ԴԱՏԱՍՏԱՆԱԳԻՐՔ

Հարկ է՝ փոքր ի շատէ յաղագս վանականաց գրել, եւ զայս արժան է զյերկար սահմանն ի սրբոյն Սահակայ գրենացն ուսանել։ Բայց վայ՝ որ զայն լուծել են վասն նախանձու չարութեան, եւ ի մեծ ատելութիւն մտել առ իրար աբեղայքն եւ աշխարհի էրեցնին. եւ վասն այնոր շլացուցանել զդատաստանս, զի երբ ի սրբոյն ի սահմանէն չեն ի պատկառիլ՝ նա ի մերոյս ո՞րպէս։ Ամա ով ուզէ որ ուսնի՝ նա թող անտի ուսնի. զի մենք յայս կանոնս չհամարձակեցաք այլ ինչ գրել։

Բայց ինձ Սմբատայ՝ ծառայիս Քրիստոսի՝ յոյժ հարկ եղեւ յայս տեղիս գտնուլ զսրբոյն Սահակայ նախնոյն մերոյ գրեալ սահմանն, եւ անտի ճշմարտեցի զուղղութիւն սահմանիս. եւ զայս անտի գրեցաք համառաւտ։

Բուն յառաջ հրամայեալ է սուրբն Սահակ, որ յամեն տարի հայրապետքն ժողովք այնեն ի մայրաքաղաքն, եւ ուղղեն զհաւատոց եւ զեկեղեցւոյ կարգաց բաներն եւ հանեն զծուռն։ Եւ եպիսկոպոսունքն հետ այնոր ամէն մէկի ի յիր վիճակեալ քաղաքն եւ ի թէմն փնտռեն եւ ըղորդեն. եւ փիրիսկոպոսներն յամէն ժամ ամէն մէկ զիր վիճակն։ Եւ հետ այսոր զարծաթսիրութիւն եւ զկաշառն բառնան՝ որ բնաւ չբանի յեկեղեցիս Աստուծոյ։ Եւ եկեղեցականք չխնայեն զդեկանն ու զեկեղեցիս Աստուծոյ աղջաղջ պահեն. եւ զամենայն աշխարհիկ բաներ թողուն. եւ զեկեղեցին եւ զուսումն սիրեն, որ իրենք աւգտին եւ այլոց քարոզեն։ Եւ կենան երկեղած յԱստուծոյ, եւ զամէնն ի բարին յորդորեն եւ զչարն լռեցնեն։ Եւ բնաւ ոչ ի քաղաք եւ ոչ ի գեղ եկեղեցի առանց պարսպի որ լինի եկեղեցւոյն բոլոր ու դուռն ի վերայ՝ որ ի յեկեղեցին անսուրբ իրք չմերձենայ՝ չթողուն պրոպատիկէ աւազանովն։

Եւ զհինկ պահուն աղաւթքն եւ զսաղմոսերգութիւնսն կատարեն անուշահոտ խնկաւք։ Եւ զայս գլխաւորք եկեղեցւոյն ի կահրա տան այնել. եւ զծոյլն գ. հետ խրատ տալով յանդիմանեն եւ այլ ի հետ գաւազաներով ջարդեն եւ տուգանաւք։

Եւ ժամուց իրքն լաւղաւռիտսով տալ, որ զդեկանն գրեն ու զժամն վճարեն։ Ու զկնքադրամն եւ զայլ մտերոյն բաժինքն սիրով եւ անխալապայ՝ որպէս գրել ենք՝ առնու ամէն մէկ զիր բաժինն սալար։ Եւ զսուրբ պատարագն սիրով առանց նախանձու այնեն՝ զէդ որ գրեալ կայ։ Եւ որ վասն իրիք երկրաւոր բանից յայսր իրք պակասեցնէ՝ նա սաստիկ պատուհաս կրէ՝ եւ ի կարգէն ընկնի՝ մինչ որ ապաշխարութեամբ քաւէ եւ հաշտի ընդ տէրն եւ ընդ վարդապետն։ Եւ այս ի վերայ ամենայն ազգ եկեղեցականի յիշվի՝ ի մեծ եւ ի փոքր։

Եւ յաշխարհական ոք չտան յեկեղեցւոյ գործոյ եւ ի բան մերձենալ, քաւէլ զիրենց որդիքն՝ որ յուսումն լինին։ Եւ արբեցաւղն ու խալապարարն՝ ի դուրս ձգվի՝ ինչվի հայնց գոյ ի խելք՝ զէդ առաջնորդն կամի։

Եւ բիճ՝ ոչ ինք եւ ոչ իր ծնունդն եւ ոչ իր թոռն ինչվի յերեք երեսքն երէց չլինին ժամարար։

Եւ զայս ամէնս եպիսկոպոսն պարտի ի կարգ պահել, եւ այս այնով լինի՝ որ ինք չծուլնայ եւ ոչ աչառէ լքառով. ի վանք եւ ի դուրք զամէն մեկ ի յիր սահմանն պահէ։

Եւ հաւս շատ երկար եւ մեծ է տարել զբանս եւ զծանդր շալակն ի վերայ եպիսկոպոսացն է գրէլ, որ՝ թէ իսկի պակսէ՝ նա զամէնին վճարէ Աստուած յիրենցմէ վճարվի, եւ ի հայրապետէն՝ թէ զեպիսկոպոսն չըղորդէ։ Նոյնպէս եւ զվարուց ժողովրդեան որ յորդորէ զամէնէսեան զիրենք եւ անուշացնէ անուշ պաշտելով եւ ամեն ազգ հնարօք յիւրենց հոգւոյն փրկութիւն. եւ ի տաւներն երկար եւ պինդ քարոզութեամբ՝ գիտուն վարդապետաց քարոզութեամբ՝ կշտացնէ զիրենք, նոյնպէս ի քաղաք եւ ի գեղ զամէնն ի շուրջ գալով եւ զբանն Աստուծոյ ուսուցանելով եւ հաստատելով ի սէր եւ յերկեղն Աստուծոյ. եւ ինք ի յիր վերայ չթողու զշալակն եւ զպարտք՝ որ փախչին եւ փրկին ի չարագործութենէ եւ ի հերծուածաւղաց։ Եւ թէ ոչ՝ որ վասն ոչինչ ազգ սղալանաց կամ ծուլութեան յամեցնեն նա՝ զարիւն նոցա եւ զկորուստ երկրին ի ձեռաց նոցա խնդրեցից՝ ասէ տէր. եւ չէ պարտ կարծել. թէ փոքր գնով ենք գնած. Քրիստոսի արեան գինն եմք, եւ թէ թողուն մեր հովիւքն՝ որ գայլ զմեզ տանի, նա Քրիստոս առնու զիր վճարն։ Բայց եւ մեզ աշխարհական հաւտիս պարտ է մերոց հովուացն հնազանդ լինել իբրեւ Աստուծոյ հայցն որ ասեն հովիւքն առաջի ահեղ ատենին Քրիստոսի՝ թէ ահաւասիկ ես եւ մանկունք իմ՝ զոր ետ ինձ Աստուած։ Եւ այս հանչաք կարճած է։

Բայց ամէն բարոյ եւ առաքինութեան կատարումն սէրն է՝ ըստ առաքելոյն, որ ասէ՝ լրումն աւրինաց սէր է։