Հայերէն Յիշատակարաններ

ՃԱՇՈՑ

Երեւան 6272

 

Գրիչ` Սարգիս կաթողիկոս

Վայր` Հոռոմոսի վանք

 

  Ես` Սարգիս կաթողիկոս եւ Գրիգոր վաւդապետ տեսաք զՏարեգիրքս, որ Աստուածատուր եպիսկոպոսն գրել է տվել եւ յիշատակ դրել ի Հոռոմոսի վանքս եւ անիծաւք փակել, որ ի սուրբ Յովանիսի դուռս կենա: Մեք այլ կրկին հաստատեցաք զՏարեգիրքս ի Հոռոմոսի վանքս ի դուռս սուրբ Յովանիսիս, ի յառաջնորդութիւն վանիցս Գրիգոր եպիսկոպոսի, ի թագաւորութիւն Թավրիզոյ թախթի Յաղապ փաթշահի, ի թվ. ՋԼԴ. (1485), եւ եթէ յառաջնորդաց եւ կամ յայլոց զինչ եւ իցէ` թէ ի կարգաւորաց եւ թէ յաշխարհականաց, թէ յըռամկաց եւ թէ յազատաց` կամեսցին եթէ այս գիրքս ի վանացս հանեն կամ ծախելով, կամ գրաւելով` զանէծքն, որ տէր Աստուածատուր եպիսկոպոսն գրել է` կրկին եւ երեքին առցէ. ապա հաստատուն պահողքն աւրհնին յաստուծոյ եւ յամենայն սրբոց նորա եւ ի մէնջ, ամէն եղիցի, եղիցի:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 10147

 

Գրիչ` Խաչատուր

Վայր` Սանահին

 

… Եւ արդ, ես` յետինս եւ անարժանս կարգաւորաց Խաչատուր մեղուցեալ գրիչս տեսի զսէր եւ զփափագ Բէկիխաթուն ապաշխարողի, զոր վաղուց հետէ ունէր զփափագ սուրբ Աւետարանիս: Եւ իմ անընդունակ գոլով յարուեստ գրչութեան եւ բազում մեղաց ցնոիւք պաշարել, այլ ըստ կարի մերում, զոր պարգեւաց հոգին, յանձն առի եւ բազում աշխատութեամբ եւ տառապաւք գծագրեցի զսայ մեղսամած մտամբ իմով եւ երկնահանգէտ եւ ի գերահռչակ ուխտս որ կոչի Սանահին. ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնիս եւ հրաշափայլ կաթաւղիկէս, ի յառաջնորդութեանն տէր Բարսէղ եպիսկոպոսի եւ այլ միաբանիցս, ի ի թուականութեանս Հայոց ՋԼԴ. (1485), ի դառն եւ ի չար ժամանակիս, որով նեղիմք ի բռնութունէ անաւրինաց:

Եւ արդ, երեսս անգեալ աղաչեմ … յիշեցէք յաղաւթս ձեր զիս` զԽաչատուր անարժան աբեղայս, որ զանունս միայն ունիմ, եւ ոչ զբազմերախտ հաւրեղբայրն իմ` զտէր Վարդան կուսակրաւն աբեղայն, եւ զուսուցիչն իմ զտէր Արիստակէսն, որ բազում աշխատութեամբ ծաղկազարդեաց զսուրբ Աւետարանս, եւ զհամշիրակ եղբայրն իմ Մկրտիչ կուսակրաւն աբեղայն, նաեւ զծնուղսն իմ` զհայրն իմ զՅովաննէս եւ զմայրն իմ զՀազրէվարդն, որ բազում աշխատանաւք ծառայեցին մեզ: Այլ եւ աղաչեմ կրկին   մաղթանաւք յիշեսջիք ի Քրիստոս եւ զքոյրսն իմ զՆիկար-Խաթունին, Աննա-Խաթունին, Նոյիմզարին` զհանգուցալսն ի Քրիստոս…

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Վրաստանի արուեստների պատ. թանգարան, Ք[արթլի] # 1045

 

Գրիչ` Վարդան

Վայր` Ձորիվանք

 

ա

 

Փառք… վասն որոյ ցանկացող եղեալք աստուածաշունջ սուրբ Աւետարանիս, բնութեամբ հեզ եւ հոգեսէր կինն զԽոնդս եւ Արզարիէն եւ Մէ[լ]իք-Խաթունս եւ Խէրանշէն յուսալով ի բեն մարգարէին, որ ասէ Երանի, որ ունիցի զաւակ ի Սիովն եւ ընդանիս վերին Երուսաղէմ, եւ ի բան տեառն, որ ասէ Գանձեցէք ձեր գանձ յերկինս ուր ոչ գող մերձացայ եւ ոչ ցեց ուտիչ ապականէ: Ըստ յայսմ յուսո ա եւ պայմանի պատուական եւ հաւատարիմ կինս այս Խոնդս ստացող եղեալ Աւետար[ան]ին բաներացս եւ ետ գրել սայ ի հալալ ընչից յիշատակ իւրն, եւ ծնաւղացն իւրոց, եւ ամենայն արեան մերձաւորն, ով վայելէ զԱւետարանս աստուած ողորմի ասէ Խոնդին եւ ծնողաց նորին, զի անգին գանձ է Աւետարանս հոգոց կեցուցիչ, մեղաց քաւիչ, ի սուրբ հանդերցիւք պատատեցէք եւ ի սուրբ տեղ պահեցէք:

Արդ, եղեւ զրաւ գրչութեան աստուածախաւս սուրբ Աւետարանիս ի թվականութեան հայկազեան տաւմարիս ՋԼԴ. (1485) թվի, ի ղանութեան Յաղուպ-բէկին, որդոյ Հասան-բէկին, որ եկն եւ էառ զԹաւրիզսյ թաղտս խաւար էաց եկեղեցեաց, զի զանկակն ի վեր առին, զոր տէր աստուած ազատեսցէ զմեզ ի սոցանէ, ամեն:

Ի հայրապետութեան Հայոց տեառն Սարգսի` ի յաթոռ սուրբ Էջմիածին, ի վանս որ կոչի Ձորիվանս, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուծածնիս եւ սուրբ Վարդանանց նահատակիս, որ աստ կան հանգուցեալ:

Ձեռամբ մեղսասէր եւ փցուն գրջի Վարդան վարդապետի, որ անունս միայն ունիմ վարդապետի եւ ոչ զգործս, վայ եւ եղուկ ինձ Ռ. (1000) բերան, թէ ինչ կայ յԱւետարանս ու ես յամենոցէ մահրում եմ եւ որք վայելեն` յամենայն ամի երկու անգամ յիշատակարանս կարդան, մէկ ի զատկի ճրագլուցին եւ մէկ յայտնութեանն կարդան ի յատենի, եւ որք լսեն աստուած-ողորմի ասեն որք երախտիք ունին ի սուրբ Աւետարանս կամ տուրք տալով կամ ուտացէնելով. եւ թողութիւն մեղաց հայցեցէք. աղաչեմք, ո՜վ սուրբ ընթերցողք եւ լսողք, ստացողաց սորայ, եւս առաւել գծագրողիս` նուաստ Վարդան վարդապետիս, եւ ծնողաց իմոց, եւ հաւրն իմոյ հանգուցեալ ի Քրիստոս Ջանոյ, եւ մայրն իմոյ Քարամ-Խաթունին, եւ եղբայրն իմ սրբասնեալ քահանաին Մխիթարին, եւ հարազատացն իմոց` Ղալամշին եւ Ջահանշին եւ Ըռստակեսին, եւ ամենայն արեան մերձաւորաց` կենդանեաց, մեռելոց: Այլ եւ յիշեսջիք ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զըստացաւղ սուրբ Աւետարանիս զհաւատարիմ եւ զերկյուղած եւ աստուածասէր կինն զԽոնդն, որ տղայ հասակաւ փափագեցաւ սուրբ Աւետարանիս, որ որդի չունէր յիշատակ. ըստացաւ զԱւետարանս ի հալալ ընչից յիշատակ իւր, եւ ծնաւղացն, եւ ամենայն արեան մերձաւորացն, եւ երախտաւորացն իւր հոգոյն` Խոնդին եւ Ազարիին, եւ ծնողացն իւր Մելիք-Խաթունին եւ Խէրանշին, եւ եղբաւրն Հայրապետին, եւ տալին Խոնդշին, եւ միւս տալին Մինա-Խաթունին, եւ Պաշարաթին, եւ Քեղիպաթին, եւ Յովանիսին, եւ դստերացն իմոյ Խուպնազին եւ Թամամին, եւ եղբաւորդին իմ Վրթանէս սարկաւագն` վայելող սուրբ Աւտարանիս: Այլ եւ յիշեսջիք զպատրոնն իմ զՄարտիրոսն, եւ զՈւսէփն, եւ զՀարազատին, զՋահանշէն: Այլ եւ յաղաւթս ձեր յիշեցէք զՆարկիզն եւ զԸռստակէսն եւ զԱմիրանշէն, զորն յիշեցաք, զորն ոչ կարացաք յիշել, ամէնեցուն աստուած-ողորմի ասացէք, եւս առաւել Խոնդին, որ աշխատեցաւ եւ զգինն Աւետարանիս, եւ կարդացողաց, եւ լսողաց, եւ ժամատեղ եկողաց, եւ աստուած, ողորմի ասողաց, ամենեցուն աստուած-ողորմեսցի իւր միւսանգամ գալըստեան, ամէն եւ եղիցի, եղիցի:

 

բ

 

Զսակաւ ծրաւղս լուսայզարդ մատենին զՎարդան վարդապետս եւ զծնաւղսն իմ յիշման արժանի առնել, ո՜վ սուրբ ըտթեցաւղք, զի յոյժ կարաւտ եմ ձեր սուրբ արտուասուալից աղավթիցղ, զի ներումն աւասցէ

Քրիստոս աստուած բազում սղալանաց իմոյ ըստ ձերոց հայցման եւ դուք յիշեալ ի վարձս ընկալջիք ի Քրիստոսէ աստուածոյ մերո, ամէն:

 

գ

 

Զմեղաւոր ծրողս զՎարդան վարդնպետնս յիշեա, ո՜վ սուրբ ընթերցող:

 

ՍԱՂՄՈՍԱՐԱՆ

Թավրիզ, ՄՏՄ

 

Գրիչ` Բարդուղիմէոս

Վայր` Մաղարդավանք

 

ա

 

  Տաճար տեսայ մին լի լուսով,

Կազմած, զուգած ութ անկիւիով,

Վաթսուն ու չորս ոսկի դռնով

Հարիւր ու յիսուն պատուհանով.

Կուսանք ի նա կային լալով,

Գողք եւ պոռնիկք պարեն հոգով,

Որ ոք առ նա դիմէ լուսով,

Զնա ըմպէ ոսկի թասով,

Ի տէրութեան հայկազանի,

Տէր Սարգիս պատրիարգի

Իննհարիւր թուականի,

Երեսուն չորս թիւ աւելի (1485),

Ծաղկեցաւ Սաղմոսարանս

Ի հռչակաւոր վանքս Ստեփաննոսի

Ձեռամբ ախմախ նկարողի,

Որ Աթանաս անուն կոչի:

Տէս ո'նց գովեցի զքեզ, վարպե'տ, լա'ւ ծաղկէ զսաղմոսարանս:

… Արդ, գրեցաւ Սաղմոսարանս ձեռամբ յոգնամեղ սուտանուն Բարդուղիմէոսի, որ սակաւ աւուրս հող լինելոց եմ, ի տեղիս որ կոչի աստուածաբնակ Մաղարթէվանք, առ ոտս երջանիկ եւ առաջնորդ սուրբ ուխտիս զտէր Վարդան արհեպիսկոպոսի, եւ զվարդապետն իմ զտէր Յակովբ փիլիսոփային եւ զուսուցիչ իմ զտէր Պետրոս մահդասին:

Արդ, ես Մելիքսէթ աբեղայս գնեցի զՍաղմոսարանա յիշատակ ինձ եւ իմոց, հաւրն իմոյ Բաղդիսարին, եւ մաւրն Թամամըստէ (՞), եւ հաւրեղբաւր տէր Ստեփանոսին. եւ հաւրեղբաւրորդէցն տէր Ստեփանոսին, եւ զտէր Պաւղոս կուսակրաւն պատուական կազմողին, եւ տէր Թադէոսին եւ զեղբայրն իմ զՊապիջանն, եւ զկողակիցն իւր զԿուլփաշէն, եւ որդիքն իւր զԱլթունջանն, զԱմուջանն, զՄալքայսաթն, զԲաղդիասարն. եւ զմիւս եղբայրն իմ զՓիրիկն, եւ զկողակիցն իւր զՍաւրղանն, եւ զփեսէն իւր զԱնկիշէն, եւ զկողակիցն իւր զՏիկիմէրն, եւ զեղբայրն իւր զՄուրատշէն, զԲաղդարշէն, զՍտեփանոսն, եւ զքուրն իւր զՄէլիք-Խաթունն, եւ զքվերն իմ զՆուրիջանն, եւ զորդիքն իւր զՆերսէսն եւ զՄանքուբէկն, եւ զմիւս քուրն իմ Զմրութն, եւ զորդիքն իւր, ամէն: Եւ զհանգուցեալ քուրն իմ Դիկիմէրն, եւ հաւեղբայրն իմ զԼիպարիկն, եւ զհանգուցեալ որդին իւր զՄկրտիչն, եւ զմնացեալ որդիքն իւր զՈվանէսն, զՄուրատն, եւ զքուր սոցա զՋանստի, եւ զմիւս հաւեղբայրն իմ զԲարսէղն, եւ զորդին իւր զխաջա Թաղրիղուլի, եւ զքուրն իւր զԽէբաթն, եւ զհանգուցեալ քուրն իւր զԱղութն: Եւ զմիւս հաւրեղբայրն իմ զՆուանշախն, եւ զորդին իւր զՆորշախն, եւ զՊարոնշէն, եւ զհագուցեալ եղբայրն իւր զՆուրամիրն եւ Ջանամիրն, որ կարաւտ սրտիւ առ Քրիստոս է գնացել, եւ քուր սոցա զՊալչիչակն, եւ զմիւս հաւրեղբայրն իմ զԹայիպշէն, եւ զորդին իւր զՍայիպշէն, զՋենփաշէն, եւ զքուր սոցա զՆազմէլիքն, զԴունամէլիքն, զԹուխծամն:

 

ԳԱՆՁԱՐԱՆ

Երեւան 5879

 

Գրիչ` Մինաս

Վայր` Արճէշ

 

  Փառք … որ ետ կարողութիւն տկար անձին իմոյ Մինաս սուտանուն քահանայի հասանել յաւարտ սուրբ Գանձարանիս յուրախութիւն մանկանց սուրբ եկեղեցոյ եւ ի տաւնայխըմբութիւն սրբոց վկայիցն. ի թվ.   ՋԼԴ. (1485), քաղաքն յԱրճէշ, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնին, յիշատակ Յովանիսին, եւ ծնողացն Շնորհորին, եւ Թոդանին, եւ զաւակացն Մուսիսին, եւ քուրոչն Թաղայ-Մելիքին, եւ Խոռոմսիմին, եւ Մարեմին, եւ Եղիսայբեթին, աստուած ողորմի ասացէք Յովանիսին եւ ամենայն արեան մերձաւորացն, ամէն:

 

ՇԱՐԱԿՆՈՑ

Երեւան 6273 (Ղ. Փիրղալեմեան, Նշխարք պատմութեան Հայոց). էջ 334-335, Վան

 

Գրիչ` Յովհաննէս

Վայր` Աղթամար

 

… Բայց գրեցաւ առ ի թուականիս Հայոց ՋԼԴ (1485), յաստուածապահ կղզիս Աղթամար, ընդ հովանեաւ մեծափառ եւ գմբեթայարկ եւ երկնանման սուրբ Խաչի տաճարիս եւ այլ սրբութեանց, որ աստ կան հաւաքեալ` բարեխօս վասն ամենայնի աշխարհի, ի հայրապետութեան տեառն Ստեփանոսի. ձեռամբ անիմաստ եւ փծուն գրչի Յովհաննիսի անարժանի եւ սուտ աբեղայի, ի վայելումն Ստեփաննոս կրօնաւորի:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Մ. Բարխուդարեանց, Արցախ, էջ 148

 

Գրիչ` Մկրտիչ

Վայր` Սալնանապատ

 

Հաւատարիմ տանուտէրն Յակովբ եւ հայր իւր պարոն Գրիգորն, որ ստացաւ զսա ի հալալ վաստակոց իւրոց…

Եւ արդ, ես յետինս ի գրչաց եւ անարժանս ի կարգաւորաց … Մկրտիչ աբեղայ…

Գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ի յաստուածաբնակ եւ հրեշտակաճեմ սուրբ ուխտս, որ Սալնանապատ կոչիւր, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնիս եւ սուրբ Կարապետիս … ի հայրապետութեան տեառն Սարգսի կաթողիկոսի եւ ի թուականիս Հայոց ՋԼԴ. (1485). ձեռամբ Մկրտիչ հաբեղայի…

 

ՇԱՐԱԿՆՈՑ

Զմմառի վանք, Անտոնեան հաւաքածոյ 154

 

Գրիչ` Առաքել

Վայր` Աւաք վանք

 

  … Արդ, գրեցաւ Շարականոցս ի լաւ եւ յընտիր աւրինակէ թվ. ՋԼԴ. (1485), ի սուրբ անապատս որ կոչի Աւաք վանք առ ոտս Յովաննէս րաբունապետին, եւ Ստեփանոս վարդապետին, եւ Աբրահամ վարդապետին, եւ գրոց աշակերտացն, եւ այլ կրաւնաւորացն, ի յառաջնորդութիւն տէր Յոհաննէս եպիսկոպոսին եւ սպասաւորաց նոցին, ձեռամբ անարհեստ գրչի` Առաքել սուտանուն աբեղի…

 

ԳԱՆՁԱՐԱՆ

Վիեննա 318, Յ, Տաշեան, Ցուցակ, էջ 760

 

Գրիչ` Սարգիս

Վայր` Կիւրղի վանք

 

ա

 

  … Արդ, գրեցաւ Գանձարանս ի լաւ եւ յընտիր աւրինակէ ձեռամբ բազմամեղ եւ անիմաստ Սարգիս սուտանուն կրօնաւորի, ի թուականութիւն Հայոց ՋԼԴ. (1485), ի մայիս ամսոյ ի յինն, ի գաւառիս Թիւրիկոյ, ի յանապատս որ Կիւրղի վանք կոչի, ի դուռն սուրբ Աստուածածնի, եւ կենսակիր սուրբ Նշանին, եւ սուրբ Գրիգոր Լուսաւորչին, եւ սուրբ Յակոբի, եւ սուրբ Յոհաննէսի աւետարանչի, եւ այլ սրբոցս որք աստ են հաւաքեալ, ի յառաջնորդութեան սուրբ ուխտս Կարապետ վարդապետին` վերադիտաւղի այսմ նահանգի…

Արդ, աղաչեմ զձեզ, ո՜վ սուրբ ընթերցողք, յիշեցէք յաղաւթս ձեր զմեղապարտ գրիչս եւ զծնողս իմ զՂազարն եւ զԽատրիմելէքն, եւ զեղբայրսն իմ զՅովաննէս երիցէն եւ Աստուծատուր երէց… Արդ, եւ յիշեցէք զԿարապետ վարդապետն, որ զաւրինակն շնորհեաց:

 

բ

 

Ո՜վ եղբայրքդ հրաշալի,

Մի՛ մեղադրէք ինձ` ախմարի,

Սղալանաց 'ւ անարհեստ գըրչի,

Զի չեմ հըմուտ այսմ արհեստի:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

ՎԵնետիկ 135 (1519), Բ. Սարգիսեան. Ցուցակ, հտ. Ա, էջ 598

 

Ստացող` Գրիգոր

Վայր`  Սեբաստիա

 

… Գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ի թուականիս Հայոց ՋԼԴ. (1485). ի հայրապետութեան տէր Սարգսի յաթոռն սուրբ Լուսաւորչի, ի յերկիրս Սեբաստիոյ, ի յանապատիս` որ հանդեպ Սեբաստիոյ է, ձեռամբ Փիլիպպոս եպիսկոպոսի, ի դրան սուրբ Աստուածածնիս եւ այլ բազմահաւաք [սրբոցս], որ աստ են:

Այլ եւ յիշեցէք ի բարին զհայրապետ վանցս զտէր Խաչատուր աբեղայ, եւ զեղբայր իւր զՍողոմոն աբեղայն, եւ զմիւս Խաչատուրն: Քրիստոս աստուած իւրեանց վարձահատույց լինի, բազում աշխատութեամբ սպասաւորեցին ի գրելն սուրբ Աւետարանիս: Ընդ նորին յիշեսջիք եւ զստացաւղ սուրբ Աւետարանիս` զԳրիգոր նկարող, եւ զդեռաբոյս որդին զԱստուածատուր դպիր, եւ զեղբայրն իւր զԱռաքել ընթերցող. որ ստացաւ զսուրբ Աւետարանս ի հալալ ընչից իւրոց եւ եդ ի դուռն սրբոյն Մինասայ` յիշատակ ծնողաց իւրոց աւ մաւր Աստուածատուրին` Խուանդ իրիցկնոջն, որ փոխեցաւ առ Քրիստոս յանցեալ ամս, տարի մի է եւ Է. (7) աւր, որ յուսով առ Քրիստոս փոխեցաւ: Արդ աղաչեմ զդասս լուսերամ քահանայիցդ, ի ժամ սուրբ պատարագին, որ կարկառէք զսուրբ Աւետարանս ի վերայ ձեռաց ձերոց, յիշեսջիք ի սուրբ աղաւթս ձեր զմայր Աստուածատուրին` զԽուանդ իրիցկինն, եւ լի եւ սրտիւ աստուած-ողորմի ասացէք:

Կրկին աղերսանաւք ի խնդրեմք ի ձենջ յիշել աղաւթս զԳրիգոր անարժան հողս, եւ զծնաւղն իմ` զհայրն իմ զՇնոֆոր պարոն եւ զմայրն իմ Վարդտիկին, եւ զհաւրեղբայրն իմ զՊաւղոս կրաւնաւոր, եւ Յովհաննէս կրաւնաւոր, եւ զեղբայրն իմ զԱնդրէաս քահանայ, եւ զկենակիցն իմ Խուանդ զհանգուցեալ առ Քիստոս, եւ լի եւ առատ սրտիւ աստուած ողորմի ասացէք: Եւ որ առատն է ի   տուրս բարեաց ձեզ` յիշողացդ եւ մեզ` յիշեցելոցս ողորմեսցի, առ հասարակ, ամէն:

Ի թուին ՋԼԵ. (1486) եդաւ սուրբ Աւետարոնս ի դրան տաճարի սրբոյն Մինասայ ի քաղաքս Թողաթ…

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Բրիտ. թանգ. or 2681 Կոնիբեր. Ցուցակ 15, էջ 25

 

Գրիչ` Աւետիք Հաղբատեցի

Վայր` Երուսաղէմ

 

ա

 

Փառք համագո… Յերեսս անկեալ առ ոտս սրբազանից քահանայից ընթերցողաց, այլ եւ համաւրէ ամենայն հանդիպողացդ եւ լսողաց մեղաւոր հողս եւ բազմամեռ գրիչս Աւետիք սուտանուն աբեղայս Հաղբատեցի, եւ արտասուալից աչօք խնդրեմ յամենացունց` յիշել սրտի մտաւք զանարժանս, զծնաւղսն իմ եւ զամենայն ազգն իմ, եւ զերախտաւոր քոյրն իմ ըզմուղդեսի Դովլաթն, եւ զամենայն մերձաւորս, եւ զուսուցիչն իմ, եւ զվարպետն իմ, որ զիս ծանոյց մեզ: Եւ որք ձիշէք զմեզ զվերոյգրեալքս ի բարին` Քրիստոս աստուած զձեզ յիշէ յիւր անճառելի բարիքն, ամէն:

Արդ, գրեցաւ սայ ի սուրբ քաղաքս յԵրուսաղէմ ի դուռն սուրբ Յակովբայ, ի հայրապետութեան տէր Մկրտիչի արհեպիսկոպոսի, եւ րաբունապետացս արի եւ քաջ եւ ի ծայր հասեալ ամենայն առաքինութեամբ զարդարեալ տեսականաւն Գրիգոր վարդապետի եւ Խադչատուր վարդապետի եւ զբազմերախտ հայրն մեր զԱռաքեալ ճգնաւորն, որ ի մարմնի գոլով զանմարմնոցն բերէ յինքեան ըզնմանութիւն, որ եւ զթուխտս կո կեաց եւզկապն ուսյց մեզ, եւ հայրաբար գթով խնամէ զմեզ. որս ըզբոխարէնն երախտեաց աստուած հատուցանէ ի միւս անգամ գալըստեանն իւրոյ, ամէն: Եղեւ գրաւ սորա ի թուականիս Հայոց ՋԼԴ. (1485), յամսեանն ապրիլի ԺԸ. (18), ի փառս Քրիստոսի յուսոյ մերոյ:

Բայց յերեսս անգեալ աղաչեմ, ո՜վ սրբազան հայրք եւ եղբեյրք, զի սղալանաց եւ խոշորութեան անմեղեդիր լերուք, զի կար մեր այս էր, եւ որ զմեզ յիշէ եւ աստուած ողորմի ասէ մեզ` յիշելոցս եւ յեզ` յիշողացդ առհասարակ ողորմեսցի Քրիստոս աստուածն մեր, որ առատն է ի տուրս բարեաց, մեզ եւ ձեզ ողորմեսցի, եւ նմա փառք:

Այլ եւ ստացաւ սուրբ Աւետարանս զայս բարի եւ հաւատարիմ մարդն աստուածոյ պարոն Վարդան ի յիշատակ իւր, եւ ծնողաց իւրոց Ոսկէվանին եւ Խամուշին, եւ իւր կողակցին Սառաին, եւ իւր եղբաւրն Յակոբին, եւ իւր որդուն Լազարին, Տաւրէշին, եւ Սկանտարին, եւ դստերաց Մարիամին եւ իւրոց յիշատակ իւր եւ իւր ննջեցելոց, եւ ով որ հանդիպի սուրբ աւետարանիս նա լի սրտիւ աստուած-ողորմի ասացէք Ոսկէվանին, եւ Վարդանին, եւ Յակոբին, եւ Տաւրէշին, եւ Սկանդարին, Սառային, եւ դստերացն` Մարիամին եւ Մարգարտին…

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 6862

 

Հետ. ստացող` Մուրատշայ

 

… Զվերջին ստացող սուրբ եւ աստուածաշունչ Աւետարանիս զՄուրատշայ աղէն եւ զկենակիցն իւր զԹամար տատն, որ ըստացան զանառիկ մեծութիւնս ի հալալ արդեանց իւրեանց յիշատակ իւրեանցն, եւ ծնողացն իւրեանց, եւ ի վայելումն ծաղկեալ զաւակաց իւրեանց` տէր Առաքեալ քահանային, Մաթէոսին, Ղուլիկին, Վարդանին, Շերանին, եւ որդոց իւրեանց Յակոբին եւ այլոցն յիշեցէք ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր եւ աստուած զձեզ յիշի. ամէն: Թվիս ՋԼԴ. (1485):

 

ա ա ռ բ ն ժ

 

… Արդ, դարձեալ, կրկին անգամ աղաչեմ զպատահողդ սուրբ Աւետարանիս յիշեցէք զՄուրատշէն, զԹամարն, եւ զԱռաքեալ քահանայն, եւ զիւր եղբայրսն, եւ զկենակից սոցա, եւ զմիւս եղբայր տէր Առաքելին զՓիրզատն, որ կիսաւրեա փոխեցաւ առ Քրիստոս եւ զայլ ամենայն ննջեցեալսն, եւ աստուածն, որ առատն է ի տուրս բարեաց ձեզ` յիշողացդ եւ մեզ` յիշեցելոցս ողորմեսցի, ամէն

 

ՏՕՆԱՑՈՅՑ ԵՒ ԱՂԹԱՐՔ

Երեւան 8628

 

Գրիչ` Մովսէս

 

… Գրեցաւ Տաւնացոյցս եւ Կիպրիանոսս ձեռամբ Մովսէս աբեղին, ի թվ. Հայոց ՋԼԴ. (1485), ի վայելումն սրբակրաւն Ստեփանո[ս] աբեղին եւ յիշատակ հոգ[ոյ] իւրոյ, նայեւ յիշատակ քուրոջն իւրոյ Գուլսու||րաթին, որ յայսմ ամի փոխեցաւ ի Քրիստոս, եւ որք հանդիպիք սմայ աւրինակելով կամ կարդալով յիշեցէք ի սուրբ յաղաւթս յեր զվերոյգրեալսն ի սմա. եւ որք յիշէք յիշեալ եղիցիք ի Քրիստոս Յիսուս ի տէր մեր, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս, ամէն։

[Զ]աշխատողս ի սմայ` գծաղգաւղս [եւ զ]կազմողս աղաչեմ յիշել ի տէր` զԿիրակոս եպիսկոպոս:

 

ՃԱՌԸՆՏԻՐ

Վիեննա 920, Հ. Ոսկեան, Ցուցակ, էջ 507

 

Գրիչ` Մկրտիչ

Քրիստոս աստուած … ողորմեա Մինին, եւ ծնողացն Սալչուքին եւ Աւդուլմուսեղին, եւ Մկրտիչ գծողիս, եւ ծնաւղացն` Կիրակոսն եւ Սանդուխին, եւ զաւակացն Խուդադարին եւ Մարտիրոսին եւ Մեսրոպին եւ Թուրանդին, եւ կենակցին Գուրխարին, եւ կարդացողաց եւ լսողաց, ամէն. թվ. ՋՃԼԴ. (1485):

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան Մատենադարանի Կաթողիկոսական դիւան, թղթ. 240, վաւ. 138 (հմմ. Հ. Թօփճեան, Ցուցակ Խ. Դադեանի, Բ էջ 52)

 

Գրիչ` Սիմէոն

Վայր` Երուսաղէմ

 

Արդ գրեցաւ քառաբուխ Աւետարանս ի սուրբ քաղաքս Երուսաղէմ, ընդ հովանեաւ սուրբ Յակոբոյ որդոյն Զեբեթայ, որ է աթոռ սուրբ հայրապետին տեառնեղբաւրն Յակոբայ` առաջին պատրիարգին, զի այս է աթոռ նորա: Եղեւ կատարած սորա ձեռամբ մեղսամած եւ անարժան գրչի Սիմէ[օնի], ի յառաջնորդութեան սուրբ ուխտիս տէր Մկրտիչ արհիեպիսկոպոսին Իլովեցոյն, համշիրակ եղբաւրն իւրոյ Խաչատուր վարդապետին` սնուցողին զիս…

Գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ի թուականութեանս հայկազեան տումարիս ՋԼԴ. (1485):