ԿԻԼԻԿԻՈՅ ԱՂԷՏԸ

Հ ԱՇՏՈՒԹԵԱՆ ՍԵՂԱՆԻՆ [1] ՎՐԱՅ ԽՕՍՈՒԱԾ ՃԱՌԸ

ԱՏԱՆԱ ՎԱԼԻՍԻ ՃԷՄԱԼ ՊԷՅ ԹԱՐԱՖԸՆՏԱՆ ՎԵՐԻԼԷՆ ԶԻՅԱՖԷԹՏԷ ԱՏԱՆԱ ԽՐԻՍԹԻԱՆ ՐԷԻՍԻ ՐՈՒՀԱՆԻԼԷՐԻ ԹԱՐԱՖԸՆՏԱՆ ՊԱՏ. ՀԱՄ. ԱՇՃԵԱՆ ՂՖ. նին ԻՐԱՏ ԻԹՏԻԿԻ ՆՈՒԹԳԸՆ ՍՈՒՐԷԹԻ ՏԻՐ

Վա՛լի պէյ էֆէնտի, պէ՛յլէր վէ էֆէնտի՛լէր, տօսթլա՛ր վէ վաթանտաշլա՛ր

Պու կիւն միւսլիւմ վէ զայրի միւսլիւմ եէրլի վէ էճնէպի զէվաթտան իպարէթ օլան միւհթէրէմ պիր հիյէթ խուսուսի պիր մագսատ իչիւն պուրայա թէճէմմիւ էյլէմիշտիր, իշպու մագսատ սալթ կէօրիւշիւպ գօնուշմագ եատա եէյիպ իչմէք օլմայըպ, անճագ Ատանա էհալիսի մէյանընտա օլան սուի թէֆէհհիւմի րէֆ էյլէյիպ տօղրու պիր անկլայըշ հուսուլէ կէթիրմէք վէ անասըրը միւխթէլիֆէնին իթթիֆագ վէ իթթիհատ իլէ եաշամասընա պիր խրամէթ էթմէք տիր։

Ճիւմլէնին մալիւմի տիր քի կէչէն շէհրի Նիսանըն իպթիտալարընտա պիր թագըմ ղարազքեարանըն աղֆալաթ վէ իլգաաթրյլա Ատանա վէ միւլհագաթընտա փէք տէհշէթլի վագաալար վուգու պուլտու։ Այնը մէմլէքէթտէ յաշայան, այնը քիւրրէի հավայը թէնէֆֆիւս իտէն վէ այնը թէպաիյէթ իլէ միւֆթէխիր օլան էհալինին պիր գըսմը պիլա սէպէպ տիկէր գըսմ ալէյհինէ գըյամ էյլէյիպ անլէրի սօն տէրէճէ մաղտուր վէ փէրիշան էյլէտի, վէ պու միւնասիպէթլէ Ատանանըն միւպիւմ վէ ղայրը միւպիւմ էհալիսի մէյանընտան պիր պէրուտէթ վէ միւպայէնէթ հուսուլէ կէլտի, պու  պիր վագըտ տըր վէ ինքեար գապուլ իթմէզ։ Ֆագաթ լէյլտէն սօնրա նիհար վէ գըշտան սօնրա պահար կէլտիյի կիպի, պէրուտէթտէն սօնրա հէրարէթ վէ միւպայէնէթտէն սընրա մուգարէնէթ մէյտանա կէլմէսի թապիի տիր։

Հէր նէ գատար պունտան եէտի այ էվվէլ միւսլիւմ վէ զայրը միւսլիւմ էհալի  մէյանընտա պիր մուգարէնէթ հուսուլէ կէթիրմղք իչուն Եուսուֆ Քէմալ պէյ էֆէնտի փէք չօգ չալըշտը իսէտէ մուաֆֆագ օլամատը, չիւնքի վագթը տահա կէլմէմիշ իտի։ Պատէհու Մուսթաֆա Զիհնի փաշա պէօյլէ պիր հիւսնի հալ մէյտանա կէթիրմէք իչուն փղք չօգ արզու էյլէտի իսիտէ, միւշնրիլէյհ տախի պիր իճրաաթտա պուլունմատըղը ղճլտէն պու շէյ միւմքին օլմատը։ Լաքին պու մուգարէնէթ իլէ հիւսնիւ հալըն վէ քէսպի սալահ իտէն ահվալըն շէրէֆի հագգ իւզրէ վալիի վալաշանըմըզ Ճէմալ պէյ ղֆղնտիէ լաիգ տիր։ Չիւնքի շիմտի պու մուգարէնէթ իչիւն վագըթ կէլմիշ վէ պիր մըգտարտա ատալէթ իճրա էտիլմիշ օլարագ հագիգաթ թէզահիւր էթմիշտիր, հէր նէ գատար վաթանը մուգատտէսիմիզին հագիգի խայրը պունտան պիր ազ զիյատէ ատալէթ իճրա օրունմասընը վէ խաին Ճէվատ,  Մուսթաֆա Րէմզի, վէ ավանէսինին իտամընը թալէպ էտէր իտի իսէտէ, շիմտիլիք պու գատարը իլէ իգթիֆա էտիլմէսի թավսիյէ օլունմագտա տըր։ Մատէմ քի պու թավսիյէ՝ պիզտէն տահա մալիւմաթլը վէ մէմլէքէթիմիզին ահվալընա տահա զիյատէ վագըֆ օլան զէվաթը սիթուտէ սիմաթ թարաֆընտան էտիլմէքտէ տիր, պինաէն ալէյհ պիզտէ միւշարիլէյհիւմանըն իշպու թավսիյէլէրինի թագտիր վէ քէսպի սալահէտէն ահվալըն զիքրի ճէմիլինէ պիլ ճիւմլէ միւհթէրէ վաթան տաշլար վէ միւթէպէր էճնէպիլէր թիզքեար էթմէք իսթէրիմ։

Էվվէլա. — Հիւքիւմէթիմիզտէն րէճամըզ շու տըր քի պիր գաչ ճահիլ ճիւհալէ իչիւն պիւթիւն պիր միլլէթի մահքիւմ թութմագ մէսլէքինտէն վազ կէչսին, հեր միլլէթ վէ հէր ճէմիյյէթ իչինտէ ճահիլ վէ գուսուրլու քիմսէլէպ պուլունուր, ֆագաթ պու տէմէք տէյիլ տիր քի  օլ միլլէթ թէքմիլէն ճահիլ վէ գուսուրլու տըր. պու եանլըշ պիր թարիգ վէ մուզիրր պիր մանթըգ տըր։ Պու տէմէք տիրքի, Ահմէտ ճահիլ տիր, Ահմէտ պիր թիւրք տիր, էօյլէ իսէ պիւթւն թիւրքլէր ճահիլ տիրլէր, եախօտ Յակոբ գուսուրլու տըր, Յակոբ էրմէնի տիր, էօյլէ իսէ պիւթիւն էրմէնիլէր գուսուրլու տըրլար, ճիւզիյէթտէն քիւլլիյէթ իսթինթաճ օլունմազ վէ օլունմամալըտըր, պու թարիգ տաիմա եանլըշ նէթիճէլէրի պատ օլուր։

Սանիէն. — Իսլամ վաթանտաշլարտան րէճամըզ շու տըր քի մէնֆա՛աթլարընը ախէրին զարարընտա արամասընլար, պու փէք եանլըշ պիր մէսլէքտիր, պաշգասընա զարար վէրմէք իսթէյէն քիմսէ, էվվէլա քէնտի քէնտինէ զարար վէրիր։ Ատանա հատիսէսի միւնասիպէթի իլէ պիզ խրիսթիյանլար փէք չոգ աշաղը տիւշտիք։ Սէրվէթ վէ ատէտ ճիհէթիյլէ տուն պիր մէվգըյէ կէլտիք։ Ֆագաթ նէ՞ զանն իտէրսինիզ, պու վագատ իսլամ վաթանտաշլարըմըզը եիւքսէլթտի՞ մի, հիչ զանն իթմէմ, անլէրտէ տիւշտիւլէր, սիյրէթ վէ ախլագ ճիհէթիյլէ տիւշտիւլէր։ Պանա սիւալ օլունուր իսէ՝ սօնրա քի տիւշիւշ էվվէլքինտէն պէօյիւք վէ ազիմ տիր, պիզիմ սէրվէթիմիզ եէրինէ կէլէպիլիր, կէլմէսէտէ չօգ պիր զարարը եօգ։

Ատէտիմիզ պիւթիւն վիլայէթտէ 60. 000 օլմազսա անտէն էքսիք օլսուն, պիր պէիս եօգտըր, լաքին սիյրէթ վէ ախլագ ճիհէթիյլէ տիւշմէք տահա ազիմ պիր տիւշիւր տիր։Ինկիլիզ իւտէպաի մէշահիրինտէն պիրի եանի Շէյքսպիր պույուրուպ տէմիշտիր քի «էյէր պիր քիմսէ քէսէմի չալար իսէ չօգ պիր շէյ չալմըշ օլմազ, օ պաշգասընըն իտի շիմտի պէնիմ օլմուշ տըր, վէ պատէհու ախէրին օլաճագտըր, ֆագաթ էյէր պիր քիմսէ սիյրէթիմի չալար իսէ պէնի հագիգաթէն ֆագիր էտէր լաքին քէնտի ասլա զէնկին օլմազ»։

Սալիսէն. — խրիսթիյան վաթանտաշլարտան րէճամըզ շու տըր քի, անլէրտէ պու վագըայը միւմքիւնի մէրթէպէ ֆիքիրտէն չըքարմազա սայ էյլէսինլէր, մէյտանտա պիր վագըա վար, անըն եանլըշ օլտուղունու ճիւլէմիզտէ պիլիրիզ, պու վագաա օլմազսա իտի տահա էյի օլուր իտի, անտէն հէփիմիզտէ միւթէզարըր օլտուգ, խրիսթիյանլար մատտի զարար ըէօրտիւլէր, իսլամլար մանէվի զիյանա տիւչար օլտուլար, վէ հիւքիւմէթիմիզտախի խայլի զէմանտան պէրու քէնտի գըյմէթլի վագթընը վէ նագտընը պու ուղուրա սարֆ էթմէքտէ տիր վէ էտէճէք տիր։ Իմտի միւմքին օլտուղը տէրէճէտէ պու վագաայը ֆիքիրտէն չըգարմաղա սայ իտէլիմ։ Անըն իչիւն պիր մըգտար կէօզ եաչը տէօքէրիզ, քէտէր իտէրիզ, սընրատա տէրին պիր չուգուր գազըպ անը օրայա տէֆն էտէլիմ. անը տէրինճէ տէֆն էտէլիմ քի թէաֆֆին էթմէսին վէ մուզիրի միքրօպլարը մէշրութիյէթ հէվասընը իֆսատ էյլէմէսին։

Իմտի հալ պէօյլէ օլտուղը թագտիրտէ հիւքիւմէթիմիզտէն մաթլուպըմըզ ատալէթ վէ հագգանիյէթ տիր։ Զիրա հիւքիւմէթ իլահի պիր թէշքիլաթ օլուպ ատալէթ վէ հագգանիյէթ իլէ գաիմ վէ տաիմ տիր, օ ատալէթէ մուգայյէթ օլմագ վէ հագգանիյէթի իճրա էթմէք կէրէք տիր. Իսրայէլին շիրինզէպան շաիրի հազրէթի Տավուտ պույուրըր քի «Ատէմլէրէ սալթանաթ իտէն ատիլ օլսուն վէ Ալլահ գորգուսու իլէ սալթանաթ էթսին»։

Իսլամ վաթանտաշլարըմըզտան մաթլուպումըզ հագիգաթ վէ տօղրուլըգ տըր, էյրի մասթարտան տօղրու խաթթ չըգմազ։ Պիր թագըմ ղարազքեարանըն իղֆալաթ վէ իլգաաթըյլա էօթէ պէրի սիւրիւքլէնմէյիպ, հագիգաթա սատըգ օլմագ կէրէք տիր, պիր միլլէթին ազամէթ վէ նէճապէթի, անըն հագիգաթա օլան սատագաթ վէ իթաաթըյլա թային օլունուր, պինաէն ալէյհ հէր հագիգի Օսմանլընըն արզուսը «հագիգաթ իսթէրիզ» նիտասընտան իպարէթ օլմագ կէրէքաիր։

Խրիսթիյան վաթանտաշլարտան տախի մաթլուպումըզ պասիրէթ վէ իհթիյաթ տըր, քէնտի մէվգը վէ մուհիթլէրինի թանըյարագ անա կէօրէ մուամէլէ իթմէքտիր հիչ պիր խուսուստա աճէլէ էթմէյիպ, քէնտի պէօյիւք պիրատէրլէրի օլան միւսլիւմ էհալինին տույղու վէ հիսսյաթընը հիսապա ալարագ իհթիյաթ իլէ եաշամագ տըր։ Չիւնքի իւլէմաի քիւրէմանըն պէյանաթընա կէօրէ «պիր տիրհէմ իհթիյաթ պիր պաթման իլաճտան էվլա տըր»։



Ատանացի որբ մը։

Պիր սէօզ տահա, իսլամ վաթանտաշլար պիզէ թիմատ էտինիզ, պիզ սիզի վէ պու միլքի ճիտտէն սէվէրիզ, պիզ պու վաթանը մուգատտէսին հագիգի էվլատլարը վէ խատիմլարըյըզ, անըն մուաֆֆագիյէթ վէ մամուրիյէթինէ գալպէն արզու իտէրիզ, Ալլահ պիլիրքի պէօյլէյիզ, պիզտէ ախէր պիր էմէլ վէ արզու եօգ տըր, պունա էմին օլունուզ, վէ Ալլահտան պաշգա սահիպի օլմայան պու միլլէթի պու գատար թազէիգ վէ մաղտուր էթմէյինիզ։ Օլուրքի Իլահի սապր նիհայէթ պուլուր վէ ղազապը Իլահի պու տիյար իւզէրինէ թէգարիւր էտէր, օլ զէման սիզ վէ պիզ, վէ ճիւմլէմիզ պիրլիքտէ մահֆ վէ թէլէֆ օլուրուզ։



Ծնողազուրկ եւ անպաշտպան մնացած Կիլիկիայի զոյգ մը տատրակներ։

Էյէր վաթանընըզը սէվէր իսէնիզ, հիւքիւմէթինիզի սէվէր իսէնիզ, Ալլահընըզը սէվէր իսէնիզ, արթըգ պու նէվ մուամէլաթա խիթամ վէրիպ, միւսլիւմ վէ ղայրը միւսլիւմ վաթանտաշլար պիր համագաթտա պուլանմայալըմ, էյէր էճտատըմըզ պիր օլմաղսա արզումուզ պիր օլսուն, տինիմիզ պիր օլմազսա  մագսէտիմիզ պիր օլսուն, վէ պիր արզու պիր գալպ իլէ պու միլքի մուգատտէսի վէ միլլէթի մուազզամաի Օսմանիյէյի թահքիմ վէ թաազիմ իտէլիմ, զիրա «միւթթէհիտէն տուրուրըզ վէ միւֆթէրիգէն տիւշէրիզ»։

23 Քեանունը սանի 325, Ատանա