Հայերէն Յիշատակարաններ

       1379
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ՍԱՂՄՈՍԱՑ ՆԵՐՍԻՍԻ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 1527 (տես նաեւ 1302 թ. )
      
       Վայր` Ըռսաց աշխարհ
      
       ... Ի թվականին Հայոց ՊԻԸ. (1379) կոչեցաւ ի մեծ դիտապետէն Հայոց տէր Յովհաննէս կրօնաւոր քահ[անայ]ն. եւ սուրբ Յակոբա պահոցն նաւեցաւ ու գնաց ի մայ[րա]քաղաքն ի Սիս: Եւ ձեռնադրեցաւ ի մեծ [դիտապե]տէն տէր Կոստընդնայ արքեպիսկոպոս [ամենայն Ըռս]աց աշխարհի եւ Վլախաց: Եւ ի [դառնալ]ն իւրում յաշխարհն, տէր Յոհաննէս [արքեպիսկոպոսն ] եբեր զգիրքս զայս, որ է Սաղ[մոսի ] Մեկ նիչ, մեծ նվերք աշխարհիս Ըռսաց, [ի լուս]աւորութի[ւն ] մանկանց Սիոնի: Որպէս [սուրբն ] Գրիգոր Լուսաւորիչ մեր եբեր մեծ պարգեւք` զնշխարք մեծին Յովաննու եւ Աթանագինէ[ի ] ի լուսաւորութիւն Հայաստան աշխարհին, սոյնպէս եւ տէրս մեր տէր Յոհաննէսս` զայս հոգիաբուղ[խ ] մատեանս եբեր ի լուսաւորութիւն եւ ի պայծառութիւն սուրբ եկեղեցոյ, եւ յիշատակ իւր եւ պարէնք յայնմ աշխարհքն, նայ եւ ծն[ողաց իւրոց ]` հանկուցելոցն ի Քրիստոս, պար[ոն ||| եւ հեզահոգի կենակց[ին ||| չա Խաթունին , եւ հարազ[ատ ||| տէր Ավաք սրբասէր կրօ[նաւորին, եւ Աւ[ետիք քահ[անայ]ին, եւ պարոն Ու ||| ընտա]նեացն իւր: Քրիստոս աստուած մեր պարոն Էսանին |||, Սովունչին եւ այլ ամենայն |||, ամէն: Եւ գծողի յիշատակ ||| Կիրա՞կ]ոս աբեղիս, որ եմ սպասաւոր. ||| տէր Յով[հաննէս արքեպիսկոպոսիս:
      
       ԳԻՐՔ ՊԱՐԱՊՄԱՆՑ ԿԻՒՐՂԻ ԱՂԵՔՍԱՆԴՐԱՑՒՈՅ
      
       Օքսֆորդ. Տիրայր վրդ. 89.
      
       թղթ. 121-122, էջ 1646-1648
      
       Գրիչ` Գրիգոր Տաթեւացի
      
       վայր ` Տաթեւ
      
       Զոր այսու յուսով տարփացօղ եղեալ սորին ուղղութեան , վերջինս [ի ] բանասիրաց եւ տրուպս պետաց Գրիգոր կոչեցեալ ` խնդրող
      
       բանի, զոր ի վաղ ժամանակաց տենչացեալ կարօտ էաք, յեղակարծ ժամու գտեալ եղեւ ի յարկեղս գրոց յեկեղեցւոջ առաքելական աթոռոյն Տաթեւու, յորում ժամանակի էր կրկին ընձիւղեալ դառն եւ դաժան երկաբնակ աղանդն քաղկեդոնի ի կոչեցեալ գեօղն Քռնա, շրջաբնակ գաւառօք: եւ մեք` զգիւտ սորա ի հրաւիրմանէ հոգւոյն ընկալեալք, առեալ իւրաքանչիւր ոք օրինակեցաք` ի վարժումն ուղղասէր մտաց: Որոց եւ ես ըստ իմում կարի տխեղծ մատամբ գծագրեցի զսա, առ ոտս մեծի վաժապետին իմոյ Յոհաննու Որոտնեցւոյ, որ եւ կրկին ընթերցմամբ լուսաւորեալ առաջնորդեցայ ի սմանէ: Եւ ապա առեալ ընթացաք ի վերոյ ասացեալ գաւառն, եւ պարսաքարեալ սովաւ հարաք զհայհոյիչն ճակատ, եւ ցրուեցաւ փաղանկն աղթարմայութեան, եւ բազում վանորայս առեալ ի նոցանէ եղեւ ուրախութիւն ուղղափառաց դասուց ամս բազումս: Յորում եւ էր թիւ շրջագայութեան տօմարիս մեծի Պ. եւ ԻԸ. (13 79) ամի:
      
       Արդ, յերեսս [անկեալ ] աղաչեմ զաստուածասէր պատահօղսդ յիշել առ Քրիստոս զբազմերախտ առաջնորդն իմ զվերոյգրեալն` զՅոհաննէ[ս ] Որոտնեցին, հանդերձ ծնօղօք իւր կրկնակի: Ընդ որով եւ նշխար շնորհի ձերդ մաղթանաց աղերսի իջցէ ի գերեզման ոսկերաց իմոց եւ լուասցէ զզազրացեալ վէրս յանցանաց իմոց, թերեւս գտից ողորմութիւն յամէնողորմ պարգեւողէ աստուծոյն իմոյ Յիսուսի Քրիստոսի, որում փառք, ընդ հօր իւրում եւ ամենասուրբ հոգւոյն անկէտ յաւիտենիւ , ամէն:
      
       ՄԱՍՈՒՆՔ ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՆՉԻ
      
       Երեւան 9116
      
       Հետ. ստացող ` Սարգիս
      
       վայր ` Կիպրո՞ս
      
       ա
      
       ... Արդ, ես` նուաստ աբեղայ Սարգիս, չոգայ յԵրուսաղէմ, եւ ի ճանապարհին` ի Կիպրոս, պատահեաց ինձ աստուածաշունչ պատուական մարգարիտս, եւ ես զմարմնաւոր գոյս իմ անյապաղ ետու ի գին սորա, յիշատակ ինձ, եւ ծնողաց, եւ եղբարց, եւ ամենայն ազգայնոց իմոց: Արդ, որք աւգտիք ի սմանէ, յիշեցէք զմեզ ի Քրիստոս , նաեւ
      
       զեղբարսս մեր, համայն միաբանիւք սուրբ ուխտիս Անտոնի, || աղաչեմ յիշել ի տէր...:
      
       Գրեցաւ թվ. ՊԻԸ. (1379), նոյեմբերի ԻԹ . (29): Տարաժամ մահ է, եւս առաւել տղայոց, զոր յուսամք ||| փութով անցուցանել զցասումն պատուհասի յանցանաց մերոց, բարեխաւսութեամբ սուրբ աստուածածնին եւ ամենայն սրբոց:
      
       բ
      
       Յիշեցէք ի Քրիստոս Յիսուս ի տէր մեր զվերջին ստացաւղ գրոցս` զվճիտամիտ, զհեզահոգի, զկուսակրաւն զՄկրտիչ աբեղայն, որ փափագաւղ եղեալ այսմ աստուածաշունչ կտակարանիս, եւ զամենայն մարմ նաւոր զգոյս իւր անյապաղ ետ ի գրոցս` ԻԴ. (24) ֆլաւրի, ի յիշատակ իւր եւ ծնողաց, եւ ամենայն արեան մերձակայից իւրոց` կենդանեաց եւ ննջեցելոց...:
      
       ՉԱՓԱԲԵՐԱԿԱՆՔ ՆԵՐՍԻՍԻ ՇՆՈՐՀԱԼՒՈՅ
      
       Երեւան 8477
      
       Յիշատակս սակաւ Ստեփանոս գծողի յոյժ եղկելի
      
       վայր` Սխգաու վանք
      
       Սուրբ երջանիկ տէրդ Ներսէս,
      
       Զքեզ տէր ընտրեաց ի յաշխարհէս,
      
       Տընօրինել Հայոց հանդէս,
      
       Զեկեղեցի շնորհօք պէս-պէս:
      
       Երկնօրաց նմանապէս,
      
       Ինըն դասուց խորհրդապէս,
      
       Փառս առաքել երկնահանդէս
      
       Տեառն աստուծոյ ի յիւր հօտէս.
      
       Աւրհնել զփրկիչն անհատապէս,
      
       Ընդ հօր եւ հոգւոյն անշփոյթապէս,
      
       Նըմին վեհի մաղթեա պէս-պէս,
      
       Զքեզ աղաչեմ, տէր սուրբ Ներսէս,
      
       Նուաստ ոգի ես ` Ստեփանոս,
      
       Մաղթեա վասն իմ միշտ առ Քրիստոս,
      
       Որով սրբի բորըք մարմնոյս,
      
       ՋՆջի յանցանք խաւար հոգւոյս,
      
       Սովաւ զարթնուլ ի խոր քնոյս,
      
       Վերաբերիլ ընդ քեզ ի լոյս,
      
       Ի յախջամուղջ տղմէ գբոյս,
      
       Ինձ || ձեռնտու լինել եւ յոյս,
      
       Երգել ընդ քեզ զերգս հաճոյս,
      
       Երրորդութեանն ստեղծող ըզգոյս,
      
       Րաբունաբար ծոյլ եւ հիքոյս,
      
       Լեր նաւակից ընկղմելոյս,
      
       Գոհարանող լինել հոգւոյս,
      
       Տեառն արարչին, որ է մեզ յոյս:
      
       Ի թվ. ՊԻԸ. (1379) գրեցաւ, ի յանապատիս, որ կոչի Սխգաու վանք, ձեռամբ մեղուցեալ Ստեխանոս չկրօնաւորի, ընդ հովանեաւ
      
       սուրբ Աստուածածնիս: Արդ, աղաչեմ, ով ոք որ հանդիպի սմա կարդալով կամ աւրինակելով , յիշեսջիք ի սուրբ աղօթս ձեր զմեղուցեալս եւ զանարժան գծողս զՍտեփանոս եւ զծնողսն իմ, զհայրն իմ զԿիրակոս, եւ զմայրն իմ զՄելէք, եւ զքեռն զԳինէ, եւ զամենայն արեան մերձաւորս,
      
       || եւ աստուած-ողորմի ասելով |եւ | թողութիւն խնդրեցէք ինձ եւ ծնողացն իմոց...:
      
       ՄԱՐԳԱՐԷՈՒԹԻՒՆ ԵՍԱՅԵԱՅ ԵՒ ԳՈՐԾՔ ԱՌԱՔԵԼՈՑ
      
       Երեւան 159
      
       Գրիչ ` Կարապետ
      
       վայր` Ապրակունե[ա]ց գիւղ
      
       ... Գրեցաւ աստուածաշունչ գիրգս աստուածաբանութեան Եսաեայ մարգարէին, եւ սուրբ առ[աքեալին ] Պօղ[ոս]ի եւ սուրբ թագաւորին Սողոմոնի ձեռամբ Կարապետի անարհեստ գրչի, ի վայելումն առաքինասէր Թում[այիթ քահանայի, եւ յիշատակ հօրն նորա Յակոբ քահանայի, եւ մօր` Աւագուհու, եւ քւեր[ց ] նորա` Եղիսաբեթի եւ Մարթայի, որք կարդայք կամ աւրինակէք յիշեցէք ի Քրիստոս աստուած, եւ աստուած զձեզ յիշէ , ամ[էն]:
      
       Թվ. ՊԻԸ. (1379) գրեցաւ, ի գեօղս Ապրակունե[ա]ց, ի դրան սուրբ Սարգսի, ի յաւուրս Մաղ[ա]ք[ի]ա ճգնաւորի:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 3330 (տես նաեւ 1474թ. )
      
       Գրիչ ` Ստեփանոս
      
       ա
      
       Քրիստոս աստուած, որդի աստուծոյ, քո սուրբ յարութեամբդ ողորմեա ստացողի սուրբ աւետարանիս Ընքնատ քահանայի, եւ մեղապարտ գրչի սուտանուն Ստեփանոս քահանայի, եւ ձեզ:
      
       Ստացող ` Ընքնատ
      
       բ
      
       Զստացաւղ սուրբ աւետարանիս զԸնքնատ քահանայ` զպատուելի եւ հեզահոգի, յիշել ի տէր աղաչեմ, ծնողաւք, որ մեծաւ յուսով եւ բազում փափագանաւք ստացաւ զսայ յիշատակ բարի իւր եւ հաւրեղ-
      
       բարց իւրոց` Խոսրով քահանային, եւ Մկրտիչ քահանային, եւ Մելիքսէթ քահանային, որ են գնացեալ մահուամբ առ Քրիստոս` յոյսն ամենեցու...:
      
       Եւ ով որ զմեզ յիշման արժանի առնէ, Քրիստոս աստուած զինքն իւր երկնից արքայութեանն արժանի առնէ, ծնողաւք եւ ամենայն զարմիւք , ամէն:
      
       Ի թուիս Հայոց ի ՊԻԸ. (1379):
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ
      
       Պրոֆ. Դ. Պ. Գորդեեւի ձեռագրերից (Թբիլիսի)
      
       ... Գրեցաւ ի թվ. ՊԻԸ. (1379), ընդ հովանեաւ սրբոյն Անտոնի ճգնաւորին: Արդ, որք աւգտիք ի սմանէ կարդալով կամ աւրինակելով յիշեսջիք ի Քրիստոս զստացաւղ մատենիս զՍարգիս կուսակրաւն քահանայ հանդերձ ծնողիւք եւ հարազատ ազգայնաւք, նաեւ գծողի սորա, եւ աստուած յիշողացդ եւ յիշեցելոցս ողորմեսցի, եւ նմա փառք յաւիտեանս , ամէն: