ԴԱՏԱՍՏԱՆԱԳԻՐՔ

Եթէ անասունք մտեն ի յայգի կամ յածուք կամ յարտ կամ կալ կամ այլ վնաս զինչ ու լինի՝ նա պախրէի ու գեհին պատ պիտի որ արգիլէ զիրենք, եւ զամէն ազգ գրաստ. բայց խոզի պատ չկայ որ կարէ արգիլել զինք։ Եւ զայլ անսնոցն վնասն տեսնուլ պիտի եւ զպահրանն, նոյնպէս եւ զարծաւղն եւ զսպաննելն եւ զգնելն անասնոց. եւ զվճար վնասուն ի վերայ այնոր այնեն, որ արծաւղն վճարէ։ Բայց թէ արծաւղ չկենայ դրած, լաւկ փրթուցած լինայ ու այնէ վնաս՝ նա անսնոյ տէրն վճարէ զվզենն եւ զդարպսուն հնկակն։

Եւ ի հաւտ դարպսուն պիտի արիանալ, զի զվզենն իր բաժին ունի. ու շինականք շուտ կու հաշտին ընդ իրար, մէկզմէկի ուտեն ու անսունքն գերնան, ու վզենն պարոնին կու լինի, եւ հաւքցաւղնոյն տեսովն պատեհ է, որ լինի. նոյնպէս եւ թէ սպաննութիւն անասնոցն տայ այնել՝ նա հաւքցաւղին տեսովն պատեհ է, որ լինի, նոյնպէս եւ քշտելն ու կոտրելն կամ վճարն վնասու, որ պարոնն զիր հնգակն առնու ի վճարէն։ Զի թէ պառիկոս առանց դարպսու իշխէ հաշտիլ ընդ վնասարարն՝ նա գող է, ու տուգանք պարտի՝ որպէս զվճարն էառ տուպլ՝ ի դարպասն։

Եւ այլ ի տես եւ յիրաւունք երթայ վնասն ու ի կերն եւ ի վարձկանքն՝ որ անհնար արծաւղ դնվի վարձով, որ վնաս չլինի եւ ոչ սպաննութիւն։ Ապա թէ վասն ժլատութեան չդնեն արծաւղ, նա արտի պատ չկարէ լինալ, ու երեք հետ սէր այնէ անսնոյն տիրոջն, եւ հետ այնոր դարպսուն, եւ թէ սպաննէ կամ կոտրէ՝ նա արժան է։ Ապա թէ առանց այսոր այնէ սպաննութիւն՝ նա վճարէ անասնոյն տէրն զվնասն, ու վնասուն տէրն զանասունն. ու թէ զարկ այնէ կամ խոց՝ որ ողջնալ կարէ՝ նա զոր խափան կենայ անասնոյն նա ինք վճարէ. եւ թէ անբժշկելի լինի զարկքն, եւ ուտելոյ անասուն լինայ՝ նա զգինն տայ ու զանասունն յինք առնու. եւ թէ ուտելոյ չլինայ՝ նա նոյնն է. եւ թէ կուրցնէ՝ նա զինչ աժենայ անասունն՝ նա ի չորս բաժնէն մէկն է տուգանքն, որ տայ տիրոջն. նոյնպէս եւ թէ զագին կտրէ՝ նոյնն է։ Բայց աղէկ պիտի տեսնուլ ու փնտռել վկայաւք՝ որ ընդ վնասուն տէրն դարպաս ասցել լինայ եւ ի դարպաս այլ գնացել ու ասցել. եւ թէ չլինայ գնացել ու խրատ առել ու ասցել է նա չտայ տուգանք, ու թէ տայ՝ նա խիստ քչիկ։

Բայց են այլոք, որ ոչ արտ եւ ոչ այլ իրք բնաւ չունին եւ էութեամբ կու ապրին. նա այնոց վնասն այլցեղ է, նոյնպէս եւ տուգանքն, զի ամէն աշխարհս անասնով մէն չկարեն ապրիլ զէտ զթուրքմանն, ու այդ իրքդ է, որ ապականէ զերկիր. նա պիտի զհայնցեղն ծեծնաւք ու տուգնաւք ահել, որ զանասունքն հայնց պահեն՝ որ վնաս չայնեն. կամ թող երթան յանշէնն, որպէս սահմանած է իրենց։ - Բայց ի վերայ ամենայնի՝ խոզի իսկի պատ չկայ, որ կարէ զինք արգելել. խոզրարծ պիտի դնել, կամ զմաւտակայ շինութիւնն քակել, զոր տեսնուն պատեհ, եւ կամ սպաննել եւ ի շինութենէն վարել։

Բայց եւ յաղագս երմկերոյ գրել պարտ է եւ գոմշընոյ եւ խաշանց։ Եւ գիտել պարտ է որ այս գ իրքս որ ի պարոնաց եւ ի թագաւորաց ի խնամքն եւ ի պահն կենայ առաւել քան զշէն գեղերն. զի շէնն այնոց անշինութեամբ պահվի եւ գոյանայ լիութեամբ այս երկու իրաւքս, որ չտան թոյլ որ ոք յիւրաքանչիւր ամանոյ վերայ իշխէ գեղ շինել կամ նեղցնել ի վերայ ամայիէցն. վասն զի ոչ ձիոյ երմակ եւ ոչ այլ ինչ չկարեն գոյանալ բնաւ. ու երբ ձիանն ու խաշինքն չլինին՝ նա ոչ սինաւռնին կարեն գոյանալ բնաւ, եւ ոչ արձակ մնալ, եւ ոչ պահվիլ, եւ ոչ երկիր առանց խաշանց ի գործ երթալ։

Եւ զայս իրաւամբք գրեմք, որ թէ զայն գեղերոյն, որ ի յամայիցն լինի շինած՝ որ զարտերն կամ զայլ իրք, որ երմակն եւ գոմըշնին կամ խաշինքըն ուտեն՝ նա բնաւ չկա վճար յիրաւանցս։