Հայերէն Յիշատակարաններ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

***

ՄԱՍՈՒՆՔ ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՆՉԻ

Երեւան 194

Գրիչ` Առաքել

Վայր` Հաղբատ

ա

<252b> Ամենասուրբ Երրորդութեանն փառք յանսպառ յաւիտեանս, ամէն: Ամենայն դասք ընտրելոցս Քրիստոսի կոչեցելոց յառաքելական ընտրութիւնն ընկալան զիմաստս գիտութեան ի հոգւոյն Աստուծոյ, եւ եղեն քարոզք ճշմարտութեանն Բժ-անքն եւ Հ-ունքն ՃԻ-քն եւ Շ-իւքն, եւ երեք հազարքն, եւ հինգ հազարքն, եւ բնւրքն: Քանի նոցո աւանդեցաւ ուսուցանել զհաւատս բարեպաշտութեան, որով եւ վիճակեցան հասարակ աւետաբերք եւ համաքարոզք յընթանուրս տիեզերաց:

Ուստի եւ մեծն յառաքեալս Պաւղոս աստուածային անաւթն ընտրութեան. որ յերկինս եւ առաջի խորհրդական Երրորդութեանն ընկ[ալ] առ զմեծ շնորհս հոգւոյն սրբոյ, ուստի լուաւ բանս անճառս եւ անհասականս <253a> եւ փռեալ ընդարձակեաց եկեղեցւոյ զբանն ճշմարտութեան եւ ի շնորհս որդեգրութեան աւազանիա լեզուս նորս ստացեալ բերան Քրիստոսի, եղեալ իբրեւ թէ ինքն Պաւղոս ընդ ամենայն ումեք խաւսի, եւ զբաժակ փրկութեան անապական այգւոյն, ի սրտին ամբարեալշտեմարանս անտուստ մատռու[ա]կեալ ելից զամենայն տիեզերս: Եւ չորեքտասամբք թղթովքս ի չորսեան կող[մ]անս երկրի, հնչեաց զբանն կենաց, որ է գանձ անկողոպտելի, եւ տեւէ մինչեւ ի գալուստն Քրիստոսի:

Վասն որոյ եւ այսր շահաւետ գանձու ցանկացող եղեալ Յունան քահանայ, սպասաւ[որ] տէցունեան խորհրդոյն, ստացաւ զսա յիշատակ անջնջելի առաջի Աստուծոյ, եւ խնդրե յամենեցունց, որ յետ իւր առ ոյ ոք եւ իցէ սա, հանապազ յիշեսցէ ի Քրիստոս <253b> յոյսն ամենեցուն:

Եւ ես Յունան նուաստ քահանայ աղաչեմ զամենսեան. ոյք ընթեռնոյք եւ լուսաւորիք ի սուրբ պատուիրան[ա]ցս Քրիստոսի, եւ եթէ ընդաւրինակէք, յիշել աղաչեմ յաղաւթս, եւ թողութիւն հայցել ի Քրիստոսէ յանցանաց իմոց, եւ ծնաւղաց, եւ եղբարց իմոց: Եթէ ի հասարակաց եկեղեցիս, եւ եթէ առանձինն առ եղբաւր ումեք իցէ սուրբ առաքեալս, յիշել աղաչեմ ի Քրիստոս` մեզ յիշելոցս, եւ ձեզ յիշողացդ ի հասարակացն յարութեան, ամէն։

Գրեցաւ խոշորագիր գրով գիրքս այս, ձեռամբ նուաստ եւ ամենամեղ քահանայի Առաքելոյ, ի սուրբ եւ ի հռչակաւոր ուխտս [Հաղբատ], ընդ հովանեաւ Սրբոյ Նշանիս եւ մաւրս լուսոյ Կաթողիկէի, <254a> յառաջնորդութեանն սուրբ հայրապետիս մերո տեառն Յոհանիսի, ի թուիս Հայոց ՈԾԶ (1207), ընդ որս եւ ես աղաչեմ մասնաւորել զիս սուրբ աղաւթից ձերոց, եւ Քրիստոս Աստուած հասարակաց ողորմեսցի, եւ ինքն եղիցի աւրհնեալ յաւիտեանս:

բ

Ի ստոյգ դիտողաց եւ յուղիղ աւրինակէ գրեցաւ թեպէտ եւ ես ախմախ էի, զի ոչ մտահաճութեամբ է ընտրեալ, այլ ի բազում աւրինակաց ընտրեալ եւ վկայել ի գիտ(ն)ականաց եկեղեցւոյ:

գ

Փառք սուրբ Երրորդութեանն յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն: Կատարեցաւ սուրբ մատեանս ամենանուաստ եւ յետին կրաւնաւորի ձեռ <392a> ամբ Առաքելի\\ [անարժ]ան քահանային, խն\\\առ ի բարի յիշատակ ի \\\ ]հան[դերձելումն:

Զսուրբ Առաք[եալքս եւ] զԵսայիս ի մի ափի եղեալ\\\ աղաա[չ]եմք Յունան ստացաւղ, ե[ւ]ս սուտ[անուն]գրիչս, որք աւգտիք ի սմանէ մեզ ա[ն]մոռաց յիշել ի սուրբ յաղա[ւթ]ս ձե[ր], ընդ նմին եւ ծնողսն մեր\\\ եւ Աստուած զձեզ յիշե յիւրում գալստ[եանն ամէն]:

դ

<197> Զստացող սուրբ առաքելոյս զՅունան եւ զծնաւղսն իւր յիշեցէք ի Քրիստոս, որք ճարակէք յանմահական յաղբեւրէս: Ընդ նմին եւ զանպիտան գրիչս զԱռաքել, աղաչեմ ի Տէր:

ե

<225> ԶՅունան ստացաւղ գրոցս յիշեցէք ի Քրիստոս, եւ զանպիտան գրիչս աղաչեմ:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

«Պատմութիւն հայ Տոմարծայի», էջ 601-602

Գրիչ` Կարապետ

Վայր` Ճիրակայ անապատ

Փառք… որ ետ կարողութիւն իմոյ տկարութեանս, ժամանել ի կատարումն սուրբ եւ աստուածախաւս աւետաբեր աւետեաց Աւետարանիս, որ քառավտակ գնացիւք զընդհանուրս ոռոգանելով պայծառացուցանէ զանձինս հաւատացելոց շնորհաւք Սուրբ Հոգւոյն: Եւ արդ գրեցաւ սա ի թվականիս մեր ՈԾԶ (1207) ի թագաւորութեանս Հայոց Մեծի Լեւովնի եւ բարեպաշտի, ի լեառնս Տարսովնի, յանապատիս Ճիրակայ, ընդ հովանեաւ սրբոյ Կարապետիս եւ այլ սրբոց, եւ հայրապետութեան Յովհաննու Հայոց կաթողիկոսին, հրամանաւ եւ արդեամբք Վարդանայ կրաւնաւոր քահանայի, որ ստացաւ զսա յիշատակ իւր եւ ծնաւղաց իւրոց, եւ ազգականաց` կենդանեաց եւ ննջեցելոց \\\ իւրոց յաշխարհէ: Եւ գրեցաւ սա ձեռամբ Կարապետի մեղապարտի եւ խոշորագիծ գրչի, ի ծերութեան եւ ի տկարութեան ժամանակի` խաւարեալ աչաւք:

Եւ արդ աղաչեմ զամենեսեան, ոյք աւգտիք ի սուրբ մատենիս, յիշատակի արժանի առնել զստացաւղ սորա զՎարդան, եւ զտէր Բարսեղ քուերորդի նորա, եւ զամենայն տոհմայինս նոցա` զմեռեալս եւ կենդանիս, զի ողորմեսցի նոցա Քրիստոս Աստուած եւ ի հանդերձեալ գալստեանն իւրոյ թողցէ զյանցանս նոցա, ամէն: Ընդ նմին եկ զիս զտառապեալ գրչիս Կարապետ յիշեսջիք, եւ զամենայն վերոգրեալքս ի սմա: Եւ որ առատն է ի տուրս եւ աննախանձ ի հատուցումն Քրիստոս որդին Աստուծոյ ամենեցուն ողորմեսցի` յիշողացդ եւ յիշելոցս, եւ պարգեւեսցէ զարքայութիւնն իւր, եւ նմա փառք ընդ Հաւր եւ Հոգւոյն Սրբոյ եւ միշտ եւ յաւիտեանս, ամէն:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Կոնիբիր, Ցուցակ Լոնդոնի, էջ 7

Գրիչ` Գրիգոր

թուականութեանս]Հայոց ՈԾԶ (1207), ի թագաւորութեան Լեվոնի Հայոց ի կաթողիկոսութեանն տեառն Յոհանիսի (գրեցաւ) սուրբ Աւետարան[ս]: Ստացաւ զսա պատուական քահանայն եւ սրբասնեալն Կոստանդին` ի յիշատակ իւր եւ ծնաւղաց իւրոց, եւ որդոց իւրոց` ի վաելումն, որ Տէր Աստուած վայելել տացէ, ամէն: Եւ զիս զբազմամեղս Գրի[գոր]ի\\\:

***

ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ ՎԱՐԴԱՆԱՅ ԵՂԻՇԷԻ

Երեւան 1888

<122b> [Գրեցաւ ի] թու[ին] ՈԾԶ (1207):