթէ ոք պիղծ համարիցի, կամ զբանջար եւ զհաց որ մսոտ իցէ, ոչ ընդունին զնա կարգք Եկեղեցւոյ:

 

ԺԶ. Վասն ընչից որ անուանեալ է Եկեղեցւոյ՝ զինչ եւ իցէ՝ թէ գեօղք, թէ մարգք եւ կամ այլ ինչ եւ մինչ չեւ եպիսկոպոս լեալ էր ի տեղւոջն եւ երիցունքն վաճառեցին, իշխան լիցի անդրէն ի նոյն պահանջել. բայց ապա եպիսկոպոսն կշռեսցէ զարժանն եւ զիրաւն, թէ մարթ է առնուլ զգինն կամ դարձուցանել:

 

ԺԷ. Վասն այնոցիկ ոյք ընդ անասունս պղծեցան, զի թէ ի կուսութեան ոք գործեաց զպղծութիւնն, որպէս թէ հնգետասան ամեան իցէ, ԺԵ ամ ընդ ունկնդիրս կացցէ եւ Ե ամ ընդ ձեռամբ. հայելով եւ քննելով զապաշխարութիւնն, թէ արտասուօք ջերմեռանդն սրտիւ զղջանայ՝ քաւելով զմեղսն տրօք տնանկաց, հաղորդելոյ արժանի լիցի յՕրէնսն: Ապա եթէ ի կատարման հասակի իցէ, որպէս թէ ի Ի ամեանս, Ի ամ ընդ ունկնդիրս կացցէ եւ Ե ամ ընդ ձեռամբ: Եւ եթէ յամեալ իցէ ի մեղսն, յաւելցեն յապաշխարութիւնն, քննեսցի ըստ ջերմութեանն տրօք տնանկաց, հաղորդեսցի Օրինաց: Ապա եթէ կին ունիցի եւ զգործ պղծութեանն գործիցէ, մինչեւ ի վախճան անձին իւրոյ ընդ ունկնդիրս կացցէ հեծեծանօք եւ հառաչանօք, եւս տրօք տնանկաց: Կամ եղեւ մեծ ժողովոյն վասն մարդասիրութեանն Աստուծոյ՝ յելս անձին իւրոյ զյետին թոշակն տայցեն, եւ անասունն թէ յուտելեաց իցէ, զկաթն եւ զշաղիղն շունք կերիցեն:

 

ԺԸ. Ոյք բծաւոր էին եւ բիծ ինչ ունէին, այսինքն է պիսակութիւն կամ այլ ինչ ախտ որ փոփոխելով իցէ, իբրեւ նենգութեամբ մերձեցան յայլս, զի վնասեսցեն ումեք, այնպիսիքն ընդ դիւահարս կացցեն:

 

ԺԹ. Ոյք եպիսկոպոսք եղեն եւ հաստատեցան եւ ոչ ընդունելի եղեն յիշխանութենէն յայնմանէ յորում աւանդեցաւն ունել եւ յայլոց իշխանութիւն կամեցան մերձենալ եւ բռնադատել՝ մերժելով զեպիսկոպոսն իշխանութեան այնորիկ, եւ ամբոխս յարուցանիցէ եւ խռովութիւնս ի վերայ նորա, զայնպիսիսն մերժել արժան է եւ կապել յեկեղեցւոյ: Ապա թէ կամ իցէ նոցա յերիցութեան կարգին, յորում էին յառաջ, նստել եւ զանուն երիցու ունել, արժանի լիցին ընդունելութեան. ապա եթէ ընդդէմ կացցեն իւրեանց եպիսկոպոսին եւ հակառակեսցին, ընկեցեալք լիցին ի պատուէ անտի երիցութեան եւ ցոյցք լիցին իբրեւ ընկեցեալ ժողովրդեանն առաջի, զի ամենայն ոք գիտակ լինիցի:

 

Ի. Վասն այնոցիկ ոյք ի չափ հասակի հասեալ իցեն եւ կուսութիւն խոստանայցեն պահել, եւ ստեցին խոստմանն, ի շնութիւն անկան, կոյս այնուհետեւ ոչ եւս կարէ լինել, այլ եղիցի նա որպէս այն որ երկուս կանայս արարեալ իցէ, զսահման նոցին ընկալցի եւ զապաշխարութիւն նոցա՝ Բ ամս ընդ ձեռամբ առ դրանն, եւ մի ամ մտեալ յեկեղեցին ընդ ապաշխարողսն ելցէ. զջերմութիւն ապաշխարութեանն տեսցեն, եւ հաղորդեսցի Օրինացն, բայց յօծումն քահանայութեան մի՛ մերձեսցին. այլ վասն կուսանացն որ մերձենային առ ոմանս իբրեւ քեռք՝ զայնպիսիսն խափանեցաք, զի մի՛ եւս լիցին:

 

 

Բ) ԿԵՍԱՐԻԱՅԻ ԺՈՂՈՎԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ

 

Ա. Վասն կանանց որ ընդ արամբ են եւ շնան, եթէ թողցեն ի բաց զպղծութիւնն եւ յապաշխարութիւն եկեսցեն, Ե ամ առ դրանն ընդ ձեռամբ կացցեն եւ Բ ամս մտեալ յեկեղեցի՝ ելցէ ընդ ապաշխարողս. քննեալ վարքն՝ տրօք տնանկաց քաւեալ զմեղս իւր՝ հաղորդելոյ Օրինացն արժանի լիցին:

 

Բ. Վասն կուսանաց որ քան զհարսանիսն յառաջ ընդ ումեք շնացաւ եւ ելոյծ զկուսութիւն, կուսան այնուհետեւ մի՛ կոչեսցի, զի խրամատեցաւ ցանկն. բայց ապաշխարեսցէ ջերմ սրտիւ ողորմութեամբ եւ գթով տնանկաց սրբեսցէ զինքն, Բ ամ առ դրանն հաւասարեսցէ աղօթից եւ Ա ամ մտեալ յեկեղեցի՝ ելցէ ընդ ապաշխարողս, եւ հաղորդեսցի Օրինաց՝ եւ վասն յաղթութեան թշնամւոյն առցէ զօրհնութեան պսակն հարսանեաց ի գլուխ իւր. թէ այր, թէ կին՝ կանոն այս լիցի:

 

Գ. Վասն կանանց որ պոռնկին եւ զմանկունսն սպանանեն, առաջին վարդապետքն մինչեւ ի մահ սահմանեցին ընդ պատժովք լինել, բայց երկրորդս, վասն մարդասիրութեանն Աստուծոյ, կամ եղեւ մեծ ժողովոյն Ե ամ լինել ընդ ունկնդիրսն, Ե եւս ամ ընդ ձեռամբ լինել, տրօք ողորմութեամբ սրբեսցի եւ հաղորդեսցի Օրինաց:

 

Դ. Վասն որք ոչ զպոռնկորդի, այլ զարդար զաւակս սպանանեն կամօք չար արուեստիւք իւրեանց, մինչեւ ցմահ ընդ պատժովք լիցին, ընդ ունկնդիրսն կացցեն եւ ի ձեռն տրոց տնանկաց յելս վախճանին զյետին թոշակն տացեն. եթէ արանց իցէ վնասն, եթէ կանանց՝ կանոն նոյն իցէ:

 

Ե. Վասն որոց ոչ կամօք սպանին եւ ոչ գիտութեամբ, այլ կամ ի քուն ննջեաց ի վերայ եւ կամ ոչ զգուշացաւ եւ ի հուրն վնասեցաւ վկայութեամբ ընտանեաց եւ ընկերաց, առաջին կանոնքն Է ամ եդին, բայց երկրորդս, վասն մարդասիրութեանն Աստուծոյ, կամ եղեւ մեծ ժողովոյն Գ ամս առ դրանն հաւասարել աղօթից եւ Բ ամս մտեալ յեկեղեցի՝ ընդ ապաշխարողս ելցէ, տրօք եւ ողորմութեամբ հաղորդեսցի Օրինաց:

 

Զ. Որք այրիք մնացեալ իցեն յետ ամաց ինչ եւ կամ բնաւ առն չիցէ լեալ եւ ի մեղս անկանիցի ի պոռնկութիւն, կամ եղեւ մեծ ամենայն ժողովոյն, եթէ ամենեւին դարձցին ի մեղացն, ապաշխարութիւն դնել ի վերայ նոցա Գ ամս առ դրանն ընդ ձեռամբ լինել եւ Բ ամս մտեալ յեկեղեցի՝ ելցէ ընդ ապաշխարողս, եւ քննեալ եւ փորձեալ զվարսն, ողորմութեամբ եւ գթով տնանկաց սրբեալ զմեղս իւր՝ հաղորդեսցի Օրինաց. ապա թէ դարձեալ թաթաւեսցի ընդ տիղմն մեղաց իւրոց, զեւթն ամին ապաշխարութիւն ի վերայ դիցես, բայց զյորդորումն եւ զսէր խոնարհութեան եւ զյոյս բարեաց անդադար սփռեսցէ:

 

Է. Վասն դիւթաց որք խոտորին եւ ըստ սովորութեան հեթանոսաց զհետ երթան, որպէս թէ ի տունս հեթանոսաց մտանել իբրեւ գիտակ լինել եւ ուսանել զգիրս կախարդութեան, եւ ապա ի զղջումն եկեսցեն եւ ի խոստովանութիւն, փորձեսջիր եւ քննեսջիր զդարձն, Ե ամ ընդ ունկնդիրս կացցէ եւ Բ ամ ընդ ձեռամբ հաւասարեսցէ աղօթիցն, ողորմութեամբ եւ գթով տնանկաց սրբեալ զինքն՝ հաղորդեսցի Օրինաց ըստ սուրբ ժողովոյն:

 

Ը. Վասն չար դիւթակախարդաց ջատկաց, որք մեծամեծ օճիրս գործեն եւ դառնացուցանեն զԱստուած ի խորհուրդս իւրեանց, նոքա եւ յՈրդւոյն ուրանան, նոքա եւ զՀոգին Սուրբ հայհոյեն, նոքա եւ զարդար արիւն հեղուն ի զոհել չարեացն. զայնպիսիսն առաջին կանոնն եւ գիրն չապրեցուցանէ, եւ արժանի են մահու, թէ ի զղջումն ոչ եկեսցեն, բայց շնորհաց հոգիս կեցուցանէ, թէ ի զղջումն եկեսցեն յապաշաւանս եւ ի խոստովանութիւն ըստ Աստուածեղէն գրոց թէ՝ «Ոչ կամիմ զմահ մեղաւորին, այլ զդառնալ նորա եւ զկեալ» (Եզեկ. ԺԸ 32): Կամ եղեւ մեծ ժողովոյն վասն մարդասիրութեանն Աստուծոյ՝ այնպիսիքն մինչեւ ի վախճան ընդ ունկնդիրս կացցեն, եւ քննեսցին եւ փորձեսցին հետք նոցա, բայց վարդապետն զմարդասիրութիւն եւ զյորդորումն եւ զյոյս ողորմութեան եւ զխոնարհելն առ այնպիսիսն մի՛ արգելցէ, զի մի՛ ի հին սովորութիւն միտեսցեն միտքն, ողորմութեամբ, գթով եւ տրօք տնանկաց քաւեսցեն եւ յետին թոշակին արժանի լիցին:

 

Թ. Եթէ խօսեալ ուրուք իցէ զաղջիկ առն եւ նա թողցէ զխօսեալն նմա եւ ննջեսցէ ընդ քեռ նորա կամ ընդ որում եւ իցէ, եւ ապա եթող զնա եւ անդրէն յառաջին խօսեալն դարձաւ եւ կին արար, եւ ընդ որում ննջեացն՝ նա չոգաւ խեղդ արկ եւ մեռաւ առ նախանձու, այրն վասն պղծութեան Է ամ ընդ կարգօք լիցի, իսկ վասն մահու աղջկանն՝ պարտական լիցին որք գիտակ էինն եւ հոգաբարձուք էին եւ ոչ փոյթ արարին ուղղել զգործն. Ժ ամ ընդ ունկնդիրս կացցեն եւ Ե ամ ընդ ձեռամբ, ի ձեռն ողորմութեան սրբեալ հաղորդեսցի Օրինաց:

 

Ժ. Վասն գողոց, աւազակաց, մարդասպանաց եւ որ գաղտնի մահաբեր դեղովք անողորմ խողխողեն զորդիս մարդկան եւ որք հրով կիզուն եւ հրդեհեն զվաստակս եւ զշինուածս ոմանց մարդկան եւ մեծամեծ օճիրս եւ բազում հարուածս բազմադիմիս եւ ազգի ազգի չարիս ածեն որդւոց մարդկան, նոքա եւ զարիւն արդար հեղուն, նոքա եւ զսրբութիւնսն կործանեն, նոքա եւ զմանկունսն Եկեղեցւոյ խողխողեն, նոքա եւ զհայհոյութիւն ի բարձունս ձգեն, զայնպիսիս օրէնքն եւ առաջին կանոնքն սպանանել հրաման ետուն, զի եւ այլքն խրատեսցին, եւ արժանի են մահու, եթէ ի չար գործոցն ոչ դարձցին: Ապա թէ քան զըմբռնելն յառաջ եւ ի չարչարանս արկանել ինքնին ի խոստովանութիւն եկեսցէ եւ ի չար գործոցն ամենեւին ի բաց կացցէ, կամ եղեւ մեծ եւ աստուածասէր ժողովոյն զամենայն ինչ ընդ ապաշխարութեամբ արկանել, զի ուղիղ ապաշխարութիւն, թէեւ մերձեալ լինի ի  դրունս դժոխոց, կորզէ ի  բաց որպէս զԵզեկիայն: Ապաշխարութիւն զհնոցն ի ցօղ դարձուցանէ, պահք եւ աղօթք զբերանս առիւծուց սանձեն, քանզի ջերմ ապաշխարութիւն եւ արտասուք  զմարդիկ  ընդ  հրեշտակս խառնեն եւ զհրեշտակս՝ ընդ մարդիկ, որպէս եւ Տէրն տերանց, թողեալ զբազում հօտսն որ յերկինս, զմիոյ ոչխարիս՝ զմարդկութեանս զհետ ընթանայր եւ ասէր թէ՝ «Ուրախութիւն է հրեշտակաց ի վերայ միոյ մեղաւորի զղջացելոյ եւ ապաշխարեցելոյ» (Ղուկ. ԺԵ 10): Արդ՝ եթէ դարձցին այսպիսի չարագործքն, զոր պատմեցաք ձեզ, սրտի մտօք եւ յօժարութեամբ ի խոստովանութիւն եւ ի դարձ փրկութեան եկեսցեն, եւ զհին խմորն՝ զայտումն մեղացն, ցածուսցեն եւ ի նոր զանգուած եկեսցեն, ջերմ արտասուօք եւ գթով տնանկաց, քանզի եւ մեծ մարգարէն Դանիէլ բողոքէր առ թագաւորն. «Զմեղս քո ողորմութեամբ քաւեա եւ զանօրէնութիւնս քո՝ գթով տնանկաց» (Դան. Դ 24), նորափետուր զարդարեսցին, ընդունի զնոսա կանոնս. բայց ապաշխարութիւն յայտ լիցի, քանզի թագաւորն այն Ե ժամանակ արածեցաւ ընդ անասունս, քանզի ամենայն մեծամեծ մեղացդ զոր շարեցաք ի կարգի եւ ցուցաք ձեզ ապաշխարութիւն, միագոյն է՝ մի օրինակաւ. թէ գայթ ի գայթ ինչ իցէ, ի վախճանի իւրեանց ընկալցին զյետին թոշակն, ապա թէ ջերմեռանդն սրտիւ՝ հայեցեալ վարդապետին, քննեալ զգործս նոցա եւ զխորհուրդս սրտից նոցա՝ ներելով արասցէ եւ զյորդորումն եւ զսէր մի՛ արգելցէ. ԺԵ ամ ի դրունս ունկնդրաց եւ Ե ամ հաւասարեսցէ ընդ ձեռամբ աղքատաց, ապա հաղորդեսցի Օրինաց, եթէ կամք իցեն երիցուն:

 

 

Գ) ՆԷՈԿԵՍԱՐԻԱՅԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԻ ԳՐԱԲԱՐԸ

 

Ա. Երէց այր եթէ ամուսնաւ իցէ, ընդունելի լիցի ի կարգս, ապա թէ շնասցի կամ պոռնկեսցի, մերժել արժան է զայնպիսին առաւելապէս եւ ջանալ արժան է այնպիսւոյն, զի ապաշխարութեան հասցէ:

 

Բ. Կին եթէ լինիցի երկուց եղբարց, մերժեսցեն յիրերաց. կինն մինչեւ ի մահ ընդ ունկնդիրս կացցէ, նոյնպէս եւ այրն, ապա ըստ վարուցն իբրու թէ ողջացեալ իցեն ի մեղացն ի ձեռն ողորմութեան եւ պահոց, ի վախճանի իւրեանց հաղորդելոյ յետին թոշակին արժանի լիցին, ապա եթէ մինչ ի զուգութեանն են՝ մահ տիրեսցէ, զոր ասեն՝ «Մահ մեղաւորին չար է» (Սաղմ. ԼԳ 22), զրկեալ եղիցին ի թոշակէն. բայց որ մնայն՝ այնպիսւոյն դժուարագոյն է ապաշխարութիւնն. իշխան լիցի վարդապետն ապաշխարութիւն դնել խստագոյն, որպէս եւ կամեսցի. ի ջերմութիւն ապաշխարութեանն հայեցեալ եւ յողորմութիւն գթով տնանկաց եւ մեծամեծ տրօք, իշխան լիցի կարճել զժամանակն:

 

Գ. Որ ի պէսպէս ամուսնութիւն ինչ ըմբռնին, ժամանակն յայտնապէս է զոր սահմանեցաք, այլ դարձ նոցին եւ հաւատք թէ փութութեամբ ինչ իցեն, կարճել  զժամանակն:

 

Դ. Եթէ ոք ի մտի դնիցէ եւ ցանկանայցէ ընդ կնոջ ուրուք պոռնկել, եւ խափանեսցի գործն, սրտիւ ահա շնացաւ ըստ Աւետարանին, բայց գործոյն ի գլուխն չերթալն յայտ է թէ ի շնորհաց անտի պահեցաւ:

 

Ե.  Վասն երախայից,  եթէ  յապաշխարութիւն  եկեսցեն  եւ  հաղորդեալ աղօթիցն Եկեղեցւոյ սրբոյ եւ յետ այնորիկ ի մեղս անկանիցին, ընդ ունկնդիրս կացցէ՝ հայելով եւ փորձելով եւ յորդորելով. ապա թէ մինչդեռ ի դրունս ունկնդրութեանն կացցէ եւ դարձեալ ի յանցանս գտանիցի, ամենեւին մերժեալ լիցի ի բաց:

 

Զ. Վասն յղի կանանց. զի արժան է մկրտել յորժամ եւ կամին, զի ոչինչ յայսպիսի իրս հաւասարեալ է ծնողն ընդ ծննդեանն, այլ արժան է ամենայն իրօք կամօք զյօժարութիւն ցուցանել առ ի խոստովանութիւն ընդունելութեան   մկրտութեանն:

 

Է. Վասն որ երկրորդ կին առնեն, երիցուն չէ պարտ եւ արժան երթալ ի հարսանիսն, զի ոչ են հարսանիք, այլ լոկ հացուտիք. ապա թէ ընդդիմացեալ ուրուք հրամանիս՝ երթիցէ, մի՛ շնորհուկս առնելով վասն հացին թողացուցանէ ինչ յապաշխարութենէն, այլ Բ ամս առ դրանն աղօթից հաւասարել եւ Ա ամ մտեալ յեկեղեցի՝ ելցէ ընդ ապաշխարողս, ի ձեռն տրոց ողորմութեան հաղորդեսցի Օրինաց:

 

Ը. Վասն որ մինն կուսան եւ մինն երկեակ, եթէ այլ վարքն սրբութեամբ իցէ, Գ ամս ապաշխարեալ ի ձեռն տրոց հաղորդեսցի Օրինաց:

 

Թ. Վասն որ երրորդք իցեն, նոցայն ո՛չ ամուսնութիւն, այլ յամենայն ժամ պոռնկութիւն է: Եթէ ժամանակ կենաց իւրեանց յերկարեսցի եւ այլ վարքն կատարեալ հաւատովք իցեն սուրբ սրտիւ, ԺԵ ամ ընդ ունկնդիրս եւ Ե ամ հաւասարեալ աղօթից ի ձեռն մեծամեծ ծախից, գթով, պահովք, ողորմութեամբ, ի տարւոջն մի անգամ հաղորդեսցին: Ապա եթէ վարքն յետնութեամբ իցեն, ահա դիցես մեղս ի վերայ մեղաց նոցա բազում աշխատութեամբ ի ձեռն տրոց ողորմութեան, յետին թոշակին թէ լիցին արժանի: Ապա թէ քակեսցին ի միմեանց ի ձեռն հաւատոց կամօք իրերաց, եւ կամ մինչդեռ ի զուգութեանն են եւ մինն մեռցի, եւ որ մնայն՝ սրբութեամբ կեցցէ, ընդունելի է, վարդապետն հայեսցի եւ ներելով արասցէ:

 

Ժ. Այլ վասն չորրորդին եւ հինգերորդին որ ունին կանայս՝ օրէնք չեն, դատաւոր եւ Եկեղեցի ոչ ընդունի, բայց եպիսկոպոսն գիտասցէ:

 

ԺԱ. Իսկ եթէ արձակեսցէ ոք զկին իւր վասն բանի պոռնկութեան կամ վասն այլ չարագործութեան, զոր ոչ միայն այրն, այլ եւ աշխարհ վկայէ զչար գործոց նորա, արձակեսցէ. ընդունի զնա կանոնս, բայց Ա ամ ապաշխարեսցէ, ի ձեռն ողորմութեան սրբեսցի եւ հաղորդեսցի Օրինացն, եւ եթէ կամեսցի, կին արասցէ, եւ կինն այլում առն չիշխէ լինել, մինչ կենդանի է այր նորա:

 

ԺԲ. Իսկ եթէ ոչ վասն պոռնկութեան եւ ոչ վասն այլ չար գործոց եթող զկինն իւր, այլ վասն վատաբարութեան, որպէս թէ այլում ակն եդեալ իցէ, զայնպիսիսն ոչ ընդունին կանոնք, մինչեւ դառնալ նորա յառաջին կինն, եւ ընդ յանցանացն Է ամ ապաշխարութիւն ընկալցի՝ Ե ամ արտաքոյ եւ Բ ի ներքս: Ապա եթէ ոչ դարձցի առ բուն կինն իւր, զկեանս տանն իւրոյ բաժանեսցէ, զկէսն կնոջն իւրում տացէ եւ տուգան յեկեղեցին, զի զպսակն օրհնութեան զոր ընկալեալ էր վասն ամուսնոյ իւրոյ անարգեաց, եւ ինքն զամենայն աւուրս կենաց իւրոց պոռնիկ կոչեսցի. մի՛ մտցէ յեկեղեցի Աստուծոյ, այլ ի դուրս հաւասարեսցի աղօթից, ի ձեռն ողորմութեան տրօք տնանկաց եւ վասն ջերմ արտասուաց զյետին թոշակն ընկալցի: Ապա թէ կինն մեռցի եւ այլ կին չառնիցէ, ջերմ յապաշխարութիւն եկեսցէ. Է ամ ի դուրս կացցէ եւ Գ ամ ընդ ձեռամբ աղօթից հաւասարեսցէ, ի ձեռն ողորմութեան, գթով տնանկաց քաւեալ զմեղսն՝ հաղորդեսցի Օրինացն:

 

ԺԳ. Վասն որ պատրաստեալ են ի քահանայութիւն եւ կանայս ունիցին, եթէ մինչ չեւ ի քահանայութիւն մերձեցեալ իցէ եւ կինն շնայցէ, արձակեսցի կինն եւ առն չիշխէ լինել, եւ այրն ի քահանայութիւն մատիցէ: Ապա եթէ կամք իցեն նմա կալ ընդ կնոջն, քահանայ ոչ եւս կարէ լինել, զի ոչ ընդունի զնա Եկեղեցի եւ կանոն:

 

ԺԴ. Քահանայ եթէ ի պղծութեան գտանիցի եւ իրքն յայտնեսցին եւ խոստովան լինիցին, քահանայանալ ոչ կարէ, բայց ի կարգին կացցէ: Ապա եթէ խոստովան ոչ լինիցին եւ յայտնապէս յանդիմանել ոչ ոք կարիցէ, ի կամս նորա թողցեն լինել եւ չլինել եւ եպիսկոպոսին:

 

ԺԵ. Նոյն կանոն եւ սարկաւագին կացցէ, քանզի սուրբ Եկեղեցի զանարատս ընդունի, զի ի ձեռն անմեղացն մեղաւորքն զփրկութիւն գտցեն. քանզի օր ըստ օրէ բողոքէ թէ՝ «Զսիրտ սուրբ եւ զհոգի խոնարհ Աստուած ոչ արհամարհէ» (Սաղմ. Ծ 19), եւ եթէ՝ «Յո՞ւմ բնակեցայց, եթէ ոչ ի հեզս եւ ի խոնարհս եւ որ դողան ի բանից Իմոց» (Ես. ԿԶ 2):

 

ԺԶ. Կամ եղեւ մեծ ամենայն ժողովոյն, թէ մինչեւ ցերեսնամեանս մի՛ ոք օծցի ի քահանայութիւն, զի փորձեսցի, ընտրեսցի պիղծս ի սրբոյն, ի բաց պարզեսցի, քանզի եւ Տէր մեր երեսնամեան էր, յորժամ առ զօծումն մկրտութեան եւ սկսաւ զնոյն օրինակ ուսուցանել ամենեցուն ութօրեայ մկրտիլ, իսկ երեսնամեան օծանիլ ի քահանայ:

 

ԺԷ. Վասն որք ի նեղութիւն անկանիցին կամ ի խիստ հիւանդութիւն եւ կամ ըմբռնեսցի ի բռնաւորաց եւ վասն նեղութեան մկրտիցի, եւ կամ յառաջ էր անուն քրիստոնեայ եւ գործք վատթարք եւ ապա վասն նեղութեանն ի հաւատս կացցէ, զայնպիսին ընդունի Եկեղեցի, այլ ո՛չ կատարելապէս, զի ակամայութեամբ են հաւատքն. զայնպիսւոյն ասէ Գիր. «Միթէ ի հո՞ղ խոստովան առնիցիմ առ Քեզ» (Սաղմ. ԻԹ 10):

 

ԺԸ. Գաւառաց երիցունք ի քաղաքի եկեղեցւոջ իբրեւ անդ իցէ եպիսկոպոսն կամ երէց քաղաքին, չէ պատշաճ նոցա պատարագ մատուցանել կամ հաց յագապի տալ եւ ոչ բաժանել յեկեղեցւոջ: Ապա թէ նոքա հրամայեսցեն եւ կոչեսցի՝ յագապի տացէ, այլ շահն՝ զինչ եւ եկեսցէ՝ ի նմին եկեղեցւոջն պահեսցի:

 

ԺԹ. Այլ որ քորեպիսկոպոսքն են՝ ըստ օրինակի եւ ըստ կարգի Եւթանասնիցն եւ իբրեւ լծակիցք վասն փութութեան որ յաղքատսն կատարելոց է:

 

Ի. Եւ սարկաւագունս ըստ պիտոյիցն արժան է առնել, որչափ տեղիքն եւ պէտքն խնդրեսցեն, եւ մի՛ աւելիս ինչ, զի մի՛ ցոփութիւն լինիցի:

 

Դ) ԳԱՆԳՐԻԱՅԻ ԺՈՂՈՎԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԻ ԳՐԱԲԱՌԸ

 

Ա. Որք զամուսնութիւն մեղադրեն եւ անգոսնեն, կամ որ ոչ ննջէ ընդ առն իւրում, իբրեւ իցէ հաւատացեալ եւ երկիւղած, եւ գարշելի համարիցին եւ մեղադիր առնիցեն իբրեւ այն, թէ յարքայութիւն ոչ կարեն մտանել, այնպիսիքն նզովեալ լիցին:

 

Բ. Որք ուտեն միս առանց արեան եւ զոհելոյ եւ մեռելոտւոյ, զի ամենայն երկիւղածութեամբ եւ հաւատովք լիցի, եւ դատապարտեսցեն զայնպիսիսն վասն ուտելոյն, իբրեւ այն, թէ յոյս ոչ ունիցին առ Աստուած, նզովեալ լիցին:

 

Գ. Որք զծառայ ի պատճառս աստուածպաշտութեան պատրեն արհամարհել զտեարս իւրեանց եւ հեռանալ ի ծառայութենէ նոցա եւ ոչ ամենայն փութութեամբ  պատուել եւ  պաշտել զնոսա,   իբրեւ  իցեն  տեարքն քրիստովնեայք եւ երկիւղածք, նզովեալ լիցին:

 

Դ. Որք երկմտին եւ խորշին յերիցուէ որ ամուսնացեալ իցէ, որպէս թէ ոչ իցէ արժան ի նոցանէ Օրէնս առնուլ, նզովեալ լիցին:

 

Ե. Որք ուսուցանեն զտուն Աստուծոյ եւ որ ի նա ժողովն ժողովիցին արհամարհել, նզովեալ լիցին:

 

Զ. Ոյք արտաքս քան զեկեղեցին ժողով ժողովիցին եւ արհամարհիցեն զեկեղեցին եւ կամիցին զեկեղեցւոյ պէտս գործել, իբրեւ ոչ իցէ երէցն ըստ կամաց եպիսկոպոսին լեալ, նզովեալ լիցին:

 

Է. Ոյք զպտուղ եկեղեցւոյն կամին արտաքս քան զեկեղեցին առնուլ կամ տալ, եւ որ ոչ կամօք եպիսկոպոսին կամ որ ձեռնադրեացն զայնպիսիսն յայսպիսի իրս եւ կամօք նորա չառնիցէ եւ չգործիցէ, նզովեալ լիցին:

 

Ը. Որ տայցէ կամ առցէ զպտուղ արտաքոյ քան զեպիսկոպոսն կամ որ կարգեալն է ի տնտեսութիւն տուրս տալոյ, տալին եւ առնելին նզովեալ լիցին:

 

Թ. Ոյք կուսանան եւ պահեն զանձինս իւրեանց որպէս թէ գարշ իցէ ամուսնութիւն, եւ հեռանայցեն, եւ ո՛չ վասն բարւոյ եւ սուրբ պարկեշտութեանն, նզովեալ լիցին:

 

Ժ. Ոյք կոյսք իցեն վասն Աստուծոյ եւ գեր ի վերոյ են ամուսնացելոցն եւ ամբարհաւաճիցեն, նզովեալ լիցին:

 

ԺԱ. Ոյք արհամարհեն զայնոսիկ, որք հաւատով ագապս առնեն եւ վասն պատուի Տեառն կոչեն զեղբարս, եւ ոչ կամին հաւասարել եւ յանձն

առնուլ եւ արհամարհիցեն, նզովեալ լիցին:

 

ԺԲ. Ոյք յարանց պահս ինչ համարեցան զտրտում եւ զտխուր հանդերձ ինչ ագանել, որպէս թէ այսպիսի ինչ իրօք արդարասցին, եւ դատապարտեսցեն զայնոսիկ, ոյք ահիւ եւ երկիւղիւ եւ ոչ փառասիրութեամբ զսովորական հանդերձն ագանին եւ դսրովիցեն այսպիսեօքս, նզովեալ լիցին:

 

ԺԳ. Կին ոք որպէս թէ պահս ինչ համարէ փոխել զզգեստ կանանց, եւ զարանց զգեստ ինչ ագաւ կամ զկերպարան ինչ այնպիսի ստացաւ, նզովեալ լիցի:

 

ԺԴ. Կին որ թողու զայր իւր հեռանալ ի նմանէ, որպէս թէ ի հաւատս կացցէ, առանց կամաց առնն, կամ անգոսնեսցէ զայր իւր, եթէ՝ ես գեղաղէշ երեսս ունիմ կամ ազգիկ եմ կամ ընչաւէտ եմ քան զքեզ, եւ ելանիցէ յառնէ իւրմէ, պատուհաս կրեսցէ, եւ նզովեսցեն եւ յեկեղեցւոյ ի բաց հանցեն:

 

ԺԵ. Ոյք հարկանեն, թողուն զորդիս իւրեանց եւ ոչ սնուցանեն եւ որչափ ձեռնհաս իցեն՝ ոչ փոյթ առնիցեն վասն Աստուծոյ կարգին եւ սննդեանն մինչեւ ի կատարման հասակին, այլ որպէս ի պատճառս պահոց եւ վանականութեան արհամարհիցէ եւ անփոյթ առնիցէ, նզովեալ լիցի:

 

ԺԶ. Եթէ ուրուք որդի յորոյ ծնեալն է առաւել հաւատացեալ եւ առաքինի ի կարգս Աստուծոյ, հեռանայցէ որպէս պատճառս աստուածպաշտութեան եւ արհամարհիցէ եւ ոչ զարժանն եւ ոչ զիրաւ պատիւ ծնողացն հատուցանիցէ իբրեւ ծնողաց, քան զամենայն աստուածպաշտութիւն մեծ եւ ահաւոր թուեսցի եւ հատուցումն բարեաց, այնպիսին նզովեալ լիցի:

 

ԺԷ.  Եթէ  ոք  ի  կանանց  կարծեսցէ  իբրեւ  զաստուածպաշտութիւն  եւ զհերս փոքրեսցէ, զոր ետ Աստուած յիշատակ հնազանդութեան, իբր թէ ընդ ոտն եհար եւ արհամարհեաց զհրամանն հնազանդութեան, նզովեալ լիցի:

 

ԺԸ. Եթէ ոք իբրեւ ի կարծիս պահոց արհամարհիցէ զօր կիւրակէի եւ ի պահոց թիւ արկ կամ ի գործ, որպէս զայլ աւուրս, ո՛չ գտցէ հանգիստ յարքայութեանն Աստուծոյ, եւ մեծ ժողովն նզովէ եւ մերժէ:

 

ԺԹ. Եթէ ոք ի պահողաց արտաքս քան զհարկ ինչ մարմնաւոր, այսինքն  է  ցաւոց եւ  վշտաց, ամբարհաւաճեաց եւ  ամբարտաւանեաց եւ զտուեալ եւ զկարգեալ պահս հասարակաց որ պահի յԵկեղեցւոջ՝ ելոյծ եւ արհամարհեաց, իբրեւ կրիցի ի նմա կատարեալ միտք եւ խորհուրդք, նզովեալ լիցի:

 

Ի. Եթէ ոք ի մարդկանէ կատարեալ հասակաւ, առողջ մարմնով, քրիստոնեայ անուն ի վերայ, եւ զքառասուն օր զպահսն ի գլուխ ոչ տանիցի, այնպիսին նզովեալ լիցի:

 

ԻԱ. Եթէ ոք զքառասունսն պահեսցէ սուրբ եւ ի Զատկի հինգշաբաթի օրն քան զհաղորդել Օրինացն եւ բաժակին սրբելոյ, եթէ այլ ինչ աւելի համարձակիցի ուտել, զպահսն զոր պահեաց՝ ընդունայն են, եւ ի մեծ ժողովոյն նզովեալ լիցի:

 

ԻԲ. Եթէ ոք երթիցէ ի ժողովս մարտիրոսաց, զգոյշ եւ պատրաստ լիցի սրբութեան, յորդորման, պաշտաման, խոնարհութեան, աղօթից, զի մեծ վարձս առցէ: Ապա թէ ոք երթիցէ ամբարտաւանութեամբ հպարտանօք ի ցոյցս տեսողաց եւ դիտել զնմանիս իւր, նզովեալ լիցի:

 

ԻԳ. Եթէ ոք յառաջ քան զարձակել զժողովուրդն, կատարեալ հասակաւ եւ առողջ մարմնով, յառաջ քան զկատարել տէրունական խորհրդին երթեալ հաց կերիցէ կամ այլ ինչ, այնպիսին նզովեալ լիցի:

 

ԻԴ. Երէց կամ սարկաւագ առանց աղաբողոնի ի բեմ մի՛ ելցէ, այլ կամ խունկ ծխել եւ գրովք սաղմոս ասել ի բեմի եւ կամ ի բեմի գիրս կարդալ եւ կամ ի սպասու կալ Սեղանոյն, ոչ է ընդունելի պաշտօն նորա: Աղէ կաց այնպիսի կերպարանօք առաջի մահկանացու իշխանի, եթէ ընկալցի զքեզ: Արդ՝ եթէ ոք անցցէ ընդ կանոնս, այնպիսին նզովեալ լիցի: Զայս գրեմք եւ ոչ խափանեմք ոյք յեկեղեցի Աստուծոյ գիրս ստանալ կամ զճարտարութիւն կամ զպահսն կամին, այլ որք ընդունին զիրս պահոցն ի պատճառս ամբարտաւանելոյ ի վերայ այնոցիկ, ոյք միամտութեամբ կեան եւ ոչ նենգութեամբ կամ  պատրանօք, այլ  որք  բարձրամտեն  արտաքս քան  զգիրս  եւ  քան զկարգս կանոնաց Եկեղեցւոյ եւ նոր կարգս կացուցանեն: Այլ մեք եւ ընդ կուսութիւն խոնարհութեամբ զարմանամք, եւ զպահս պարկեշտութեամբ եւ հեզութեամբ եւ աստուածպաշտութեամբ, ընդունիմք եւ զհեռանալն խոնարհութեամբ յերկրաւորացս, ընդունիմք եւ զամուսնութեան բնակութիւն, պարկեշտութեամբ պատուեմք եւ զմեծութիւն հանդերձ արդարութեամբ ոչ անգոսնեմք. եւ զմէկին եւ զլոկ եւ զարհամարհեալ ագանելիս վասն պիտոյից միայն մարմնոյ առանց ամենայն խոտելոյ գովեմք, այլ զլոյծ եւ զջախջախ եւ զշեղտամեղտ ագանելիս եւ զգնացս չընդունիմք: Եւ զտունս Աստուծոյ պատուեմք եւ զժողովսն որ ի նոսա ժողովին՝ որպէս զսուրբս եւ զօգտակարս ընդունիմք, իբրեւ ոչ փակեմք կամ գրաւեմք զաստուածպաշտութիւնս ի տունս կամ ի տաճարս, այլ քան զամենայն տեղիս որ յանուն Աստուծոյ շինեալ են՝ պատուեմք, եւ որ ի նոսա շինեալ են՝ ի հասարակաց օգուտ ընդունիմք: Եւ զառաւելագոյն զտուրս եւ զբարեգթութիւնս որ յեղբարս, որ ըստ տուչութեան եկեղեցեաց եւ կարգաց որ յաղքատս լինի՝ երանեմք: Եւ զուղիղ գործ ընկալեալ ասեմք, որ ինչ տուաւ եւ կարգեցաւ ի Սուրբ Գրոց եւ յառաքելոց, յեկեղեցի լինել մեզ աղօթս առնեմք, զի կատարեսցի: Զայս կանոնս զոր եդաք եւ գրեցաք ի Գանգրա վասն հաստատութեան կարգի օրինաց, ոչ աւելի ինչ եւ ոչ օտարոտի ի մէջ բերեալ, այլ զոր սուրբ ժողովն կանոնեցին՝ զնոյն ի լրութիւն բովանդակեցաք: Քանզի են ոմանք, որ տգիտութեամբ ինչ ինչ գործելով կուտեն անապաշխար բեռինս անձանց ըստ գրեցելոցն, եթէ ի մէջ տգիտաց ճշմարտութիւն պատառի, զի եթէ կարի փոքր մեղք իցեն եւ ընդ ապաշաւանօք ոչ անկանիցի, մահու չափ լինին՝ ըստ առաքելոյն. «Են մեղք որ մահու չափ են» (Ա Յովհ. Ե 17):

 

Ե) ԱՆՏԻՈՔԻ ԺՈՂՈՎԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԻ ԳՐԱԲԱՐԸ

 

Ա. Ամենայն ոք ով եւ համարձակեսցին եւ լուծցեն զսահմանս սուրբ եւ մեծ ժողովոյն որ ի Նիկիայ ժողովեցան եւ զառաքելոցն, իբրեւ էր անդ աստուածապաշտ եւ աստուածասէր թագաւորն Կոստանդիանոս, վասն ամենասուրբ տօնից փրկութեան, կապել եւ մերժել յեկեղեցւոյ, եթէ կացցեն եւս հակառակութեամբ ընդդէմ դառնալ որ ինչ բարեգոյնքն կամեցան եւ կարգեցին. եւ այս ասացաւ վասն աշխարհականացս: Ապա թէ ոք ի գլխաւորաց եւ յառաջնորդաց Եկեղեցւոյ՝ եպիսկոպոս կամ երէց կամ սարկաւագ, յետ սահմանիս այսորիկ համարձակիցի շրջել եւ խռովել եւ խանգարել եւ փոփոխել զկարգս Եկեղեցւոյ եւ առանձին լինել եւ ընդ հրեայս կատարեսցէ զտօնս, զայսպիսիս սուրբ եւ մեծ ժողովն աստէն առ ետեղ յայտնապէս օտար համարեցան յԵկեղեցւոյ, զի ոչ անձին միայն մեղաւ, այլ զբազումս ապականեաց, եւ թիւրութեան պատճառք եղեն. ոչ միայն զայնպիսիսն հատանել եւ որոշել եւ ընկենուլ ի պաշտամանէ Եկեղեցւոյ, այլ եւ որք սոցին հաւասարել համարձակեցան յետ մերժելոյ զայնպիսիսն, եւ որք մերժեցան՝ խափանեսցին եւս եւ յարտաքին պատուոյն, որ սուրբ կանոն եւ Աստուծոյ քահանայութիւն ընկալեալ գտանիցի:

 

Բ. Ամենեքին ով եւ մտանիցեն յեկեղեցի Աստուծոյ եւ յետ ունկն դնելոյ Սուրբ Գրոց եւ ոչ եւս հաւասարեսցեն առ ետեղ աղօթից հասարակ ժողովրդեանն եւ զդէմսն դարձուցեալ ի սրբութենէն՝ ընդունելութեան գովութեանն ըստ իրաց ինչ ստահակութեան եւ յանդգնութեան ընդ ոտն հարկանիցեն եւ հեռանայցեն, զայնպիսիսն մերժել եւ ընկենուլ արժան է ի սուրբ եկեղեցւոյ, մինչեւ խոստովան լիցին եւ ցուցցեն ամենայն աշխատութեամբ եւ տառապանօք զապաշխարութիւն իւրեանց եւ աղաչեսցեն, թերեւս այսպէս արժանի լիցին ընդունելութեան, իբրեւ ոչ իցէ նոցա մարթ հաւասարել այնոցիկ, որ ազատեալ են ի կապանաց եկեղեցւոյ եւ որ ընդ եկեղեցեաւն իցեն եւ ոչ ի տունս ուրեք զատ ընդ այնպիսիսն մարթ իցէ յաղօթս կալ որ մերժեալ իցեն յեկեղեցւոյն: Եւ ոչ ի ժողով կամ յիշխանութիւն այլոյ եկեղեցւոյ արժան է մերձեցուցանել զայնպիսիսն: Ապա թէ երեւեսցի ոք կամ գտցի ոք յեպիսկոպոսաց կամ յերիցանց կամ ի սարկաւագաց կամ ո ոք եւ իցէ յաշտիճանէն, եւ անհաւասարացն հաւասարեաց, զայնպիսին ընդ նոսին արժան է մերժել եւ կապել, զի պատճառք եղեն պղտորման եւ զմիմեանս հարկանելոյ կանոնաց Եկեղեցւոյ:

 

Գ. Եթէ երէց ոք կամ սարկաւագ կամ բնաւ ոք ի քահանայական կարգէ լքանէ թողու զիւր իշխանութիւնն եւ զբնակութիւնն եւ յայլ փոխեսցի իբրեւ այն, թէ ամենայն իրօք հեռացաւ, եւ բնակել յայլում իշխանութեան կամեսցի, այսպիսին բազում ժամանակս պաշտել մի՛ իշխեսցէ. թէ առաւելապէս եւս ի կոչ եպիսկոպոսին իւրոյ եւ դառնալ յիւր իշխանութիւն հրամայիցէ եւ աղաչիցէ, եւ ո՛չ ունկն դնիցէ եւ յամիցէ եւս ի ստահակութեանն, ամենայն իրօք մերժել եւ ընկենուլ արժան է զայնպիսին ի պաշտամանէն, իբրեւ ոչ եւս մուտ իցէ ընդունելութեան ի նոյն զնա հաստատել: Ապա թէ յետ մերժելոյն վասն այսպիսի  իրաց՝  այլ  եպիսկոպոս  ընդունիցի,  եւ  նա կշտամբութեան արժանի լիցի ի միաբան ժողովոյն՝ իբրեւ այն թէ ելոյծ եւ անգոսնեաց զգիրս

եւ զկարգս Եկեղեցոյ:

 

Դ. Եթէ ոք յեպիսկոպոսաց ի ժողովոյ անտի որոշեցաւ, երէց կամ սարկաւագ յիւրմէ եպիսկոպոսէն, եւ համարձակեցաւ գործել գործ ինչ պաշտաման, կամ եպիսկոպոս ըստ կանխելոյ եւ յառաջ սովորութեանցն, կամ երէց կամ սարկաւագ, մի՛ եւս մարթ կամ պատշաճ իցէ նոցին յոյս ունել բնաւին յայլմէ ժողովոյ հաստատել յայս իրս եւ ոչ ապաշխարութեան կամ թողութեան հասանել: Այլ եւ որք հաւասարեն այնպիսեացն, զամենեսին մերժել արժան է յեկեղեցւոյ, եւ առաւելապէս եւս, թէ ուսեալ էին զպատուհասն որ յառաջագոյն ասացեալ էին եւ կշտամբեալ, եւ համարձակեցան այսպիսեացս հաւասարել:

 

Ե. Երէց ոք կամ սարկաւագ արհամարհեաց զիւրոյ եպիսկոպոսին զհրաման, իբրեւ մերժեալ էր զնոսա յեկեղեցւոյ եւ առանձին ժողովեցան կամ ժողովեսցին եւ Սեղան հաստատեցին եւ ի կոչ եպիսկոպոսին ոչ եկին եւ ընդդէմ եղեն եւ անարգեցին, եւ ոչ կամեցան զբանս նորա յանձն առնուլ եւ լսել, իբրեւ մի անգամ եւ երկիցս կոչեաց, զայնպիսիսն բնաւին մերժել արժան է եւ ոչ եւս մխիթարութեան ինչ հասուցանել, իբրեւ ոչ եւս կարող են զնոյն պատիւ ունել ամենեւին: Ապա եթէ յամիցեն եւս ի նմին իրս խռովութիւնս առնել եւ ամբոխս յարուցանել յԵկեղեցւոյ վերայ յարտաքին իշխանութենէ եւ ի զօրութենէ ուստեք, զայնպիսիսն իբրեւ զխռովարարս դարձուցանել եւ սանձաբեկ առնել արժան է:

 

Զ. Եթէ ոք յիւրմէ եպիսկոպոսէն յաղօթից մերժեալ իցէ, արժան ումեք զայնպիսին ընդունել, բայց եթէ նախ յիւրմէ եպիսկոպոսէն ընդունիցի, բայց յորժամ ժողով լինիցի եպիսկոպոսաց եւ պատահիցէ եւ ապաշխարիցէ առաջի նոցա եւ ի հաւան ածցէ զժողովն. կա՛մ ընդունելութեան արժանի լիցի ի նոցանէ, կա՛մ պատուհասի: Նոյն սահման կրեսցի ի վերայ աշխարհականաց, երիցանց, սարկաւագաց եւ ո ոք եւ իցէ ընդ կանոնօք:

 

Է. Մի՛ զոք բնաւին առանց թղթոյ եւ խաղաղութեան յեպիսկոպոսէն՝ յեպիսկոպոս ընդունիցիք ամենեւին:

 

Ը. Երիցունք որ ի գեօղս կամ ի քաղաքի իցեն, մի՛ իշխեսցեն ամենեւին կանոնաւոր թուղթս տալ, բայց միայն առ եպիսկոպոսս մերձաւորս եւ ծանօթս, որպէս ի սէր ապաստան համարձակիցին եւ տայցեն, այլ որ օծեալ քորեպիսկոպոսք իցեն՝ նոքա իշխեսցեն տալ:

 

Թ. Որ յիրաքանչիւր իշխանութեան եպիսկոպոսք իցեն՝ իմասցին, զի մայրաքաղաքաց եպիսկոպոսն թիկունք է նոցա եւ հոգաբարձու, եւ ամենայն ոք զինչ եւ պատասխանի կամի առնել, առ նա ընթանայ, թէ մուրհակ արքունի եւ իշխանաց, վասն իրաց եկեղեցւոյ եւ կարգաց հասարակաց. վասն այսորիկ կամ եղեւ, թէեւ պատուով յառաջ իցէ, եւ առանց նորա մի՛ իշխեսցեն ինչ գործել ըստ նախնեաց սովորութեան հարցն մերոց, որպէս կարգեալ են կանոնք. բայց միայն զայս իշխեսցէ գործել յիւրում իշխանութեանն՝ եթէ գեօղք, եթէ գաւառք, եթէ օծումն երիցութեան եւ սարկաւագութեան կամ զինչ վարք իցեն իւրոյ գաւառին եւ իշխանութեանն, ամենայն ճշմարտութեամբ եւ հոգաբարձութեամբ եւ ընտրութեամբ խնամով գործեսցէ, այլ յայլոց ամենեւին մի՛ իշխեսցէ գործել եւ ձեռնամուխ լինել արտաքս քան զկամս մայրաքաղաքի եպիսկոպոսին, եւ ոչ նմին կաթողիկոսին առանց հաւասարութեան այլոց եպիսկոպոսաց գործել ինչ:

 

Ժ. Որք ի գեօղս կամ ի գաւառս իցեն, այսինքն են քորեպիսկոպոսք. զի թէեւ զձեռնադրութիւն եպիսկոպոսաց ունին, կամ եղեւ մեծ ժողովոյն զի ծանիցին զչափ իւրեանց, եւ դարմանեսցին որ ընդ նոքօք եկեղեցիքն իցեն, վասն նորին շատ եւ բաւական եղիցի հոգալ եւ խնամ ունել, այլ կարգեսցին եւ արասցին գրակարդացս եւ կէս սարկաւագաց կշտամբիչս եւ սմին իրաց շատ լիցին առ ի մերձեցուցանել եւ յառաջ ածել յայսպիսի աշտիճան, այլ ոչ երէց կամ սարկաւագ աւծանել եւ համարձակել արտաքս զկամս եպիսկոպոսին ընդ ոյր ձեռամբ է ինքն եւ գաւառն. ապա եթէ համարձակեսցի ոք անցանել զորոշեալ սահմանաւ, անկցին ի նմին պատուէ յորում յառաջն էր. բայց քորեպիսկոպոս առնել կամ կարգել, որ քաղաքին եպիսկոպոսն է նմա անկէ առնել զոր արժանի համարեսցի:

 

ԺԱ. Թէ ոք եպիսկոպոս կամ երէց կամ սարկաւագ, կամ ով իցէ ի կարգէն, արտաքս քան զկամս եւ կամ առանց թղթոյ որ գաւառին եպիսկոպոս իցէ, առաւել եւս որ մայրաքաղաքին իցէ դիմեսցէ առ թագաւոր զայնպիսին ցոյց արասցեն եւ ընկեսցեն եւ մերձեսցեն, ոչ միայն ի հաւասարութենէ, այլ եւ ի պատւոյն զոր ունէր, զի իբրեւ ձանձրացուցանել կամեցան զաստուածասէր թագաւորին մերոյ զլսելիս արտաքս քան զկարգս եկեղեցւոյ, ապա թէ հարկ ինչ իցէ եւ կոչ իրաց առ թագաւոր դիմել գործեսցի խորհրդովք եւ կամաւք ըստ իշխանութեան որ մօր քաղաքաց եպիսկոպոսն իցէ, եւ որ ի գաւառին եպիսկոպոսքն իցեն նոցին թղթովք թոշակեսցի որ ճանապարհ դիմեացն:

 

ԺԲ. Եթէ յիւրմէ եպիսկոպոսէն անկաւ երէց կամ սարկաւագ, եւ զեպիսկոպոսին զդատաստանն ոչ յանձին կալաւ եւ համարձակեցաւ ձանձրացուցանել զլուր ժողովոց բազմաց, որպէս թէ զինչ իրաւունս ունիցի առաջի բազում եպիսկոպոսաց ասիցէ եւ ի նոցանէ զարդար դատաստանի վճիռն ակն ունիցի առնուլ ապա թէ ի նոցանէ սրտնեղեցաւ, եւ անգոսնեաց եւ համարձակեցաւ առ թագաւորն դիմել եւ ձանձրացուցանել, զայսպիսիսս մի արժանի առնել թողութեան եւ կամ ընդունելութեան, եւ կամ բնաւ յայս ինչ տալ զի առ յապա հաստատեսցի ի նոյն տեղի:

 

ԺԳ. Մի ոք ուրէք եպիսկոպոսաց իշխեսցէ կամ համարձակեսցէ յայլմէ իշխանութենէ այլ մտանիլ եւ ձեռնադրութիւն առնել յեկեղեցիս եւ մերձեցուցանել զոք յաստիճան եւ ոչ բազմութեամբ մտանել յայլ իշխանութիւն, բայց եթէ համարձակելով եւ թուղթ տալով որ մայրաքաղաքացն է եւ որ ընդ նմա եպիսկոպոսին են մուտ տայցեն նմա ապա թէ ոչ ուրէք կոչեալ դիմեսցէ ստահակութեամբ ձեռնադրութիւն ումեք առնել եւ հաստատութիւն իրաց եկեղեցւոյ որ ոչ բնաւ իցէ անկ անհաստատ լիցի որ ի նմանէ արարեալ գտանիցի. նա պարտաւոր լիցի ստահակութեան իւրում, եւ յանմիտ ձեռնադրութեան զարժան դատաստանն անկցի առ ետեղ. եւ մերժեսցի ի սուրբ ժողովոյն:

 

ԺԴ. Թէ ոք յեպիսկոպոսաց յիրս ինչ յանցուածոց եւ մեղադրութեան դատապարտեսցի, եւ ապա դէպ լիցի վասն նորա ոչ միաբանել ոյք իշխանութեան եպիսկոպոսք եւ ոմանք ի նոցանէ անպարտ եւ արդար յայտ առնել կամիցին, եւ ոմանք ի նոցանէ պարտաւորեալ զի վախճանեսցի ամենայն իրօք հակառակութիւն կեղծաւորութեանն, կամ եղեւ սուրբ ժողովոյն որ մայրաքաղաքաց եպիսկոպոսն է. զի մերձաւոր գաւառաց անտի եւ յիշխանութենէ կոչեսցէ զայլ ոմանս ոյք դատիցեն, եւ զհակառակութիւն կեղծաւորութեանն ի բաց լուծցեն զի հաստատուն է զոր ինչ կարգեսցին որ յիշխանութենէ անտի են:

 

ԺԵ. Թէ ոք յեպիսկոպոսաց յիրս ինչ մեղադրիցի յանցանս եւ չարախօսիցի, եւ դատապարտից յամենեցունց որ յիշխանութեան եպիսկոպոսք են եւ ամենայն միաբանութեամբ զմի եւ զնոյն վճիռ հանին ի վերայ նորա եւ յայտնիցին այսպիսին մի յիշխեսցէ այլում դար խաւսել, կամ իրաւ ոք իշխեսցէ առնել այնպիսւոյն այլ կացցէ եւ հաստատեսցէ միաբանութիւն ամենեւին որ եղեւ յայսմ իշխանութեան զոր եպիսկոպոսքն կարգեցին:

 

Եթէ  ոք  յեպիսկոպոսաց  պարապորդ  իցէ  ի  պարապորդ  եկեղեցին զանձն իւր ետ, եւ բռնադատեաց զսահմանն եւ կալաւ առանց բազմաց բազում ժողովոյ եպիսկոպոսաց զայնպիսին ընկենուլ արժան է. եթէ ուրուք ժողովուրդն զոր բռնադատեաց հաճեցան եւ ընկալան կատարեալ եւս ժողով լիցի իբրեւ չիցէ նա ընդ դէմ մաւր քաղաքաց եպիսկոպոսին:

 

ԺԶ. Թէ ոք յեպիսկոպոսաց ձեռնադրութիւն յեպիսկոպոսաց ընկալաւ եւ հրամանաւ վերակացու լինել ժողովրդեանն, եւ ոչ յանձն էառ զպաշտաւնն եւ ոչ հաւանեցաւ երթալ յեկեղեցին որ ձեռնադրեցաւն, զայնպիսին մերժեալ արժան է յաղաւթից եւ մինչեւ հարկ լինիցի նմա յանձն առնուլ եւ ընդունիլ, կամ սահմանեսցէ ինչ ի վերայ նորա կատարեալ ժողովն որ իշխանութենէ անտի իցեն եպիսկոպոսքն:

Եթէ ոք եպիսկոպոսաց ձեռնադրեցաւ ի գաւառի ուրէք, եւ իշխանութիւն իւր չեղեւ դառնալ եւ չիցեն պատճառ ի նմանէ չերթալ այլ կամ ժողովուրդն չընկալաւ կամ այլ պատճառս ծնանի իբրեւ ոչ ի նմանէ, այսպիսւոյն արժան է ընդունել զպատիւ պաշտամանն եւ ոչ հեռանալ, բայց մի ինչ նեղեսցէ զոք ուրէք յիրս եկեղեցւոյ եւ ժողովեսցի, այլ անսալ արժան է այսպիսւոյն մինչ իշխանութեան կատարեալ ժողով ժողովիցի իրաւունս առնել եւ ի վեր բառնալ զինչ արժանն իցէ, որոշել եւ սահմանել, կարգել վասն նորա:

 

ԺԹ. Եպիսկոպոս ոչ է արժան ձեռնադրել առանց ժողովոց եպիսկոպոսաց, եւ առաւել որ մայրաքաղաքաց եպիսկոպոսն իցէ յիշխանութենէ անտի, այլ սմա ամենայն իրօք պարտու պատշաճ իցէ անդ լինել, լաւագոյն եւս իցէ, զի ամենեքին որ նովաւ իցեն իշխանութեան լծակիցք ընդ նմա իցեն, զորս արժան է առ իւր կոչել թղթով որ մայրաքաղաքաց եպիսկոպոսն է, եթէ եկեսցին ամենեքին. ահա բարի եղեւ. ապա թէ դժուարագոյն է այլ լինել, մեծ մասն ի նոցանէ գալ արժան է, կամ թխթով միահամար լինել, եւ այսպէս հանդերձ բազմօք գալով կամ հաւանելով զայնպիսին ի տեղւոջ իւրում որ տեղի աւծաւն. ապա թէ այլ ինչ որ արտաքոյ քան զսահմանեալն առնիցեն. եւ անյոյժ եւ անհաստատ լիցի ձեռնադրութիւն, ապա թէ ըստ որոշելոյ եւ ըստ սահմանելոյ կանոնացս լիցի հաստատութիւն, ընդ դիմիցին ոմանք իբրեւ ի կամաց իւրեանց հակառակին, կացցէ եւ հաստատեսցի բազմաց ընտրութիւն ամենայն իմաստութեամբ եւ երկիւղածութեամբ:

 

Ի. Վասն եկեղեցւոյ իրաց թէ հակառակութիւն ինչ իցէ կեղծաւորութեամբ զի լուծցի եւ ի գլուխ եկեսցէ՝ լաւ համարեցաք զի ժողով լիցի եպիսկոպոսաց յիւրաքանչիւր իշխանութեան, երկիցս անգամ, յամին, Ա յերկրորդ շաբաթու տօնից զատկին, իբրեւ կատարեսցի ի չորրորդումն շաբաթու պենդակոստէին. ժողովին առ ի յիշատակ ժողովոյն զիրս իշխանութեան, եւ զերկրորդ անգամ ժողով լինել յելս հոկտեմբերի որ է, Ժ երրորդ ի հոռի ամսոյ, զիրացն յայս ժողովս հպեսցին եւ մերձեսցին երիցունք եթէ սարկաւագունք. եւ ամենայն ոք իբրեւ զպարտեալ եւ վնասեալ համարիցին զանձինս իւրեանց եւ ի ժողովոյ անտի իրաւ՝ եւ աւգնականութիւն ընկալցին. այլ զի պատշաճ լիցի ոմանց ժողովս ժողովել առանց կամաց եւ հաւանութեան որ իցէ մաւր քաղաքաց եպիսկոպոսն:

 

ԻԱ. Եպիսկոպոսի յայլմէ իշխանութենէ յայլ փոխել չէ մարթ եւ կամակարութեամբ դիմել ի տեղիս ուրեք բայց ի պետս յայսպիսիս, կամ ի բռնութենէ կամ ի հարկէ ժողովրդեանն կամ եպիսկոպոսաց, այլ կալ եւ դադարել արժան է յոր եկեղեցի ի սկզբանէ յԱստուծոյ ուխտեցաւ եւ օծաւ, եւ ոչ եւս փոփոխել կամ կամակարել ուրեք յեկեղեցւոյն իւրմէ որպէս յառաջագոյն իսկ վասն յայսպիսեացս սահման կարգեցաւ:

 

ԻԲ. Եպիսկոպոսի չէ արժան զոք փոխանակ իւր կացուցանել եթէ մերժեալ եւս իցէ ի մահ, ապա թէ այսպիսի ինչ լիցի, անհաստատ լիցի հաստատութիւն այնպիսւոյն, այլ պահել արժան է զդիրս եկեղեցւոյ իբրեւ ոչ եպիսկոպոս մարթ իցէ առնել. բայց եթէ հանդերձ այլովք եպիսկոպոսօք եւ նոցին ընտրութեամբ յետ հանգստեան եպիսկոպոսին. որպէս ունիցի իշխանութիւն. ո՞ եւ արժան իցէ իրացն զայնպիսին մերձեցուցանել:

 

ԻԳ. Զեկեղեցւոյ ինչս եկեղեցւոյ արժան է պահել ամենայն փութութեամբ այց առնելով բարւօք հաւատովք ի յԱստուծոյ որ այցելուն է ամենայնի եւ վրեժխնդիր եւ դատաւոր՝ բաշխել արժան է կամօք եւ իշխանութեամբ եպիսկոպոսին ում եւ զժողովուրդն յանձն արարեալ է եւ հաւատացեալ է, եւ զանձինս ժողովրդեանն յայտ արժան է լինել որ յանկ ինչ իցէ եկեղեցւոյն, հանդերձ կամօք յերիցանց եւ սարկաւագաց, զի նոքին գիտակից են, եւ մի անգէտ զինչ ոք ուստէք եկեղեցւոյն բնիկ եւ սեպհական է զի մի ինչ թագիցէ ի սոցանէ, զի թէ դէպ լիցի եպիսկոպոսին փոխել յաշխարհէ աստի, յայտ իցեն ինչք եկեղեցւոյն, եւ ոչ սուզանիցեն եւ կորնչին եւ անհետ լիցին, զի մի եւ որ սեպհական եւ ուրոյն է եպիսկոպոսի այն գլխեսցի ի պատճառս եկեղեցւոյ ընչիցն զի արդար եւ հաճոյ է Աստուծոյ եւ մարդկան եւ որ ինչ իւր իցէ եպիսկոպոսին, իշխան է թողուլ ում եւ կամեսցի եւ մի եպիսկոպոսն ի պատճառն եկեղեցւոյն ի հրապարակս եւ ի դատաստանս անկանիցի վասն ընչից որ նմա անկ էր, զի մի յետ մահուանն դսրովեսցի եւ հայհոյեսցի:

 

ԻԴ. Եպիսկոպոսի իշխանութիւն ունել արժան է ի վերայ ընչից եկեղեցւոյն, զի բաշխեսցէ կարաւտելոց ամենայն հեզութեամբ եւ երկիւղածութեամբ Աստուծոյ, իբրեւ վայելեսցէ ինքն ըստ արժանի թէ պիտոյ եւս իցէ ի կարեւոր պետս իւր, եւ որ ընդ նովաւ կարաւտեցին, իշխան լիցի առ ի կարաւտութիւն եղբարց եւ հանգիստ զի ամենայնիւ մի ինչ կարաւտեալից են ըստ աստուածեղէն առաքելոյն որ ասէ՝ ունիմք կերակուր եւ հանդերձ, ի նմին բաւական լիցուք. ապա թէ ոչ այս շատ լիցի եւ փոփոխիցէ զիրս եւ վատնիցէ ի պէտս իւր եւ տան իւրոյ եւ զշնորհս եկեղեցւոյ եւ զպտուղ զիւղիցն ոչ կամաւք երիցանց եւ սարկաւագաց ձեռնամուխ առնէ, զո եւ կամի, այլ եւ ընտանեաց եւ ազգականաց եւ եղբարց եւ որդւոց տացէ զիշխանութիւն իբրեւ սոքաւք ինչ հնարիցի ի ծածուկ վատնել այլոց ընտանեաց զեկեղեցւոյն այսպիսին դատ տայցէ եւ իրաւ ժողովուցն իշխանութեան այնորիկ, ապա թէ այլ եւս ինչ չարախաւսեսցի եպիսկոպոսն հանդերձ երիցամբքն որ ընդ նմա են, իբրեւ այն թէ եկեղեցոյն անկանիցէ, կամ ի զիւղից կամ յայլմէ պատճառանաց եկեղեցեաց յանձինս իւրեանց ժողովիցեն եւ ագահիցեն, եւ աղքատք նեղեսցին եւ չարախօսութիւն եւ հայհոյութիւն ածցեն ի վերայ բանին դնելոյ, եւ այսպիսի ինչ վարիցեն կամ վարեսցին. զայսպիսին ուղղել արժան է ըստ իրաւին, զաւրէնն ընտրեսցէ ժողով եպիսկոպոսաց:

 

ԻԵ. Եւսիբիոս, եւ ամենայնի որ սահմանեցաւ եւ որոշեցաւ իբրեւ անդ էի եւ յանձին կալա: Ես Թէւոդոս եւ ամենայնի զինչ եւ սահմանեցաւ հաճեցայ եւ յանձին կալայ:

 

Զ ԼԱՒՈԴԻԿԻԱՅԻ ԺՈՂՈՎԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԻ ԳՐԱԲԱՌԸ

 

Ա. Զի ոչ է մարթ ըստ եկեղեցւոյ կանոնաց, ոյք ազատութեամբ եւ աւրինօք բնակեցան ի միասին, եւ զերկրորդ հարսանիսն մի գաղտ արասցեն բայց իբրեւ փոքր ինչ ժամանակ անցեալ իցէ՝ եւ պատրաստեցին աղաւթից եւ պահոց, ապա թողացուցանել նոցա եւ համարձակել սահմանեցաք:

 

Բ. Ոյք մեղան եւ անցեան ի պէս ինչ յանցանս եւ համբերեցին աղաւթից, եւ խոստովանութեամբ եւ ապաշխարութեամբ ամենայն իրօք դարձան եւ հեռացան ի չարէն, ըստ չափոյ յանցանաց ժամանակ տացին ապաշխարութեան, եւ յետ այսորիկ գթութեանց եւ բարերարութեանց Աստուծոյ խառնեսցին ի հաւասարութիւն աւրինացն:

 

Գ. Չէ մարթ որ առետեղ մկրտեալ է մերձեցուցանել աշտիճան քահանայութեան:

 

Դ. Ոչ է պարտ ձեռնադրութիւնս առաջի ունկնդրողաց:

 

Ե. Ոչ է արժան քահանայի փոխ տալ եւ վաշխ եւ տոկոսիս պահանջել, եւ ոչ բնաւ փոքր ինչ զտոկոսեացն մաս առնուլ:

 

Զ. Չէ արժան այլ ազգւոյն եւ հերձուածողին ի յամելն իւրում յայսպիսի իրս, ի տաճարն Աստուծոյ մտանել:

 

Է. Վասն այնոցիկ որ ի հերձուածողաց իցեն, այսինքն որ ասեն, Նաւատացիք, կամ չորեքտասան երորդեայք ի դառնալն իւրեանց մի յերախայս, մի հաւատացեալս մի ընդունիցիք յառաջ մինչչեւ նզովեալ եւ ուրացեալ զամենայն հերձուածաւղս առաւել զոր գիտէինն եւ ուսեալն էին յետ այսորիկ որք կոչին հաւատացեալք, ուսցին զհաւատոյս մերոյ զխորհուրդ եւ աւծցին զաւծումն սրբութեան եւ հաւասարեսցին աւրինացն:

 

Ը. Վասն այնոցիկ որք են ի հերձուածոյն Փռիւգացւոց ի դառնալն իւրեանց թէ յուխտէն իւրեանց իցին մեծամեծաց այսպիսիքս ամենայն փութով ուսցեն նախ՝ եւ ապա մկրտիցեն յեկեղեցւոյ մերոյ յեպիսկոպոսաց եւ երիցանց:

 

Թ. Թէ չէ մարթ համարձակել երթալ ի հանգիստ եւ ի դիրս երկաբնակս կամ որ ասեն մատրունք ամենայն այլ ազգեաց առ ի պետս ինչ աղաւթից կամ մխիթարութեան՝ այլ զայսպիսիսն թէ ի մերոց հաւատոց են մերժել արժան է եւ կապել յեկեղեցւոյ մինչեւ ապաշխարել եւ խոստովանել զյանցանսն եւ ապա խառնեսցի:

 

Ժ. Չէ մարթ ոյք յեկեղեցւոյ մերոյ են ի պէսպէս եւ ի ցոփ հարսանիս այլազգեաց մերձեցուցանել զուստերս եւ զդստերս, կին տալ նոցա կամ կին առնուլ ի նոցանէ:

 

ԺԱ. Ոչ է մարթ ոյք կոչին ծերք եւ պառաւունք առաջի եկեղեցւոյ նստել որպէս ի հրապարակի, կամ բնաւին կնոջ մարդոյ:

 

ԺԲ. Վասն եպիսկոպոսաց զի կամօք եւ ընտրութեամբ որ մօր քաղաքին եպիսկոպոսն է՝ եւ որ շուրջ զնովաւ եպիսկոպոսքն այսպէս հաստատեսցին զոք յաստիճան քահանայութեան իբրեւ իցեն, որք հաստատեցինն վարժք եւ փորձք ի գիտութեան բանին ի հաւատս եւ ի վարս:

 

ԺԳ. Չէ պարտ եւ պատշաճ համարձակել բազմութեան աշխարհական ընտրութիւնս առնել որ առ ապա մերձեցուցանելոցն են ի քահանայութիւն:

 

ԺԴ. Զի մի եւս մարթ իցէ զսրբութիւն իբրեւ ի պետս աւրհնութեան ի տաւնն զատկի եւ այլ իշխանութիւն տալ:

 

ԺԵ. Ոչ  է  պարտ աւելի  զոմանս  արտաքս քան զկանոնեալ  սաղմոսողոգսն ի բեմ հանել եւ ի բեմի գրովք սաղմոս ասել յեկեղեցւոջ:

 

 

ԺԶ. Զի Աւետարան հանդերձ այլովք գրովք արժան է կարդալ շաբաթ աւր:

 

ԺԷ. Չէ մարթ եւ պատշաճ միահամուռ զմիմեանց զհետ ի ժողովուրդս սաղմոս միայն ասել, այլ զհետ միոյ միոյ սաղմոսի կարդացումն առնել գրոց:

 

ԺԸ. Զի նոյն ինքն է զպաշտաւն աղաւթիցն յամենայն ժամ եւ յերեկոյին արժան է կատարել յեկեղեցիս:

 

ԺԹ. Արժան է ուրոյ յետ թարգմանութեան առնելոյ եպիսկոպոսացն, նախ յերախայից վերա յաղաւթս առնել եւ յետ սոցա ի ձեռն խոնարհելոյն զաւրհնութիւն ընդունելոյ, եւ արտաքս գնալոյ եւ այսպէս ի վերայ հաւատացելոց զաղօթսն առնել երկիցս, զմին լռութեամբ, եւ զերկրորդն եւ զերրորդն քարոզութեամբ կատարել ապա այսպէս զողջոյնն տալ, երիցունք եպիսկոպոսաց. ապա աշխարհականք միմեանց, եւ ապա պատարագն կատարեսցի, իբրեւ միայն քահանայիցն արժան է, եւ որ յաստիճանին ոչ թէ կէս սարկաւագաց, թէ սաղմոսողոգ ի բեմ ելանել եւ ի սեղանոյ աւրէնս առնուլ:

 

Ի. Չէ մարթ սարկաւագաց առաջի երիցանց նստել առանց հրամանի, այլ հրամանաւ նոյնպէս եւ սարկաւագի ունել պատիւ այլոց նոր յուխտին են:

 

ԻԱ. Չէ մարթ կէս սարկաւագաց հպել եւ մերձենալ ի սպաս որ մի անգամ ի սարկաւագանոցի կայ առ սրբել եւ պատրաստել զկահն՝ որով պատարագն  մատչիցի:

 

ԻԲ. Չէ մարթ կէս սարկաւագին կտաւ զուսովք արկանել եւ ի դուռն պահելոյ հեռանալ բնաւին եւ ոչ ի պատճառս աղաւթից:

 

ԻԳ. Չէ պարտ գրակարդացի կամ սաղմոս ողոգողի կտաւ զուսովք արկանել եւ այնպէս կարդալ կամ սաղմոս ասել:

 

ԻԴ. Չէ արժան ի քահանայից յաշտիճանին են յերիցուէ մինչեւ ի գրակարդացն, առ ի կրպակս մտանել եւ շռայլել, կամ ի վաճառի ի խոհակերոց մտանել եւ ճաշակել:

 

ԻԵ. Չէ արժան կէս սարկաւագի կամ գրակարդացի հաց տալ եւ բաժակ աւրհնել:

 

ԻԶ. Չէ պարտ կշտամբել կամ երդմնեցուցանել որ ոչ եպիսկոպոսաց համարձակութիւն ունին կամ յաշտիճան ինչ, ոչ յեկեղեցւոջ եւ ոչ ի տուն չեն իշխան կշտամբել:

 

ԻԷ. Չէ պարտ քահանայից կամ ուխտաւորաց կամ աշխարհականաց յորժամ յագապս երթան ընձեռիս բառնալ եւ տանել ի տունս իւրեանց, զի թշնամանս ածցէն եկեղեցւոյն:

 

ԻԸ. Չէ պարտ յեկեղեցւոջ ագապս առնել եւ բազմական առնել ի տաճարին Աստուծոյ. ճաշ ուտել եւ խրախօնս առնել:

 

ԻԹ. Չէ արժան քրիստոնէից զհրէից վարս ունել եւ բանդագուշել, ի դատարկացուցանել զօր զշաբաթուն, այլ գործել արժան է. բայց զօր կիրակէին պատուել արժան է եւ հանգչել որպէս քրիստոնեայք՝ ապա թէ գտցի ոք հրէաբար՝ նզովեալ լիցի:

 

Լ. Ոչ է մարթ ուխտաւորաց եւ վանականաց կամ բնաւին քրիստովնեայք եւ եթէ աշխարհական ոք, եւ եթէ այլ ոք ընդ կանայս ղուղել եւ լուանալ, զի նախ այսիւ մեղադրին զմեզ հեթանոսք:

 

ԼԱ. Չէ արժան առ ամենայն այլազգիս խնամութիւն առնել կամ առ հերձուածողս, բայց եթէ յանձն առնուցուն հաւատալ ի սուրբ կաթուղիկէ եկեղեցի:

 

ԼԲ. Չէ մարթ յայլ ազգաց աւրհնութիւն առնուլ. զի չէ աւրհնութիւն այլ անմտութիւն եւ բարկութիւն:

 

ԼԳ. Չէ մարթ ընդ այլ ազգիս կամ ընդ հերձուածողս յաղաւթս կալ:

 

ԼԴ. Չէ մարթ քրիստոնէի թողուլ զմարտիրոսս Քրիստոսի, եւ երթալ առ սուտ մարտիրոս այլազգեաց որ աւտարացեալ են յԱստուծոյ՝ եւ որ այնպիսիսն մերձեսցին նզովեալ լիցին:

 

ԼԵ. Չէ արժան քրիստոնէից թողուլ զեկեղեցի Աստուծոյ եւ երթալ ի տեղիս ուրեք եւ զհրեշտակս անուանել եւ ժողովս առնել եւ գաղտնիս կուռս պաշտել զի գտցի ոք այսպիսի նզովեալ լիցի, զի եթող զՔրիստոս Որդի Աստուծոյ, եւ յայսպիսի իրս համարձակեցաւ:

 

ԼԶ. Ոչ է պարտ քահանայից եւ ուխտաւորաց մոգս եւ թովիչս, եւ դիւթս, եւ վհուկս լինել եւ առնել, կամ հմայեալս եւ պահպանակս որ ճշմարտութեամբ չեն պահապանք, այլ կապանք հոգոց նոցին, եւ որ այսպիսի ինչ գտցեն յանձին ունել յարտաքս քան զեկեղեցի ընկեսցին:

 

ԼԷ. Ոչ է արժան հրէից՝ կամ այլ ազգաց զտաւնական պատարագս նոցա կամ զնուէրս ընդունել զի մի գտցուք հաւասարորդք տաւնից նոցա եւ մեղաց:

 

ԼԸ. Չէ արժան ի տունս հեթանոսաց հաւասարել, որ առանց Աստուծոյ

 

ԼԹ. Չէ արժան եպիսկոպոսաց յորժամ կոչին ի ժողով ուրեք, կամ ի ժողովուրդ, արհամարհել բայց եթէ տկարք իցեն եւ հիւանդոտք, այլ երթալ եւ ուսուցանել, կամ ուսանել առ ի հաստատութիւն եւ ի հաւատս եկեղեցւոյ, ապա եթէ արհամարհեսցին եւ անձանց մեղ դիցին եւ կամաց:

 

Խ. Չէ մարթ քահանայի կամ ուխտաւորաց առանց հրամանի եպիսկոպոսի ճանապարհ ուրեք երթալ:

 

ԽԱ. Ոչ է արժան զլոկ կանայս ի բեմ հանել, բայց զնորակնիք, յաւուր տաւնի մերձ առ ի բեմն կացուցանել:

 

ԽԲ. Չէ արժան յետ երկուց շաբաթից աղուհացիցն ի մկրտութիւն զոք ընդունել առանց ուսուցանելոյ:

 

ԽԳ. Արժան է ոյք մկրտին նախ զհաւատն ուսանել եւ յաւագ հինգշաբթուն օր համար տալ եպիսկոպոսաց կամ քահանայից:

 

ԽԴ. Արժան է ոք ի հիւանդութեան ընկալան զմկրտութիւն (աւծանել, աւծմամբ երկնաւորաւ զի արժանաւորք լիցին երկնից արքայութեանն) յորժամ առնիցեն ուսանել զի գիտասցին թէ յորում շնորհաց եւ պատուի եղեն արժանի:

 

ԽԵ. Արժան է որ մկրտին յետ մկրտութեան աւծանել, աւծմամբ երկնաւորաւ զի արժանաւորք լիցին երկնից արքայութեանն:

 

ԽԶ. Չէ պատշաճ ի քառասնորդսն հաց մատուցանել բայց եթէ շաբաթու եւ կիրակէի:

 

ԽԷ. Չէ արժան ի քառասնորդսն յաւագ շաբաթուն հինգշաբթի աւր բերան լուծանել, զի ամենայն պահք քառասնորդացն անարգեսցին, այլ արժան է զամենայն քառասնորդսն պահել եւ լոկ աշտուճ հացին մխիթարել զանձինս:

 

ԽԸ. Չէ մարթ եւ պատշաճ ի քառասնորդսն զմարտիրոսացն ծնունդս եւ տօնս առնել այլ զսուրբ մարտիրոսացն զյիշատակ կատարել զշաբաթու եւ կիրակէի:

 

ԽԹ. Ոչ է արժան հարսանիս, կամ ի ծնունդս ուրուք տաւնս առնել:

 

Ծ. Չէ մարթ քրիստովնէից ի հարսանիս երթալ եւ կաքաւել, կամ ի պարու գալ. այլ պարկեշտութեամբ ընթրիս ուտել եւ ճաշակել որպէս եւ վայել է քրիստովնէից:

 

ԾԱ. Չէ մարթ քահանայից եւ ուխտաւորաց խաղս ինչ տեսնել կամ երգս ի հարսանիս, կամ յընթրիս, այլ մինչչեւ մտեալ վարձկաց եւ կատակաց՝ այլ հաց ուտել եւ գնալ ի տունս իւրեանց:

 

ԾԲ. Չէ արժան քահանայից եւ ուխտաւորաց հանգանակաւ կոչունս առնել կամ գինարբուս, այլ եւ ոչ աշխարհականաց:

 

ԾԳ. Չէ մարթ երիցանց մինչեւ եպիսկոպոսին մտեալ եւ նստեալ ի բեմի բայց ընդ եպիսկոպոսին արժան է մտանել, ապա թէ դժուար ոտ իցէ եպիսկոպոսին, համարձակեալ լիցի երիցանցն մտանել նստել:

 

ԾԴ. Չէ արժան ի տունս պատարագ մատուցանել եպիսկոպոսի կամ երիցու:

 

ԾԵ. Իբրեւ չէ մարթ իմաստութեան ուրուք երգել սաղմոս պաշտել յեկեղեցւոջ բայց եթէ ի գրոց սրբոց իցէ կամ որք կանոնեալքն են յեկեղեցւոյ թէ սաղմոսք թէ աւրհնութիւնք. այնպէս չէ պարտ կարդալ յեկեղեցւոջ, բայց եթէ որ կանոնեալքն են, այսինքն է, զնոր յաւրէնս, եւ զՀին Կտակարանս. զինչ արժան  է  կարդալ,  են  այսոքիկ  զԱրարածս,  զԵլս,  զՂեւտացիս,  զԹիւս, զԵրկրորդ աւրէնս, զՅեսու, զԴատաւորսն, զՀռութս, զԹագաւորութիւնս Դ, զՄնացորդացն Բ, զՅեզր Բ, զՍաղմոսն Դաւթի ՃԾ, զՍաղոմովնի Գ, զԱռակսն, զԵղեսի Աստիսն, զԵրգս երգոցն, զՅովբ, զԺԲ Մարգարէսն, Ովսէէ, Ամովս, Միքէէ, Յովել, Աբդիու, Յունան, Նաւում, Ամբակում, Սովփոնիայ, Զաքարիա, Եսայի, Երեմիա, Եզեկիէլ, Դանիէլ, Մակաբայեցիք, Նորոց Կտակարանաց Դ Աւետարանք. Մատթէոս, Մարկոս, Ղուկաս, Յովհաննէս, Գործք Առաքելոց, Կաթուղիկէք, Թուղթք Է., Ա., Յակովբա, Բ Պետրոսի, Գ Յովհաննու, Ա Յուդայի: Պօղոսի թուղթք Ա Հռոմայեցիս, Բ առ Կորնթացիս, Ա առ Գաղտացիս, Ա առ Եփեսացիս, Ա Փիլիպեցիս մի առ Կողոսացիս, Բ առ Տիմոթէոս, Ա առ Տիտոս, Ա առ Փիղիմովն: Այս սահմանք եդան որք ի միասին ժողովեալ եպիսկոպոսք, ՆԼԷ:

 

Է ՍԱՐԴԻԿԻԱՅԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԻ ԳՐԱԲԱՌԸ

 

Ա. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, ոչ է այս քան յետին սովորութիւն որ քան վնասակար արդեանցն զանազանութիւն ի յինքեանց ի հիմանց արմատաքի խլել, զի մի ումեք իշխանութիւն եղիցի ի փոքր քաղաքէ յայլ փոխել վասն զի իրացս այսոցիկ պատճառք յայտնի են, վասն էր այսոքիկ ձեռն արկին, քանզի ոչ ուրէք եպիսկոպոսս գտանել կարացի որ ի մեծ քաղաքէ ի նուաստագոյնն փոխեցաւ՝ աստի յայտ է ջերմեռանդն ագահութեան տոչորեալ, այսպիսեացս եւ մանաւանդ  ամբարհաւաճութեան  ծառայեալ  որպէս  զիշխանութիւն մեծագոյն կարծել ստանալ: Արդ եթէ ամենեցուն այս հաճոյ է որպիսի ունայնութիւն խստութեամբ վրեժխնդիր լինել, քանզի կարծեմ եթե աշխարհականաց պիտոյ է ուսանիլ այսպիսեաց հաղորդութիւն: Ամեն եպիսկոպոսքն ասացին եթէ այս հաճոյ է ամենեցուն:

 

Բ. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, ապա թէ ոք այնպիսի գտցի մոլեգնեալ կամ յանդուգն, որպէս ոմանց այսպիսեաց կարծեալ բերել իմն յաղաչանս հաստատելով զինքն ի բազմութենէն թուղթ ի մէջ բերեալ՝ յայտ է թէ սակաւ զոմանս կարաց վարձու գնովք ապականել. այս եկեղեցւոյ ընդ դիմակաց լինել, որպէս աղաչելով իմն զնա ունել եպիսկոպոսս: Արդ բնաւին զայնպիսիսն խորամանկագործութիւնս եւ արուեստիս տանջելիս կարծեմ լինել որպէս զի մի զոք զայսպիսիս եւ ոչ ի վախճանին գէթ ընդ աշխարհականին արժանի լինել հաղորդութեան: Արդ եթէ հաճոյ են կամք, պատասխանի տուք, պատասխանի ետուն ասացեալք հաճոյ թուեցան:

 

Գ. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, եթէ զայս եւս յաւելուլ կարեւոր է, զի մի ոք եպիսկոպոս յիւրմէն գաւառէն իշխեսցէ յայլ գաւառ յորում են եպիսկոպոսքն երթալ. բայց եթէ իւր եղբարց կոչեսցի զի կարծեսցուք զսիրոյն փակել զդրունս, սոյնպէս եւ այսմ խնամարկելի է, զի եթէ ոք ուրէք ի գաւառի եպիսկոպոսք յայտնապէս եղբօր եպիսկոպոսակցի իւրում իրս ունիցի, մի ոք ի նոցանէ յայլ գաւառէ եպիսկոսոս յիրս ի միք կարծեսցի դատապարտեալ եւ գիտէ թէ ոչ անիրաւ իրս ունի զի եւ դարձեալ նորոգեսցի դատաստան, եթէ թուի ձերում սիրոյդ զՊետրոսի առաքելոյն զյիշատակն պատուեսցուք եւ գրել ի նոցանէ որք դատն արարին Յուղիոս եպիսկոպոսի Հռովմայ՝ զի որք մաւտագոյն ի գաւառին եպիսկոպոսք թէ բնաւ պիտոյ են որպէս դատաւոր ստանալ, ապա յայտ ոչ կարասցէ առնել, վասն այսպիսի էիր նորա զի եւ դարձեալ դատ պարտի տալ որ մի անգամ դատեցան մի լուծանել, բայց որ էին հաստատուն կացցէ:

 

Դ. Գաւդենտիոս եպիսկոպոսաց. եթէ կարեւոր հաճոյ է, յաւելուլ զայս վճիռ զոր անարատ սիրով լի արտաբերեցեր զի թէ ոք յեպիսկոպոսաց ի կարգէ եպիսկոպոսութեան ի բաց անկցի դատավճիռ այնոցիկ եպիսկոպոսաց որ դրացիք, եւ ասասցէ միւս անգամ իւրում պատասխանատւութեան իրս պարտ է ի ներքս բերել, մի ոք իշխեսցէ յաթոռ նորա կարգաւորել զայլ ոք, մինչ ոչ Հռովմայ եպիսկոպոսն գիտասցէ վասն այսորիկ վճիռ գրով յառաջ բերցէ:

 

Ե. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, հաճոյ թուեցաւ զի եթէ ոք եպիսկոպոս ամբաստանեսցի եւ ժողովեալ եպիսկոպոսունք նոցին գաւառին յիւրմէ աշտիճանէն շարժեսցեն զնա, եւ որպէս ի բաց կալով նոցա ի դատաստանէն, ապաւինեսցի առ երանելի Հռովմայ եպիսկոպոս, եւ կամեսցի լսել զնոր դատաստանն, եւ իրաւացի կարծեսցէ նորոգել զնոր իրաց հարց եւ քննի, գրել արժանի արասցէ առ եպիսկոպոս այնոսիկ որ մօտ են յայն գաւառ, զի նոքա զգուշութեամբ եւ հեզութեամբ մի ըստ միոջէ քննեսցին, եւ ըստ ճշմարտութեան հաւատոց դատավճիռ ի վերայ իրացն արտաքս ածցեն, ապա եթէ ոք դարձեալ աղաչեսցէ եւ միւս անգամ զիրն իւր լսելի առնել եւ իւրոյ խնդրուածին զՀռովմայ եպիսկոպոսն շարժել յիւրմէ կողմանէ զերիցունս առաքեսցէ զիշխանութեան եպիսկոպոսութեան իւրոյ զոր բարւոք գոլ փորձեսցէ սահմանեսցէ՝ եթէ պարտ է առաքել որ ընդ եպիսկոպոսացն դատն ասիցէ ունելով զիշխանութիւն նորա վասն որոյ առաքեցանն եւ այս խնդրելի է: Ապա թէ բովանդակ կարծիցէ առ ի յիրեն գիտութիւն, եւ սահմանադրութիւն զեպիսկոպոսն արասցէ՝ զոր ինչ նորա իմաստնազօր խորհրդոցն բարւոք թուեսցի: Պատասխանի ետուն եպիսկոպոսքն ասացեալքդ հաճոյ թուեցաւ:

 

Զ. Եթէ դէպ լինիցի միում գաւառի յորում բազում եպիսկոպոսունք են, միում եպիսկոպոսին մնալ, եւ նա յիմեքէ ծուլութենէ ոչ կամիցի գնալ եւ հաւանակիցք լինել կարգաւորութեան եպիսկոպոսացն: Իսկ եպիսկոպոսունքն ժողովեալ աղաչեսցին լինել կարգաւորութեան զոր նոքա են խնդրեն եպիսկոպոս որ մնացն յիշումն առնել ի ձեռն թղթոյ հայրապետին, այսինքն մայրաքաղաքի եպիսկոպոսին, եւ աղաչեն բազմութիւնքն հովիւ տալ նոցա, եւ ինձ այսպէս թուի թէ բարւոք ասեն եւ սմա մնալ զի եկեսցէ ապա թէ ի ձեռն թղթոյ աղաչեցեալ կոչեսցէ՝ եւ ոչ թղթով պատասխանի արասցէ, պիտոյ է զկամս բազմութեան առնել: Այլ պարտ է կոչել եւ որք մօտաւորն են ի գաւառին եպիսկոպոսք առ ի ձեռնադրութիւն մայրաքաղաքի եպիսկոպոսին, եւ ոչ է պարտ վայրապար կարգաւորել եպիսկոպոս ի գեօղս ուրեք կամի դուզնաքեա քաղաքի ուրումն, որոյ եւ մի երէց բաւական է, քան զի ոչ է անդ կարեւոր եպիսկոպոսի կարգել զի մի արհամարհեսցի եպիսկոպոսին անուն եւ իշխանութիւն, այլ գաւառի եպիսկոպոսք որպէս յառաջագոյն ասացի յայնպիսի քաղաք պարտ են կարգել եպիսկոպոսքն ուր եւ առնէին եպիսկոպոսք: Ապա թէ գտցի այնպէս բազմութեան թուովք ժողովուրդք եւ քաղաքք զի արժան է նմա եպիսկոպոսս ընդունել առցէ թէ ամենեցուն հաճոյ թուի այս: Պատասխանեցին ամենեքեանք հաճոյ է:

 

Է. Ոսիոս եպիսկոպոսն ասաց, մեր ունայնութիւնս եւ բազմազառումն եւ աշխարհական բաջաղանք արարին ունել մեզ այսքան համարձակութիւն եւ շնորհս որքան պարտ եմք ստանալ, քանզի բազում յեպիսկոպոսաց ոչ պակասին ի բանակս երթալով եւ մանաւանդ ափրկացիք, որք որպէս տեղեկացաք ի սիրելւոյ եղբօրակցին մերմէ եւ պաշտաւնակցին եպիսկոպոսակցին Գրատայ, զփրկչական խորհուրդն ոչ ունին, այլ այնպէս արհամարհին որպէս զմի մարդ ի բանակին բազում եւ պէս պէս եւ որ ոչ կարին աւգուտ առնել եկեղեցւոյ պաղատանս տանել. եւ ոչ որպէս պարտ եւ պատշաճ լինել աղքատաց եւ աշխարհականց պատիւս եւ գործակալութիւնս ոմանց հնարել. արդ՝ այս ունայնութիւնս զգումարումն ոչ առանց գայթակղութեան ուրուք մեզ եւ բամբասանաց առիթ լինի: Արդ՝ վայելչական համարեցայ եպիսկոպոսի զիւր աւգնականութիւն տալ նմա որ ոք յումեքէ բռնաւորեսցի, կամ այրեաց զրադատեսցի, կամ դարձեալ եթէ ոք որ զրկեսցի իւր կենաց, թէ բնաւ այս անուանք իրաւացի ունին զաղաչանս: Արդ սիրելի եղբայրք. եթէ ամենեցուն այս հաճոյ թուի դատ արարէք, զի ոչ ումէք եպիսկոպոսի պարտ էր ի պաղատանն երթալ. բաց ի նոցանէ զոր բարեպաշտ բագաւորն մեր ի ձեռն հրամանաց իւրոց կոչեսցէ: Եւ քանզի բազում անգամ դէպ լինի ոմանց անպարտ տեղի վանսն ապաւինել յեկեղեցի վասն իրացն յանցանաց, կամ անխտիր դատապարտեալ պահեսցի եւ կամ այլ ինչ իւիք դատավճռաւ անսալով զայսպիսեացն ոչ ուրանալ, եւ լինել յաւգնականութիւն, այլ առանց ծուլութեան առանց երկիւղի պարտ է այսպիսեաց խնդրել թողութիւն, արդ եթէ այս հաճոյ թուի, դատավճռակից լերուք: Պատասխանի ետուն ամենեքեան սահմանեսցի եւ այս:

 

Ը. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, եւ զայս ձեր իմաստդ դատեսցէ քանզի թուեցաւ մեզ զի մի ընդ բամբասանաւք անկցի եպիսկոպոս ոք երթալով ի պաղատն թէ ոք ի նոցանէ այսպիսի ունիցի ի պաղատանս որպիսի վերագոյն յիշեցաք ի ձեռն իւրոյ սարկաւագի առաքեսցին, քանզի սպասաւորին պատկեր ոչ է նախանձելի, եւ որ լինելոցն է վաղագոյն պաճուճել կարասցէ: Ամենեքին պատասխանի ետուն սահմանեսցի այս:

 

Թ. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, կարծեմ թէ այս իրաւացի է զի թէ յոր եւ իցէ գաւառ եպիսկոպոս առ եղբայր իւր եւ եպիսկոպոսակից առաքեսցէ պաղատանս եւ մեծագոյն քաղաքին, այսինքն մայրաքաղաքին, նա եւ զսարկաւագ իւր եւ զաղաչանս առաքեսցէ տալով նըմա վկայութեան թուղթս ըստ կարգի առ եղբարս եպիսկոպոսակիցս մեր որ յայնմ ժամանակի ի տեղիսն կամ ի քաղաքսն են որ բարեպաշտ թագաւորն զարքունական իրսն կառավարէ: Ապա եթէ ոք յեպիսկոպոսաց ունիցի բարեկամս ի գաւթի թագաւորին եւ կամեսցի վասն ուրուք աղաչել որ է վայելուչ, մի արգելցի ի ձեռն իւրոյ սարկաւագին աղաչեսցէ եւ պատուիրեսցէ նոցա աւգնականութիւն աղաչելով նմա շնորհել վարկանելով: Իսկ որք ի Հռովմ երթան որպէս յառաջն ասացի սիրելի եղբօրն մերոյ եպիսկոպոսակցի ուղեա զպաղատանս զոր ունիցին տալ պարտ են. զի նախ նա փորձեսցէ, եւ եթէ ոչ ոք ի նոցանէ անամօթ իցէ, եւ այսպէս զիւր հոգաբարձութիւնս տալով առաքեսցէ ի պաղատն: Ամենեքին եպիսկոպոսքն ասացին թէ հաճոյ թուեցաւ մեզ եւ վայելուչ է խորհրդակցութիւնս այս:

 

Ժ. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, եւ զայս կարեւոր գոլ կարծեմ զի ամենայն ճշմարտիւ եւ խնամով քննեսցի զի եթէ ոք կամ մեծատուն կամ քողոստիկոս ի հրապարակէ աղաչէ լինել եպիսկոպոս՝ որ յառաջ նախ կարգեսցէ եթէ  ոչ  նախասարկաւագի եւ  գրակարդացի սպասաւորութիւն  կատարեսցէ, զի ընդ ամենայն աշտիճան կրթել արժանաւոր կարծեսցի հանել ի կամարն եպիսկոպոսութեան` յառաջադիմութեամբ անցանել կարասցէ` բայց կալ իւրաքանչիւր կարգի աշտիճան, ոչ դուզնաքեա ժամանակի երկայնութիւն, որով ժամանակաւ հաւատ նոցա եւ վարուցն լաւակամութիւն եւ հաստատումն եւ հեզութիւն ծանօթ լինել կարասցին, եւ այսպէս արժանի առ աստուածային քահանայութիւն կարծեցեալ եւ մեծագոյն վայելեսցէ պատիւ, քանզի ոչ պատեհէ ոչ գիտութիւն եւ ոչ բարւոք վարքն ընդունել թեթեւութեամբ եպիսկոպոս կամ երէց կամ սարկաւագ ձեռնադրել. քանզի այս իրաւապէս նորատունկ կարճեսցի՝ վասն զի մանաւանդ եւ երջանիկն առաքեալ որ հեթանոսացն եղեւ առաքեալ երեւի արգելելովն վաղագոյն զկարգաւորութիւն, քանզի երկայն ժամանակին փորձ զվարսն եւ զիւրաքանչիւր գործ, եւ զկամս դիւրագոյն տպաւորել կարասցէ: Ամենեքեան ասացին թէ հաճոյ է նոցա, եւ բնաւին ումեք ոչ շրջել զայսոսիկ:

 

ԺԱ. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, եւ զայս սահմանել պարտ եմք, եթէ եպիսկոպոս այլ ի քաղաքէ եկեսցէ ի քաղաք այլ, կամ այլ գաւառէ ի գաւառ այլ գոռոզութեան աղագաւ, իւրոյ գովեստիցն ըսպասաւորելով, կամ թէ աւանդութիւն ինչ հնազանդեցուցանելով եւ բազում ժամանակս կալ անդ, եւ եթէ քաղաքին եպիսկոպոս ոչ է հմուտ վարդապետութեան, մի արհամարհեսցէ զնա եւ յաճախագոյն ի բեմէ խաւսեսցի, եւ ամաչեցուցանելով եւ յամաւթ առնելով որ անդ եպիսկոպոսն է՝ քանզի այսպէս պատճառք սովորին խռովութիւնս առնել. եւ յայսպիսի սովորութենէ զայլոց զաթոռ ինքեանց խօսել եւ հանել փութա. ոչ թերահաւատելով որ նմա տուեալն թողուլ եւ յայլ փոխել: Արդ սահմանելի է ժամանակն որ վասն այսորիկ, քանզի ոչ ընդունել զեպիսկոպոս, ապիրատ եւ անպիտան կարծելի է բայց յիշել ի յառաջեալ ժամանակին զհայրն մեր որ սահմանեաց. զի եթէ ոք ասէ զուր ի նոսա ի նորին քաղաքի եղիցի յերիս կիրակէս աւուրս, Գ շաբաթս ոչ հաղորդեսցի բայց շարժեսցին յաւրինաց աստի: Արդ՝ եթէ ի վերայ աշխարհականաց այսպէս հրամայեալ է ոչ է պարտ եւ օգտակար եպիսկոպոսի եթէ ոչ մինչ ծանրագոյն ունիցի կարիս կամ իրս դժուարինս առ ի բազում ժամանակս թողուլ. զիւր եկեղեցին եւ տրտմեցուցանել զհաւատացեալս նմա ժողովուրդսն: Ամենայն եպիսկոպոսին ասացին եւ զայս կարի վայելչական սահմանեմք:

 

ԺԲ. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, քանզի ոչինչ թողլի եւ այս սահմանեսցի, ոմանք յեղբարց մերոց եւ եպիսկոպոսակցաց ի քաղաքս յորս եպիսկոպոսունք կարգեն կածեն ստանալ այժմ սակաւ ստացուածս. բայց յայլ տեղիս մեցապէս ստացուածս, յորոց կարող են խնամ արկանել եւ տնանկաց այնպէս թուլացուցանել նոցա համարիմ, զի թէ հանդերձեալ են իւրեանց տեղիս գնալ եւ զպտուղսն ժողովել, Գ կիւրակէս աւուրն, այսինքն, Գ շաբաթս յիւրեանց գեօղս կալ նոցա եւ կամ մերձաւոր եկեղեցիս յորում են երիցունք ժողովեսցին, վասն զի մի կարծեսցէ նա լինել առանց հաղորդութեան գոլ եւ զպաշտաւնն կատարել, եւ ոչ յաճախագոյն ի քաղաքն յորում եպիսկոպոսն մտանել, քանզի այսու սարազու եւ թիւրի բան նորա ոչ դիպելով անդ՝ ոչինչ վնասակար են, եւ ամբարհաւաճ եւ հպարտ կարծի յանցանացն: Ամեն եպիսկոպոսքն ասացին հաճոյ է եւ այս կարգադրութիւն:

 

ԺԳ. Ոսիոս եպիսկոպոսն ասաց, եւ այս դարձեալ թւեսցի. զի թէ ոք սարկաւագ կամ երէց կամ ոք ի վիճակելոց անհաղորդ եղիցի եւ առ այլ եպիսկոպոս որ գիտէցէ զնա ապաւինեսցի ճանաչելով զնա թէ իւրոյ եպիսկոպոսին հանեալ է զնա յաւրինաց, ոչ է պարտ նմա իւր եպիսկոպոսակցին եւ եղբօրն թշնամանս ածել եւ օրէնս տալ, ապա եթէ զայդ առնել իշխեսցէ, գիտասցէ թէ ի ժողով եպիսկոպոսացն պատասխանատւութեան պարտապան լինել նմա: Եւ ամենեքին եպիսկոպոսքն ասացին, այս դատաստան եւ զխաղաղութիւն հանապազ պահեսցէ եւ զամենեցուն զիմաստութիւն:

 

ԺԴ. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, որ հանապազ զիս շարժէ լռել ոչ պարտ եմ. եթէ ոք եպիսկոպոս բարկացաւղ գտցի, որ ոչ պիտոյ է այսպիսւոյ առն կրաւնաւորել եւ վաղվաղակի յանդիման երիցու կամ սարկաւագի շարժել հանել եկեղեցւոյն կամիցի, նախախնամելի է ոչ յանկարծակի զայնպիսին դատապարտել եւ զրկել ի հաղորդութենէ: Ամենեքին ասացին որ արտաքս էն ունի իշխանութիւն յեպիսկոպոս նորին մայրաքաղաքացւոյն սոյն գաւառին ապաւինել. ապա եթէ մայրաքաղաքի եպիսկոպոսն ոչ իցէ անդ ի մօտագոյն գաւառին եպիսկոպոսն ընթասցի եւ աղաչեսցէ զի ճշմարտիւ խուզեսցի իր նորա, քանզի ոչ է պարտ չտալ զլսելիս աղաչողացն, եւ այն եպիսկոպոսն որ կամ իրաւամբք կամ անիրաւ եհան, այնպիսին իրաւաբար բերել զի հարցաքննին իրացն եղիցի, եւ կամ հաստատեսցի նորա դատավճիռն, կամ ուղղութիւն լիցի, բայց նախ առաջին ըզգուշիւ եւ հաւաստեաւ ամենայն ինչ քննեսցի, եւ զոր հանեալն է յօրինաց յառաջ զքննութիւն իրին անձին վրէժխնդրութիւն ոչ պարտի առնել հաղորդութեան: Իսկ եթէ ժողովեալ ոմանց ուխտաւորացն տեսցին զամբարտաւանութիւն եւ զամբարհաւաճութիւն նորա, քանզի ոչ իրաւացի է թշնամանս կամ բամբասանս նանիր կրել դառնագոյն բանիւք պարտին դարձուցանել զայնպիսին, զի որ զվայելուչսն հրամայէ սպասաւորին նմա եւ հնազանդին զոր աւրինակ եպիսկոպոսս ընդ սպասաւորաց պարտի աչալուրջ ունել զկամս եւ զսէր, նոյնպէս եւ որք ընդ հնազանդութեամբն են, աննենգ ըսպասաւորութիւն եպիսկոպոսաց կատարել պարտին:

 

ԺԵ. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, եւ զայս ամենայն սահմանեցանք. զի թէ ոք եպիսկոպոս այլ ի նահանգէ կամեսցի զայլոց սպասաւոր առանց կամաց իւրոյ եպիսկոպոսին յաշտիճան ինչ կարգել անզօր եւ անհաստատուն եղիցի այնպէս կարգաւորութիւն կարծեցեալ ապա եթէ ոմանք զայս անձանց հրամայեցին եղբարց եւ եպիսկոպոսակցաց մերոց եւ յիշումն եւ ուղղութիւն պարտին ածել: Ամենեքին ասացին այս սահման կացցէ անքակելի:

 

ԺԶ. Այետիոս եպիսկոպոս ասաց, ոչ անգիտանայք թէ որպիսի եւ որքան է թեսաղոնիկեցւոց մայրաքաղաքն արդ, բազում անգամ ի սա յայլ գաւառաց երիցունք եւ սարկաւագունք գան, եւ ոչ բովանդակէ նոցա սակաւ ժամանակ լինել անդ, այլ բազում ժամանակս անդ մնան, կամ թէ երբ ուրեք յետ բազում ժամանակի իւրեանց տեղիս դառնալ հարկաւոր են, արդ՝ վասն այսպիսեացն սահմանելի է:

 

ԺԷ. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, ժամանակք եւ ի վերայ եպիսկոպոսաց սահմանեալ, պահեսցին եւ ի վերայ սոցա:

 

ԺԸ. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց թելադրելով եւ եղբօրն մերում Ուղումպիայ, եւ այս հաճոյ թուեցաւ եթէ եպիսկոպոս կամ ուխտաւոր բռնութեամբ կրեալ անիրաւութեամբ արտաքսեսցի վասն տգիտութեան, կամ խոստովանութեան տիեզերական եկեղեցւոյ կամ վասն ճշմարտութեան վրէժխնդրութեան փախչելի վտանգէն անմեղ եւ ընդ կարգաւ լինել եկեսցէ յայլ ի քաղաք, մի արգելուցու, այսքան կալ մինչեւ դարձցի եւ զթշնամանացն որ եղեւն ի նա զերծումն գտանել կարասցէ, քանզի խիստ եւ ծանրագոյն փախուստ կրեալ յանիրաւ՝ ոչ ընդունելի ի մէնջ, քանզի բազում լաւակամութիւն եւ սիրտկամութիւն պարտի շնորհել այնպիսւոյն: Ամենեքին ասացին հաճոյ թուեցաւ եւ այս:

 

ԺԹ. Գաւդենտիոս եպիսկոպոս ասաց, գիտես եղբայր Այետիէ եթէ յետ այնորիկ անդրէն կարգաւորեալ եպիսկոպոսին, այսուհետեւ խաղաղութիւն հաստատեսցի՝ զի մի նշխարք երկպառակութեան մնասցեն յեկեղեցական կանոնս թուեցաւ եւ որք ի Մովսիսէ կարգեցան եւ որք յԵւտիւքիանոսէ, քանզի նոցա եւ ոչ մի ինչ մեղսն գտան զամենեսին ընդունել:

 

Ի. Ոսիոս եպիսկոպոս ասաց, իմոյ նուաստութեանս է այս դատավճիռ քանզի հեզք եւ համբերաւղք պարտ եմք լինել եւ հանապազորդ առ ամենեսեանսն գրովս, որք մի անգամ ի վիճակէ եկեղեցական յառաջ մատեան յոմանց եղբարց մերոց եթէ կամեսցին դառնալ անդրէն յորս եւ անուանեցան յեկեղեցիս յայսմ հետէ ընդունել. բայց Եւտիւքիանոսի որ չեւ եպիսկոպոսի անուն անձին պարտ է վրէժ խնդրել, այլ եւ ոչ զՄովսիսէ եպիսկոպոսութեան արժանի գոլ կարծել: Իսկ եթէ աշխարհական հաղորդութիւն պահանջեսցին, ոչ էր պարտ նոցա ուրանալ: Ամենեքին ասացին հաճոյ է:

 

ԻԱ. Գաւդենտիոս եպիսկոպոս ասաց. այսոքիկ փրկչապէս եւ կարգաւք սահմանեալք եւ վայելչաբար առ ի սաստումն մեզ ի քահանայիցս, եւ Աստուծոյ հաճոյ եւ մարդկան, զոյժ եւ զօրութիւն նոցա ունել ոչ կարասցէ, եթէ ոչ երկիւղիւ հետեւեսցէ արտաբերեալ դատավճռացս, քանզի գիտեմք եւ բազում անգամ վասն սակաւուց զանամօթութեանց զաստուածային եւ զպաշտելի անուն քահանայութեան ի բամբասանս գալ, արդ՝ եթէ ոք որ ամենեցուն հաճոյ թուեցաւ իշխեսցէ ամբաստանութեամբ մանաւանդ եւ կամ ամբարտաւանութեամբ կամաց հաճոյ լինել, այլ ինչ ոչ գործել գիտասցէ զի եւ յանց պատասխանատւութեան զինքն պարտական առնիցէ, եւ զպատիւն եւ զարժանաւորութիւն եպիսկոպոսին ի բաց ընկենուլ: Ամենեքին պատասխանի արարին, վայել է եւ հաճոյ են այսպիսի կամք, եւ այս անտի եւ եթէ մանաւանդ ճանաչելի եղիցի եւ կատարեսցի եթէ իւրաքանչիւր ոք ի մէնջ յանցանս եւ յռահս կարգեալ են տեսանելով եպիսկոպոսին խնդրեսցէ զպատճառս ուղոյն եւ ուր զուղեգնացութիւն արասցէ, եւ եթէ գտցի զնա ի պաղատն անդր երթեալ խնդրեսցէ ի նմանէ զպատճառն որ ի վերայ եւ առաջի կային: Ապա թէ կոչեալ է զնայ եւ երթայ, մի խափանեսցէ զնորա զերթն. իսկ եթէ յաղագս ցուցանելս զանձն որպէս յառաջագոյն ասացաք ձերում սիրոյ վասն ուրուք աղաչանաց իրիք երթիցէ ի պաղատն, ոչ ձեռն արկել պարտ է ի թուղթսն եւ ոչ հաղորդել ընդ այնպիսումն: Ամենեքին ասացին սահմանեսցի եւ այս: