Հայերէն Յիշատակարաններ

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Յովսէփեան, Յիշատակարանք, էջ 813-814

Գրիչ` Գրիգոր

Վայր` Տարսոն

Փառք ամենասուրբ Երրորդութեանն, ամէն:

Ըստ յաճախման աստուածային բանին եւ զՀոգին Սրբոյ, որով լուսաւորէ զհոգիս աստուածասիրաց անձանց, եւ տպաւորէ ի նոսա զլոյս աստուածագիտութեան իւրոյ, եւ մերձաւորս առնէ աստուածային երանութեանն, որ եւ զհուր սիրոյ իւրոյ արկեալ ի սիրտ աստուածասէր եւ ամենաբարի տիկնոջ Աւիծի եւ փափաքաւղ եղեալ աստուածային եւ կենսաբեր սուրբ Աւետարանիս` ի յիշատակ իւր, եւ ծնաւղաց իւրոց, եւ ամենայնզարմից, եւ զուարճումն եւ ի պայծառութիւն նորոյ Սիոնի: Զի յետ ստացելոյ բազում տառից Հին եւ Նոր կտակարանաց` յաւել զսա ի գանձս աստուածային:

Արդ, գրեցաւ լուսաւոր եւ կենսունակ սուրբ Աւետարանս ի թուականութեանս Հայոց ի ՈՀ (1221), ի մայրաքաղաքս Տարսոն, յորում ամենայն ոք տատանէր, եւ մեղքն բազմանայր, եւ բարին ի յետկոյս ուղղէր: Յետ մահուն աստուածասէր թագաւորին մերոյ Լեւոնի` վշտատէս ազգս Հայոց վշտանայր եւ չարն տեղի տայր, որոշեցան ոմանք ի սուրբ ուխտէս եւ ի միմեանց միաբանութենէ, եւ որպէս է ազգիս սովորութիւն` ամենայն ոք զինքն յառաջ կոչէր, եւ զհաւանեալ միմեանց` լինէր արեան ճապախիս ի բազում տեղիս, եւ գաւառք եւ գեա[ւ]ղք քանդէին եւ եկեղեցիք աւերէին: Ի յայսմ դառն եւ շփոթման ժամանակի աւարտեցի զգիրս սուրբ:

Աղաչեմ զամենեսեան, որք կարդայք եւ լուսաւորիք յաստուածային բանիցս, յիշեսջիք սրտի մտաւք Քրիստոսի զնախասացեալ տիկին Աւիծ եւ զբարի ծնաւղն իւր` զՇուշան թագուհի, զոր պահեսցէ Քրիստոս խաղաղութեամբ եւ առանց վրդովմանց` ի մխիթարութիւն որբոց եւ այրեաց եւ առեալ կրաւնաւորաց դասուց, եւ յետ աստեացս` անպատում ուրախութեանցն ժառանգորդս արասցէ: Զքրիստոսասէր եւ զքաջարին` զհայր սորա` զսիր Պաղտոյն` զգնացեալն առ Քրիստոս յիշեսջիք ի Տէր, ընդ նմին եւ զքոյր երանուհոյս`` զտիկին Ակաց զփոխեալն առ Քրիստոս, եւ զամենայն ազգատոհմն, եւ զբարի շառաւեղն ի բարի արմատոյն` զքրիստոսատուր պատանին` զսիր Մանո[ւ]ել` զգունդստապլ Աստուծոյ քաղաքին Անտիոքայ, զքուերորդի աստուածասէր տիկնոջս յիշեսջիք ի Տէր, եւ զմեղապարտ գրիչս զԳրի[գոր] սարկաւագ: Եւ որք յիշէք բարի յիշմամբ եւ աներկբայ հաւատով, յիշեսցէ եւ զձեզ Քրիստոս ի գալստեանն իւրում, յորժամբանք սպառին եւ գործք թագաւորեն, եւ նմա ճառք յաւիտեանս, ամէն:

***

ՄԱՇՏՈՑ

Վենետիկ 325, Բ. Սարգիսեան, Գ. Սարգիսեան, Ցուցակ Գ, էջ 104-106

Գրիչ` Տիմաւթ

ա

<207> Փառք երից անբանից, անիմանալե[աց], միանւոյ ամենակալին ԱՍտուծոյ: Փառք ամենայսուրբ Երրորդութեան ի բարձունս, Հոր եւ Որդոյ եւ Հոգոյն Սրբոյ, այժմ եւ միշտ, եւ յաւիտենից:

Ի թուականութեանս Հայոց ՈՀ (1221), ի յամսեանն մեհեկի, որ է աւգաւստոս, որ աւր [Աստուա]ծածնին պահոցն, գրեցաւ ցուցակս այս քահանայ[ա]թ[ա]ղու, ի յընտիր եւ ի լաւ աւրինակէ, եւ Աստուած ողորմի աւրինակիս գրողի Անտոնի եւ ստացողին Բենկանն: Եւ գրեցաւ սայ ձեռամբ Տիմաւթի անարժան քահանայի, ի վայելումն Ըռստագիսի եւ որդոց իւրոց: Արդ աղաչեմ զամենիսեան, որք աւկտիք, ուր անկանի սայ եւ որ լինիցի, յիշեսցէ յաղաւթս ասելով այսպէս: Տէր Աստուած ողորմեալ գրողի սորայ Տիմաւթի, եւ ծնողաց իւրոց ամէն: Եւ ողորմեայ ստացողի սորայ Ըռստագիսի եւ ծնողաց իւրոց, եւ ննջեցելոց իւրոց ամէն: Եւ արդ յիշեն զմեզ եւ խնդրեն մեղաց թողութիւն ի Տեառնէ վասն մեր եւ վասն ննջեցելոց մերոց, երախտահատոյցն Աստուած, բարերարն Քրիստոս ողորմեսցի մեզ եւ նոցայ, եւ թողցէ զյանցանս նոցա, եւ ըստ մեծի ողորմութեանն իւրում առ հաս[ար]ակ ողորմեսցի մեզ եւ ննջեցելոց մերոց, եւ յիշողացն եւ ննջեցելոց իւրեանց: Եւ ինքն բարերարն Քրիստո Որդին Աստուծոյ, աւրհնեալ է յաւիտեանս, յայսմ ժամանակի եւ յիւրում գալստեանն, այժմ եւ միշտ, եւ յաւիտեանս, ամէն, ամէն:

բ

Գրիչ` Ճարակ

<104b> Քրիստոս Աստուած ողորմեա գրողի սորա Ճարակի, եւ ստացողի սորա Ռըստագիսի քահանայի:

գ

Ստացող` Թորոս

<133a> Ես` Թորոս, որ առի ոյ ուսայ զգիրքս զայս, Տէր Աստուած ողորմի գրոցս գրաւղիս հոգոյն, ամէն, ամէն, ամէն: Բանարգես շատ ապրես Ռ (1000) տարի, ամէն:

դ

Յիշ[ե]այ Տէր, որ անցք ընդ մեզ: Զսա Թորոս գրեց. Տէր Աստուած ողորմի սորայ ամէն, ոյ զԲանարգեսն:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 285

Գրիչ` Կոստանդին

ա

Փառք ամենասուրբ Երրորդութեանն Հաւր եւ Որդւոյ եւ Հոգոյ Սրբոյ, այժմ եւ միշտ, եւ յաւիտեանս յաւիտենից:

<278b> Շնորհիւ Աստուծոյ սկսայ եւ ողորմութեամբ նորին կատարեցի զսուրբ եւ զցանկալի Աւետարանս Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ, զոր աւետարանեցին մեզ առաքելաքն ծարաւելոցս յարբուցումն:

բ

Կազմող` Յոհաննէս

<74a> Ի խնդրոյ սրբասէր եւ ընտրեալ եղբայր մերոյ Յոհաննիսի պատուական ծերունւոյ, ի յիշատակ իւր եւ ծնաւղաց իւրոց եւ եղբարց եւ ամենայն ազգատոհմի, ի յարդար արդեանց իւրոց, ի վայելումն անձին իւրոյ յաստիս եւ ի հանդերձելումն:

Արդ, գրեցաւ ցանկալի Աւետարանս ի թուին (1221), ձեռամբ Կոստանտեա մեղապարտ գրչի: Արդ որք աւգտիք ի սմանէ կարդալով եւ գաղափար առնլով, յիշեսջիք զստացող սորա զյառաջասացեալ ծերունին Յոհաննէս, եւ զծնաւղս իւր եւ զեղբարս, եւ զքոյրս, եւ որ ոք յիշեսցէ սրտի մտաւք, ինքն յիշեալ եղիցի յաներեկ աւուրն, ուր բանք սպառին եւ գործք թագաւորեն, եւ Քրիստոսի փառք յաւիտեանս, ամէն:

Եւ զանպիտան կազմողս Յոհաննէս յիշեսջիք յաղաւթս ձեր, մանկունք նազելի մաւր Սիովնի:

գ

<2b> Ո՜ եղբայր, գիտեա, զի զանուն աւետարանչացն այլ ի վայր պիտէր, որ ղորդ գայր:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Սանջեան, Ցուցակ Ամերիկայի, էջ 272

Ստացող` Սմբատ

<314b> Յանուն Հաւր եւ Հոգւոյ Սրբոյ: Ես` Սմբատ մեղապարտ ծառայ Աստուծոյ, որ խնդրեցի զսուրբ Աւետարանս ի հաւրեղբաւրէն իմմէ եւ ի հոգեւոր տեառնէն տէր Ոհաննիսէ Հայոց կաթողիկոսէ: Եւ նմա շնորհեալ զսա ինձ ի վայելումն կենաց իմոց, եւ ի յիշատակ հոգկոյ իմոյ եւ ծնաւղաց եւ եղբաւր:

Արդ, որք կարդայք զսուրբ Աւետարանս կամ աւրինակէք, զմեղապարտ ծառայս Աստուծոյ զՍմբատ եւ զծնողս իմ եւ զեղբայրն յաղաւթս ձեր անմոռաց յիշեսջիք, եւ Աստուած ձեզ եւ մեզ ողորմեսցի իւրում գալստեանն, ամէն, ամէն: ՈՀ (1221):

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 8795

Գրիչ` Գրիգորիս

Փառք անհեղ, անհաս, անքննին, միշտ եւ համագոյ Երրորդութեանն անբաւելի Հաւր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ, այժմ եւ միշտ, յաւիտեանս յաւիտենից:

Գրեցաւ սուրբ եւ աստուածային ցանկաքի տառս [նու]աստ քահանայիս ձեռամբ Գրիգորիսի: Արդ, որք կարդայք կամ աւրինակէք, մեղաց թողութիւն խնդրեցէք ինձ եւ ծնաւղաց իմոց, եւ ազգականաց, եւ Աստուած ձեզ ամենցուն ողոր[մեսցի]այժմ եւ հանապազ:

[Գր]եցաւ ի թուիս ՈՀ (1221):